การศกษาปญหาภาวะมาลาเรยขนสมอง

ในผปวยทมารบการรกษาในโรงพยาบาลระนอง

ตงแต 2544-2546

จดทาโดย…

นพ.นวนรรน ธระอมพรพนธ นายแพทย 4 พ.

แพทยใชทนปฏบตงานโรงพยาบาลระนอง

29 ตลาคม 2546

บทคดยอ

การศกษาน จงมงศกษาถงปญหาภาวะมาลาเรยขนสมองในผปวยทมารบการรกษาท โรงพยาบาลระนอง โดยแบงออกเปน 2 การศกษายอย คอ การศกษาอบตการณของการเกดภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนอง และการศกษาปจจยตางๆ ทงปจจยทางประชากร ปจจยทางระบาดวทยา และขอมลทางคลนกทเกยวของกบการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง โดยมวตถประสงคสงสดเพอรวมรวมขอมลเกยวกบภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนองสาหรบใหหนวยงานทมหนาทในการปองกนและควบคมโรคมาลาเรยในพนทนาไปใชวางแผนและดาเนนการปองกนและควบคมโรคมาลาเรยของจงหวดระนองตอไป ในสวนของการศกษาอบตการณของการเกดภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนอง ไดศกษาเปรยบเทยบอตราสวนกบจานวนผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum ทงหมดทมารบการรกษาทโรงพยาบาลระนอง ตงแต 1 มกราคม 2544 จนถง 26 สงหาคม 2546 โดยเกบขอมลจากรายงานของกลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลระนอง ซงมขอมลเกยวกบการตดเชอมาลาเรยชนดตางๆ จาแนกเปนรายป และขอมลจากงานเวชสารสนเทศ โรงพยาบาลระนอง ซงมขอมลของผปวยแตละรายวามการวนจฉยของแพทยวาเปนภาวะมาลาเรยขนสมองหรอไม

จากการศกษายอยน พบวามผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum เปนจานวนมากทกป แตเมอเปรยบเทยบใน 3 ปทเกบขอมล พบวาจานวนผปวยลดนอยลงเปนลาดบ แมในป 2546 จะเกบขอมลไดถงเพยง 26 สงหาคม 2546 ซงคดเปน 2 ใน 3 ของเวลาทงป แตกมจานวนผปวยคอนขางนอยเมอเปรยบเทยบกบปกอนๆ และคาดวาหากเกบขอมลครบทงป กจะมจานวนผปวยนอยลงกวาปทผานมา แสดงใหเหนถงผลสาเรจในระดบหนงในการปองกนและควบคมโรคมาลาเรยของหนวยงานทางสาธารณสขในจงหวดระนอง

เมอนาขอมลผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum มาจาแนกตามสญชาต พบวาผปวยสวนใหญ (ประมาณ 50-75% ในแตละป) เปนผปวยชาวไทย มสวนหนงทเปนชาวพมา ซงโดยมากมกจะเปนชาวพมาทอาศยอยในจงหวดระนองทงถกและผดกฎหมาย แสดงใหเหนวาจานวนผปวยสวนใหญ มการตดเชอจากในพนทจงหวดระนองเอง

อยางไรกตาม แนวโนมของรอยละผปวยชาวพมาทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum มอตราเพมสงขนใน 3 ปทผานมา กลาวคอ จาก 25% ในป 2544 เพมขนเปน 45% ในป 2546 ซงอาจเกดจากปญหาการดแลสขภาพอนามยและการรกษาสภาพแวดลอมในทพกอาศยของชาวพมา รวมถงการรบทราบขาวความรเกยวกบโรคมาลาเรย ซงอาจไมดเทาชาวไทย ซงสวนหนงนาจะเกดจากสภาพเศรษฐฐานะและฐานะทางสงคม และการสอสารทลาบาก ซงการแกไขปญหาสาธารณสขชายแดนทตรงจด อาจจะตองเนนทชาวตางชาตทเขามาในพนท ทงถกกฎหมายและผดกฎหมาย มากขน

เมอศกษาอตราการเกดภาวะมาลาเรยขนสมองในผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum ทงหมด พบวา ในป 2546 มอตราการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง เพมมากขนกวาปกอนถง 2 เทา แสดงใหเหนวาความรนแรงของโรคมแนวโนมเพมสงขน และเมอจาแนกตามสญชาตพบวา มอตราชาวพมาทมภาวะมาลาเรยขนสมองมากขนทกป แสดงวาความรนแรงของโรคทเพมขนในป 2546 อาจสมพนธกบการตดเชอของชาวพมา ซงอาจเกดจากการไมไดรบการตรวจวนจฉยและใหการรกษาอยางทนทวงท เนองจากการมารบการตรวจในวนหลงๆ หลงจากเรมมอาการ

ในสวนของการเสยชวตในผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง พบวาอตราเสยชวต มความไมแนนอนในแตละป กลาวคอลดลงจาก 54% ในป 2544 เปน 16% ในป 2545 และเพมขนเปนกวา 70% ในป 2546 ซงเปนจานวนทสงขนมาก

กลาวโดยสรป แมวาจานวนผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum จะมแนวโนมลดลงเรอยๆ แตความรนแรงของโรคกลบสงขน และมอตราตายมากขนในปหลงๆ การแกไขปญหาจงอาจตองมงเนนไปทการใหความรทถกตองแกประชาชนในพนท โดยเฉพาะอยางยงชาวพมา และการสงเสรมใหมารบการตรวจทสถานพยาบาลในวนแรกๆ ทมอาการ เพอปองกนภาวะแทรกซอนตางๆ ทจะตามมาจากการ delayed diagnosis and treatment และควรดาเนนการรวมไปกบการลงพนทเพอสอบสวนโรค ปองกนและควบคมโรค ททนทวงทตอไป เพอใหโรคมาลาเรย เปนปญหาสาธารณสขชายแดนทลดลง

ในสวนของการศกษาปจจยทางประชากรและปจจยทางระบาดวทยา รวมถงขอมลทางคลนกทเกยวของกบการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง ไดศกษาขอมลในผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมองทมารบการรกษาในโรงพยาบาลระนอง ตงแต 1 มกราคม 2544 จนถง 26 สงหาคม 2546 โดยเกบขอมลจากฐานขอมลประจาตวผปวยในบตรผปวยนอก (OPD card) และขอมลในเวชระเบยนผปวยใน โดยพบวาผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง (Cerebral malaria) สวนใหญ เปนเพศชาย (กวา 3 ใน 4 ของทงหมด) และมกอยในชวงอายในวยรน วยผใหญตอนตน วยเดก และวยทางาน มากกวาวยกลางคนหรอวยสงอาย นอกจากนจากขอมลขางตนยงพบวา ผปวยสวนใหญ (ประมาณ 2 ใน 3) เปนชาวไทย มากกวาชาวพมา แสดงใหเหนวานาจะมการตดเชอจากในพนท มากกวาการทมการนาเชอเหลานมาจากชายแดน ซงสอดคลองกบจานวน Imported case ซงมเพยงรายเดยวในป 2546 ซงมาจากเกาะสอง ประเทศพมา และไมพบ imported case ในป 2544-2545 แตอยางใด การตดเชอมาลาเรยของผปวยทมารบการรกษาทโรงพยาบาลระนอง จงนาจะตดมาจากในพนทของจงหวดระนองมากทสด โดยพนททม การตดเชอมาลาเรยและทาใหเกดภาวะมาลาเรยขนสมองคอนขางสง ไดแก ต.บางรน อ.เมอง จ.ระนอง, ต.ปากจน อ.กระบร จ.ระนอง และ ต.ปากนา อ.กระบร จ.ระนอง สาหรบในพนทตาบลอนๆ พบไดบางประปรายในจานวนทไมแตกตางกนนก

อาชพทพบผปวยตดเชอมาลาเรยและมภาวะมาลาเรยขนสมองมากทสด คอรบจาง เกษตรกรรม และผทมไดประกอบอาชพ นอกจากนยงพบไดพอสมควรในผทประกอบอาชพ

ประมง อาชพเหลานจงเปนอาชพทเสยงกบการเปนโรคนมากเปนอนดบตนๆ ซงอาจเปนเนองจากสภาพของอาชพทเสยงกบการถกยงกดไดมาก หรอไมคอยมเวลาในการดแลรกษาตนเอง

สาหรบขอมลทางคลนกทสาคญ พบวา ผปวยสวนใหญ (ประมาณ 50-65%) มาพบแพทยดวยอาการสาคญคอ ซมลง และบางสวนมาดวยอาการไขเปนหลก แสดงใหเหนวาผปวยสวนใหญ มารบการรกษาคอนขางชา กลาวคอ โรคมาลาเรยมอาการระยะหนงจนทาใหเกดภาวะมาลาเรยขนสมองแลวจงจะมารบการรกษา อยางไรกตาม ไมสามารถคนหาขอมลทแนชดไดวาผปวยเหลาน สวนใหญไดรบการรกษาเบองตนจากผใดหรอสถานพยาบาลแหงใดมากอนหรอไม เนองจากขอมลในเวชระเบยนไมเพยงพอในการศกษาในสวนน

ผปวยสวนใหญ มาพบแพทยหลงเรมมอาการประมาณ 2-5 วน แตมจานวนวนเฉลยทม อาการกอนมาพบแพทย ประมาณ 5 วน แสดงวามผปวยจานวนไมนอยทมอาการมาระยะหนงแตไมไดดแลหรอรบมาตรวจรกษาเทาทควร จงทาใหไมสามารถวนจฉยและรกษาโรคตดเชอมาลาเรยไดทนทวงท ทาใหเกดภาวะมาลาเรยขนสมองแทรกซอนตามมา การสรางความตระหนกและใหความรแกประชาชนโดยรวมจงนาจะจาเปนและอาจชวยใหผปวยมาพบแพทยเรวขนในอนาคต

ผปวยบางสวน มภาวะแทรกซอนอยางอนตามมาดวย เชน ภาวะไตวายเฉยบพลน (Acute renal failure) และในจานวนผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมองทงหมด มอตราตายเฉลยทง 3 ปถง 48% ซงในป 2546 น มอตราตายเพมสงขนกวาปกอนๆ อยางมาก โดยมอตราตายถง 75% ซงหมายความวาผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง 4 ราย จะเสยชวต 3 ราย ซงเปนอตราทนาตกใจและควรมการศกษาทละเอยดมากขนถงสาเหตหรอปจจยเสยงททาใหผปวยมอตราตายมากขน เชน การมารบการรกษาในวนหลงๆ การตดเชอเปนปรมาณมาก ความรความเขาใจตอโรคมาลาเรยของผปวย เปนตน

การศกษาน มขอจากดหลายดาน ทงในสวนของทรพยากรและบคลากรในการทาการศกษา จงไมสามารถศกษาตวแปรอนๆ ไดมากนก และไมไดทาการวเคราะหนยสาคญเชงสถตของปจจยตางๆ ทมผลตอภาวะมาลาเรยขนสมอง เนองจากปจจยสวนใหญ นาจะเปนปจจยพนฐานทนามาศกษาเชงพรรณนาได แตอาจไมใชปจจยเสยงหรอตวพยากรณโรคทแมนยานก อยางไรกตาม การศกษาน นาจะเปนการเรมตนทดในการศกษาอนๆ ทอาจมผศกษาตามมา เพอศกษาในดานอนๆ ใหครอบคลม เพอใหปญหาโรคมาลาเรยและภาวะมาลาเรยขนสมอง ซงปจจบนเปนปญหาสาธารณสขชายแดนทสาคญของจงหวดระนอง มการแกไขปญหาทเหมาะสมตอไป

กตตกรรมประกาศ

การศกษาครงน เรมตนจากวสยทศนและความตระหนกในปญหาของภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนอง ของ นพ.สาเรง กาญจนเมธากล ผอานวยการโรงพยาบาลระนอง ทาใหเกดเปนประเดนทนามาสการศกษาในครงน และไดใหคาแนะนาและความชวยเหลอในการดาเนนการศกษา

การศกษาครงน จะสาเรจลงไมไดหากไมไดรบความชวยเหลออยางดยงจาก งานเวชสารสนเทศ โรงพยาบาลระนอง ทงศนยขอมล ซงไดกรณาชวยรวบรวมเอกสารบตรผปวยนอกและเวชระเบยนผปวยในของโรงพยาบาล และศนยคอมพวเตอร ซงไดกรณาชวยคนหาขอมลจากฐานขอมลในคอมพวเตอร เพอนาขอมลมาศกษาในการศกษาครงน ตลอดจนขอขอบคณกลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลระนอง ซงไดมอบเอกสารรายงานการสอบสวนโรคมาลาเรยในป 2544-2546 สาหรบเปนขอมลทสาคญในการศกษา ผทาการศกษาขอขอบคณบคลากรของฝายตางๆ ทเกยวของทกทาน รวมถงหนวยงานอนๆ ทมอาจเอยนามไดครบถวน ทไดสนบสนนในดานตางๆ จนการศกษานสาเรจลลวงลงไดแมจะมบคลากรและทรพยากรไมมากนก

สารบญ

หนา บทคดยอ กตตกรรมประกาศ บทท 1 ทมาและความสาคญของการศกษา 1 ทมาและความสาคญ 1 วตถประสงคของการศกษา 1 ขอบเขตของการศกษา 2 ตวแปรทศกษา 2 ขอตกลงเบองตน 3 นยามศพท 3 กรอบแนวคดการศกษา 4 บทท 2 การศกษาอบตการณของการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง 5 ระเบยบวธวจย 5 รปแบบการศกษา 5 วธการรวบรวมขอมล 5 เครองมอเกบขอมล 5 การวเคราะหขอมล 5 ผลการศกษา 6 ป 2544 6 ป 2545 7 ป 2546 8 รวม 3 ป 9 เปรยบเทยบทง 3 ป เปนรายป 10 สรปผลการศกษา 11 บทท 3 การศกษาปจจยตางๆ และขอมลทางคลนกทเกยวของกบการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง 13 ระเบยบวธวจย 13 รปแบบการศกษา 13 วธการรวบรวมขอมล 13 เครองมอเกบขอมล 13 การวเคราะหขอมล 13 ผลการศกษา 14 สรปผลการศกษา 16

1

บทท 1 ทมาและความสาคญของการศกษา

เปนททราบกนโดยทวไปวา โรคมาลาเรย เปนโรคทพบไดทวไปในจงหวดตางๆ ของประเทศไทย โดยเฉพาะอยางยง จงหวดทอยใกลชายแดน ซงแมวาจะมความพยายามในการปองกนโรคโดยหนวยงานดานสาธารณสขทงสวนกลางและสวนภมภาคอยางเตมท แตกพบวายงมการตดเชอมาลาเรยอยเปนระยะๆ ซงยงเปนปญหาสาธารณสขชายแดนทสาคญปญหาหนง โรคมาลาเรย เกดจากการตดเชอมาลาเรยซงมทงสน 4 ชนด คอ Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale และ Plasmodium malariae ซงการตดเชอมาลาเรย สามารถทาใหเกดภาวะแทรกซอนทสาคญไดมากมาย ซงทาใหเกด Morbidity และ Mortality ตางๆ ตามมา และทาใหเกดปญหาทงในดานสาธารณสข และสงคมตามมามากมาย โดยภาวะแทรกซอนทสาคญประการหนง ทเกดจากการตดเชอ Plasmodium falciparum คอ ภาวะมาลาเรยขนสมอง หรอ Cerebral malaria

จงหวดระนอง ซงเปนจงหวดทอยตดชายแดนไทย-พมา กเปนจงหวดหนงทมอบตการณของการตดเชอมาลาเรยคอนขางมาก แมวาจะไดมการพยายามแกไขปญหาโดยหนวยงานทางสาธารณสขในพนทอยางเตมความสามารถแลวกตาม และยงพบผปวยทมภาวะแทรกซอนคอภาวะมาลาเรยขนสมองไดเรอยๆ ซงทาใหเกดความสญเสยตางๆ ตามมาไดไมนอย

การศกษาน จงมงศกษาถงปญหาภาวะมาลาเรยขนสมองในผปวยทมารบการรกษาท

โรงพยาบาลระนอง โดยมงศกษาถงปจจยทางประชากรและปจจยอนๆ ทางระบาดวทยา รวมถงขอมลทางคลนกตางๆ ทสาคญ ทเกยวของกบโรค เพอศกษาวาปญหาภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมารบการรกษาทโรงพยาบาลระนอง มปจจยตางๆ ทสาคญอยางไร เพอเปนขอมลใหหนวยงานทมหนาทในการปองกนและควบคมโรคมาลาเรยในพนทนาไปใชวางแผนและดาเนนการปองกนและควบคมโรคมาลาเรยของจงหวดระนองตอไป

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาอบตการณของการเกดภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนองเปรยบเทยบกบการตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum

2. เพอศกษาปจจยทางประชากรและปจจยทางระบาดวทยา รวมถงขอมลทางคลนกทเกยวของกบภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนอง

2

3. เพอรวมรวมขอมลเกยวกบภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนองสาหรบใหหนวยงานทมหนาทในการปองกนและควบคมโรคมาลาเรยในพนทนาไปใชวางแผนและดาเนนการปองกนและควบคมโรคมาลาเรยของจงหวดระนองตอไป

ขอบเขตของการศกษา การศกษาครงน แบงออกเปน 2 การศกษายอย ไดแก

1. การศกษาอบตการณของการเกดภาวะมาลาเรยขนสมองในจงหวดระนอง โดยศกษาเปรยบเทยบอตราสวนกบจานวนผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum ทงหมดทมารบการรกษาทโรงพยาบาลระนอง ตงแต 1 มกราคม 2544 จนถง 26 สงหาคม 2546 โดยเกบขอมลจากรายงานของกลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลระนอง ซงมขอมลเกยวกบการตดเชอมาลาเรยชนดตางๆ จาแนกเปนรายป และขอมลจากงานเวชสารสนเทศ โรงพยาบาลระนอง ซงมขอมลของผปวยแตละรายวามการวนจฉยของแพทยวาเปนภาวะมาลาเรยขนสมองหรอไม

2. การศกษาปจจยทางประชากรและปจจยทางระบาดวทยา รวมถงขอมลทางคลนกทเกยวของกบการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง ในผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมองทมารบการรกษาในโรงพยาบาลระนอง ตงแต 1 มกราคม 2544 จนถง 26 สงหาคม 2546 โดยเกบขอมลจากฐานขอมลประจาตวผปวยในบตรผปวยนอก (OPD card) และขอมลในเวชระเบยนผปวยใน

ตวแปรทศกษา

1. การศกษาอบตการณของการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง ตวแปรทศกษา คอ จานวนผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง และจานวนผปวยทตดเชอ Plasmodium falciparum ทงหมด และแยกตามสญชาต ในแตละป รวมทงจานวนผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมองทเสยชวต ทงหมด และแยกตามสญชาต ในแตละป

2. การศกษาปจจยตางๆ และขอมลทางคลนกทเกยวของกบการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง ตวแปรทศกษา ประกอบดวย อาย เพศ สญชาต อาชพ ทอยอาศย การเปน imported case อาการทนาผปวยมาพบแพทย (Chief complaint) จานวนวนทมอาการกอนมาพบแพทย อาการทพบรวม (Associated symptoms and signs) ภาวะแทรกซอนทสาคญทพบรวม และ Discharge status

3

ขอตกลงเบองตน 1. การศกษาอบตการณของการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง - ใหถอวารายงานผปวยทตดเชอมาลาเรยชนดตางๆ ของกลมงานเวชกรรมสงคม ทนา

ขอมลมาศกษา ไดรบการบนทกอยางถกตองและครบถวน - ใหถอวาการวนจฉยวาเปนหรอไมเปนภาวะมาลาเรยขนสมอง ไดรบการวนจฉยอยาง

ถกตองทกครง เนองจากไดรบการวนจฉยโดยแพทย 2. การศกษาปจจยตางๆ และขอมลทางคลนกทเกยวของกบการเกดภาวะ

มาลาเรยขนสมอง - ใหถอวาขอมลทปรากฏในฐานขอมลประจาตวผปวยในบตรผปวยนอก (OPD card)

และขอมลในเวชระเบยนผปวยใน ไดรบการบนทกอยางถกตองและครบถวน และเปนความจรง นยามศพท 1. การตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum หมายถง การตดเชอมาลาเรยทไดรบการตรวจยนยนทางหองปฏบตการของโรงพยาบาลระนอง แลววาพบเชอ Plasmodium falciparum 2. ภาวะมาลาเรยขนสมอง (Cerebral malaria) หมายถง การตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum ทไดรบการวนจฉยสดทาย (Final diagnosis) โดยแพทยวาเปนมภาวะมาลาเรยขนสมอง หรอไดรบการลงรหส ICD-10 วา B50.0 คอ Plasmodium falciparum malaria with cerebral complications 3. อาย หมายถง อายเปนปบรบรณ นบถงวนทมารบการตรวจ 4. Imported case หมายถง ผปวยทไดรบเชอมาลาเรยจากทอนทไมใชในพนทจงหวดระนอง แลวมารบการรกษาทโรงพยาบาลระนอง โดยอาศยขอมลทอยอาศยในบตรผปวยนอก

4

กรอบแนวคดการศกษา

Cerebral Malaria ใน จ.ระนอง

ปจจยทางระบาดวทยา ทอยอาศย

การเปน Imported case ขอมลทางคลนกทเกยวของ อาการทนาผ ปวยมาพบแพทย

จานวนวนทมอาการกอนมาพบแพทย

(บงถง Delayed diagnosis and

treatment)

ปญหาระยะสน 1. การเสยชวตเพมขน

2. ความสญเสยสมรรถภาพ

ทางสมองเพมขน

3. ภาระคาใชจายในการ

บาบดรกษาเพมขน

ปญหาระยะยาว 1. ปญหาภาระตอครอบครว

2. ปญหาทางเศรษฐกจของครอบครว

3. ปญหาภาระตอชมชนและสงคม

ปจจยทางประชากร อาย

เพศ

สญชาต

อาชพ

5

บทท 2 การศกษาอบตการณของการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง

ระเบยบวธวจย (Research Methodology)

รปแบบการศกษา (Study Design) เปนการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive study)

วธการรวบรวมขอมล (Data Collection) เปนการศกษายอนหลงโดยรวบรวมขอมลรายงานการตดเชอมาลาเรยจากกลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลระนอง ยอนหลงเปนเวลา 2 ป 8 เดอน ตงแต 1 มกราคม 2544 ถง 26 สงหาคม 2546 โดยศกษาจานวนผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum ทงหมดในแตละป และแยกตามสญชาต และนาขอมลของผปวยแตละรายไปคนหาในฐานขอมลของงานเวชสารสนเทศ โรงพยาบาลระนอง วาไดรบการวนจฉยสดทาย (Final diagnosis) วาอยางไร โดยแยกตามรหส ICD-10 ดงน B50.0 Plasmodium falciparum malaria with cerebral complications

B50.9 Plasmodium falciparum malaria, unspecified หรอรหสโรคอนๆ (ถาม) และเกบขอมล Discharge status ของผปวยแตละรายวาเปน Improved หรอ Dead นาขอมลการวนจฉยสดทายดงกลาว มาหาจานวนผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง คอ

ไดรบการลงรหส ICD-10 เปน B50.0 Plasmodium falciparum malaria with cerebral complications เปรยบเทยบกบจานวนผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum ทงหมด (ทงทมหรอไมมภาวะมาลาเรยขนสมอง) และแยกตามสญชาต ตามรายงานของกลมงานเวชกรรมสงคม และนาขอมล Discharge status มาเปรยบเทยบจานวนผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมองทเสยชวตกบจานวนผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมองทงหมด และแยกตามสญชาต เครองมอเกบขอมล (Instruments) ใชการรวบรวมขอมลจากแบบบนทกขอมล (Record form) โดยเกบขอมลเลขทท วไปของผปวย (H.N.) สญชาต Discharge status และการวนจฉยสดทาย โดยผศกษาเปนผบนทกขอมลลงในแบบบนทกขอมลดวยตนเอง การวเคราะหขอมล (Data Analysis)

นาขอมลทไดจากการรวบรวมทงหมดมาศกษาทางสถต โดยใชสถตเชงพรรณนา คอ คารอยละ (Percentage) ของผปวยแตละกลม

6

Thai

74.27%

Burmese

25.73%

Cerebral

malaria

5.34%

Not cerebral

malaria

94.66%

Improved

45.45%

Dead

54.55%

Thai

63.64%

Burmese

36.36%

ผลการศกษา พ.ศ. 2544 (ตงแต 1 มกราคม 2544 – 31 ธนวาคม 2544) Ranong Hospital’s Plasmodium falciparum malaria, Year 2001

พบผ ปวยทมการตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum จานวนทงสน 206 ราย แบงเปน จาแนกตามสญชาต

จาแนกตามการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง

Ranong Hospital’s Cerebral malaria, Year 2001

ในจานวนผ ทเปนผ ปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง ทงหมด 11 ราย แบงเปน จาแนกตามสญชาต

จาแนกตาม Discharge status

2544

ผ มสญชาตไทย 153 ราย คดเปน 74.27%

ผ มสญชาตพมา 53 ราย คดเปน 25.73%

เปน Cerebral malaria 11 ราย คดเปน 5.34%

ไมเปน Cerebral malaria 195 ราย คดเปน 94.66%

ผ มสญชาตไทย 7 ราย คดเปน 63.64%

ผ มสญชาตพมา 4 ราย คดเปน 36.36%

อาการดขน 5 ราย คดเปน 45.45%

(ไทย 4 คน พมา 1 คน)

เสยชวต 6 ราย คดเปน 54.55%

(ไทย 3 คน พมา 3 คน)

7

Thai

67.88%

Burmese

32.12%

Cerebral

malaria

4.38%

Not cerebral

malaria

95.62%

Thai

50.00% Burmese

50.00%

Improved

83.33%

Dead

16.67%

ผลการศกษา พ.ศ. 2545 (ตงแต 1 มกราคม 2545 – 31 ธนวาคม 2545) Ranong Hospital’s Plasmodium falciparum malaria, Year 2002

พบผ ปวยทมการตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum จานวนทงสน 137 ราย แบงเปน จาแนกตามสญชาต

จาแนกตามการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง

Ranong Hospital’s Cerebral malaria, Year 2002

ในจานวนผ ทเปนผ ปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง ทงหมด 6 ราย แบงเปน จาแนกตามสญชาต

จาแนกตาม Discharge status

2545

ผ มสญชาตไทย 93 ราย คดเปน 67.88%

ผ มสญชาตพมา 44 ราย คดเปน 32.12%

เปน Cerebral malaria 6 ราย คดเปน 4.38%

ไมเปน Cerebral malaria 131 ราย คดเปน 95.62%

ผ มสญชาตไทย 3 ราย คดเปน 50.00%

ผ มสญชาตพมา 3 ราย คดเปน 50.00%

อาการดขน 5 ราย คดเปน 83.33%

(ไทย 3 คน พมา 2 คน)

เสยชวต 1 ราย คดเปน 16.67%

(ไทย 0 คน พมา 1 คน)

8

Thai

52.94%

Foreigners

1.47%Burmese

45.59%

Cerebral

malaria

10.29%

Not cerebral

malaria

89.71%

Thai

42.86%Burmese

57.14%

Improved

28.57%Dead

71.43%

ผลการศกษา พ.ศ. 2546 (ตงแต 1 มกราคม 2546 – 26 สงหาคม 2546) Ranong Hospital’s Plasmodium falciparum malaria, Year 2003

พบผ ปวยทมการตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium

falciparum จานวนทงสน 68 ราย แบงเปน จาแนกตามสญชาต

จาแนกตามการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง

Ranong Hospital’s Cerebral malaria, Year 2003

ในจานวนผ ทเปนผ ปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง ทงหมด 7 ราย แบงเปน จาแนกตามสญชาต

จาแนกตาม Discharge status

2546

ผ มสญชาตไทย 36 ราย คดเปน 52.94%

ผ มสญชาตพมา 31 ราย คดเปน 45.59%

นกทองเทยวชาวตางชาต 1 ราย คดเปน

1.47% (ไมระบสญชาต เจบปวยทเกาะ

พยาม จ.ระนอง)

เปน Cerebral malaria 7 ราย คดเปน 10.29%

ไมเปน Cerebral malaria 61 ราย คดเปน 89.71%

ผ มสญชาตไทย 3 ราย คดเปน 42.86%

ผ มสญชาตพมา 4 ราย คดเปน 57.14%

อาการดขน 2 ราย คดเปน 28.57%

(ไทย 1 คน พมา 1 คน)

เสยชวต 5 ราย คดเปน 71.43%

(ไทย 2 คน พมา 3 คน)

9

Thai

68.61%

Foreigners

0.24%

Burmese

31.14%

Cerebral

malaria

5.84%

Not cerebral

malaria

94.16%

Thai

54.17%

Burmese

45.83%

Improved

50.00%

Dead

50.00%

ผลการศกษา รวม 3 ป (ตงแต 1 มกราคม 2544 – 26 สงหาคม 2546) Ranong Hospital’s Plasmodium falciparum malaria, 3-Year Cumulative Data

พบผ ปวยทมการตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum จานวนทงสน 411 ราย แบงเปน จาแนกตามสญชาต

จาแนกตามการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง

Ranong Hospital’s Cerebral malaria, 3-Year Cumulative Data

ในจานวนผ ทเปนผ ปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง ทงหมด 24 ราย แบงเปน จาแนกตามสญชาต

จาแนกตาม Discharge status

3-Year Cumulative Data

ผ มสญชาตไทย 282 ราย คดเปน 68.61%

ผ มสญชาตพมา 128 ราย คดเปน 31.14%

ชาวตางชาต 1 ราย คดเปน 0.24%

เปน Cerebral malaria 24 ราย คดเปน 5.84%

ไมเปน Cerebral malaria 387 ราย คดเปน 94.16%

ผ มสญชาตไทย 13 ราย คดเปน 54.17%

ผ มสญชาตพมา 11 ราย คดเปน 45.83%

อาการดขน 12 ราย คดเปน 50.00%

(ไทย 8 คน พมา 4 คน)

เสยชวต 12 ราย คดเปน 50.00%

(ไทย 5 คน พมา 7 คน)

10

74.27%67.88%

25.73%32.12%

0% 0% 1.47%

52.94%

45.59%

0%

20%

40%

60%

80%

2544 2545 2546

ไทย

พมา

ชาวตางชาต

2544, 206

2546, 68

2545, 137

0

50

100

150

200

250

2544 2545 2546

5.34% 4.38%

63.64%50.00%

36.36%50.00%

10.29%

42.86%

57.14%

0%

20%

40%

60%

80%

2544 2545 2546

Percent of cerebral malaria

ไทย

พมา

ผลการศกษา เปรยบเทยบทง 3 ป เปนรายป (ตงแต 1 มกราคม 2544 – 26 สงหาคม 2546) Ranong Hospital’s Plasmodium falciparum malaria, 3-Year Comparative Data กราฟเปรยบเทยบจานวน Case ผปวย Plasmodium falciparum malaria ในแตละป

หมายเหต ป 2546 เกบขอมลถง 26 สงหาคม 2546

กราฟเปรยบเทยบรอยละของ Plasmodium falciparum malaria จาแนกตามสญชาต

หมายเหต ป 2546 เกบขอมลถง 26 สงหาคม 2546

กราฟเปรยบเทยบรอยละของ Cerebral malaria ในแตละป และรอยละของ Cerebral malaria จาแนกตามสญชาต ในแตละป

หมายเหต ป 2546 เกบขอมลถง 26 สงหาคม 2546

3-Year Comparative Data

11

54.55%

16.67%

45.45%

83.33% 71.43%

28.57%0%

20%

40%

60%

80%

100%

2544 2545 2546

Dead

Improved

กราฟเปรยบเทยบรอยละของ Cerebral malaria ทเสยชวตและทอาการดขน ในแตละป

หมายเหต ป 2546 เกบขอมลถง 26 สงหาคม 2546

สรปผลการศกษา

จากการศกษา พบวา มผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum เปนจานวนมากทกป แตเมอเปรยบเทยบใน 3 ปทเกบขอมล พบวาจานวนผปวยลดนอยลงเปนลาดบ แมในป 2546 จะเกบขอมลไดถงเพยง 26 สงหาคม 2546 ซงคดเปน 2 ใน 3 ของเวลาทงป แตกมจานวนผปวยคอนขางนอยเมอเปรยบเทยบกบปกอนๆ และคาดวาหากเกบขอมลครบทงป กจะมจานวนผปวยนอยลงกวาปทผานมา แสดงใหเหนถงผลสาเรจในระดบหนงในการปองกนและควบคมโรคมาลาเรยของหนวยงานทางสาธารณสขในจงหวดระนอง

เมอนาขอมลผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum มาจาแนกตามสญชาต พบวาผปวยสวนใหญ (ประมาณ 50-75% ในแตละป) เปนผปวยชาวไทย มสวนหนงทเปนชาวพมา ซงโดยมากมกจะเปนชาวพมาทอาศยอยในจงหวดระนองทงถกและผดกฎหมาย แสดงใหเหนวาจานวนผปวยสวนใหญ มการตดเชอจากในพนทจงหวดระนองเอง นอกจากนยงพบวาในป 2546 มชาวตางชาตทมาพกอาศยในเกาะของจงหวดระนอง เจบปวยขนระหวางอยทเกาะ ซงแสดงวานาจะไดรบเชอจากในพนทของจงหวดระนอง

อยางไรกตาม แนวโนมของรอยละผปวยชาวพมาทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum มอตราเพมสงขนใน 3 ปทผานมา กลาวคอ จาก 25% ในป 2544 เพมขนเปน 45% ในป 2546 ซงอาจเกดจากปญหาการดแลสขภาพอนามยและการรกษาสภาพแวดลอมในทพกอาศยของชาวพมา รวมถงการรบทราบขาวความรเกยวกบโรคมาลาเรย ซงอาจไมดเทาชาวไทย ซงสวนหนงนาจะเกดจากสภาพเศรษฐฐานะและฐานะทางสงคม และการสอสารทลาบาก ซงการแกไขปญหาสาธารณสขชายแดนทตรงจด อาจจะตองเนนทชาวตางชาตทเขามาในพนท ทงถกกฎหมายและผดกฎหมาย มากขน

เมอศกษาอตราการเกดภาวะมาลาเรยขนสมองในผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum ทงหมด พบวา ในป 2546 มอตราการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง เพมมากขนกวาปกอนถง 2 เทา แสดงใหเหนวาความรนแรงของโรคมแนวโนมเพมสงขน และ

12

เมอจาแนกตามสญชาตพบวา มอตราชาวพมาทมภาวะมาลาเรยขนสมองมากขนทกป แสดงวาความรนแรงของโรคทเพมขนในป 2546 อาจสมพนธกบการตดเชอของชาวพมา ซงอาจเกดจากการไมไดรบการตรวจวนจฉยและใหการรกษาอยางทนทวงท เนองจากการมารบการตรวจในวนหลงๆ หลงจากเรมมอาการ

ในสวนของการเสยชวตในผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง พบวาอตราเสยชวต มความไมแนนอนในแตละป กลาวคอลดลงจาก 54% ในป 2544 เปน 16% ในป 2545 และเพมขนเปนกวา 70% ในป 2546 ซงเปนจานวนทสงขนมาก

กลาวโดยสรป แมวาจานวนผปวยทตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum จะมแนวโนมลดลงเรอยๆ แตความรนแรงของโรคกลบสงขน และมอตราตายมากขนในปหลงๆ การแกไขปญหาจงอาจตองมงเนนไปทการใหความรทถกตองแกประชาชนในพนท โดยเฉพาะอยางยงชาวพมา และการสงเสรมใหมารบการตรวจทสถานพยาบาลในวนแรกๆ ทมอาการ เพอปองกนภาวะแทรกซอนตางๆ ทจะตามมาจากการ delayed diagnosis and treatment และควรดาเนนการรวมไปกบการลงพนทเพอสอบสวนโรค ปองกนและควบคมโรค ททนทวงทตอไป เพอใหโรคมาลาเรย เปนปญหาสาธารณสขชายแดนทลดลง

13

บทท 3 การศกษาปจจยตางๆ และขอมลทางคลนกทเกยวของ

กบการเกดภาวะมาลาเรยขนสมอง

ระเบยบวธวจย (Research Methodology)

รปแบบการศกษา (Study Design) เปนการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive Study)

วธการรวบรวมขอมล (Data Collection) เปนการศกษายอนหลงโดยรวบรวมขอมลในบตรผปวยนอก (OPD Card) และเวชระเบยนผปวยใน ของผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคตดเชอมาลาเรยชนด Plasmodium falciparum ทมภาวะมาลาเรยขนสมอง หรอทไดรบการวนจฉยตามรหส ICD-10 วา

B50.0 Plasmodium falciparum malaria with cerebral complications โดยเกบขอมลปจจยทางประชากร อนไดแก อาย, เพศ, สญชาต และ อาชพ ปจจยทางระบาดวทยา ไดแก ทอยอาศย, การเปน imported case และขอมลทางคลนกทเกยวของ ไดแก อาการทนาผปวยมาพบแพทย (Chief

complaint) อาการทพบรวม (Associated symptoms and signs) จานวนวนทมอาการกอนมาพบแพทย ภาวะแทรกซอนทสาคญทพบรวม และ Discharge status

และนาขอมลมาจาแนกเปนรอยละของผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง ทมปจจยแตละขอ เครองมอเกบขอมล (Instruments) ใชการรวบรวมขอมลจากแบบบนทกขอมล (Record form) โดยเกบขอมลปจจยดงกลาวขางตนทงหมด โดยผศกษาเปนผบนทกขอมลลงในแบบบนทกขอมลดวยตนเอง การวเคราะหขอมล (Data Analysis)

นาขอมลทไดจากการรวบรวมทงหมดมาศกษาทางสถต โดยใชสถตเชงพรรณนา คอ คารอยละ (Percentage) ของผปวยแตละกลม และคาเฉลย (Mean)

14

ผลการศกษา (ขอมลป 2546 ถงวนท 26 สงหาคม 2546) ปจจยทางประชากร ผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง จาแนกตามอาย

อาย รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

0-15 ป - 50.00 (3) - 11.11 (3)

16-30 ป 47.06 (8) 33.33 (2) 25.00 (1) 40.74 (11)

31-45 ป 29.41 (5) 16.67 (1) 75.00 (3) 33.33 (9)

46-60 ป 5.88 (1) - - 3.70 (1) มากกวา 60 ป 17.65 (3) - - 11.11 (3) อายเฉลย 37.35 ป 18.50 ป 34 ป 32.67 ป

ผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง จาแนกตามเพศ

เพศ รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

ชาย 88.24 (15) 66.67 (4) 50.00 (2) 77.78 (21)

หญง 11.76 (2) 33.33 (2) 50.00 (2) 22.22 (6)

ผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง จาแนกตามสญชาต

สญชาต รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

ไทย 70.59 (12) 66.67 (4) 50.00 (2) 66.67 (18)

พมา 29.41 (5) 33.33 (2) 50.00 (2) 33.33 (9)

ผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง จาแนกตามอาชพ

อาชพ รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

รบจาง 47.06 (8) - 25.00 (1) 33.33 (9)

ประมง 11.76 (2) 16.67 (1) - 11.11 (3) เกษตรกรรม 23.53 (4) 16.67 (1) 25.00 (1) 22.22 (6)

นกเรยน-นกศกษา - 16.67 (1) - 3.70 (1) รบราชการ - - - - นกบวช - - 25.00 (1) 3.70 (1)

ไมไดประกอบอาชพ 11.76 (2) 50.00 (3) 25.00 (1) 22.22 (6)

ไมระบ 5.89 (1) - - 3.70 (1)

15

ปจจยทางระบาดวทยา ผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง จาแนกตามทอยอาศย

ตาบลทอาศย รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

ต.เขานเวศน อ.เมอง 5.88 (1) - - 3.70 (1) ต.ทรายแดง อ.เมอง - 16.67 (1) 25.00 (1) 7.41 (2) ต.บางรน อ.เมอง 23.53 (4) - - 14.81 (4) ต.ปากนา อ.เมอง 11.76 (2) - 25.00 (1) 11.11 (3) ต.ราชกรด อ.เมอง 5.88 (1) 16.67 (1) - 7.41 (2) ต.หงาว อ.เมอง - 16.67 (1) - 3.70 (1)

ต.บางแกว อ.ละอน 5.88 (1) - - 3.70 (1) ต.บางพระเหนอ อ.ละอน 5.88 (1) - - 3.70 (1)

ต.จปร. อ.กระบร - 16.67 (1) - 3.70 (1) ต.นาจด อ.กระบร 5.88 (1) - - 3.70 (1)

ต.บางใหญ อ.กระบร 5.88 (1) - 25.00 (1) 7.41 (2) ต.ปากจน อ.กระบร 17.65 (3) 16.67 (1) - 14.81 (4) ต.มะม อ.กระบร 5.88 (1) - - 3.70 (1)

ต.ลาเลยง อ.กระบร - 16.67 (1) - 3.70 (1) เกาะสอง ประเทศพมา - - 25.00 (1) 3.70 (1)

ไมระบ 5.88 (1) - - 3.70 (1)

ผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง ทเปน Imported case

รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

เปน Imported case - - 25.00 (1) 3.70 (1) ไมเปน Imported case 94.12 (16) 100.00 (6) 75.00 (3) 92.59 (25)

ไมมขอมล 5.88 (1) - - 3.70 (1)

ขอมลทางคลนกทเกยวของ อาการทนาผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมองมาพบแพทย (Chief complaint)

อาการนา รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

ไข 35.29 (6) 33.33 (2) 50.00 (2) 37.04 (10)

ซมลง 64.71 (11) 66.67 (4) 50.00 (2) 62.96 (17)

16

อาการทพบรวม (Associated symptoms and signs)

อาการทพบรวม รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

ไข 52.94 (9) 66.67 (4) 50.00 (2) 55.56 (15)

อาเจยน / ถายเหลว 5.88 (1) 16.67 (1) - 7.41 (2) ชก 5.88 (1) 33.33 (2) - 11.11 (3)

จานวนวนทผปวยมอาการกอนมาพบแพทย

จานวนวน รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

1 วน - - - - 2-3 วน 52.94 (9) 16.67 (1) 50.00 (2) 44.44 (12)

4-5 วน 17.65 (3) 66.67 (4) 25.00 (1) 29.63 (8)

6-7 วน 5.88 (1) 16.67 (1) 25.00 (1) 11.11 (3) มากกวา 7 วน 23.53 (4) - - 14.81 (4) จานวนวนเฉลย 5.47 วน 5 วน 4.50 วน 5.22 วน

ภาวะแทรกซอนทสาคญทพบรวม

ภาวะแทรกซอน รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

Acute renal failure 35.29 (6) - 25.00 (1) 25.93 (7) ไมมภาวะแทรกซอนอน นอกจากภาวะทาง

สมอง

64.71 (11) 100.00 (6) 75.00 (3) 74.07 (20)

Discharge status

Discharge status รอยละ (จานวนราย) : Percentage (Number of Cases) 2544 2545 2546 รวม 3 ป

Improved 47.06 (8) 83.33 (5) 25.00 (1) 51.85 (14)

Dead 52.94 (9) 16.67 (1) 75.00 (3) 48.15 (13)

สรปผลการศกษา จากการศกษาในขอมลของงานเวชสารสนเทศ โรงพยาบาลระนอง พบวา

ผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง (Cerebral malaria) สวนใหญ เปนเพศชาย (กวา 3 ใน 4 ของทงหมด) และมกอยในชวงอายในวยรน วยผใหญตอนตน วยเดก และวยทางาน มากกวาวยกลางคนหรอวยสงอาย ซงเมอผปวยเจบปวย หรอเกดผลแทรกซอนตางๆ ตามมา รวมถงการ

17

เสยชวต จะทาใหเกดผลตอครอบครวและสงคมคอนขางมาก เนองจากผปวยสวนใหญมกอยในวยเรมทางาน จงอยในชวงทกาลงสรางฐานะของครอบครว ความสญเสยทเกดขนจงยอมสงผลกระทบตอครอบครวเปนอยางมากอยางหลกเลยงไมได ฉะนน การปองกนและควบคมโรคมาลาเรย และการพยายามตรวจวนจฉยใหไดโดยเรว (Early detection) เพอปองกนภาวะมาลาเรยขนสมอง (Cerebral malaria) หรอรบรกษาภาวะนกอนทจะมภาวะแทรกซอนอนๆ ตามมา จงมความสาคญอยางมาก นอกจากนจากขอมลขางตนยงพบวา ผปวยสวนใหญ (ประมาณ 2 ใน 3) เปนชาวไทย มากกวาชาวพมา แสดงใหเหนวานาจะมการตดเชอจากในพนท มากกวาการทมการนาเชอเหลานมาจากชายแดน ซงสอดคลองกบจานวน Imported case ซงมเพยงรายเดยวในป 2546 ซงมาจากเกาะสอง ประเทศพมา และไมพบ imported case ในป 2544-2545 แตอยางใด การตดเชอมาลาเรยของผปวยทมารบการรกษาทโรงพยาบาลระนอง จงนาจะตดมาจากในพนทของจงหวดระนองมากทสด การปองกนและควบคมโรคจงควรเนนทการกาจดแหลงเพาะพนธยง การลงพนทเพอควบคมโรคเมอพบผปวยตดเชออยางทนทวงท และการสรางความตระหนกและใหความรทถกตองแกประชาชนในพนท ทงชาวไทยและชาวพมา โดยพนททมการตดเชอมาลาเรยและทาใหเกดภาวะมาลาเรยขนสมองคอนขางสง ไดแก ต.บางรน อ.เมอง จ.ระนอง, ต.ปากจน อ.กระบร จ.ระนอง และ ต.ปากนา อ.กระบร จ.ระนอง สาหรบในพนทตาบลอนๆ พบไดบางประปรายในจานวนทไมแตกตางกนนก

อาชพทพบผปวยตดเชอมาลาเรยและมภาวะมาลาเรยขนสมองมากทสด คอรบจาง เกษตรกรรม และผทมไดประกอบอาชพ นอกจากนยงพบไดพอสมควรในผทประกอบอาชพประมง อาชพเหลานจงเปนอาชพทเสยงกบการเปนโรคนมากเปนอนดบตนๆ ซงอาจเปนเนองจากสภาพของอาชพทเสยงกบการถกยงกดไดมาก หรอไมคอยมเวลาในการดแลรกษาตนเอง

สาหรบขอมลทางคลนกทสาคญ พบวา ผปวยสวนใหญ (ประมาณ 50-65%) มาพบแพทยดวยอาการสาคญคอ ซมลง และบางสวนมาดวยอาการไขเปนหลก แสดงใหเหนวาผปวยสวนใหญ มารบการรกษาคอนขางชา กลาวคอ โรคมาลาเรยมอาการระยะหนงจนทาใหเกดภาวะมาลาเรยขนสมองแลวจงจะมารบการรกษา อยางไรกตาม ไมสามารถคนหาขอมลทแนชดไดวาผปวยเหลาน สวนใหญไดรบการรกษาเบองตนจากผใดหรอสถานพยาบาลแหงใดมากอนหรอไม เนองจากขอมลในเวชระเบยนไมเพยงพอในการศกษาในสวนน

ผปวยสวนใหญ มาพบแพทยหลงเรมมอาการประมาณ 2-5 วน แตมจานวนวนเฉลยทม อาการกอนมาพบแพทย ประมาณ 5 วน แสดงวามผปวยจานวนไมนอยทมอาการมาระยะหนงแตไมไดดแลหรอรบมาตรวจรกษาเทาทควร จงทาใหไมสามารถวนจฉยและรกษาโรคตดเชอมาลาเรยไดทนทวงท ทาใหเกดภาวะมาลาเรยขนสมองแทรกซอนตามมา การสรางความตระหนกและใหความรแกประชาชนโดยรวม จงนาจะจาเปนและอาจชวยใหผปวยมาพบแพทยเรวขนในอนาคต

18

ผปวยบางสวน มภาวะแทรกซอนอยางอนตามมาดวย เชน ภาวะไตวายเฉยบพลน (Acute renal failure) และในจานวนผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมองทงหมด มอตราตายเฉลยทง 3 ปถง 48% ซงในป 2546 น มอตราตายเพมสงขนกวาปกอนๆ อยางมาก โดยมอตราตายถง 75% ซงหมายความวาผปวยทมภาวะมาลาเรยขนสมอง 4 ราย จะเสยชวต 3 ราย ซงเปนอตราทนาตกใจและควรมการศกษาทละเอยดมากขนถงสาเหตหรอปจจยเสยงททาใหผปวยมอตราตายมากขน เชน การมารบการรกษาในวนหลงๆ การตดเชอเปนปรมาณมาก ความรความเขาใจตอโรคมาลาเรยของผปวย เปนตน

การศกษาน มขอจากดหลายดาน ทงในสวนของทรพยากรและบคลากรในการทาการศกษา รวมถงเปนการศกษายอนหลงทไมสามารถกาหนดตวแปรทจะเกบขอมลตงแตตอนผปวยมารบการรกษาได จงไมสามารถศกษาตวแปรอนๆ ไดมากนก และไมไดทาการวเคราะหนยสาคญเชงสถตของปจจยตางๆ ทมผลตอภาวะมาลาเรยขนสมอง เนองจากปจจยสวนใหญ นาจะเปนปจจยพนฐานทนามาศกษาเชงพรรณนาได แตอาจไมใชปจจยเสยงหรอตวพยากรณโรคทแมนยานก นอกจากน การเกบขอมลใน 2 การศกษายอย เมอนามาเปรยบเทยบกนอาจพบความคลาดเคลอนกนบาง ซงเกดจากการนาขอมลจากคนละแหลงขอมลมาศกษา กลาวคอ ในการศกษาแรก นาขอมลจากกลมงานเวชกรรมสงคมเปนหลก แตในการศกษาหลง ใชขอมลจากงานเวชสารสนเทศเปนหลก แตขอมลสาคญสวนใหญกเปนไปในทางเดยวกน อยางไรกตาม การศกษาน นาจะเปนการเรมตนทดในการศกษาอนๆ ทอาจมผศกษาตามมา เพอศกษาในดานอนๆ ใหครอบคลม เพอใหปญหาโรคมาลาเรยและภาวะมาลาเรยขนสมอง ซงปจจบนเปนปญหาสาธารณสขชายแดนทสาคญของจงหวดระนอง มการแกไขปญหาทเหมาะสมตอไป