Îðîí öàãèéí íýð

Ëåêöèéí àãóóëãà:1. Îðîí öàãèéí íýð, ò¿¿íèé îíöëîã2. Îðîí öàãèéí íýð á¿òýõ ¸ñ

Îðîí öàãèéí íýð ãýæ þó âý?¯éë õºäëºëèéí áîëîõ îðîí áàéð,

ç¿ã ÷èã, öàã õóãàöààã íýðëýí òýìäýãëýæ, ºã¿¿ëáýðò èõýâ÷ëýí ¿íäñýýðýý ¿éë ¿ãòýé õîëáîãäîæ, áàéö ãèø¿¿íèé ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã äóòìàã õóâèëàõ ¿ãñèéã îðîí öàãèéí íýð (ÎÖÍ) ãýíý. ÌÕ-èé ñóäëàëä ÎÖÍ-èéã “îðîí öàãèéí äàéâàð ¿ã”, “îðîí öàãèéí äàãàâàð ¿ã”, “îðîí öàãèéí õàðüöààíû íýð”, “öàã îðíû íýð” ãýæ íýðëýí óòãà, á¿òýö, õýëç¿éí îíöëîãèéã òîäîðõîéëæ èðæýý.

Îðîí öàãèéí íýðèéí òîãòîëöîî

Îðîí öàãèéí íýð

Îðíû íýð Öàãèéí íýð

Ó÷èð øàëòãààí áà áîäèò áàéäëûí îðîí áàéð, ç¿ã ÷èãèéã

çààñàí äóòìàã õóâèëàõ ¿ãñ

Áîäèò áàéäëûí öàã õóãàöààã çààñàí äóòìàã õóâèëàõ ¿ãñ

Îðíû íýðèéí òîãòîëöîî

Îðíû íýð

Òîäîðõîé ç¿ãò

Òîäîðõîéã¿é ç¿ãò

Õºäëºõ îðíû íýð

Îðøèõ îðíû íýð

Îðíû íýðñ:Îðøèõ îðíû íýðñ: öààíà, íààíà, äýýð,

äîîð, äîòîð, ãàäàð, ãàäíà, äîòíî, ºìíº, õîéíî, óðä, àðä, áàðóóí, ç¿¿í, äýðãýä, õîîðîíä, õàæóóä, äóíä…

Òîäîðõîé ç¿ãò õºäëºõ îðîí çààõ ¿ãñ: öààø, íààø, äýýø, äîîø, äîòîãø, ãàäàãø, óðàãø, àðàãø, õîéø, áàðóóí÷àà, ç¿¿í÷ýý…

Òîäîðõîéã¿é ç¿ãò õºäëºõ îðíû íýðñ: íààãóóð, öààãóóð, äýýã¿¿ð, äîîãóóð, äîòóóð, ãàäóóð, óðäóóð, õîéãóóð, àðààð, ºìí¿¿ð, äýðãýä¿¿ð, õîîðîíäóóð, õàæóóãààð, áàðóóãààð, ç¿¿ãýýð…

Öàãèéí íýðèéí òîãòîëöîî

Öàãèéí íýð

ºíãºðñºí öàãèéí íýð

Îäîî öàãèéí íýð

Åðºíõèé öàãèéí íýð Òîäîðõîé öàãèéí íýð

Èðýýä¿é öàãèéí íýð

Öàãèéí íýðñ:Åðºíõèé öàãèéí íýðñ: ¿¿ðä, àøèä, íàñàä,

ýãíýãò, ¿ðãýëæ, ìºíõºä, ÿìàãò, ãýíýò, áàéíãà, õààÿà, ò¿ð, òºäõºí, ºíº, çàðèìäàà, èõýâ÷ëýí, ãîëäóó, ìýð ñýð…

ªíãºðñºí öàãèéí íýðñ: óðüä, ýðò, º÷èãäºð, óðæèãäàð, íîäíèí, óðæíàí, ñàÿ, õýä¿éí . . .

Îäîî öàãèéí íýðñ: ºíºº, ýä¿ãýý, ºíººäºð, îäîî . . .

Èðýýä¿é öàãèéí íýðñ: õîæèì, äàðàà, îðîé, ìàðãààø, íºãººäºð, äàðóé, ìºäõºí, èðýõ æèë. . .

Îðîí öàãèéí íýðèéí øèíæ1. Îðîí öàãèéí íýðñ íü ¿éë õºäëºëèéí îðîí áàéð,

ç¿ã ÷èã, öàã õóãàöààã çààíà.2. ÎÖÍ íü õýëíèé õºãæëèéí ÿâöàä èõýâ÷ëýí

ÆÍ-ýýñ ÿëãàð÷ ¿¿ññýí òóë òèéí ÿëãàë, õàìààòóóëàõààð äóòìàã õóâèëíà.

3. Îðíû íýðñ íü òèéí ÿëãàëààð äóòìàã õóâèëäàã ó÷ðààñ èõýâ÷ëýí ¿íäñýýðýý ¿éë ¿ãòýé õîëáîãäîíî.

4. Îðíû íýðñ íü ºìíºõ ¿ãýý õàðüÿàëàõ áà ãàðàõûí òèéí ÿëãàëààð çàõèðíà.

5. Öàãèéí íýðñ íü ºìíºõ ¿ãýý áàðàã çàõèðäàãã¿é. Èéìýýñ ºã¿¿ëáýðò ÷ºëººòýé áàéðëàäàã.

Îðîí öàãèéí íýðèéí øèíæ6. ÌÕ-èé ÎÖÍýðñ íü æèíõýíý íýð, ¿éë ¿ãèéí

àäèë á¿òýõ àðãàòàé. 7. ÎÖÍ íü ¿éë õºäëºëèéí áîëîõ îðîí áàéð, ç¿ã

÷èã, öàã õóãàöààã çààõ òóë ºã¿¿ëáýðò èõýâ÷ëýí ¿éë ¿ãýýð èëýðñýí ºã¿¿ëýõ¿¿íòýé õîëáîãäîæ áàéö ãèø¿¿íèé ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý

8. Îðîí öàãèéí íýð ¿íäñýíä –õ (-õè) äàãàâàð çàëãàæ íýðø¿¿ëíý. Èíãýñýí íýðøñýí ÎÖÍ íü ÆÍ-òýé õîëáîãäîæ òîäîòãîë áîëîõîîñ ãàäíà õîëáîãäîæ áàéãàà ÆÍ íü õýìíýãäâýë íýðèéí õóâèëëààð á¿ðýí õóâèëäàã.

Àøèãëàõ ìàòåðèàë• Ö.ªíºðáàÿí, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé ¿ãç¿é, Óá., 1994, • Ö.ªíºðáàÿí, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé ¿ãç¿é, Óá., 2004• Ö.ªíºðáàÿí, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé ¿éë ¿ã á¿òýõ ¸ñ, Óá.,2000• Ø.Ëóâñàíâàíäàí, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýë, Áýýæèí, 1961• Ø.Ëóâñàíâàíäàí, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé á¿òýö, ¿ã íºõöºë õî¸ð íü, Óá., 1968, 1999• Ä.Òºìºðòîãîî, Õýë øèíæëýëèéí íýð òîìú¸îíû õóðààíãóé òîëü, Óá., 2004• Ø.Áàðàéøèð, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëíèé äàéâàð ¿ã, Óá., 1974

Àøèãëàõ ìàòåðèàë

• Ö.ªíºðáàÿí, Îðîí öàãèéí íýð áèå äààñàí ¿ãñèéí àéìàã ìºí. Ìîíãîë õýëíèé õýëç¿éí îíîë-ïðàêòèêèéí çàðèì àñóóäàë, Óá., 1991• ÌÓÈÑ, ÓáÄÑ, Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýë, Óá., • Ö.ªíºðáàÿí, Á.Ï¿ðýâ-Î÷èð, Õýëç¿éí çàäëàë õèéöãýýå, õýëíèé áîäëîãî áîäîöãîî¸. (òîâõèìîë),ÓÁ., 1997• ÌÓÈÑ, Ìîíãîë õýë, ñî¸ëûí ñóðãóóëü,Ìîíãîë õýë, óðàí çîõèîëûí ñîðèë, ÓÁ., 2000, 2001• ÌÓÈÑ, Ìîíãîë õýëíèé ñóðàõ áè÷èã, ÓÁ.,1998,• http://www.Êhelzasag.mn/ âåéá ñàéò