BIỂU HIỆN VÙNG MIỆNG CỦA

BỆNH VỀ MÁU

BS.CKII Huỳnh Anh Lan

MỤC TIÊU HỌC TẬP

• Nhận biết được các biểu hiện vùng miệng của

các bệnh về máu phổ biến.

• Đề ra hướng xử trí đứng đắn đối với các biểu

hiện của bệnh về máu thường gặp.

• Biết ý nghĩa của những biến đổi trong công thức

máu.

• Đề ra các thận trọng cần thiết khi điều trị răng

miệng cho các bệnh nhân bị bệnh về máu.

BIỂU HIỆN VÙNG MIỆNG CỦA BỆNH VỀ MÁU

Tổn thương đa dạng, không đặc hiệu, kết hợp

• Hội chứng hồng cầu: da niêm nhợt nhạt, viêm lưỡi, đau rát lưỡi.

• Hội chứng bạch cầu: vết loét niêm mạc.

• Hội chứng tiểu cầu: xuất huyết niêm mạc.

• Hội chứng tăng sinh: nướu triển dưỡng, hạch cổ

BIỂU HIỆN VÙNG MIỆNG CỦA BỆNH VỀ MÁU

Ý nghĩa

Dấu chứng báo hiệu, hướng dẫn chẩn đoán, theo dõi điều trị.

Xử trí

Phối hợp với BSYK: xét nghiệm labo , xác định chẩn đoán, điều trị.

BỆNH CỦA HỆ HỒNG CẦU

Hội chứng thiếu máu

• Lượng Hb ( bt : 13g/100ml ở nam , 12g/100ml ở nữ )

• Lượng HC ( bt : 4,5- 5triệu/mm3 )

• Tỉ lệ HCT ( bt : 40- 54% )

Dấu chứng ở miệng:niêm mạc nhợt nhạt (khẩu cái cứng,khẩu cái mềm, sàn miệng)

Phân loại thiếu máu

• Thể tích hồng cầu: lớn, bình thường, nhỏ

• Hình dạng hồng cầu: liềm, dị dạng

• Màu sắc hồng cầu: tăng sắc, đẳng sắc, nhươc sắc

• Nguyên nhân

Thiếu máu ác tính Thiếu vitamin B12

thiếu yếu tố nội tại trong dịch dạ dày không hấp thu được vit. B12

Triệu chứng toàn thân: suy yếu, tê đầu ngón tay, dễ mệt, nhức đầu, suy nhược, chóng mặt, buồn nôn, tiêu chảy, sụt cân, da niêm nhợt nhạt.

Triệu chứng thần kinh: dị cảm, mất cảm giác, khó phối hợp cử động.

Hồng cầu giảm 1triệu/ mm3

Hồng cầu to/ bt, megaloblast trong tủy đồ

Biểu hiện miệng

• Triệu chứng tái đi tái lại• Đau lưỡi, rát lưỡi • Viêm lưỡi đỏ, trụi gai (Hunter)• Viêm niêm mạc miệng dạng mảng đỏ • Loét tương tự áp tơ nhỏ• Chốc mép• Rối loạn vị giác• Niêm mạc khẩu cái mềm màu nhợt có sắc vàng

Thiếu máu do thiếu sắt

• - Nữ, 30-50 tuổi- Do thiếu sắt, không hấp thu được sắt

( HCL dạ dày ), mất sắt (kinh nguyệt, sinh đẻ, cho con bú)- T/C toàn thân: da niêm nhợt nhạt có sắc vàng, yếu sức, dễ mệt, xáo trộn tiêu hóa, buồn nôn, tiêu chảy.

• Dấu chứng ở miệng: tương tự thiếu vitamin B12

Viêm niêm mạc, xung huyết, chốc mép.

Lưỡi đỏ láng, đau nhức, viêm lưỡi teo khó nuốt

Hội chứng Plummer Vinson

• - Hội chứng Plummer Vinson: thiếu máu do thiếu sắt + khó nuốt

tỉ lệ ung thư khẩu hầu

• Xét nghiệm labo:

Hồng cầu nhỏ, số lượng ( 3- 4 triệu/mm3),

Hb

Thiếu máu không tái tạo

- Nguyên phát - thứ phát ( do thuốc )- Triệu chứng toàn thân: thiếu máu + tiểu cầu + BC- Biểu hiện miệng : da niêm nhợt nhạt + xuất huyết dưới niêm mạc, chảy máu nướu + đề kháng nhiễm trùng .- Xét nghiệm labo : HC 1-2triệu/mm3

Thieáu maùu do thieáu saét, vieâm löôõi teo vaø choùc meùp ôû Bn nöõ 70 tuoåi

Thieáu maùu do thieáu vit. B12, nieâm maïc maù vieâm teo

Thieáu maùu do thieáu Vit.B12, nieâm maïc löôõi vieâm teo

BỆNH CỦA HỆ BẠCH CẦU

Chứng mất bạch cầu hạt

Giảm BC trong máu do : sản bạch cầu ở tủy xương hủy bạch cầu ở lách ( bệnh Werner Schultz )

Triệu chứng toàn thân: • Dễ nhiễm trùng ở hệ tiêu hóa, da niêm, hệ niệu

dục, hô hấp, lách,• Sốt, ớn lạnh, khó chịu, yếu sức.

Chứng mất bạch cầu hạt

Biểu hiện miệng :• Vết loét, hoại tử, cấp tính, đau nhức với ít phản ứng

viêm.• Viêm nha chu, chảy máu nướu, tăng chảy nước bọtXét nghiêm labo:• BC 2000/mm3• HC , TC pancytopenia.• Phết tủy xương: BC hạt , tế bào tủy Điều trị: • Kháng sinh• Chống chỉ định phẫu thuật.

Chứng giảm bạch cầu

-Nhiều nguyên nhân:• Nhiễm vi khuẩn (thương hàn, lao), virus ( cúm,

sởi, rubeole, HBV), Ký sinh trùng ( sốt rét )• Bệnh liên quan đến sự tạo máu• Hóa chất, thuốc• Vật lý: tia X, tia phóng xạ• Miễn dịch

- Biểu hiện miệng: vết loét lâu lành, dễ nhiễm trùng

Loeùt nieâm maïc maù do chöùng giaûm baïch caàu ña nhaân trung tính ( Bn nam 74 tuoåi bò ung thö

maùu caáp )

Loeùt ôû hong löôõi do chöùng giaûm baïch caàu ña nhaân trung

tính nguyeân phaùt ( Bn nam 35 tuoåi )

Loeùt daïng aùp tô khoång loà ôû moâi döôùi do chöùng giaûm

baïch caàu ña nhaân trung tính chu kyø

Bệnh bạch cầu

Leukemia cấp tính:– Tăng BC sản xuất từ các cơ quan tạo máu: tủy

xương, gan, lách, hạch. Tế bào L 50.000-1triệu/mm3, nhung cũng có dạng tế bào L không đi vào máu( aleukemic)

– Phân loại theo hình dạng tế bào:Lymphoblastic LMyeloblastic LMonoblastic LPromyelocytic L

– Tổn thương L đặc hiệu: do sự tăng sinh tế bào L vào trong các tổ chức

Bệnh bạch cầu

• Biểu hiện vùng miệng:* Nổi hạch cổ, sưng tuyến nước bọt* 80% tổn thương màng não gây liệt mặt, tê cằm* Nướu triển dưỡng, bờ nướu cả 2 mặt ngoài trong, lan tỏa, phủ răng ( monocytic L). Đầu tiên nướu triển dưỡng màu hồng nhạt, rắn dai mềm, lỡ loét, chảy máu, hoại tử* Đau nhức khớp, xương, răng

Bệnh bạch cầu

• Tổn thương liên quan gián tiếp với L:Giảm sản tủy xương:

HC thiếu máu, TC hội chứng xuất huyết, BC loét, hoại tử, nhiễm trùng huyết

• Tổn thương liên quan thuốc kháng gián phân và kháng acide folic ( Methotrexate ) : vết loét nông , lan tỏa, đau, chảy máu, tổn thương dạng liken, khô miệng, nhiễm Candida

Bệnh bạch cầu mãn tính

• Chronic myeloid L:

* lách to

* ít triệu chứng miệng, nguy cơ bị huyết khối cẩn thận khi nhổ răng, TPT

• Chronic lymphoid L: * hạch cổ 2 bên, không đau, bướu amidan, tuyến nước bọt.* ung thư miệng / TMH, Lymphom không Hodgkin

Nöôùu trieån döôõng ôû Bn bò bệnh BC nguyeân baøo tuûy

caáp tính

Bệnh BC nguyeân baøo tuûy caáp tính: nöôùu trieån

döôõng, ban xuaát huyeát ôû khaåu caùi

Moâ lieân keát vaø bieåu moâ nöôùu thaâm nhieãm teá baøo

ung thö ( ung thö nguyeân baøo tuûy caáp tính )

Bệnh BC ñôn baøo tb ung thư thaâm nhieãm mô

nöôùu

Bệnh BC ñôn baøo caáp tính : nöôùu trieån döôõng

Nöôùu trieån döôõng ôû Bn duøng cyclosporine

Hoaïi töû nieâm maïc khaåu caùi do taéc maïch ôû Bn bò

bệnh BC caáp tính

Loeùt hoaïi töû nöôùu do maát baïch caàu haït (bệnh BC cấp

tính teá baøo tuûy)

Vieâm phaûn öùng daïng liken ôû Bn gheùp tuûy do voâ saûn

tuûy xöông

Voâ saûn tuûy xöông, gheùp tuûy vaø phaûn öùng vieâm

choáng maõnh gheùp

U töông baøo lan toaû ( plasmacytome )

Tăng BC đa nhân trung tính ( Neutrophilia )

Nguyên nhân :

• Nhiễm trùng cấp tính ( Vk sinh mủ )

• Nhiễm độc ( bệnh biến dưỡng, hóa chất, thuốc )

• U ác tính ở hệ tiêu hóa, gan, tủy xương

• Leukemia ( myeloid)

Tăng BC đa nhân toan tính (Eosinophilia)

Nguyên nhân:

• Bênh dị ứng

• Ký sinh trùng (đường ruột)

Tăng BC đa nhân kiềm tính(Basophilia)

Nguyên nhân:

• phù niêm, suy thận

• nhiễm trùng xoang mãn tính

• Leukemia

Tăng tế bào lymphô (lymphocytosis)

Nguyên nhân:

• Ho gà

• Tăng BC đơn nhân nhiễm khuẩn (Mononucleosis infectious)

• Bướu độc tuyến giáp

• Trẻ nhỏ

Tăng đơn cầu (monocytosis)

Nguyên nhân:

• Nhiễm trùng cấp ( viêm nội tâm mạc), mạn (lao), sốt rét...

• Hodgkin Lymphoma

• nhiễm độc

BỆNH CỦA HỆ TIỂU CẦU

Ban xuất huyết ( purpura )

Nguyên nhân:

• Không do giảm TC ( non thrombocytopenic ) do thành mạch dễ vỡ: tuổi già, miễn dịch, bệnh nhiễm trùng, nhiễm độc, thiếu sinh tố C, bệnh thận, gan.

• Do giảm TC (thrombocytopenic purpura)

* cấp tính/ mãn tính

* sản xuất TC, ↑ hủy hoại TC, đời sống TC, truyền máu,

* Nguyên phát

* Thứ phát:

sản xuất TC do tia, thuốc, K máu, bệnh dinh dưỡng, nhiễm trùng đời sống TC : lách to, bệnh miễn dịch

Do bệnh TC (thrombocytopathic purpura)

Ban xuất huyết (purpura)

Lâm sàng:• Ban xuất huyết dưới da niêm• Chảy máu cam• Xuất huyết tiêu hóa, niệu dục, não.

Biểu hiện miệng: chảy máu nướu, vết xuất huyết ( li ti, vết máu bầm, chảy

máu lâu sau nhổ răng.)

Xét nghiệm labo : • TC 60.000/mm3• TS, Tc bình thường• Dây buộc (+)

Chaûy maùu nöôùu lieân quan ñeán chöùng giaûm tieåu caàu ( LE heä thoáng )

Chaûy maùu sau nhoå raêng ( Bn nam 50 tuoåi )

Xuaát huyeát mao maïch ôû nieâm maïc maù ( chöùng giaûm tieåu caàu nguyeân phaùt ôû Bn nöõ 65 tuoåi )

Boùng nöôùc xuaát huyeât do chöùng giaûm tieåu caàu

nguyeân phaùt

Boïc maùu baàm ôû vuøng da coå ôû Bn nam 65 tuoåi ñang

ñieàu trò baèng thuoác choáng ñoâng

Boïc maùu tuï ôû löôõi vaø saøn mieäng do caén phaûi ôû Bn ñang duøng thuoác choáng ñoâng

Hoäi chöùng Rendu-Osler ôû Bn nöõ 65 tuoåi

Cuïc maùu ñoâng do caén phaûi ôû Bn bò beänh öa

chaûy maùu

Sau khi bong cuïc maùu ñoâng coøn laïi veát thöông

raát nhoû

Chaûy maùu nöôùu ôû Bn bò beänh öa chaûy maùu

Boïc maùu ôû saøn mieäng, Bn ñang duøng thuoác choáng

ñoâng

U baïch maïch ôû löôõi

BỆNH MẠCH MÁU

Bướu mạch máu (Hemangioma)

• Bướu máu phần mềm vùng miệng:* lưỡi , môi* nông/sâu, đỏ/xanh tía, đè trắng ra* nhịp đập* loét bề mặt, chảy máu

• Bướu máu trong xương* có bướu phần mềm* hình ảnh thấu quang* máu ứa quanh cổ răng* răng lung lay

• Bướu máu trong cơ nhai• - GPB : dạng mao mạch, dạng hang

Bướu mạch lympho (Lymphangioma )

- Lưng lưỡi- Sừng hóa bề mặt- Chứa chất dịch vàng máu- Loét bề mặt, đau nhức- Bướu bẩm sinh ở bên cổ : cystic hygroma

U baïch maïch ôû löôõi

U maïch maùu ôû nieâm maïc maù

U maïch maùu ôû bôø löôõi phaûi

U maïch maùu ôû saøn mieäng

U maïch maùu ôû moâi döôùi

Chứng giãn mao mạch xuất huyết di truyền. Bệnh Rendu Osler-Weber

Thành mạch máu thiếu sự đàn hồi, dễ phình mạch và chảy máu ban xuất huyết: li ti, màng nhện, hòn. Hội chứng dễ chảy máu.

Bệnh u não tam thoa ( encephalotrigeminal angiomatosis ).

Hội chứng Sturge Weber Dimitri

- Bướu mạch máu theo lộ trình dây V- Canxi hóa ở sọ- Bướu mạch máu màng não- Triệu chứng thần kinh : động kinh,liệt , đần- Triệu chứng mắt : đục thủy tinh thể, bướu máu ở màng mạch- Triệu chứng miệng: nướu triển dưỡng, bướu mạch máu.

Beänh Rendu-Osler

U maïch thần kinh tam thoa H/C Sturge-Weber- Dimitri

Cám ơn các bạn đã chú ý theo dõi !