Obezite Dr. Betül Haktan

Tanımı

Vücutta sağlığı bozacak ölçüde anormal veya aşırı yağ birikmesi (DSÖ)

En tehlikeli 10 hastalıktan biri

Epidemiyoloji Dünya

400 milyon obez

1,6 milyar fazla kilolu kişi

Türkiye

TURDEP – I : % 22

TURDEP – II : % 31

EtiyopatogeneziTemel olarak alınan enerjinin harcanan

enerjiden fazla olması nedeniyle oluşur.

Altta yatan endokrin bozukluğa bağlı olabilir.

Genetik defektlere bağlı olabilir. Obezite ile birlikte giden sendromlar mevcut.

Genetik faktörlerEbeveyin ve çocuk ilişkisi

anne ve baba %80

anne veya baba %40

normal kilolu ebeveyn %2

‘’ob’’ geninde defekti

Leptin reseptör defekti

Zemin hazırlayan faktörlerFiziksel aktivite azlığı

gelişmiş ülkelerde en çok artış (endüstrileşme)

Enerji alımının artması

büyük porsyon, fast-food, işlenmiş ve hazır gıdaların

artması, sebze ve meyve tüketiminin azalması

Tütün bırakma ( ort. 2,5-4,5 kg)

Zemin hazırlayan faktörlerGebelik

her gebelikten sonra ort. 1,5 – 2,5 kg kalır

Endokrin bozuklukları ( % 1-2 )

Cushing sendromu

Hipotiroidizm (uzun süreli)

Yo-yo diyetler

metabolizma hızı düşer ve kilo alımı kolaylaşır

Zemin hazırlayan faktörler ilaçlar

Kortikosteroidler

trisiklikler veya diğer antidepresanlar

doğum kontrol hapları

insulin dahil hipoglisemian ajanlar

Diğer tıbbi durumlar

Depresyon

immobilizasyon

Tanı ve ÖlçümVKİ =KILO / BOY2

Zayıf < 18,5

Normal 18,5 – 24,9

Overweight 25 – 29,9

Obez sınıf 1 30 – 34,9

Obez sınıf 2 35 – 39,9

Morbid obez > 40

Tanı ve ÖlçümVücut yağ yüzdesi ( VYY )

1.2 x (VKİ) + 0.23 x (yaş) –

10.8 x (Kadın için 0/ Erkek için 1) - 5.4

erkek % 25 (% 15 – 20)

kadın % 30 (%25 – 30)

Tanı ve ÖlçümBel çevresi

Kadın > 88cm

Erkek > 94cm

Bel kalça oranı

kadın > 0,9

erkek > 1

Morfometrik tipleri

Abdominal obezite

kardiyovasküler hastalık

diabet

Ginoid obezite

Eşlik eden hastalıklar ve komplikasyonları

Eşlik eden hastalıklar ve komplikasyonları

Kardiovasküler boz.

Koroner kalp hastalığı

HT ve inme – artan tuz alımı ve hipervolemi

DVT

Metabolik – endokrin boz.

İnsulin direnci Tip 2 DM

Hiperlipidemi ( düşük HDL )

Eşlik eden hastalıklar ve komplikasyonları

Gastrointestinal boz.

NASH

Kolelitiyazis

GÖRH

Kolorektal kanser ve hemoroidler

Artropatiler

Osteoartrit

Düz tabanlık

Eşlik eden hastalıklar ve komplikasyonları

Solunum boz.

Obstrüktif uyku apne

Dispne

Genitoüriner boz.

Stress inkontinansı

İnfertilite

Gebelik komplikasyonları

Üriner taşlar

Eşlik eden hastalıklar ve komplikasyonları

Psiko – sosyal

Kendinden memnuniyetsizlik

Depresyon

Anksiyete

İş bulma güçlüğü

Tedavi Diyet tedavisi

Egzersiz tedavisi

Davranışa yönelik tedavi girişimleri

İlaç tedavisi

Cerrahi tedavisi

Otlarla, Mısır çarşısı ilaçları ile tedavi

Diyet tedavisi Ilımlı ve besinsel olarak dengelenmiş diyetler

Çok düşük enerjili diyetler, açlığa yakın diyetler

Ticari diyet programları

Ilımlı ve Dengeli diyetAmaç eksik alınan enerjinin yağ depolarından

karşılanması

Günlük 500 – 800 kcal arasında defisit olacak şekilde planlanır.

< 1000 kcal diyetlere vitamin ve mineral takviyesi gerekir.

1200 – 1400 kcal’lık diyet iyi düzenlenirse vitamin ve mineral eklemeye gerek yok.

Ilımlı ve Dengeli diyetKonsantre kalori kaynaklarının elimine edilmesi veya

çok kısıtlanması = BOŞ KALORİ

Şeker ve yağdan zengin

Protein, mineral ve vitamin içerikleri düşük

Patates cipsleri, pastalar, kremalı soslar, hamur tatlıları,

alkol, kurabiye ve pötibör türü gıdalar

Ilımlı ve Dengeli diyetKalorisi yüksek gıdaların porsiyonunu küçültülmesi

Karbonhidrat ve yağdan zengin besinler

yağlar çok az tüketilmeli ve yağın bulunduğu yemek

porsiyonu da küçük olmalı

Fast-food ve Türk usulü yemekler

Ilımlı ve Dengeli diyetDiyete düşük kalorili ve liften zengin eklemeler

yapılmalı

Çok çiğnemeyi gerektirir ve doymayı kolaylaştırır

Kepek, nişastası fazla olmayan sebzeler ( havuç, kereviz,

yeşil fasulye, kabak, ıspanak, pazı, lahana gibi)

Kalorisi fazla olmayan meyve

Fazla lifli gıda fermentasyona yol açar

Ilımlı ve Dengeli diyetYemek hazırlarken dikkat edilecek hususları hastaya

anlatmak

Fırında veya buharda pişirme

Mayonez, krema eklememe

Sofraya gıdalar porsiyon halınde konmalı, ortaya tencere

veya servis tabağı ile konmamalı

Ekmek dilimleri müsaade edilen sayıda olmalı

Ilımlı ve Dengeli diyet Ilımlı ve dengeli diyeti hastaya anlatmak ve ikna

etmek

1200 kcal/gün - haftada ½ kilo, ayda 2 kilo

Diyetin sonunda hedeflenen kiloyu yaşam boyu

korumanın önemini anlatmak

Egzersiz tedavisiKilo korunması ve obezitenin önlenmesinde önemli rol

oynar.

Tüketilen enerji

Bazal enerji – istirahat halindeki enerji

Gıdaların termik efekti - Gıdaların sindirilmesi ve

kullanılması sırasında ortaya çıkan enerji

Harekete bağlı enerji

Egzersiz tedavisiYararları

Kardiovasküler riskleri azaltır

İnsülin direncini kırarak tip 2 DM riskini azaltır

Diyete uyumu kolaylaştırır

Kendini iyi hissetme, başarılı görme hissine katkı

Egzersiz tedavisiEgzersiz düzenli yapılmalı

Aerobik egzersizler seçilmeli (yürüyuş, jogging)

Haftada 3 gün 15 – 20 dakika ile başlayıp, haftada beş gün 45 – 60 dakikaya çıkılabilir.

Çok ağır diyet sırasında egzersiz verilmez

Basit hareket arttırma önlemlerin de faydası vardır. Merdiven kullanmak, bir durak önde inmek gibi

Davranışa yönelik tedavi girişimleri

Amaç obeziteye yol açan faktörleri tanımak ve yaşam tarzını değiştirmeye motive etmek

ilk 4-8 hafta haftada bir, sonrasında ayda bir buluşma gerçekleştirilir.

10–15 kişilik grup 6 ay haftada 1-2 st, sonra ayda 1

Kilo kaybını bazalın % 10 arttırır.

Sona erdiğinde verilen kilonun 1/3’ünü yeniden almaktadır.

Davranışa yönelik tedavi girişimleri

Yemeği belli bir yerde ye

Sadece masada oturarak yemek ye

Sofraya yetecek kadar porsyon getir

TV karşısında bir şey yeme

Yavaş ye, her lokmadan sonra ara ver

Gıdalar yemek zamanı dışında göz önünde olmamalı

…..

İlaç tedavisi Diyet, egzersiz ve davranış tedavisini içeren düzenli

program ile kilo kaybetmede başarısız olan hastalar

VKİ 30 kg/m2 üzerinde olan hastalar

27 kg/m2 üzerindeyken yerleşik komorbidite riski olan

hastalarda 2 yıla kadar ilaç tedavisi yakın takiple

uygulanabilir

İlaç tedavisiDozla ilişkili kilo kaybı yapmalı

Ulaşılan hedef kilonun devamlılığını sağlamalı

Kronik olarak kullanıldığında da güvenilir olmalı

Tolerans gelişmemeli

Kötü kullanım yada bağımlık yapmamalıdır

Günümüzde böyle bir ilaç yok.

İlaç tedavisiMetformin

Diabetes prevention BAG ve BGT olan hastalarda

%2,5 kilo kaybı ve DM’e ilerlemede azalma % 31

PCOS’lu hastalarda tercih edilir

En yaygın yan etkisi diyare ve GI sıkıntılar

İlaç tedavisiExenatid (BYETTA)

GLI-1 reseptör analogudur.

30 haftalık kullanımı doza bağımlı olarak anlamı kilo kaybı

yapmıştır.

Bulantı en yaygın yan etkidir.

İlaç tedavisiOrlistat

Sibutramin

Fentermin

Rimonabant

Antidepresanlar SSRI ve bupropion

Antiepileptikler Topiramat, zonisamid

Cerrahi tedaviCerrahi tedavi VKİ ≥40 ya da 35-39,9 arasında olup

hipertansiyon, diyabet, uyku apnesi, artrit gibi eşlik

eden komorbid hastalıkları olan, en az 1 yıldır ilaç, diyet

ve egzersiz tedavisi uygulandığı halde sonuç

alınamayan hastalara uygulanabilir.,

Alkol veya ilaç bağımlılığı, şizofreni, kişilik bozukluğu

ve kontrolsüz depresyon durumlarında yasak

Cerrahi tedaviGastrik rezeksiyon

Malabsorbsiyon yapan yöntemler

Kombinasyonları

Laparoskopik anti-obezite cerrahisi

Biliyopankreatik diversiyon

Liposuction

KORUNMA

Alışverişe yönelik önerilerYiyecek alışverişini tok karnına yapmak

Alışverişe liste hazırlayıp çıkmak

Yanına yapılan listeye yetecek kadar para almak

Yenmeye hazır besinleri satın almamak

Satın alırken aynı gruptaki besinlerin enerjisi düşük olanını seçmek

Televizyon programlarında veya reklamlarda yiyeceklerle ilgili olanları seyretmemek

Planlı olmaya yönelik öneriler

Ne yiyeceğini önceden planlamak.

Boş zamanlarda yiyecek atıştırmak yerine egzersiz yapmak

Sabah kalkınca, her öğün öncesi, sırası ve sonrasında 1 bardak ılık su içmek.

Öğün atlamamak

İkramları kabul etmemek, bunu kabalık olarak nitelendirmemek

Düzenli dışkılama alışkanlığı edinmek (her gün, sabah kalkınca)

Her hafta, sabah aç karnına, aynı kıyafetlerle tartılmak ve ağırlığı kaydetmek

Yemekle ilgili aktivitelere yönelik öneriler

Göz önünde yiyecek bulundurmamak

Mutfağa fazla zaman ayırmamak. En kısa sürede işi bitirip, uzaklaşmak

Yenilmemesi gereken besinleri evde bulundurmamak,

Yemekte servis kepçesinin küçük olmasına dikkat etmek.

Yemeğin servis kabını masaya koymamak

Yemek biter bitmez masadan kalkmak

Tabakta yemek bırakmaktan çekinmemek, kalanı ara öğünde yemek

Mümkün olduğunca iyi çiğnemek ve yavaş yiyerek lokmaların tadına varmak

Yemekle ilgili aktivitelere yönelik öneriler

Lokmalar arasında çatalı kaşığı elinden bırakmak

Yemek yerken başka aktiviteler (TV seyretmek, okumak gibi) yapmamak

Akşam yemeğinden sonra yemek yememek (şekersiz çay, ıhlamur vb. içilebilir)

Doyulmazsa tekrar alma şansı olduğunu düşünerek tabağa mümkün olduğu kadar az yemek koymak

Yemeğe yönlendiren riskli durumları tespit etmek ve bu durumlardan uzak kalmaya çalışmak.

Alkol, zengin soslar ve süslemelerden kaçınmak

Diğer öneriler Aktiviteyi arttırmak.

Aktif ve hareketli kişilerle birlikte olmaya özen göstermek

Çevredeki kişileri de “yeterli ve dengeli beslenme” konusunda teşvik etmek

Yemek pişirirken düşük enerjili yemekler pişirmeye gayret

Avantaj ve dezavantajlarını karşılaştırmak

Kilo verme konusunda kendisine güvenmek, sabırlı olmak, sıkıntıları yiyerek gidermek yerine başka

faliyetlerde bulunmak (her gün kitap okumaya vakit ayırmak gibi).

10 kg vermesi ile ortalamaSKB 10 mmHg, DKB 20 mmHg düşer

DM olan obezlerde AKŞ % 50 düşer

Total kolesterol %10, LDL % 15, TG %30 düşer

HDL %8 artar

Tüm nedenlerden mortalite >%20 azalır

Biz ne yapıyoruz ?

TEŞEKKÜR EDERİM