Phd thesis presentation short 19 dec 2014

ณฐวธ แกวสทธา

หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต (สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต)

สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

รปแบบความสมพนธเชงสาเหตและประสทธผลของ

โปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชอง

ปากและสภาวะอนามยชองปากของวยรนตอนตน

1

ล าดบการน าเสนอ

1. บทน า : ทมาและความส าคญ

2. เอกสารและงานวจยทเกยวของ

3. วธด าเนนการวจย

4. ผลการวเคราะหขอมล

5. สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

2

3

INTRODUCTION AND BACKGROUND

Year 1989 1994 2001 2007 2012

Prevalent 49.2 53.9 57.3 56.9 52.3

DMFT 1.50 1.55 1.64 1.64 1.3

Dental public health division, Ministry of public health, Thailand, 2007; 2013)

THAILAND SITUATION

•โรคฟนผและเหงอกอกเสบ ความชกโรคสงในกลมวยรนตอนตน

โรคฟนผ (ความชก = 52.3% ,DMFT =1.3 ซ/คน)โรคเหงอกอกเสบ (ความชก = 58.9%)

ขอมลทางพฤตกรรม

สวนใหญจะแปรงฟนเพยงวนละ 2 ครง

เคยรบประทานอาหารแลวนอนโดยลมแปรงฟน มากถงรอยละ 72.3

มพฤตกรรมการแปรงฟนทถกตอง เพยงรอยละ 7.7

ในรอบปทผานมาเคยปวดฟน รอยละ 52.1

ขาดเรยนเนองจากปญหาสขภาพชองปาก รอยละ 14.3

แปรงฟนทโรงเรยนลดลง

จากรอยละ 83.7 ในป 2536 เปนรอยละ 26.3 ในป 2544

พฤตกรรมการบรโภคทไมเออตอทนตสขภาพมากยงข น

มแนวโนมกนขนมมากข นแตกนอาหารมเสนใยลดลง

4

(กองทนตสาธารณสข. 2551)

ผลกระทบจากโรคฟนผและเหงอกอกเสบ

การบดเคยวอาหาร

การออกเสยง

บคลกภาพ

ผลกระทบตอสขภาพจต

ความสามารถในการท างานและการเรยน

เปนแหลงของการตดเช อ

ท าใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจ

5

สาเหตของปญหา

เนนเฉพาะศาสตรทางชวภาพ (ปจจยทางระบาดวทยา)เปนสวนใหญ

ละเลยปจจยทางสงคมและพฤตกรรมศาสตร

การดแลทนตสขภาพมกจะเปนหนาทของทนตบคลากรอยางเดยว

ปญหาทนตสขภาพ เกดจากพฤตกรรมไมเหมาะสมของตวบคคลเองดวย

งานวจยทางพฤตกรรมศาสตรทเกยวกบพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

ในปจจบนยงมไมมากนก

6

โรคฟนผ

และเหงอก

อกเสบ

ปจจยทาง

ระบาดวทยา

ปจจยทาง

พฤตกรรม

ศาสตร

ปจจยทางสงคม

นกเรยนมธยมศกษาชนปท 1: วยรนตอนตน

12-14 ป มปญหาโรคฟนผและเหงอกอกเสบสง

สามารถสงผลกระทบของโรค ไปยง วยผใหญ

มปญหาดานพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก

รฐบาลไมมนโยบายทจะมาดแลเฝาระวงและสงเสรม

ทนตสขภาพชดเจน

กระบวนการสอนทนตสขศกษาในโรงเรยนระดบ

มธยมศกษามแนวโนมลดลง

(กองทนตสาธารณสข. 2545)

เหมาะสมในการปรบเปลยนพฤตกรรมเนองเปนกลมท

สามารถปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองได

(เฉลม ตนสกล. 2543)

7

มปญหาสง & ขาดการดแล

ในระบบสขภาพของรฐ

ความมงหมายของการวจย

8

เพอศกษา

1. ความสมพนธโครงสรางเชงเหตและผลของพฤตกรรมการดแลอนามยชอง

ปากของวยรนตอนตน และขนาดอทธพลของตวแปรตางๆในแบบจ าลอง

2. ประสทธผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

ของวยรนตอนตนทมตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะ

อนามยชองปาก

ขอบเขตของการวจย

CCS Experiment

9

•ตวแปรทมผลตอพฤตกรรม

•ขอมลการออกแบบกจกรรม

•โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการ

ดแลอนามยชองปาก

ประชากรทใชในการวจย

10

นกเรยนทก าลงศกษาในระดบชนมธยมศกษาปท 1 ในเขตพ นทการศกษา

เขต 7 จงหวดนครนายก จ านวน 11 โรงเรยน จ านวนทงสน 1,912 คน

(ขอมลส ารวจจ านวนนกเรยนมธยม สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา มธยมศกษา เขต 7 จงหวดนครนายก ปการศกษา 2554)

•พนทบรการวชาการสงคมของ มศว

•มปญหาสขภาพชองปาก

•พนทของจงหวด มขนาดเลก

•เดนทางสะดวกใกลกรงเทพฯ

กลมตวอยางทใชในการวจย

ใชการสมแบบสองขนตอน (Two – stage sampling) ขนท 1 ใชการสมแบบแบงชนภมตามโควตา

(Quota stratified random sampling) โดยก าหนดขนาดของโรงเรยนเปนตวแปรแบงชนภม

ขนท 2 จะท าการสมแบบกลม (Cluster random sampling) โดยสมเลอกนกเรยนมาโรงเรยนละ 2-3 หอง หองละประมาณ 40-50 คน

กลมตวอยาง 391 คน จากแบบสอบถามจ านวน 400 ฉบบ (97.75%)

ใชกลมตวอยางทไดจากการตวอยางในการวจยในระยะท 1 สมเลอกโรงเรยนจ านวน 1 โรงเรยน จากจ านวน 4

โรงเรยน (ระยะท1) สมเลอกหองโดยการสมอยางงาย (Simple random

sampling) จ านวน 2 หอง เขาในกลมทดลอง 1 หอง และกลมควบคม 1 หอง

มนกเรยนทสมครใจและไดรบการยนยอมจากผปกครองใหเขารวมกจกรรมจ านวน 98 คน และอยจนครบตลอดโปรแกรม จ านวน 94 คน

กลมทดลอง จ านวน 48 คน และกลมควบคมจ านวน 46 คน

11

การวจยในระยะท 1 การวจยในระยะท 2

ตวแปรทศกษา

12

การวจยระยะท 1

ตวแปรอสระ

1ความรเรองโรคและอนามยชองปาก

-ความรความเขาใจ

- การน าไปใช

2.เจตคตทดตอการดแลอนามยชองปาก

- การเหนประโยชน

- ความรสกพอใจ

- ความพรอมทจะท า3. การรบรตอภาวะคกคามของโรค

- การรบรโอกาสเสยงของโรคฯ

- การรบรความรนแรงของโรคฯ4.สงจงใจใหปฏบต

-การสนบสนนทางสงคม

-การไดรบขาวสารทกระตนการดแลอนามยชองปาก

-แบบอยางจากเพอน

ตวแปรตาม

1 การปรบเปลยนพฤตกรรม

- การรบรความสามารถของตนเอง

- การควบคมตนเอง

2. พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

- การบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก

- การท าความสะอาดชองปาก

3. สภาวะอนามยชองปาก

- ดชนคราบออน

ตวแปรทศกษา

13



1.ตวแปรจดกระท า

การไดรบ/ไมไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน

2 ตวแปรจดประเภท

ปจจยจตลกษณะและสถานการณทส าคญซงไดจากการวจย

ระยะท 1 จ านวน 2 ตว

การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรค

การไดรบขาวสารทกระตนการดแลอนามยชองปาก

ตวแปรตาม

ตวแปรจตลกษณะ

1.การรบรความสามารถของตนเอง

2.การควบคมตนเอง

ตวแปรพฤตกรรม

1.พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

พฤตกรรมการบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก

พฤตกรรมการท าความสะอาดชองปาก

2.สภาวะอนามยชองปาก

ดชนคราบออน

เอกสารและงานวจยทเกยวของ14

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

พฤตกรรมการบรโภคทพงประสงคตอ

สขภาพชองปากโดยมงเนนไปทการมง

ลดการบรโภคอาหารประเภทแปงและ

น าตาล หรออาหารเหนยวตดฟน

การลดการบรโภคอาหารประเภทแปงและ

น าตาล หรออาหารเหนยวตดฟน

การหลกเลยงการดมน าอดลม ขนมหวาน

ขนมซองกรบกรอบ

มาตรการทกอยางทมงเนนใหเกดการ

ควบคมแผนคราบจลนทรยใหมากทสด

เทาทจะท าได

แปรงฟนอยางนอยวนละ 2 ครง ดวย

วธการแปรงฟนทถกตอง

การเลอกใชแปรงสฟนทมขนาดพอเหมาะ

กบปากและมขนแปรงนม

การใชยาสฟนทมสวนผสมของฟลออไรด

แปรงฟนครบทกบรเวณ รวมถงการแปรง

ลน

การบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก การท าความสะอาดชองปาก

15

การบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก

16

ใชแบบสอบถามประเภทชนดอาหารและความถทบรโภค

ใหนกเรยนระบวา ในรอบสปดาหทผานมาตนเองไดรบประทานอาหารแตละชนด ทบอยเพยงใด ตงแต

“ไมเคยกนเลย จนถง กนเปนประจ าทกวน”

มคะแนนระหวาง 0 ถง 7 ตามล าดบ

จ านวนทงหมด 7 ขอ คะแนนรวมมคาระหวาง 0 – 49

ผทไดคะแนนสง แสดงวาเปนผทมพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพออนามยชองปากเพออนามยชองปากดกวาผท ไดคะแนนต า

มคาอ านาจจ าแนกรายขออยระหวาง .45 - .56 และมคาสมประสทธความเชอมนชนดความสอดคลองภายในแบบอลฟาทงฉบบ เทากบ .78

การท าความสะอาดชองปาก

17

• Directed, Quantitative evaluation of oral

hygiene skill Brushing + Flossing ability

(person’s ability)

Placement and Motion of the

cleaning device on each tooth

surface

• Clinical and Research Tools

• The mouth divided into 36 segment

• Missing segment or teeth are line out

• Possible point score

Brushing SAI = (0-72)

Flossing SAI = (0-48)

OH SAI = (0-124)•Brushing(72) + Flossing(48) +brush grasp(2) +floss grasp(2)

Placement

Motion

(Oral hygiene skill achievement index : S.A.I) ของ Richard Niederman, Thomas M Sullivans

(1981:143-156)

วดทกษะการแปรงฟนทถกวธ

ประเมนทกษะการแปรงฟนทถกวธ

ผวจยเปนผสงเกตและจดบนทก

ดดแปลงจากดชนดชนวดทกษะดานอนามยชองปาก Oral hygiene skill achievement index : S.A.I

ประยกตใหสอดคลองกบการสอนการแปรงฟนของกรมอนามย

คะแนนการแปรงฟน = คะแนนต าแหนง+วธการแปรงฟน

เกณฑการประเมนทง 17 บรเวณในชองปาก และใหคะแนนแตละ

บคคล

เปนผลรวมคะแนนทงหมดทได ซงจะมคาอยระหวาง 0-34 ผทได

คะแนนมากแสดงวามพฤตกรรมการท าความสะอาดชองปากท

ดกวาผทไดคะแนนต ากวา

การท าความสะอาดชองปาก

18

สภาวะอนามยชองปาก

19

การวดดชนคราบออน

ตรวจฟนทกซในแตละบรเวณทท าการตรวจ(Segment) ทงทางดานใกลแกม (Buccal) และใกลลน (Lingual) ของฟน บนทกเฉพาะคาทสงทสดในแตละบรเวณ เปนคาตวแทนแตละบรเวณ (Segment) ประยกต มาจากดชน Debris index ของ Greene & Vermillion.,1964

การค านวณ

Debris index: DI = ผลรวมของคะแนนทงหมดทไดจ านวนสวนทวด

1. รวมคะแนนทก segment ทตรวจ และบนทกใหคะแนนไว ซงจะมคาตงแต 0-36คะแนน

2. คาของดชนคราบออนของแตละคนจะมคาเทากบ ผลรวมของดชนคราบออนจากทกบรเวณทท าการตรวจ (Segment) ทงทางดานใกลแกม (Buccal) และใกลลน (Lingual) หารดวยจ านวน segment ทตรวจใหคะแนน คอ 6 บรเวณ ซงคะแนนของดชนคราบออนจะมคาตงแต 0-6 คะแนน

หมายเหต: ในการวจยระยะท 1 ใชดชนคราบออน มพสย (0-6) ในการวเคราะหลสเรลในการวจยระยะท 2 ใชคะแนนรวม มพสย (0-36) ในการเปรยบเทยบประสทธผลการแปรงฟน

สาเหตของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

20

แนวคดเกยวกบความร เจตคต และการปฏบต (KAP) ความรเรองโรคและอนามยชองปาก

เจตคตทดตอการดแลอนามยชองปาก

แนวคดการปรบเปลยนพฤตกรรม (Behavioral Modification) การรบรความสามารถของตนเอง

การควบคมตนเอง

ทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model Theory) การรบรตอภาวะคกคามของโรค

สงจงใจใหปฏบต

KAP Models

ความร (Knowledge) เจตคต

(Attitude) และ การปฏบต (Practice) ซงทงสามองคประกอบจะมความสมพนธซงกน

และกน

ความรมผลตอเจตคต และเจตคตจะชวยใหเกด

การปฏบตทดสงผลใหเกดสขภาพทดได

การจะใหบคคลมการปฏบตทด ตองค านงถงการ

สรางความรและเจตคตทดดวย

Attitude

PracticeKnowledge

แนวคด รปแบบความสมพนธ

21

(ประภาเพญ สวรรณ. 2522)

Knowledge is a necessary, but

not sufficient, basis for behavior change.

22

BEHAVIORAL SCIENCE RESEARCH INSTITUTE, SRINAKHARINWIROT UNIVERSITY

ทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคม

(Social learning cognitive theory) พฤตกรรมของมนษย เกดจากการปฏสมพนธท

สงผลซงกนและกนขององคประกอบทางดาน

พฤตกรรม ปจจยสวนบคคล และปจจยทาง

สงแวดลอม

•Self-Belief , Cognition , Self-Efficacy,

Self-regulatory (controls), Self-

reflective process, Self Management

(parallel to the concept of perceived

behavior control in theory of planned

behavior) Perceived self efficacy is extremely relevant to

the adoption and maintenance of health

behaviors that may not always be easy to perform

การปรบเปลยนพฤตกรรม-พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

เมอบคคลมทกษะทจะปฏบตตว

อยางเหมาะสมและมก าลงใจอยาง

เพยงพอแลว ถาบคคลใดมความเชอใน

ความสามารถของตนเองแลว กจะสงผล

ตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพใน

เรองนนๆ

การทนกเรยนมความเชอมนวาตนเองสามารถท

จะกระท าพฤตกรรมเกยวกบการท าความสะอาด

ชองปากอยางสม าเสมอ และ เลอกรบประทาน

อาหารเฉพาะทเปนประโยชนไมท าอนตรายตอ

ฟนและเหงอกไดดวยตนเองไดอยางสม าเสมอ

การแสดงออกถงการกระท า ในการ

สงเกตพฤตกรรมและการเปลยนแปลง

ดานสขภาพของตนเอง พรอมทง

ตงเปาหมายและวางแผนตนเองใหม

สขภาพทดตามแผนทวางไว

มองคประกอบ 3 ประการ

การตดตามตนเอง (Self-monitoring)

การประเมนตนเอง (Self-evaluation)

และการเสรมแรงตนเอง (Self-reinforce)

Self Efficacy Self Control

23

Health Belief Model

Now, This concept was added (1988)

Cues to action Health motivation

Demographic variables

Socio-psychological

Perceived efficacy - control

to help the HBM better fit the challenges of

changing habitual unhealthy behaviors, such as being sedentary, smoking, or over-eating.

(Rosenstock,Strecher, V. J., Becker, in 1988, 2002)

24

Hochbaum, Rosenstock& Kegels (1950)

The original model included these four constructs:

perceived

susceptibility

severity

benefits

barriers

HBM: fear process as a value-

expectancy combination of 2 driving force;

Perceive treated of the fear appeal

Expected net gain of protective

health behavior

แบบแผนความเชอทางดานสขภาพ


การรบรความรนแรงของโรค

การสนบสนนทางสงคม

การไดรบขาวสารทกระตนการดแล

อนามยชองปาก

แบบอยางจากเพอน

25

การรบรตอภาวะคกคามของโรค สงจงใจใหปฏบต


การเหนคณประโยชน

ความพรอมทจะท า

การปรบเปลยนพฤตกรรม

การรบรความสามารถของตนเอง

การควบคมตนเอง

กรอบแนวคดการวจย ระยะท1

รปแบบโครงสรางเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก (ตามทฤษฎ)

27

28

แนวคดในการสรางโปรแกรมฯ

แนวคดเกยวกบการสรางความรเรองโรค

ในชองปากกบการดแลอนามยชองปาก

แนวคดเกยวกบการสรางการรบร

ความสามารถของตนเอง

แนวคดการฝกควบคมตนเอง

แนวคดการเรยนรโดยใชกระบวนการกลม

แนวคดการกจกรรมการศกษาเชงหรรษา(edutainment)

แนวคดทเกยวของกบการปรบเปลยนตวแปรทาง

จตและพฤตกรรม

แนวคดเสรมทใชในการจดกจกรรมเพอจงใจให

นกเรยนเขารวมกจกรรมตอเนอง

29

โปรแกรมการปรบพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก

การสรางประสบการณทประสบความส าเรจ

การใหความรเกยวกบโรค

การฝกทกษะดานการแปรงฟน การเลอกบรโภคอาหาร

การน าประสบการณเดมของกลมตวอยางมาเปนขอมล

ยอนกลบ

การใชตวแบบ

การใชตวแบบ การสาธต และเลาประสบการณการดแล

สขภาพชองปากของตนเอง

การใชตวแบบจากสอโทรทศน

การเสรมแรงทางบวกดวยใชค าพดชกจง

การใหก าลงใจดวยค าพด กลาวชมเชยตามความส าเรจ

โดยครประจ าชนและวทยากร

การเตอนตนเอง

1) การก าหนดพฤตกรรมเปาหมาย ใหชดเจนและการฝก

แยกแยะวาพฤตกรรมเปาหมายเกดข นหรอไมเกดข น

2) การฝกบนทกพฤตกรรมเปาหมาย

3) การสงเกตและบนทกพฤตกรรมดวยตนเอง และ

4) การประเมนผลและใหการเสรมแรง

การท าสญญากบตนเอง

กจกรรมเพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง กจกรรมเพอพฒนาทกษะการควบคมตนเอง

30

กรอบแนวคดการวจย ระยะท 2

วธด าเนนการวจย32

วธด ำเนนกำรวจย : ระยะท 1

Collect data from 391 students, Nakhon-Nayok Province, selected through the stratified random sampling method.

Seven latent variables of the study were measured from 15 observed variables.

The exogenous latent variables included

1. knowledge in oral hygiene and oral diseases

2. perceived threatened diseases

3. cues to actions

The endogenous latent variables included

1. attitude toward oral health care

2. behavioral modification

3. oral hygiene care behavior

4. oral hygiene status

The instrument used for collecting

data was

6-point rating scale questionnaires : 13

variables

Oral examination sheet: 2 variables

33

Material and method Instrument

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

1. การตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content validity)

ใหอาจารยทปรกษาตรวจสอบ

น าแบบสอบถามไปใหผเชยวชาญทาง จตวทยา สาธารณสขศาสตร ทนตแพทยศาสตร และ การสราง

เครองมอวด จ านวน 4 ทาน เปนผตรวจสอบความถกตอง ครอบคลมของเนอหา

2. น าแบบสอบถามทปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใชกบนกเรยนทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง จากนนน า

ขอมลทไดไปวเคราะหเพอปรบปรงคณภาพ ดงน

แบบสอบถาม หาคาความเชอมนดวยวธสมประสทธอลฟาของครอนบค (Cronbach’s alpha

coefficient) และหาคาอ านาจจ าแนกโดยหาคาสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวมทง

ฉบบ (r) แลวท าการปรบปรงขอค าถามโดยการตดขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกต ากวา 0.20 และขอ

ค าถามทมความหมายก ากวม

34

การทดสอบคณภาพเครองมอ

35

แบบสอบถาม

Try out (N = 98) Final (N=391)

คาอ านาจ

จ าแนกรายขอ

Cronbach'sAlpha

คาอ านาจ

จ าแนกรายขอ

Cronbach'sAlpha

แบบสอบถามความรเรองโรคและอนามยชองปาก .22 - .42 0.70 .17 - .33 0.55

แบบสอบถามเจตคตทดตอการดแลอนามยชองปาก .18 - .35 0.62 .26 - .41 0.63

แบบสอบถามการรบรภาวะคกคามของโรค .26 - .43 0.68 .29 - .41 0.70

แบบสอบถามปจจยสงจงใจใหปฏบต .21 - .49 0.72 .21 - .52 0.77

แบบสอบถามการรบรความสามารถตนเอง .36 - .50 0.78 .36 - .56 0.78

แบบสอบถามการควบคมตนเอง .30 - .57 0.82 .30 - .56 0.82

การปรบมาตรฐานการตรวจชองปาก

36

ใชผตรวจทเปนทนตแพทยทมประสบการณตรวจ

ปรบมาตรฐานผตรวจ Percent observed agreement = 92.86

Kappa = (O - E) / (100 - E) = 0.86

การตรวจฟน ท าในเวลาเดมทกครง คอ ชวงหลงอาหารเชา กอนรบประทานอาหารกลางวน

ไมบอกก าหนดการตรวจฟนใหแกนกเรยนทราบลวงหนา

ถามบรเวณทตรวจไมได ใหคดออกจากการศกษา

ท าการขดหนน าลายใหกลมทถกศกษากอนเรมการศกษา เนองจากหนน าลายเกยวของกบการสะสมตวของ debris และการท าความสะอาดชองปาก

37

BEHAVIORAL SCIENCE RESEARCH INSTITUTE, SRINAKHARINWIROT UNIVERSITY

Questionnaires

The plaque debris check-up

evaluated tooth brushing practice

The step of the collect data

การจดกระท าและวเคราะหขอมล

1. วเคราะหหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ความแปรปรวน สมประสทธสหสมพนธ

และคาสถตอนๆ เพอตรวจสอบขอมลเบองตนดวยโปรแกรม SPSS

2. ท าการทดสอบแบบจ าลองเพอหาความสมพนธโครงสรางเชงเสน ดวยโปรแกรม

ส าเรจรป LISREL ดวยวธการตอไปน

ก าหนดขอมลจ าเพาะของแบบจ าลอง (Specification of the Model)

ระบความเปนไปไดดวยคาเดยวของแบบจ าลอง (Identification of the

Model)

ตรวจสอบความกลมกลนของแบบจ าลอง (Goodness – for – fit

Measures) เพอศกษาภาพรวมของแบบจ าลองวากลมกลนกบขอมลเชงประจกษเพยงใด

(Diamantopoulos; & Judy. 2000; Joreskog; & Sorbom. 1993; Kelloway. 1998)

38

สรปเกณฑทใชในการตรวจสอบความสอดคลอง

39

(Hair JF & et al. 2006: 746-750)

เกณฑในการคดเลอกเขากลมตวอยาง การวจยระยะท 2

เปนวยรนตอนตนไทยท: ไมเคยไดรบการฝกอบรมเพอปรบพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากมากอน

สมครใจเขารวมโปรแกรมตลอดการฝกอบรม ระยะเวลา 12 ชวโมง

มจดหมายตอบรบยนยอมอนญาตจากผปกครองและครประจ าชน

Pretest-Posttest Randomized Experiment

Design

วเคราะหความแตกตางของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก การรบร

ความสามารถของตนเอง การควบคมตนเอง และ สภาวะอนามยชองปาก

กอนและหลงการไดรบโปรแกรม

40

โปรแกรมการปรบพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

สมดบนทกฟนด หรอ แบบบนทกสขภาพฟน

อปกรณเลนเกมและกจกรรมกลม

โมเดลสอนแปรงฟน

ผสาธต/วทยากร

อปกรณประเภทสอการสอนทนตสขศกษา

แผนพลก สไลด แผนพบ

ของทระลกชดอปกรณท าความสะอาดชองปาก

ส าหรบเดก

ยาสฟน แปรงสฟน และน ายาบวนปาก

สอการสอน และอปกรณ

41

การด าเนนการทดลอง

42

ระยะเตรยมการ

ทดลอง

• จดเตรยมความพรอมของสถานท วสด อปกรณ วทยากร และเอกสารทใช• ประกาศรบสมครนกเรยนทสมครใจเขารวมโปรแกรม• กลมตวอยาง เปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนบานนา (นายกพทยาคม) จ านวน 2 หองเรยน รวมกลมตวอยาง 94 คน ทสมครใจเขารวมโปรแกรม ใหท าแบบวดความรความเขาใจ และแบบประเมนการรบรความสามารถของตนเอง แบบประเมนการควบคมตนเองกอนการทดลอง (Pretest) กลมตวอยางทงหมดเขารบบรการขดหนน าลายกอนเขารวมโปรแกรมทกคน

ระยะทดลอง

• แบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลม ใชการสมอยางงาย (simple random sampling)• โดยการจบฉลากเลอกหอง เขากลมทดลองจ านวน 48 คน และกลมควบคมจ านวน 46 คน

• กลมควบคม ระหวางเดอน กมภาพนธ – มนาคม 2557 ด าเนนการตามแนวปฏบตเดม โดยใหทนตสขศกษาแบบกลมในหองเรยนเปนเวลา 2 ชวโมง จ านวน 3 ครง ใชเวลารวม 6 ชวโมง

• กลมทดลอง ระหวางเดอน กมภาพนธ – มนาคม 2557 เขาโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก ทงหมด 7 ครง ใชเวลากจกรรมทงสน 12 ชวโมง

ระยะหลงทดลอง

• ตดตามและประเมนผลกลมทดลอง อกครงหลงผานไป 3 เดอน (พฤษภาคม2557) จากสมดฟนด วามการบนทกอยางไร มความตอเนองหรอไม รวมถงมการประเมนสภาวะอนามยชองปากของนกเรยนทงหมดอกครง เพอประเมนประสทธผลของโปรแกรม

ผงขนตอนการจดกจกรรมเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

43

เชญรบชม วดทศนสรปโปรแกรมครบ ^^

VTR :OH Program44

45

ภาพรวมความสมพนธระหวาง

เปาหมายของกจกรรม 7 ครงในโปรแกรม

การความคมตนเอง

การรบร

ความสามารถ

ของตนเอง

ความร &เจตคต

การจดกระท าและวเคราะหขอมล

1. ขอมลทวไปและลกษณะพ นฐานของตวแปร วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา

รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน พสย และคาสหสมพนธระหวางตวแปร

2. ตรวจสอบการแจกแจงปกต

ความเบ ความโดง และสถต Shapiro-Wilk

3. ตรวจสอบความเทากนของเมทรกซความแปรปรวน-แปรปรวนรวมของตวแปร

สถตบอกซ (Box’s M) และ Levene’s Test

4. ทดสอบสมมตฐาน

T-test

วเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปร (MANOVA)

46

ผลการวเคราะหขอมล47

ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

48

56.3

43.7

0

10

20

30

40

50

60

เพศ (รอยละ)

เพศ ชาย

เพศ หญง

6.6

47.346

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

ต ำกวำ 2.0 2.0-2.9 3.0-4.0

ผลกำรเรยน

49


73.1

2 0.8 2.3

3.6

ผทดแลดำนอำหำร

คณพอคณแม

ป ยา ตา ยาย

คณคร

อนๆ เชน ญาต

ดแลดวยตนเอง

48.3

6.6

2.3

3.6

39.1

ผดแลดำนท ำควำมสะอำดชองปำก

คณพอคณแม

ป ยา ตา ยาย

คณคร

อนๆ เชน ญาต

ดแลดวยตนเอง

50

29.7

58.3

8.73.3

0

10

20

30

40

50

60

70

ประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา อนๆ

กำรศกษำผปกครอง

1

57.5

41.4

0

10

20

30

40

50

60

70

นอยกวา 20 บาท 20-50 บาท มากกวา 50 บาท

เงนคำขนมมำโรงเรยน


51

20.2

32.7

19.9

27.1

0

5

10

15

20

25

30

35

ไมเคยไปเลย 1 ครง 2 ครง มากกวา 2 ครง

ควำมถกำรไปพบหมอฟน


การบรโภคอาหารของกลมตวอยาง

52

35.533.5

17.1 16.6

11.8

6.45.1

0

5

10

15

20

25

30

35

40

ชนดอำหำรทบรโภคของกลมตวอยำง

คาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปร

53

ตวแปร 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 151. ความรความเขาใจ (k1) 1.0002. การน าไปใช (k2) 0.254** 1.000

3. การเหนคณประโยชน (a1) 0.129* 0.157** 1.000

4. ความรสกพอใจ (a2) 0.087 0.063 0.153** 1.0005. ความพรอมทจะท า (a3) 0.041 0.130* 0.134** 0.099 1.0006. การไดรบขาวสารทกระตนฯ (m1) 0.086 0.055 0.149** 0.080 0.005 1.0007. การสนบสนนทางสงคม (m2) 0.129* 0.227** 0.129* 0.000 -0.041 0.330** 1.000

8. แบบอยางจากเพอน (m3) 0.128* 0.209** 0.004 0.060 0.082 -0.036 0.089 1.000

9. การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรค (t1) -0.028 -0.082 -0.164** -0.127* -0.108* -0.104* -0.140** -0.011 1.000

10. การรบรความรนแรงของโรค (t2) 0.127* 0.212** -0.085 0.115* 0.109* -0.185* -0.015 0.523** 0.123* 1.000

11. การรบรความสามารถของตนเอง (se) 0.101* 0.217** 0.260** 0.159** 0.235** 0.252** 0.264** -0.015 -0.441** -0.094 1.000

12. การควบคมตนเอง (sc) 0.175 0.147** 0.185** 0.123* 0.182** 0.168** 0.205** 0.006 -0.431** -0.155** 0.646** 1.000

13. การบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก (food) 0.067 0.091 0.082 0.050 0.286** 0.048 0.049 0.122* -0.034 0.156** 0.070 0.059 1.000

14. การท าความสะอาดชองปาก (brush) 0.094 0.074 0.061 0.004 0.038 0.018 0.114** 0.112* -0.019 0.041 0.070 0.131** 0.075 1.000

15. ดชนคราบออน (di) 0.006 0.074 0.093 -0.058 0.088 0.089 0.059 0.112* -0.074 0.031 0.133** 0.075 0.039 0.045 1.000

54

ผลการวเคราะหขอมล

χ2 = 132.87, df = 75, p-value = 0.001, χ2/ df = 1.77; RMSEA = 0.044; RMR = 0.053; CFI = 0.94; AGFI = 0.93; GFI = 0.96

คาดชนความกลมกลนทไดจากการวเคราะห เกณฑและผลการพจารณา

55

ดชน เกณฑ คาดชนกอนปรบ คาดชนหลงปรบ ผลการพจารณาχ2 , p p > .05 308.13, 0.00 132.87, 0.00 ไมผานเกณฑSRMR < .08 0.08 0.053 ผานเกณฑRMSEA < .08 0.086 0.044 ผานเกณฑ

GFI > .90 0.90 0.96 ผานเกณฑNFI เขาใกล 1 0.71 0.87 ผานเกณฑCFI > .90 0.76 0.94 ผานเกณฑ

AGFI > .90 0.86 0.93 ผานเกณฑPNFI > .50 0.55 0.62 ผานเกณฑχ2/df < 5.00 3.76 1.77 ผานเกณฑ

คะแนนมาตรฐานของอทธพลทางตรง อทธพลทางออมและอทธพลรวม

ระหวางตวแปรเชงอสระ กบตวแปรตาม

56

ตวแปรตำม R2ควำม

สมพนธ


ความรเรองโรคและอนามยชอง

ปาก


การรบรตอภาวะคกคามของโรค

เจตคตทดตอการดแลอนามย

ชองปาก


พฤตกรรมการดแลอนามยชอง

ปาก


0.64

DEIETE

0.29*-

0.29*

---

-0.70*-

-0.70*

---

---

---


0.83

DEIETE

-0.24*0.24*

0.19*-

0.19*

--0.58*-0.58*

0.83*-

0.83*

---

---


0.30

DEIETE

-0.13*0.13*

-0.10*0.10*

--0.32*-0.32*

-0.45*0.45*

0.54*-

0.54*

---

สภาวะอนามยชองปาก 0.24

DEIETE

-0.03*0.03*

-0.02*0.02*

--0.07*-0.07*

-0.10*0.10*

-0.12*0.12*

0.22-

0.22

χ2 = 132.87, df = 75, p-value = 0.001, SRMR=0.053, RMSEA = 0.044, GFI = 0.96, NFI = 0.87, CFI = 0.94, AGFI = 0.93, PNFI = 0.62, χ2/ df = 1.77

สรปผลการวจยระยะท 157

โมเดลความสมพนธโครงสรางเชงสาเหตตามสมมตฐานมความกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ โดยมคา χ2 = 132.87, df = 75, p-value = 0.001, χ2/ df = 1.77; RMSEA = 0.044 ;RMR = 0.053 ; CFI = 0.94 ; AGFI = 0.93 ; GFI = 0.96

ปจจยทมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก คอ ปจจยการปรบเปลยนพฤตกรรม โดยมคาอทธพล เทากบ .54

ปจจยทมอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก คอ ความรเรองโรคและอนามยชองปาก เจตคตทดตอการดแลอนามยชองปาก การรบรตอภาวะคกคามของโรค และสงจงใจใหปฏบต โดยมคาอทธพลเทากบ .13 .45, -.32 และ .10 ตามล าดบ

ตวแปรความรเร องโรคและอนามยชองปาก เจตคตทดตอการดแลอนามยชองปาก การรบรตอภาวะคกคามของโรค และสงจงใจใหปฏบต และการปรบเปลยนพฤตกรรม รวมกนอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก ไดรอยละ 30


ตวแปรจดประเภทของกลมตวอยางทเขารวมโปรแกรม

59

ตวแปรจตสงคม(ตวแปรจดประเภท)

กลมทดลอง (N=48)กลมควบคม

(N=46)รวม (N=94)

จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ


กลมสง 21 45.7 25 54.3 46 48.9

กลมต า 27 56.2 21 43.8 48 51.1การไดรบขาวสารกระตนการดแลอนามยชองปาก

กลมสง 27 56.2 22 47.8 49 52.1

กลมต า 21 43.8 24 52.2 45 47.9

คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และพสย ของตวแปรตาม

จ าแนกตามกลมการทดลอง และชวงเวลาของการวด

60

ตวแปรกลมทดลอง กลมควบคม รวม

พสย(N=48) (N=46) (N=94)X SE X SE X SE

การรบรความสามารถของตนเอง (0-60)

กอนการทดลอง 45.71 1.05 45.89 0.94 45.87 0.69 31-60

หลงการทดลอง 49.04 1.00 47.15 1.06 48.11 0.73 26-60

การควบคมตนเอง (0-60)

กอนการทดลอง 44.27 0.97 45.83 1.09 45.03 0.74 24-60

หลงการทดลอง 46.60 1.08 48.34 0.92 47.45 0.74 28-60

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก (0-20)

กอนการทดลอง 8.42 0.20 8.81 0.26 8.61 0.16 5.3-13.1

หลงการทดลอง 10.30 0.26 9.04 0.29 9.68 0.20 5.2-14.4

สภาวะอนามยชองปาก (0-36)

กอนการทดลอง 11.71 0.64 10.28 0.78 11.01 4.91 1-25

หลงการทดลอง 4.29 0.56 10.67 0.72 7.41 5.43 0-24

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก และสภาวะอนามยชองปาก

ของกลมทดลอง/กอน-หลงการทดลอง61

8.42

10.3

0

2

4

6

8

10

12

กอนการทดลอง หลงการทดลอง

พฤตกรรมกำรดแลอนำมยชองปำก

11.71

4.29

0

2

4

6

8

10

12

14


สภำวะอนำมยชองปำก

รบรความสามารถของตนเอง และการควบคมตนเอง

ของกลมทดลอง/กอน-หลงการทดลอง62

45.89

47.15

45.2

45.4

45.6

45.8

46

46.2

46.4

46.6

46.8

47

47.2

47.4


กำรรบรควำมสำมำรถของตนเอง

45.83

48.34

44.5

45

45.5

46

46.5

47

47.5

48

48.5

49


กำรควบคมตนเอง

ผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบพหตวแปรทางเดยว (1-way MANOVA) ของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก และสภาวะอนามยชองปาก ระหวางกลมทดลองทไดรบ

โปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากกบกลมควบคมทไมไดรบโปรแกรม

63

แหลงความแปรปรวนคาสถต Multivariate

sig.Wilks’ Lambda F-test

กอนกำรทดลอง

ระหวางกลมทดลอง - กลมควบคม 0.968 1.513 0.226

หลงกำรทดลอง

ระหวางกลมทดลอง - กลมควบคม 0.625 27.309 <0.001*

ผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบพหตวแปร จ าแนกตามรปแบบการฝกอบรม

การวดหลงการทดลอง 3 เดอน64

แหลงความแปรปรวน อทธพล F-test df sig.

อทธพลพหตวแปร TC 27.309 2 <0.001*

อทธพลของตวแปรเดยว

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก TC 10.631 1 0.002*

สภาวะอนามยชองปาก TC 49.230 1 <0.001*

ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรของคะแนนเฉลยรวมของพฤตกรรมการดแล

อนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปาก จ าแนกตามรปแบบการฝกอบรม การรบรโอกาส

เสยงตอการเปนโรค และการไดรบขาวสารกระตนการดแลอนามยชองปาก

65

แหลงความแปรปรวนคาสถต Multivariate

sig.Wilks’ Lambda F-test

ระหวำงกลมรปแบบการฝกอบรม (กลมทดลอง - กลมควบคม) 0.601 28.246 <0.001*การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรค(กลมสง-กลมต า) 0.997 0.109 0.897การไดรบขาวสารฯ (กลมสง - กลมต า) 0.969 1.360 0.262ปฎสมพนธ 2 ทาง

รปแบบการฝกอบรม X การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรค 0.952 2.119 0.126

รปแบบการฝกอบรม X การไดรบขาวสารฯ 0.949 2.300 0.107ปฎสมพนธ 3 ทางรปแบบการฝกอบรม X การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรคX การไดรบขาวสารฯ

0.987 0.540 0.585

* มนยส าคญทางสถตทระดบ .05

การเปรยบเทยบรายคของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและ

สภาวะอนามยชองปาก ระหวางรปแบบการฝกอบรมทแตกตางกน

66

10.3

9.04

8.4

8.6

8.8

9

9.2

9.4

9.6

9.8

10

10.2

10.4

กลมทดลอง กลมควบคม


4.29

10.67

0

2

4

6

8

10

12

กลมทดลอง กลมควบคม

สภำวะอนำมยชองปำก

คะแนนเฉลยการบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก การท าความสะอาดชองปาก

และสภาวะอนามยชองปาก จ าแนกตามกลมตวอยางทศกษาและระยะเวลาททดลอง

67

39.2

8.41

11.7

43.55

12.62

4.29

40.89

8.8910.28

41.19

9.510.67

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

การบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก การท าความสะอาดชองปาก สภาวะอนามยชองปาก

กลมทดลอง (48 คน) กอนทดลอง

กลมทดลอง (48 คน) หลงทดลอง

กลมควบคม (46 คน) กอนทดลอง

กลมควบคม (46 คน) หลงทดลอง

ผลการประเมนความพงพอใจในการจดกจกรรม

โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก68

รำยกำร คะแนนเฉลย

1. กจกรรมมวตถประสงคทชดเจน 4.32. เนอหาของกจกรรมมความเหมาะสม 4.33. เนอหาของกจกรรมสามารถน าไปใชจรงได 4.34. ระยะเวลาทใชในการท ากจกรรมมความเหมาะสม 4.55. กจกรรมในโปรแกรมฯ ท าใหนกเรยนไดมโอกาสคดเปน และวเคราะหได

4.2

6. สอการสอนทใชมความเหมาะสมสอดคลองกบกจกรรมทจะท า 4.17. เอกสาร/ใบงาน เขยนเขาใจงาย สอดคลองกบกจกรรมทท า 4.48. วทยากรเออใหเกดการเรยนรอยางเหมาะสม 4.49. ความรทไดรบจากการท ากจกรรมในครงน เปนไปตามคาดหวงของนกเรยน

4.1

10. โดยภาพรวม นกเรยนพงพอใจกบกจกรรมในโปรแกรมฯน 4.1รวมเฉลย 4.3

สรปผลการวจย ระยะท 269

1. นกเรยนทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน จะมพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากดกวากอนการไดรบโปรแกรมโดยคะแนนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก และคะแนนสภาวะอนามยชองปากหลงการทดลอง มคาดขนกวากอนทดลองอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .01จงเปนไปตำมสมมตฐำนท 1

2. นกเรยนทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน จะมการรบรความสามารถของตนเอง การควบคมตนเองสงขนกวากวากอนการทดลอง อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 ในขณะทไมพบความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเองและการควบคมตนเองในกลมควบคม จงเปนไปตำมสมมตฐำนท 2

3. นกเรยนทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน จะมพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากดกวานกเรยนทไมไดรบโปรแกรม โดยคะแนนเฉลยรวมของคะแนนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากของนกเรยนระหวางกลมทดลองกบกลมควบคมภายหลงการทดลอง มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดย (F = 27.309, p <0.001) จงเปนไปตำมสมมตฐำนท 3

4. พฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากจะแปรเปลยนไปตามรปแบบการฝกอบรม และนกเรยนทมคณลกษณะทางจตสงคม คอ การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรค การไดรบขาวสารกระตนการดแลอนามยชองปากจะมระดบสงต าเทาใดกตาม เมอเขาโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก จะไดผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากเชนเดยวกน จงไมเปนไปตำมสมมตฐำนท 4

อภปรายผล และขอเสนอแนะ70

อภปรายผล

71

สมมตฐานขอท 1 แบบจ าลองสมมตฐานทผวจยพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยม

สมมตฐานยอยตามเสนทางอทธพลของตวแปรตางๆ ดงน

รปแบบความสมพนธโครงสรางเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตนตาม

สมมตฐานมความกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ

โมเดลความสมพนธเชงสาเหตตามสมมตฐานกอนท าการปรบโมเดล ยงไมมความกลมกลนกบขอมลเชง

ประจกษ

คาสถตไค-สแควรมนยส าคญทางสถต (χ2 = 132.87, df = 75, p-value = 0.001) ซงไมเปนไปตามเกณฑ อาจเนองมาจากการไดรบผลกระทบจากความซบซอนของโมเดล กลาวคอ ถาโมเดลมเสนอทธพลหรอคาพารามเตอร

จ านวนมากกมแนวโนมทจะมนยส าคญ หรอผลกระทบจากขนาดของกลมตวอยาง คอ ถาโมเดลททดสอบไดมาจาก

กลมตวอยางทมขนาดใหญคาไคสแควรกยงมแนวโนมทจะมนยส าคญ หรออาจเปนผลกระทบจากการทคาไคสแควรม

ความไวตอการละเมดขอตกลงเบองตนเกยวกบการแจกแจง แบบปกตพหตวแปร (Multivariate Normality) (Joreskog & Sorbom, 1996)

โมเดลทมการแกปรบแลวนน เปนโมเดลทไดจงมความกลมกลนกบขอมลเชงประจกษมากทสด ดงนน โมเดล

ความสมพนธเชงสาเหตพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน ตามสมมตฐานทไดหลงการแก

ปรบมความกลมกลนกบขอมลเชงประจกษอยในระดบด

อภปรายผลตามสมมตฐานท 2

1. การปรบเปลยนพฤตกรรมมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก โดยมคา

สมประสทธอทธพล (β) เทากบ 0.54

ยงนกเรยนมการปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองมาก

ขนเทาใด ยอมสงผลใหเกดพฤตกรรมการดแล

อนามยชองปาก ดขนเทานน

SE OH Beh สอดคลองกบหลายการศกษา

การศกษาของ เตอนใจ ภาคภม (2543)

ร าพง ษรบณฑต (2536)

ธงชย ปรชา (2540)

เยาวลกษณ ตรธญญาทรพย (2538)

SC OH Beh สอดคลองกบหลายการศกษา

พวงทอง เลกเฟองฟ (2539)

สมศกด เลศจระจรส (2554)

72

สมมตฐานท 2.1 อภปราย


2. สงจงใจใหปฏบต มอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตนผานการปรบเปลยนพฤตกรรม โดยมคาสมประสทธอทธพล (β) เทากบ 0.10

ยงนกเรยนมสงจงใจใหปฏบตดขน ยอมสงผลให

เกดพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากดขนเทานน

สงจงใจใหปฏบตเปนปจจยโดยออมทสงผลตอ

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปากโดยสงผานการ

ปรบเปลยนพฤตกรรม

สอดคลองกบการศกษาทผานมา

เตอนใจ เทยนทอง (2546)

ปยะดา ประเสรฐสม (2546)

เบญจา สภสมากล (2544)

สดารตน สขเจรญ (2539)

ชรพร เทยนธวช (2547)

73




กำรปรบเปลยนพฤตกรรม


3. เจตคตทดตอการดแลอนามยชองปาก มอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตนผานการปรบเปลยนพฤตกรรม โดยมคาสมประสทธอทธพล (β) เทากบ 0.45

ยงนกเรยนมเจตคตทดตอการดแลอนามยชองปากดข น

เทาใด ยอมสงผลใหเกดพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากด

ข นเทานน

จากการศกษาในอดตพบวาเจตคตเปนปจจยหนงทมผล

ทางออมตอพฤตกรรมทนตสขภาพ

คาสเซมและคณะ (Kassem et al., 2003)

คอนเนอรและคณะ (Conner et al., 2002)

แบคแมนและคณะ (Backman et al.,

2002)

โบเกอรและคณะ (Bogers et al., 2004)

เตอนใจ เทยนทอง (2546)

ธงชย ปรชา (2540)

74



เจตคตทดตอการดแล

อนามยชองปาก การ



4. ความรเรองโรคและอนามยชองปาก มอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรน

ตอนตน ผานเจตคตทดตอการดแลอนามยชองปาก

และการปรบเปลยนพฤตกรรม โดยมคาสมประสทธ

อทธพล (β) เทากบ 0.13

ยงนกเรยนมความรเรองโรคและอนามยชองปากมากข น

เทาใด ยอมสงผลใหเกดพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากด

ข นเทานน

ความรไมใชปจจยโดยตรงทจะสงผลใหเกดพฤตกรรม แตเปน

ปจจยโดยออมทสงผลตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

โดยสงผานเจตคตทดตอการดแลอนามยชองปากและการ


สอดคลองกบผลการวจยในหลายการศกษา

ภทรธรา บญเสรมสง (2536)

พรทพย วงศพทกษ (2541)

เยนจต ไชยฤกษ (2542)

เตอนใจ ภาคภม (2543)

75


ความรเรองโรคและอนามยชอง

ปาก


ปาก


ชองปาก


Knowledge is a necessary, but

not sufficient, basis for behavior change.


5. การรบรตอภาวะคกคามของโรค มอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน

ผานเจตคตทดตอการดแลอนามยชองปากและการ

ปรบเปลยนพฤตกรรม โดยมคาสมประสทธอทธพล

(β) เทากบ -0.32

หากนกเรยนมการรบรตอภาวะคกคามของโรคมาก อาจจะสงผล

ใหมการรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพของ

ตนเองนอยลง ซงจะสงผลใหพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

นอยลง

สาวณ ชาญสนธพ (2014). ความสมพนธระหวางการรบร อนตรายจากบหรมอสองและพฤตกรรมสขภาพของสมาชกใน

ครอบครวมสลมทมผสบบหรในจงหวดนราธวาส

Treated variables show a lower association with smoking cessation than coping variable (Grindly,Zizzi& Nasypany.2008)

ถาบคคลมการรบรความสามารถของตนในการกระท าพฤตกรรมนน

ต า บคคลกมแนวโนมทจะกระท าพฤตกรรมนนต า หรออาจไมท า

พฤตกรรมนนเลยกได

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก เปนพฤตกรรมสงเสรมสขภาพท

ลกษณะทตองท าตอเนอง (Long Term Behavior) ซงมความแตกตางจากพฤตกรรมเพอการปองกนโรคทวไปทมลกษณะเปน

พฤตกรรมครงเดยว (one-time health related behavior)

76


การรบรตอภาวะคกคามของโรค


ปาก


ชองปาก


Many fear appeals fail to adequate

address self efficacy (Witte,1991,1993)

สรปผลการวจย ระยะท 277

1. นกเรยนทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน จะมพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากดกวำกอนกำรไดรบโปรแกรมโดยคะแนนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก และคะแนนสภาวะอนามยชองปากหลงการทดลอง มคาดขนกวากอนทดลองอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .01

2. นกเรยนทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน จะมการรบรความสามารถของตนเอง การควบคมตนเองสงขนกวำกวำกอนกำรทดลอง อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 ในขณะทไมพบความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเองและการควบคมตนเองในกลมควบคม

3. นกเรยนทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน จะมพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากดกวำนกเรยนทไมไดรบโปรแกรม โดยคะแนนเฉลยรวมของคะแนนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากของนกเรยนระหวางกลมทดลองกบกลมควบคมภายหลงการทดลอง มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดย (F = 27.309, p <0.001)

4. พฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากจะแปรเปลยนไปตำมรปแบบกำรฝกอบรม และนกเรยนทมคณลกษณะทางจตสงคม (ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรค การไดรบขาวสารกระตนการดแลอนามยชองปาก) จะมระดบสงต าเทาใดกตาม เมอเขาโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก จะไดผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากเชนเดยวกน

อภปรายผลการวจย

นกเรยนทไดรบโปรแกรมปรบเปลยน

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรน

ตอนตน จะมพฤตกรรมการดแลอนามยชอง

ปากและสภาวะอนามยชองปากดกวากอนการ

ไดรบโปรแกรม

คะแนนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก และ

คะแนนสภาวะอนามยชองปากหลงการทดลอง ม

คาดขนกวากอนทดลองอยางมนยส าคญทางสถต

ทระดบ .01

โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมฯซง

ผวจยพฒนาข นมประสทธภาพในการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

ของนกเรยน

ท าใหเกดการเปลยนแปลงดชนทางกายภาย คอ

ดชนคราบออน ใหมการเปลยนแปลงทดขนกวา

กอนการไดรบโปรแกรมฯ

78

สมมตฐานท 1 อภปราย


นกเรยนทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยน


ตอนตน จะมการรบรความสามารถของ

ตนเองและการควบคมตนเองสงกวานกเรยน

ทไมไดรบโปรแกรม การวดหลงการทดลอง

ทนท

โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมฯมประสทธภาพ

ในการเปลยนแปลงการรบรความสามารถของตนเอง

และการควบคมตนเองใหมการเปลยนแปลงทดข นกวา

นกเรยนทไมไดรบโปรแกรมฯ

ความรเรองโรคและอนามยชองปากเปนเพยงปจจยท

สงผลโดยออม

ชดฝกอบรมในโปรแกรมใหความส าคญในกจกรรม

เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเองและการ

ควบคมตนเองคอนขางสง โดยมสดสวนในการพฒนา

ในเรองดงกลาวถงรอยละ 80 ของโปรแกรม

79



นกเรยนทไดรบโปรแกรมปรบเปลยน


ตอนตน จะมพฤตกรรมการดแลอนามยชอง

ปากและสภาวะอนามยชองปากดกวานกเรยน

ทไมไดรบโปรแกรม

โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมฯสงผลให

เกดการเปลยนแปลงดชนทางกายภาย คอ ดชน

คราบออน ใหมการเปลยนแปลงทดขนกวา

นกเรยนทไมไดรบโปรแกรม

ชดฝกอบรมในโปรแกรมการปรบเปลยน

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก จะให

ความส าคญในกจกรรมเพอพฒนาการรบร

ความสามารถของตนเองและการควบคมตนเอง

คอนขางสง

ลกษณะของกจกรรมทมการสอดประสาน

ลกษณะการท ากจกรรมกลมและการเรยนรเชง

หรรษา ท าใหนกเรยนใหความรวมมอในการ

ปฏบตคอนขางสง

80



นกเรยนทไดรบการฝกอบรมตามโปรแกรม

การปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามย

ชองปาก ทมการรบรโอกาสเสยงตอการเปน

โรคสงและการไดรบขาวสารทกระตนการ

ดแลอนามยชองปากสงจะมพฤตกรรมการ

ดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชอง

ปากดกวานกเรยนทไมไดรบการฝก มการรบร

โอกาสเสยงตอการเปนโรคต า และการไดรบ

ขาวสารทกระตนการดแลอนามยชองปากต า

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะ

อนามยชองปากจะแปรเปลยนไปตามรปแบบ

การฝกอบรม

นกเรยนทมคณลกษณะทางจตสงคมจะม

ระดบสงต าเทาใดกตาม เมอเขาโปรแกรมการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

จะไดผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแล

อนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปาก

เชนเดยวกน

รปแบบการฝกอบรม คอ การไดรบหรอ ไมได

รบโปรแกรมเปนปจจยเพยงตวเดยวทมผลให

เกดความแตกตางตอพฤตกรรมการดแล

อนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปาก

81


ขอเสนอแนะในการปฏบต

82

1. ควรน าเทคนคการวจยในเชงคณภาพเขามาใชเพอคนหาค าตอบเกยวกบสาเหตหรอเงอนไขทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตนเพมข น

2. เนองจากในบรบทของการเรยนและกจกรรมของโรงเรยนในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลมความแตกตางไปจากโรงเรยนในตางจงหวด แบบจ าลองดงกลาวจงอาจจะน าไปใชอธบาย

ปรากฏการณไดมขอจ ากด

3. ควรมการวจยเพมเตมเพอศกษาประสทธผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามย

ชองปากของวยรนตอนตนในกลมตวอยางในเขตชนบท ซงเปนบรบททแตกตางจากการวจยในครงน

4. ควรมการศกษาแบบตดตามระยะสน และระยะยาว ภายหลงจากการจดโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน เพอพจารณาความยงยนของพฤตกรรมท

เปลยนแปลง

5. ควรน าเสนอผบรหารโรงเรยนใหมการบรณาการน าโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากฯ เขาเปนสวนหนงของกจกรรมของโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ โดยบรณาการ

ไปกบการดแลอนามยรางกายอนๆ

รปแบบความสมพนธเชงสาเหตและประสทธผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการดแล

อนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากของวยรนตอนตน

ขอบคณครบ ^_^83

Health & Medicine

Phd thesis presentation short 19 dec 2014