KUŞ GRİBİ

Prof. Dr. Fatma SIRMATEL2009, 13 Ocak BOLU

24 January 2008, Rome

The virus has not become more contagious to humans but has managed to persist in parts of Asia, Africa and probably Europe.

It could still trigger a human influenza pandemic,” Domenech warned.

H5N1 15 ülkede görüldü

%90 18-40 yaş arasında görülür 6 gebe kadının 4 öldü, 2 sinde

düşük görüldü Evcil kedi ve köpeklerdede görüldü Tedavi edilenlerde yaşam %47 Tedavi almayanlarda yaşam %12 NEJM 2008,358:261-73

İnfluenza Tarihi:

1918-1919 yıllarındaki H1N1 pandemisinin 40-50 milyon kişinin ölümü

1957-1958 (H2N2), 1968-1969 (H3N2) 1977-1978 (H1N1) pandemileri Halen H3N1 ve H1N1 virusları birlikte

dolaşmaktadır.

Kuş gribi: Bu hastalık, influenzavirus A’ya bağlı olarak genellikle kuşlarda ortaya çıkar. Düzenli sürveyans çalışmaları, göçmen kuşlarda son derece geniş bir

influenzavirus A havuzu olduğunu göstermektedir

Avian influenza – situation in China 7 January 2009 – 19 yaşında bir kadın hasta öldü Şimdiye kadar Çinde 31 olgu tanımlandı 21 ölüm

görüldü Vietnamda 107 olgu 52 ölüm

KUŞLARIN HASTALIĞI

İNSANNNNNNNN

Avian İnfluenza virusu:

Orthomyxoviridae familyasından Influenza gurubuna ait, tek sarmallı, RNA karakterinde genetik madde taşıyan Influenza A virusudur.

Bu viruslar, genellikle göçmen su kuşlarının sindirim sisteminden izole edilmekte ve bazıları evcil kanatlılarda hastalığına neden olmaktadır.

İnfluenza virusu:A,B,C

Virusun yapısında bulunan hemaglütinin (H) ve nöraminidaz (N) antijenleri dikkate alınarak alttipleri gruplandırılmıştır.

Buna göre H antijenine göre 16 (1-16) ve N antijenine göre 9 (1-9) gruba ayrılmışlardır.

A tipi kuşlarda görülür.

Virus suşunun yüzey glikoproteinlerindeki nokta mutasyonlarının birikmesi, önceden toplumda dolaşanla benzerliği olan, ancak ondan farklı bir suş ortaya çıkarır.

Virüsün 56 °C’de 3 saatte veya 60 °C’de 30 dakikada öldüğü

Formalin ve iyot bileşiklerine de duyarlı olduğu; Kontamine gübrede düşük ısılarda en az 3 ay canlı

kaldığı, Suda 22 °C’de 4 gün, 0 °C’de ise 30 gün canlılığını

koruduğu

1999: Hong Kong’ta

iki çocukta kuşlardaki patojenitesi yüksek olmayan influenzavirus A H9N2 infeksiyonu kanıtlanmış ve her iki çocuk da iyileşmiştir.

Hastalığın geçişinde kümes hayvanlarının rol oynadığı düşünülmüş; ancak insandan insana geçiş olasılığı üzerinde de durulmuştur.

1998-1999’da Çin’de başka insan H9N2 infeksiyonları da bildirilmiştir.

2003 Çin:

Çin’den yeni dönen Hong Konglu bir baba ve oğlundan kuşa özgü influenzavirus A (H5N1) izole edilmiş, hastalanan baba ölmüştür.

Bu iki kişinin nasıl infekte olduğu tam olarak açıklanamamıştır. Öte yandan adamın kızı da Çin’deyken hastalanarak ölmüş, ancak bunun H5N1 virusuna bağlı olup olmadığı belirsiz kalmıştır.

2003 Hollanda:

Kuşlar arasında patojenitesi yüksek olan H7N7 kuş gribi

260 kişiden 82’sinde H7N7 infeksiyonu olduğu doğrulanmıştır.

Üç olguda insandan insana geçişle ilgili kanıtlar bulunmuştur.

Ayrıca 260 kişiden 6’sının H3N2 virusu yönünden pozitif olduğu gösterilmiş

Kuşlarla temas etmiş olan 57 yaşındaki bir veteriner ARDS tablosundan ölmüştür.

Salgını kontrol altına almak üzere toplam 100 milyon olan kuş nüfusundan 30 milyonu bir hafta içinde itlaf edilmiştir.

2004 ABD:

H7N2 alt tipine bağlı bir kuş gribi salgını kuzeydoğudaki Delaware eyaletinde çıkmıştır.

Pennsylvania ve New Jersey eyaletlerinde de patojenitesi düşük kuş gribi viruslarına bağlı salgınlar görülmüştür.

Mayıs ve Haziran aylarında Texas'ta ortaya çıkan salgından sorumlu olan H7N3 suşunun da patojenitesinin düşük olduğu bildirilmiştir.

Kanada'nın British Columbia eyaletinde baş gösteren ve kısa sürede kontrol altına alınan kuş gribi salgınından sorumlu yüksek patojenite H7N3 iki konjonktivit olgusu OSELTAMİVİR ile tedavi edilmiş.

İnsanda ilk H5N1:

1997’de Hong Kong’da ortaya çıkan ilk kuş gribi salgını ile hız kazanmıştır. Bu salgında ilk kez bir kuş gribi virüsü önce başka bir memeli canlıda değişim geçirmeden direkt olarak insanlara atlamış ve ciddi hastalığa neden olmuştur.

8 kişide enfeksiyon gelişmiş ve bunların 6’sı hayatını kaybetmiştir. 3 gün içinde Hong Kong’daki salgın sırasında üç gün içinde tüm tavuklar kesilerek salgın durdurulmuştur.

Su kuşları virusların doğadaki sürekliliğini sağlar. İnfeksiyon, yabanıl kuş topluluklarından kümes hayvanları gibi evcil kuşlara

yayılabilir ve bu durum ciddi sonuçlar doğurabilir.

hindi, tavuk, beç tavuğu, bıldırcın, sülün, kaz, Ördek yabani (kuğu, kaz, ördek, martı, kutup

martısı, bataklık kuşları) kanatlı hayvanlarda bulunmaktadır

Avian influenzae:

Çok virulan:(HPAI) Kuş sürüsündeki mortalitesi %100’ü bulabilir. Sorumlu viruslar H5 ve H7

Patojenitesi düşük kuş gribi (LPAI)Hayvanlarda tüyler kabarır ve yumurta üretimi azalır; hafif solunum yolu hastalığı ve depresyon görülür.

H5N1:

ilk kez 1961’de Güney Afrika’da balıkçıllardan izole edilmiş

1978’de İtalya’da tanımlanmış Hava yoluyla Fekal-oral bulaşır Kontamine gübrenin 1 gramı 1

milyon kuşu infekte edebilir.

İnsanda H5N1:

Sağlık çalışanları, aile bireyleri Tavukçuluk yapanlar ve tavuk imha

ekipleri Tavukçuluk yapanların %17’sinde,

tavuk imha edenlerin %3’ünde, temaslı sağlık çalışanlarının %3.7’sinde, temas etmemiş sağlık çalışanlarının ise %0.7’sinde antikor saptanmıştır.

İnsanda H5N1:

1997 Hong Kong salgını;ateş, boğaz ağrısı, öksürük ve kas ağrıları,göz infeksiyonları, pnömoni, akut sıkıntılı solunum sendromu (ARDS), çoğul organ yetmezliği, lenfopeni, karaciğer enzim düzeylerinde yükselmeler ve pıhtılaşma bozuklukları

18 insan hastalanmış, bunlardan 6’sı ölmüştür.

Salgını kontrol altına almak üzere 3 gün içinde toplam 1.5 milyon kümes hayvanı itlaf edilmiştir.

İnsanda H5N1:

13 Mart 2006 tarihinde 177 olgu laboratuvarda doğrulanmış ve bunların 98'i ölmüştür.

Vietnam’da laboratuvarda doğrulanan olgu sayısı 93’tür ve bunların 42’si ölmüştür.

Tayland’da da 22 olgudan 14’ü ölmüştür. Endonezya’da 22'si ölümcül olarak sonlanan 29 olgu, Kamboçya’da hepsi ölümcül olarak sonlanan dört olgu, Çin'de 10'u ölümcül olarak sonlanan 15 olgu, Türkiye'de dördü ölümcül olarak

sonlanan 12 olgu, Irak'ta ikisi de ölümcül olarak sonlanan iki olgu

saptanmıştır.

H5 N1 inkubasyonu 2-9 gün

İnsanda fulminant viral pnomoni Gastrointestinal semptomlar Lökopeni, trombositopeni Karaciğer enzimleri (ALT) ve doku

yıkım enzimleri (LDH) yükselir Kreatinin fosfokinaz,

hipoalbuminemi, D-dimer artışı DIC tablosuna gidişatı gösterir.

İnsanda H5N1 belirtileri:

Vücut sıcaklığının >38°C olduğunun belgelenmesi

Öksürük, boğaz ağrısı, nefes darlığı yakınmaları

Belirtilerin başlamasından önceki 10 gün içinde H5N1’den etkilenmiş bir ülkede kümes hayvanları (örneğin bir kümes hayvanı çiftliğini, evdeki bir kümesi ya da bir kuş pazarını ziyaret etme) ya da bilinen veya kuşkulu bir kuş gribi (H5N1) olgusu ile temas öyküsü.

Laboratuvar.

Rutin tetkikler Radyoloji Virusun gösterilmesi: Boğaz çalkantı

suyunda, kanda, feçeste

Kuş gribinde akciğer tutulumu:

Hastalığın Hayvanlarda Belirtileri Nelerdir?

Hırıltılı ve güç solunum

Gözyaşı akıntısı Deride ve kaslarda kanamalar

İbik ve sakallarda ödem, siyanoz ve kanamalar

Boyunda ödem ve deri altında eksuda

Tedavi:

Semptomatik Antiviral ajanlar: Amantadin, Oseltamivir,Zanamavir,

peramivir. Oseltamivir:150 mgrx2/gün-10 gün

75 mgr/günx2-5 gün

Viral direnç:

Vietnam’daki insan kaynaklı H5N1 suşlarının M2 inhibitörlerine (amantadin ve rimantadin) dirençli olduğu bulunmuştur.

Nöraminidaz inhibitörleri (oseltamivir ve zanamivir) ile ilgili bir direnç bildirilmemiştir.

Hayvanlarda itlaf:

13 Ocak 2006:

Türkiye'de saptanan toplam olgu sayısı -dördü ölümcül olmak üzere- 21 olmuştur.

Olguların illere göre dağılımı şöyledir: Ağrı 9 (dördü ölümcül), Ankara 3, Van 2, Kastamonu 2, Samsun 1, Çorum 1, Sivas 1, Şanlıurfa 1, Siirt 1.

Hastanede yatan tüm hastalar 6 Şubat 2006 itibariyle taburcu edilmiş durumdadır.

2003-2006 kuş gribi salgını:

2003 Aralık ayının ortalarından beri, Güney Kore’den başlayarak Doğu Asya ülkelerinde tavuk ve ördeklerde görülen patojenitesi yüksek kuş gribi salgınlarının sayısında artış olduğu bildirilmektedir.

Kuşlarda: Çin, Endonezya, Güney Kore, Hong Kong, Japonya,

Kamboçya, Laos, Tayland ve Vietnam’da saptanmıştır.

Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE)'ne, Endonezya (28 Haziran), Vietnam (1 ve 12 Temmuz), ve Çin (6 Temmuz)'den patojenitesi yüksek kuş gribi (H5N1) bildirimleri yapılmıştır.

Bu salgın sırasında bugüne değin 100 milyonun üzerinde kümes hayvanı ölmüş ya da itlaf edilmiştir.

Salgın, 2005'te Çin, Endonezya, Kamboçya, Tayland, Vietnam, Rusya, Kazakistan, Moğolistan, Türkiye, Romanya , Hırvatistan, Ukrayna;

2006'da ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti eklenmiştir. Son olarak kanatlılar arasındaki H5N1 salgını Nijerya'da görülerek Afrika'ya da sıçramıştır.

Türkiye:

Korunma:

Hastalıklı ve temaslı kuşları imha etmek

Uygun bir biçimde ortadan kaldırmak,

Çiftlikleri karantinaya almak ve buralara çok sıkı bir biçimde dezenfeksiyon uygulamak gerekir.

Kıyafet, eldiven, gözlük, ölü hayvanların kireç kuyusuna gömülmesi

Korunma:

11.04.2008- AVIAN INFLUENZA HASTALIĞINA KARŞI KORUMA VE MÜCADELE YÖNETMELİĞİ RESMİ GAZETEDE YAYINLANDI

YÖNETMELİK Tarım ve Köyişleri Bakanlığından:AVIAN INFLUENZA HASTALIĞINA KARŞI KORUNMA VE MÜCADELE YÖNETMELİĞİ

Enfeksiyon Kontrol Önlemleri

Standart Önlemler

Bulaşma Yoluna yönelik Önlemler

- Havayolu

- Temas

İzolasyon odası/servisi Giriş (antre) değişim odası Hasta odası Tuvalet Girişte İkaz

Negatif basınçlı odalar

Saatte 6-12 kez hava değişimi, HEPA sistemi

Genel klimalar kapalı olmalı, pencereler açılacaksa insanların yoğun olduğu bölgelere açılmamalıdır.

Çok yataklı odalarda yataklar arasında en az 1 metre mesafe

Personel Koruyucu Ekipman

Eldiven Özel giysi/önlük Dış eldiven Geçirgen olmayan önlük Maske (N95) Bone Gözlük

KİŞİSEL KORUYUCU ÖNLEMLER

Koruyucu Materyal Çıkarılırken

Eldiven Giysi ve galoş çıkarılır Eller yıkanır veya dekontamine edilir Gözlük Maske çıkarılır Eller yeniden yıkanır veya dekontamine edilir, Alkollü el dezenfektanları (alkol derecesi %

60’ın üzerinde olmak kaydıyla) kullanılabilir.

Tıbbi Malzemeler Temizlik, Dezenfeksiyon

Tıbbi aletler tek kullanımlık olmalı ya da bu odaya ait olmalıdır (steteskop, tansiyon aleti vb.).

Tekrar kullanılacak olan aletler uygun şekilde toplanmalı, dezenfeksiyon ya da sterilizasyon uygulanmalıdır.

Temizlik ve dezenfeksiyon için:

Klasik çamaşır suyu, su ve sabun (veya diğer deterjanlar) önerilir.

Sürgü, çöp kovası

- Önce 1/10 çamaşır suyu ile yıkanır

- Su ve deterjanla kirler temizlenir.

- Son olarak tekrar 1/100 çamaşır suyu ile yıkanır.

Koruyucu giysilerin temizlenmesi vedezenfeksiyonu

Kirlileri toplayan personel koruyucu ekipmanları kullanmalı ve çift eldiven giymelidir.

Mümkün olduğunca hızlı bir şekilde taşınmalıdır.

Önlüklerin kumaş olanları 70°C’da en az 5

dakika yıkandıktan sonra tekrar kullanılabilir.

Korunma-önlem-tedavi

ÖNLEM:

Hastalığın kuşlardaki dağılımının incelenmesi Göçmen kuşların hareketlerinin izlenmesi Riskli bölgelerden kuş ve kuş ürünlerinin

alışverişinin durdurulması Doğu Asya’da H5N1 virusu salgınlarının saptandığı

ülkelere gidenlerin, kümes hayvanları çiftliklerinden, canlı kuş satılan yerlerden ve kontamine olması olası yüzeylerden uzak durması

Tanı için testlerin geliştirilmesi Ulusal laboratuvar ve sürveyans sisteminin

güçlendirilmesi. Etkin bir aşı üretimi için çalışmalar yapılması.

Kuş ölümleri-hasta insan

Hijyen:

Ellerin yıkanması Etlerin pişirilmesi Hayvanlarla temas edenlerin

proflaktik antiviral alması İhbar ve çevre önlemi

Korunmada kullanılan dezenfektanlar: Sodyum Hipoklorit: Aktif klor içinde % 2'lik solüsyon.

Aletlerin, yapıların ve zooteknik araçların dezenfeksiyonu Amonyum quertar tuzları (Quarternar Amonyum tuzları) :

% 4'lük solüsyon İç ve dış duvarların uygulamaya tabi tutulması, yerlerin, nesnelerin, aletlerin ve araçların püskürtmeye tabi tutulması.

Potasyum peroksimonosolfat + Malik asit + Sülfamik asit + dodesilbenzelsulfonat +sodyum hesametafosfat kompleksi: % 1'lik solüsyon İç yapıların uygulamaya tabi tutulması ve aletlerin, nesnelerin ve araçların dezenfeksiyonu

Kalsiyum hidrat (Kireç sütü) : % 3'lük solüsyon Yıkama ve ön dezenfeksiyon sonra duvarların ve yerlerin püskürtülmeye tabi tutulması e) Kresilik asit: % 2.2'lik solüsyon Yerlerin püskürtülmeye tabi tutulması

Sentetik fenoller: % 2'lik solüsyon Yerlerin püskürtülmeye tabi tutulması

Formalin+Permanganat