SECOND ARMENIAN PHARMACEUTICAL COMPETITIVENESS CONFERENCE: PHARMACEUTICAL CLUSTER PERSPECTIVES

вڲêî²ÜÆ ̧ ºÔ²¶àðÌàôÂÚ²Ü ØðòàôܲÎàôÂÚ²Ü ºðÎðàð¸ вزÄàÔàì. ̧ ºÔ²¶àðÌ²Î²Ü àÈàðîÆ Ðºè²ÜβðܺðÀ

Մարկետինգայինհնարավորությունները ներքին

և արտաքին շուկաներում

Հեղինե Ումրշատյան

Երևան, 2009թ.

SECOND ARMENIAN PHARMACEUTICAL COMPETITIVENESS CONFERENCE: PHARMACEUTICAL CLUSTER PERSPECTIVES

вڲêî²ÜÆ ̧ ºÔ²¶àðÌàôÂÚ²Ü ØðòàôܲÎàôÂÚ²Ü ºðÎðàð¸ вزÄàÔàì. ̧ ºÔ²¶àðÌ²Î²Ü àÈàðîÆ Ðºè²ÜβðܺðÀ

ՆԵՐՔԻՆ ՇՈՒԿԱ

Ներքին շուկայում դիրքերիամրապնդում

10%

90%

Հայկական շուկան այսօր

Հայրենական արտադրողների բաժինը Ներմուծումների տոկոսը

25%

75%

Հայկական շուկան ապագայում

Հայրենական արտադրողների բաժինը Ներմուծումների տոկոսը

Ներմուծումները` 100 միլիոն դոլար *

*Աղբյուր. Ազգային վիճակագրական ծառայություն, 2007

51

471

73

415

28

521

50

566

25

610

71

796

45

780

83

865

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

г۳ëï³Ý Àݹ³Ù»ÝÁ

ՀՀ գրանցված դեղագործական արտադրանքը` ըստ տարիների

*Դեղերի փորձագիտական կենտրոն

Հայկական հայրենական շուկայիմարտահրավերները

•GMP և ISO հավաստագրերի համակարգի ներդնում

•Բարելավել արտադրողականությունը և ինքնարժեքիէֆեկտիվությունը

– Գները պահել մրցակցային

•Մեծացնել շուկան– Մեր երկրում ավելի շատ պահանջարկ ունեցող դեղամիջոցների

ստեղծում

•Դրսևորել ճկունություն– Բարելավել սպասարկումը

•Փաթեթավորում– Բարելավել որակը` ըստ հիվանդի կանոնակարգի

•Հաղորդակցման ռազմավարություններ– Հասարակայնության հետ կապերի կոորդինացիա ԴԱՆ միության

կողմից 5

Հայրենական շուկայի հեռանկարները

•Վստահություն հայկական ծագման դեղերիհանդեպ

•Հայկական բրենդի ճանաչում

•Հայկական ներքին շուկայում մասնաբաժնիավելացում

•Վաճառքների ավելացում6

Հայկական դեղագործական բնագավառիթիրախային նպատակները

•Արտադրել` ըստ GMP ստանդարտների

•Վերականգնել հայ գնորդի հավատը հայկական դեղերիհանդեպ

•Ներքին շուկայում մասնաբաժնի ավելացում 10%-ից 25%-ի

•Մշակել նոր, մրցունակ և հետաքրքիր դեղեր

•Ճանաչվել երկրի ղեկավարության կողմից, որպես „կարևորտեղական խաղացողներ“

•Ստեղծել (ԴԱՆ միության շնորհիվ) մի հզոր լոբբիինգիհամացանց և ներկայանալ պետական մարմիններին

•Դեղագործական ընդհանուր համացանցում ճանաչվել որպեսհուսալի գործընկեր

•Մեծացնել առանց դեղաձևերի և բնագործական (Neutraceutical) ապրանքների իրազեկությունը

7

Հիվանդների դերը վաճառքի ևմարկետինգի բանաձևում

8

Հիվանդները ավելի ու ավելի մեծբաժին ունեն իրենց սեփականառողջապահական ծախսերում:

Առողջ ապրելակերպի խթանում

9

•Խրախուսել հիվանդներին, ովքեր ունենառողջ սովորույթներ

•Խթանել առողջ ապրելակերպ, քանաշխատել հիվանդությունների բուժմանվրա

Ներքին շուկայի միտումը

ԱՅՍՕՐԲժշկական ներկայացուցիչներ

ՎԱՂԸՀիմնական պատվիրատուներիհետ աշխատող մենեջերներ

Պետություն/Վճարողներ

Դեղատներ

Առողջապահության առաջնայինօղակներ•Պոլիկլինիկայի/հիվանդանոցիվարիչ•Բժիշկ•Բուժքույրեր

Առողջապահության երկրորդայինմասնագետներ•Կառավրման խորհուրդ•Պրոֆեսիոնալ գործադիրկոմիտե•Դեղատոմս գրելու խորհրդատու

Պետություն/Վճարողներ

Դեղատներ

Առողջապահության առաջնայինօղակներ•Պոլիկլինիկայի/հիվանդանոցիվարիչ•Բժիշկ•Բուժքույրեր

Առողջապահության երկրորդայինմասնագետներ•Կառավրման խորհուրդ•Պրոֆեսիոնալ գործադիրկոմիտե•Դեղատոմս գրելու խորհրդատու

SECOND ARMENIAN PHARMACEUTICAL COMPETITIVENESS CONFERENCE: PHARMACEUTICAL CLUSTER PERSPECTIVES

вڲêî²ÜÆ ̧ ºÔ²¶àðÌàôÂÚ²Ü ØðòàôܲÎàôÂÚ²Ü ºðÎðàð¸ вزÄàÔàì. ̧ ºÔ²¶àðÌ²Î²Ü àÈàðîÆ Ðºè²ÜβðܺðÀ

ԱՐՏԱՔԻՆ ՇՈՒԿԱ

Ավելացնել արտահանմանծավալները

• Տեղական արտադրության ծավալները: 7.6 միլիոն ԱՄՆ դոլար*

• Արտահանման ծավալները: 3.06 միլիոն ԱՄՆ դոլար*

• Ներմուծումները` 100 միլիոն դոլար *

*Աղբյուր. Ազգային վիճակագրական ծառայություն, 2007

Հայկական դեղագործականարտադրանքի արտահանման աճ

ԱՄՆ դոլարով

71%

29%

Հայաստանի դեղագործական

արտադրանքի արտահանման

ծավալները

Տեղական արտադրության ծավալները

Արտահանման ծավալները

Արտահանումը ըստ տարիների

Դեղագործական ոլորտում արտահանման ծավալներըտարեցտարի մեծանում են, աճի տեմպերը նվազում են

Աղբյուր. Արտահանման մարկետինգի գնահատման զեկույց, նախաձեռնված է CAPS

ծրագրի կողմից 2008թ. օգոստոսին

Total Export in AMD mln per year

0

200

400

600

800

1000

Y-2000 Y-2001 Y-2002 Y-2003 Y-2004 Y-2005 Y-2006 Y-2007 Y-2008

*

Ընդամենը արտահանում միլիոն ՀՀ դրամովExport growth per year

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

Y-2000 Y-2001 Y-2002 Y-2003 Y-2004 Y-2005 Y-2006 Y-2007 Y-2008

*

Արտահանման աճը ըստ տարիների

Աղբյուր 1. Արտահանման մարկետինգի գնահատման զեկույց, նախաձեռնված է CAPS ծրագրի կողմից 2008թ. օգոստոսինԱղբյուր 2: http://www.expresspharmaonline.com/20060915/market01.shtml

Արտահանման աճի հնարավորությունը առկա է ԱՊՀյուրաքանչյուր շուկայում

Export by country and year

0

100

200

300

400

500

Russia Uzbekistan Turkmenistan Belarus Ukraine Georgia Moldova Other

Y-2005

Y-2006

Y-2007

Y-2008

1 Արտահանումն ըստ երկրի և տարիների

Արտահանումը ըստ երկրների

Թիրախային շուկաներ

•Վրաստան

•Միջին արևելք*

•Ղազախստան

•Թուրքիա

Այս երկրներում GMP պահանջվում է, և քանի դեռ չկա հայկական GMP, այս երկրները կարող են ընդունել այլ երկրներիտրամադրած GMP հավաստագրերը:

15

Վրաստանի դեղագործական շուկան

2007

Ընդհ. ներմուծումներ

132 միլիոնԱՄՆ դոլար

Աճ, % 13%

Գեներիկներ, % 78%

Գրանցվածդեղագործականընկերություններ

2041

Տեղականարտադրողներ

76

Tbilisi

Վրացական շուկայի հիմնական միտումներ

• 1997թ. հիմնվեց Վրաստանի դեղգործակալությունը

• Նվազեց կեղծված դեղամիջոցների թիվը և ներկայումս այն ընդհանուրշուկայի աննշան մասն է կազմում

• 1995թ. սկսած` վրացական շուկայի ծավալները սկսեցին աճել տարեկան34% -ով, 2007թ. կազմելով 177 միլիոն ԱՄՆ դոլար

• 2007թ. հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին դեղագործական արտադրանքիներմուծումը կազմում էր ~131 միլիոն ԱՄՆ դոլար

• Վրաստանը տարածաշրջանում դեղագործական արտադրանքի ամենամեծիրացնողն է

• Նոր օրենքով վերացվել են սահմանափակումները առանց դեղատոմսերիդեղերի վաճառքի վրայից` թույլատրելով, որ այդ դեղերը վաճառվենսուպերմարկետներում և այլ խանութներում

Վրացական շուկայի հնարավորություններըև մարտահրավերները

Հնարավորություններ

• Ներմուծման ցածր հարկ (1%)

• Առանց ԱԱՀ դեղեր

• Լավ կազմակերպվածդեղատների ցանց

• Կիսով չափ անվճարառողջապահությանապահովագրականհամակարգ

Մարտահրավերներ

• Դեղերի գրանցման պարզգործընթաց

• Բաշխման լավգործընկերներ

• Արագ զարգացող շուկա

• Բարձր պահանջարկունեցող շուկա

Ղազախստանի դեղագործական շուկան

2008

Ընդհ. ներմուծումներ

752 միլիոն ԱՄՆդոլար

Աճ, % 17%

Գեներիկներ, % 74%

Գրանցվածդեղագործականընկերություններ

100

Տեղականարտադրողներ

3

Astana

Ղազախստանի դեղագործական շուկայիհիմնական միտումները

• Տեղական արտադրությունը 2006թ. կազմել է 62.4 միլիոն ԱՄՆդոլար, որը ընդհանուր շուկայի 12.3%-ն է:

• 2006թ. դեղագործական արտադրանքները ներմուծվել են 60 երկրներից

• Գումարային առումով ամենամեծ ներմուծողներն էին Գերմանիան, Ռուսաստանը, Հնդկաստանը, Ֆրանսիան, Հունգարիան, որմատակարարում են ընդհանուր ներմուծվող ծավալների 50.8%-ը

• Ամերիկյան արտադրողների բաժինը ներկայումս համեմատաբարփոքր է. ընդհանուր ներմուծումների 2.4% -ը, սակայն արագ աճումէ: 2005թ. աճել է 60%-ով, իսկ 2006թ.ին 37%-ով

Ղազախական շուկայի հնարավորություններըև մարտահրավերները

Հնարավորություններ

• Ղազախստանը ԿենտրոնականԱսիայի ամենադինամիկշուկաներից է

• Ներմուծումներ ավելի քան 60

երկրներից

• Շուկայի մեծ պահանջարկ

• Միայն երեք խոշոր տեղականդեղարտադրողներ կան

• Տեղական արտադրությունըբավական աննշան է

• Ներմուծող ընկերություններըմասնակցում են պետականգնումներին

Մարտահրավերներ

• Գտնել հզոր տեղական բաշխողընկերություն

• Հետևյալ արտադրանքներն ունեն մեծպահանջարկ

– Վակցինաները և այլիմունոբիոլոգիական դեղամիջոցները

– Հակատուբերկուլյոզայինդեղամիջոցները

– Հակադիաբետիկ դեղամիջոցները

– Օնկոլոգիական դեղերը

– Սիստեմատիկ ազդեցությանհակաբիոտիկները

– Հակա-կատարհալ (anticatarrhal) դեղեր

– Անալգետիկներ

Թուրքիայի դեղագործական շուկան

2007

Ընդհ. ներմուծումներ

5.1 միլիարդ Եվրո

Աճ, % 2,2%

Գեներիկներ, % 52.1%

Գրանցվածդեղագործականընկերություններ

38

Տեղականարտադրողներ

85

Istambul

Թուրքական շուկայի հիմնական միտումները

• 2008թ. դեղագործական ներմուծումները ավելացել են 23,7%-ով` հասնելով 4,36 միլիարդ դոլարի

• Թուրքական դեղագործական արդյունաբերությունը բավարարում է տեղականբնակչության կարիքների գրեթե 90%-ը

• Արդյունաբերությունը տեխնոլոգիապես հասել է մի այնպիսի մակարդակի, որ կարող էարտադրել ցանկացած տիպի դեղ

• Թուրքիան, ինչպես բոլոր զարգացած երկրները, ներկրում է միայն մի քանի տիպիդեղեր.

– վերջին տեխնոլոգիաներով պատրաստված բիոտեխնոլոգիական պրեպարատներ

– իմպլանտացված դեղեր

– վակցինաներ

– արյան ֆակտորներ

– կառավարվող սեկրեցիոն համակարգերի դեղեր

– ինսուլին

– քաղցկեղի դեղեր

– որոշ հորմոններ,

– ռադիոնուկլիցիդներ,

– որոշ ակնաբուժական պրեպարատներ և այլն

Թուրքական շուկայի հնարավորությունները ևմարտահրավերները

Հնարավորություններ

• Թուրքիան մոտ էեվրամիություն մտնելու

• 2008թ. դեղագործականներկրումները ավելացելեն 23,7%-ով

• Գրանցմանժամանակաշրջանըսահմանափակված է210 օրով

Մարտահրավերներ

• Մինչ 2020թ. դեղագործականշուկան կանխատեսվում էավելի քան կրկնապատկվել` հասնելով 1.3 տրիլոն ԱՄՆդոլարի

• Թուրքիան աշխարհիկարևորագույն նորաբացդեղագործական շուկաներիցէ, որը ջատագովն է ազատառևտրի և ներդրումներիքաղաքականության

Միջին Արևելքի դեղագործական շուկան

2008

Ընդհ. ներմուծումներ

12 Միլիարդ ԱՄՆդոլար

Աճ, % 12,5%

Գեներիկներ, %

Գրեթե 90%

Եգիպտոսում

Միջին արևելքի մյուսերկրներում` 10%-15%

Գրանցվածդեղագործականընկերություններ

Միջին արևելքըառավելագույններմուծումներ

կատարող շուկա է:

Իսրայելը, Հորդանանը,

Սաուդյան Արաբիան ևԼիբանանը ներմուծում

ենհամապասխանաբար60%, 70%, 80% and

94% իրենցդեղագործական

կարիքների

Տեղականարտադրողներ

450, նրանցմեծամասնությունը

գտնվում է Եգիպտոսում

Միջինարևելյան շուկայի հիմնական միտումները

• Եգիպտոս, շրջանի ամենամեծ շուկան է

• Իսրայելում է գտնվում աշխարհի ամենամեծ գեներիկ արտադրողը

• Հորդանանը Արաբական առաջատար արտահանող է

• Լիբնանանը գրեթե բացառիկ ներմուծող է

• Սաուդյան Արաբիան, գալֆյան երկրների ամենամեծ շուկան է

• Միացյալ արաբական էմիրությունները տարածաշրջանումամենաթանկ շուկան է

Միջինարևելյան շուկայի հնարավորությունները ևմարտահրավերները

Հնարավորություններ

• Հակաինֆեկցիոն շուկանաճում է 2.6 միլիարդի 2014

• Մարսողական համակարգիդեղամիջոցների շուկանաճում է 2014թ. հասնելով 2.3

միլիարդի

• Նյութափոխանակության ևսրտանոթային համակարգիանկանոնություններիդեղամիջոցների շուկանաճում է 2014թ. հասնելով 1.9

միլիարդի

• Շուկայում կա բրենդ-

գեներիկների պահանջարկ

Մարտահրավերներ

• Տարածաշրջանի առանձիներկրներում.

• Սաուդյան Արաբիան`

ամենամեծ աճ և չափազանցգրավիչ շուկա

• Հորդանան` մասսայականառողջապահականապահովագրություն

• Քուվեյթ` հզորազատականացում

• Մտավոր սեփականությանիրավունքներիպաշտպանության մակարդակ

• Միջին արևելքը ճանաչված էորպես արագ աճող շուկա

Արտաքին ռազմավարություն. հետամուտ լինելը նոր շուկաների

28

•Հետամուտ լինելը նոր շուկաներին շուկայիբոլոր մասնակիցների մշտական գործն է

•Նոր շուկաներ որոնելու մտայնությունընշանակալիորեն կավելացնի ընկերություններիաճման արագությունը:

SECOND ARMENIAN PHARMACEUTICAL COMPETITIVENESS CONFERENCE: PHARMACEUTICAL CLUSTER PERSPECTIVES

вڲêî²ÜÆ ̧ ºÔ²¶àðÌàôÂÚ²Ü ØðòàôܲÎàôÂÚ²Ü ºðÎðàð¸ вزÄàÔàì. ̧ ºÔ²¶àðÌ²Î²Ü àÈàðîÆ Ðºè²ÜβðܺðÀ

ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ