ONKOLOJİK ACİLLER

HiperkalsemiHiperürisemiTümör lizis sendromuUygunsuz antidiüretik horman salınımıHipoglisemiVena kava süperior sendromuMedülla spinalis basısıNötropenik sepsisCerrahi aciller

HİPERÜRİSEMİBelirti ve bulgular: NefropatiEtyoloji: Lösemi, yüksek dereceli lenfomalar, yüksek dereceli diğer tümörlerAyırıcı tanı: Tümör lizis sendromuTedavi: * İdrarın alkalileştirilmesi (bikarbonat)* Allopürinol po, 300-900 mg* Böbrek yetmezliği gelişmişse hemodializ

NÖTROPENİK ATEŞ

Ateşi 38 dereceyi geçmiş, mutlak nötrofil sayısı 500/mm3 altında olan, hastalarda 2 saat içinde psödomonasları kapsayacak şekilde ampirik antibiyotik tedavisine başlanır.

CERRAHİ ACİLLER

Tıkanma: İlaç toksistesi, tümörün kendisi veya metastazlarına bağlı olarak barsakta nekroz, iskemi veya yapışıklıklar sebebiyleDelinme: Tümör infiltrasyonu sebebiyleKanama: Tümör infiltrasyonu veya trombositopeni sebebiyleSarılık: Taş, tümör, karaciğer metastazı, siroz, viral hepatit, ilaç toksisitesi, hemoliz

HİPERKALSEMİSemptomlar: Bulantı, kusma, konstipasyon, polidipsi, pollaküri, halsizlik, yorgunluk, uykuya meyilBulgular: Dehidratasyon, konfüzyon, koma, böbrek yetmezliği, kardiak (bradikardi, PR uzaması, QT kısalması, aritmi)Etyoloji: Paratiroid hormonu benzeri peptitler (PTH-RP), prostoglandinler, interlökinler, transforming growth factör beta veya 1,25 dihidroksi vitamin D’e bağlı osteoklast aktivasyonu ve kemik rezorbsiyonu.Multipl myelom, kemik metastazı olan meme kanseri, yassı hücreli akciğer kanseri, yassı hücreli diğer kanserler, hodgkin-dışı lenfomaŞu tümörlerde kemik metastazı sık olmakla birlikte hiperkalsemi hemen hiç görülmez: Küçük hücreli akciğer kanseri, prostat kanseri, kolorektal kanser.Laboratuvar: Serum albümin düzeyine göre, Ca düzeyi ayarlanmalıdırDüzeltilmiş Ca (mg/dL) = ölçülen Ca + 0.8 X (4.0 – ölçülen albümin)ALP düzeyi yükselebilir, myeloma’da normaldirKlinik: Belirti ve bulgular hiperkalsemi derecesi ile orantılı değildir. Yaş, performans, metastazlar, karaciğer ve böbrek fonksiyonları prognozu belirler.Ayırıcı tanı: Primer hiperparatiroidizm, süt-alkali sendromu, familyal benign hipokalsiürik hiperkalsemi, immobilizasyon, granülomatöz hastalıklar, hipertiroidi, lityum kullanımı, adrenal yetmezlikTedavi:* İntravenöz %0.9 NaCL ile hidrasyon (verilebiliyorsa 24 saatte 4 lt)* H2 reseptör blokörü veya tiazid grubu diüretik kullanıyorsa kesilmeli* Diürez yetersizse veya sıvı retansiyonu var ise iv furosemid* Kalsitonin 4-8 U/kg 6-8 saatte bir (etki 2-3 saatte başlar 48 saat sürer) * Bifosfanatlar (Osteoklast inhibisyonu mekanizmasıyla): Editronat, klodronat, pamidronat (60-90 mg, 3 saaatlik infüzyon, etki 24-48 saatte başlar, 3-4 hafta devam eder), Zoledronat (4 mg, 15 dk infüzyon), ibandronat 6mg, iv, 1 saatte* Galyum nitrat : Etki birkaç gün içinde başlar, 1 hafta devam eder, böbrek fonksiyonlarını bozabilir* Kortikosteroid:60-80 mg prednisolon(özellikle lenfoma ve m.myelomda)* Mitramisin (Plikamisin): Osteoklastları geri dönüşümlü zehirleyerek etki gösterir, etki 24-48 saatte ortaya çıkar, Çok nadiren gerekir* Esas hastalığın tedavisi

TÜMÖR LİZİS SENDROMU

Belirti ve bulgular: Oligüri, aritmi, asidotik solunum, tetani, aritmi, hipotansiyon-şokEtyoloji: Akut lösemi, yüksek dereceli lenfomalar, germ hücreli tümör gibi yüksek dereceli tümörlerKlinik: Birkaç gün önce kemoterapi uygulanmış bir hastada hiperfosfatemi, hipokalsemi, hiperpotasemi, hiperürisemi ve böbrek yetmezliği bulgularıAyırıcı tanı: Akut böbrek yetmezliği yapan diğer nedenlerTedavi:* Hidrasyon, aldığı ve çıkardığı sıvı takibi* Hiperpotasemiye yönelik iv insülin+glukoz* Hipokalsemiye yönelik olarak iv kalsiyum glukonat* Allopürinol po, 300 mg/gün* Rasburicase iv: Rekombinant ürat oksidaz. Ürik asit->Allantoin dönüşümünü katalize eder (ürik asite göre idrarda 5-10 kat daha fazla çözünürdür) 0.2 mg/kg/gün, 3-7 gün* Gerekirse acil hemodializ (Serum potasyumu >5 mEq/L, serum kreatinini >10 mg/dl, serum fosforu > 10 mg/dL, asidoz, volüm fazlalığı)Proflaksi: Yüksek dereceli tümörlü hastalarda tedavi öncesi allopürinol ve hidrasyona başlayıp kemoterapi sırasında devam edilmesi

HİPOGLİSEMİ

Belirti ve bulgular: Bilinç bulanıklığı, sempatik sinir sistemi aktivasyonuna bağlı taşikardi, terlemeEtyoloji: İnsülin üreten pankreas adacık hücre tümörleri, yumuşak doku sarkomları, hepatoma’da görülebilir.Tedavi: İV glukoz infüzyon, diyet, kortikosteroid, glukagon, primer hastalığın tedavisi

UYGUNSUZ ANTİDİÜRETİK HORMON SALINIMI

Semptomlar: Yorgunluk, iştahsızlık, miyalji ve başağrısıBulgular: Mental durumda değişiklik ve epileptik nöbetler (beyin ödemine bağlı)olabilirEtyoloji: Küçük hücreli akciğer kanseri, beyin metastazları, bazı ilaçlarLaboratuvar: * Serum sodyumu 115 mg/dl’den az* İdrar sodyum konsantrasyonu yüksek* İdrar osmolalitesi > plasma osmolalitesi* BUN ve kreatinin normal* Su yükleme testinde yüklenen suyun %50’den azı atılır ve idrar konsantrasyonu gene yüksektirAyırıcı tanı: Böbrek yetmezliği, diğer metabolik bozukluklarTedavi:* Aldığı 24 saatlik sıvı miktarı 500-1000 ml ile sınırlanır* %3’lük hipertonik NaCl veya %09 izotonik NaCl ile birlikte furosemid* Sebep olabilecek ilaçların kesilmesi* Etyolojideki hastalığın düzeltilmesi

VENA KAVA SÜPERİOR SENDROMU

Semptomlar: Öksürük, dispne, göğüs ağrısı, ses kısıklığı, boyun ve yüzde şişme, baş ağrısı, konfüzyonBulgular:* Yüz boyunda ve kollarda ödem* Stridor* Boyun ve toraksın üst kesiminde belirginleşmiş kollateral venler* Konjonktivalarda ödem ve proptozis* Stupor ve konvulsiyonlarEtyoloji: Mediasteni tutan tümörler. Akciğer kanseri, Hodgkin-dışı lenfoma, diğer tümörler (Timoma, germ hücre tümörü, meme kanseri ...), Hodgkin lenfomaTanı: Akciğer grafisi (Üst mediastende genişleme), bilgisayarlı toraks tomografisi, doku tanısı için bronkoskopi, mediastinoskopi, lenf nodu biyopsisi, torakotomi gibi girişimlerAyırıcı tanı (Neoplastik olmayan diğer sebepler):* Mediastinal fibrozis (Radyoterapi veya histoplazmozise bağlı)* Santral venöz kateter veya tromboz* Aort anevrizması* Behçet hastalığı* Bronkojenik kist* TravmaTedavi:* Hastanın başının yüksekte tutulması ve oksijen verilmesi* Steroid ve diüretik ilaçlar* Kemoterapi (Küçük hücreli akciğer kanseri ve Hodgkin-dışı lenfoma)* Radyoterapi (Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri, histopatolojik tanının konulamaması)* Varsa santral venöz kateterin çıkarılması

MEDÜLLA SPİNALİS BASISI

Semptomlar: Sırt, bel veya ense ağrısıBacaklarda güçsüzlük ve yürüme bozukluğu. İdrar yapamama, konstipasyonBulgular:Torakal veya lumbosakral veya servikal vertebralar üzerinde duyarlılıkAlt ekstremitelerde yüzeyel duyu kaybıDerin duyu kaybı varsa ataksiDerin tendon reflekslerinde artma, babinski refleksi varlığıGlob vezikale (nörojenik mesane)Etyoloji:Ekstradural metastazlar (genellikle kan yoluyla gelir), daha az sıklıkla intradural (doğrudan spinal kanal içine yayılım) metastazlarAkciğer, meme kanserleri, lenfoma, multipl myelom ve primeri bilinmeyen metastazlarTanı:* Nörolojik muayene* Myelografi, bilgisayarlı tomografi* Manyetik rezonans görüntülemesi* Düz vertebra grafileriAyırıcı tanı: Spinal kord tümörleri, paraneoplastik nöropati, transvers myelit, vertebra kompresyonuTedavi:* Deksametazon 10 mg iv, daha sonra 6 saatte bir 4 mg iv* Radyosensitif tümörler ve omurga bütünlüğü bozulmadığında radyoterapi* Omurga bütünlüğü bozuksa, doku tanısı bilinmiyorsa, daha önce radyoterapinin başarısız olduğu hastalarda cerrahi* Kemoterapiye duyarlı olduğu bilinen tümörlerde (küçük hüvreli akciğer kanseri, lenfoma, germ hücreli tümör, Ewing sarkomu vb.), cerrahi ve radyoterapi uygulanmayacaksa veya uygulanmasına rağmen gelişen nükslerde kemoterapi