12
ТӨЛӨӨНИЙ ҮГ Төлөөний үгийн тухай Төлөөний үгийн ангилал, Үгзүй, өгүүлбэрзүйн шинж

15. toloonii ugiin-aimag

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 15. toloonii ugiin-aimag

ТӨЛӨӨНИЙ ҮГ

Төлөөний үгийн тухайТөлөөний үгийн ангилал, Үгзүй, өгүүлбэрзүйн шинж

Page 2: 15. toloonii ugiin-aimag

ТӨЛӨӨНИЙ ҮÃ ÃÝÆ ÞÓ ÂÝ?

Бодот ертөнцийн хүн амьтан , юмс үзэгдэл

Шинж чанар, тоо ширхэг, орон, цаг

Үйл байдал

Шууд нэрлэхгүй, төлөөлөн заах, лавлан асуух утгатай,

Page 3: 15. toloonii ugiin-aimag

УТГА НЬ ЕРӨНХИЙ

• Өгүүлбэрийн хам бүтцээс утга тодорхой болдог.

• Бүх үгсийн аймгийг төлөөлж чадна;

Page 4: 15. toloonii ugiin-aimag

ОНЦЛОГ НЬ• Би явна

Хэлний хөгжлийн явцад бага хувьсдаг

• Би-, ми-, на-; Би, ми, над, намЯзгуур, үндсийн олон хувилбартай

• Бүх бодит үгсийг төлөөлдөг учраасБүрэн хувилна

• Ямар үгсийн аймгийн үгийг төлөөлж буйгаас хамаарч...

Ямарч гишүүн болно

Çààõ òºëººíèé ¿ãñ õîëáîõ ¿¿ðãýýð õýðýãëýãäýõ íü ò¿ãýýìýë. Иймээс, ингээд, тийнхүү, тэгээд...

Page 5: 15. toloonii ugiin-aimag

ТӨЛӨӨНИЙ ҮГИЙН АНГИЛАЛ

• Би, • чи, та, • энэ тэр

биеийн

• Э-, Тэ-Заах

• Хэн? Юу? Аль? Ямар?Асуух

• Хэн ч, юу ч, аль ч, ямар ч...

Тодорхойгүй

• Бусад, зарим , нөгөө, бүгд...

Ялгах

• Өөрөө, өөрсдөөӨөрийн

Page 6: 15. toloonii ugiin-aimag

ÁÈÅÈÉÍ ÒӨËӨӨÍÈÉ ҮÃ

Õ¿íèé áèåèéã òºëººëí çààäàã áè, áèä, ÷è, òà ãýõ ìýò ¿ãñèéã áèåèéí òºëººíèé ¿ãñ ãýíý. Áèåèéí òºëººíèé ¿ãñ íü ÆÍ-èéã òºëººëíº. Áèåèéí òºëººíèé ¿ãñ íü õýëç¿éí 3 áèåèéã çààõààñ ãàäíà ãàíö áà îëîí òîîã çààäàã. ¯¿íèéã ¿ç¿¿ëáýë:

Áèåèéí òºëººíèé ¿ãèéí ÿçãóóð íü áè-, ìè-, íà- ãýñýí ãóðâàí õóâèëáàðòàé.

áèåòîî I áèå II áèå III áèå

Ãàíö òîî Áè ÷è, òà Ýíý, òýðÎëîí òîî áèä Òà íàð Ýä, òýä

Page 7: 15. toloonii ugiin-aimag

ЗААХ ÒӨËӨӨÍÈÉ ҮÕ Хол, ойроос заан төлөөлөх;

• Энэ тэр, эдгээр, тэдгээр

Хүн, амьтан, юмс үзэгдэл

• Ийм, тийм, Шинж чанар, бэлгэ тэмдэг

• Өд, төдТоо ширхэг

• Энд, тэнд, ийш, тийш

Орон байр

• Өдийд төдийд,

Цаг хугацаа

• Ингэ, тэгҮйл

хөдлөл

Page 8: 15. toloonii ugiin-aimag

Э-

ойр

Энэ, эд, өдий, ийм,

ТЭ-

хол

Тэр, тэд, төдий, тийм

Page 9: 15. toloonii ugiin-aimag

АСУУХ ÒӨËӨӨÍÈÉ ҮÃ

• Хэн? Юу? Аль?

Хүн, амьтан

• Ямар?

Шинж чанар, бэлгэ

тэмдэг

• Хэд? Хичнээн?Тоо ширхэг

• Хаана?Орон байр

• Хэзээ?Цаг хугацаа

• Яа-, хэрх-?

Үйл хөдлөл

Page 10: 15. toloonii ugiin-aimag

• Тодорхой бус;

ТОДОРХОЙГҮЙ ÒӨËӨӨÍÈÉ ҮÃ

• Хэн Ч? Юу Ч? Аль Ч?Хүн, амьтан

• Ямар Ч?Шинж чанар, бэлгэ тэмдэг

• Хэд Ч? Хичнээн Ч?Тоо ширхэг

• Хаана Ч?Орон байр

• Хэзээ Ч?Цаг

хугацаа

• Яах ч, хэрхэх ч?

Үйл хөдлөл

Page 11: 15. toloonii ugiin-aimag

• Олон юмсыг нэгтгэх, ялган бүлэглэж нэрлэх тул олон тооны нөхцөлөөр хувилахгүй;

• Тийн ялгал, хамаатуулахаар хувилна; • Бүгд, цөм, өөр, бусад, зарим, нөгөө,

хамт, цуг...

ЯЛГАХ ÒӨËӨӨÍÈÉ ҮÃ

Page 12: 15. toloonii ugiin-aimag

• ҮЙЛИЙН ЭЗНИЙ НЭРИЙГ төлөөлөн заах “өөр, өөрөө” гэдэг үгийг;

• Ганц тоог заах: Өөрөө; Олон тоог заах: өөрсдөө хоёр хэлбэртэй;

• Зөвхөн жинхэнэ нэрийг төлөөлнө: Тоо, тийн ялгал, хамаатуулахын нөхцөлөөр төгс хувилна;

• Онцлон ялгах, лавшруулах утга илтгэнэ

ӨӨРИЙН ÒӨËӨӨÍÈÉ ҮÃ