KADIKÖY İLÇESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE PLANLARI

Kadıköy ilçesi, Boğaziçi Köprüsü ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ile bağlantılı D-100 Karayolu, Anadolu Demiryolunun ve kent ölçeğinde banliyö hattının başlangıcı ve Marmara Denizine kıyısı olması nedeniyle Avrupa Yakası ile ulaşımın deniz yolu ile sağlandığı, Deniz Otobüsleri ve Şehir Hatları iskeleleri ile İstanbul Metropolü ve Marmara Bölgesi içinde önemli ulaşım bağlantılarının odak noktasında yer almaktadır.

Bu konumu ile Anadolu Yakasının merkez ilçe işlemini yürütmektedir. İstanbul’un Kocaeli sınırından gelen ulaşım aksları ve çevresinde yer alan ilçelerin Avrupa Yakasına bağlantısı büyük oranda Kadıköy’den geçerek sağlanmaktadır. Kadıköy sadece geçiş alanı değil, aynı zamanda konut, ticaret ve kültürel merkez alanı olarak da önem arz etmektedir. Birbirleriyle bağlantılı ulaşım aksları (karayolu, denizyolu) Kadıköy merkezden sağlanmaktadır. Özel motor iskeleleri hariç, Kadıköy Merkez de 4 adet ve Bostancı da 2 adet olmak üzere toplam 6 adet yolcu iskelesi bulunmaktadır.

Ulaşım ağı açısından ise İlçemiz Anadolu Yakasının kilit noktasıdır. Deniz ulaşımı, raylı sistem ve kara yolu ulaşımının en yoğun olduğu ilçedir.Anadolu Yakasında nüfusun ve ulaşımın dağılım ve toplanma yapıldığı yerdir. Henüz faaliyete başlamamış olan Marmaray ve faaliyete girmiş olan Anadoluray (Kartal-Kadıköy hattı) ilçemizde bulunmaktadır. İbrahimağa Mahallesi’nde yeraltında planlanan istasyon ile Marmaray ile Anadoluray entegre olacaktır.

Anadoluray buradan D-100 Karayoluna çıkacak ve Kartal’a ve oradan da daha sonra planlandığı üzere havaalanına gidecektir. Ayrıca Bostancı’dan itibaren ilçemizde geçmekte olan mevcut tren yolu güzergahı (Marmaray kapsamında ) yenilenerek faaliyete geçirilecektir.

ULAŞIM ŞEMASI

İstanbul’un tarih öncesi ait en önemli yerleşme alanı , 1.Troya öncesine (yaklaşık M.Ö. 4000-3000 YILLARI) ait olan Fikirtepe Kültürüdür. M.Ö. 1000 yıllarında Fikirtepe de horhada adıyla bilinen bir ticaret kolonisi vardır.

Bu ilk yerleşmeden sonra Anadolu Yakasıında Moda Burnu ile Yoğurtçu arasında Kalkhedon adıyla ikinci bir yerleşme daha kuruldu. Kalkedon bu dönemde Apollon Tapınağı ile ün salar. Haydarpaşa Çayırı ise Kalkedonlular tarafından at yarışları için kullanılır.

İlçemizin tarihçesine kısaca bakarsak olursak;

Kadıköy, 1869 yılında o zamanlar daha büyük ve önemli bir merkez olan Üsküdar Sancağı’na bağlanmıştır. Uzun süre Üsküdar’a bağlı olan Kadıköy, 1930’da ilçe yapılmıştır.

Cumhuriyet döneminin başlarında , Kadıköy’ün mekansal yapısında Osmanlı dönemine göre büyük farklılıklar yoktur. Cumhuriyetin kuruluşundan 10 yıl sonra kuzeyde Yeldeğirmeninden, güneyde Moda Burnuna kadar olan alanın artık hemen bütünüyle dolduğu görülmektedir. Kadıköy’de bilinen ilk plan 1/1000 ölçekli J. Pervitiç haritalarıdır. 1930- 1939 yılları arasında topograf J. Pervitiç’in yaptığı haritalar sigorta planı olarak uygulanmıştır. Bu senelerde Kadıköy’ün merkez bölgesinde yapılaşmalar görülmektedir.

Kadıköy’ün plan yönünden tarihsel gelişimine baktığımızda parçacıl bir anlayış ve ölçek hiyerarşisine uyulmadığı görülmektedir. Şu ana kadar bahsettiğimiz planlardan önce yapılması gereken üst ölçekli planlar yapılmamış, ilk 1/5000 ölçekli plan Kadıköy merkez bölgesine yapılan 22.03.1994 t.t.li 1/5000 ölçekli plan olmuştur.

Bugünün Kadıköy’üne baktığımızda planlı ve yapılaşmasını tamamladığı görülmektedir. 5747 sayılı kanun ile E-5 karayolu üzerindeki 7 mahallesi Ataşehir ilçesine bağlanan Kadıköy’ün 21 mahallesi bulunmaktadır. Bu mahalleler 1/5000 ölçekli 3 bölge planı kapsamında kalmaktadır.

Bu planda eski gecekondu alanı olup daha sonra ıslah planları ile (1990’lı yıllarda) gelişimin devam ettiren Fikirtepe ve Çevresi “Özel Proje Alanı” olarak tanımlanmış ve ayrı bir plan daha sonra yapılmıştır.

1.Bölge;09.03.2005 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli bu plan Kadıköy Merkez bitiminden Bostancı’ya kadar olan ve E=2,07 emsal uygulaması yapılan bölgeyi kapsamaktadır.

1984 yılında kabul edilen 2981 sayılı gecekondu yasasından sonra bölgede Islah İmar Planları; 1991-1992-1995 yıllarında onaylanmıştır.

Kadıköy ‘ün son 1/5000 ölçekli planında bu bölge “ Özel Proje Alanı-Kentsel Dönüşüm Alanı” olarak belirlenmiştir.1/1000 ölçekli ‘’Fikirtepe ve Çevresi Uygulama İmar planı’’ 22.02.2011 tarihinde onaylanmıştır.

22.02.2011 tasdik tarihli 1/1000 ölçekli Fikirtepe ve Çevresi Uygulama İmar Planı’nda 1,10 emsalden 4,14 emsale kadar kademeli emsal verilerek bölgede bulunan ıslah dokusunun dönüşümü hedeflenmiştir.

02.08.2013 -27.01.2014-23.06.2014 T.T.Lİ BAKANLIKÇA ONAYLI FİKİRTEPE VE ÇEVRESİ U.İ.P.

ACIBADEM-KOŞUYOLU-HASANPAŞA MAHALLELERİ NAZIM İMAR PLANI – 01.08.1997

2.Bölge;

Bu bölge genel olarak Ayrık nizam 2-3 ve4 katlı binaların yer aldığı ve geçmişten bu yana bu özel yapılaşma koşullarını koruyan bir bölgedir.

3.Bölge;

Daha önce de bahsettiğimiz Kadıköy’ün üst ölçekli olarak tanımlanacak bir planı olan 22.03.1994 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli Kadıköy Merkez Nazım İmar Planı’nın olduğu bölgedir. Bu plan kapsamında genel olarak bitişik nizam 12,50 – 15,50 – 18,50 – 21,50 yüksekliklerin olduğu Moda-Rasimpaşa bölgesidir.

Ayrıca ilçemizdeki koruma imar planları bu bölge içinde yer almaktadır.

Geleneksel Çarşı Koruma İmar Planı (26.04.1995 t.t.) Rasimpaşa Koruma İmar Planı (13.07.1998 t.t.)