چیست؟شوراتهیه و ترتیب: کاظم احسان

موسسه توسعوی و تعلیمی توران افغانستان

یک جرگه )شورای( قومی در جنوب افغانستان

شورا چیست؟ :دایرۀ المعارف ویکپیدیا

( واژه ای عربی برای الشورىشورا )ب$ه عرب$یو رایزن$ی اسالمی هم فکری اص$طالح ی$ک و اس$ت

برگرفته از قرآن و سنت پیامبر اسالم است.:لغت نامه دهخداو فرهنگ معین « را شور« « دهخدا مص$در مشورة. لغتنام$ه

مشورت و کنکاج و کنکاش، رای زدن با... س$$$گالیدن بایکدیگر. رای زدن ب$$$ا هم. رای زدن« معن$$ا کرده اس$$ت. و فرهن$$گ معی$$ن نی$$ز واژه ای »شورا« ک$ه اشتقاق شده از مص$در شور اس$ت را » هیأت$ی ک$ه برای مشورت گرده$م آین$د« معن$ا کرده

است

تعریف شورا لغت نامه( دیکشنری

آکسفورد(:

اداری مردمی س$اختار -منظور به رس$ما ک$ه اس$ت

تصمیم گیری و مشورت و شده تاسیس )چارجوی$ی(

به طور منظم جلسه دارند.

زبان المعارف دایرۀ انگلیسی:

شورا ی$ک نهاد مردم$ی استک$ه ب$ه منظور اداره امور یک و محله شهرس$تان، شه$ر،

شهری، واحدهای دیگر انتخاب می شوند

تذکر!

واژه ای معادل شورا این جا ای$$ن، در هرچند Councilانگلیس$ی شده، اس$ت فرض

شورا واژه ای اس$ت ک$ه بیشت$ر در بس$تر سنت اس$المی قاب$ل فه$م و معن$ا اس$ت، ک$ه جایگاهی حضرت سنت و کری$م قرآ$ن در اس$تواری

در Councilمحم$د)ص( دارد؛ برعک$س واژه ی بس$تر س$نت غرب$ی، آن ه$م س$نت تفکر مدرن که اس$ت وتفس$ر فه$م قاب$ل رنس$ان از پ$س مشورت، بر را جمعی امور و س$یاست بنیاد

خواست و اراده ای عمومی بنا بر کرده است.

اسالم و شورا

اسالم و شورا.دین اسالم از همان ابتدا بر اهمیت شورا تاکید داشته است و شورا به را مس2لمانان بس2یاری مواردی در کری2م قرآ2ن

با ارتباط در ک2ه متعددی آیات2ی کنار در کرده، دعوت مشورت شورا وجود دارد حت2ی س2وره ای نی2ز ب2ه ای2ن مه2م اختصاص داده شده اس2ت؛ ک2ه ب2ه مس2لمانان دس2تور می ده2د ک2ه در تمام امور با ه2م مشوره کنن2د چ2ه ک2ه ب2ا مشورت عی2ب امور نمایان و برای آن

چاره جویی شود. امور در شوراها م2برم اهمی2ت بر دال نی2ز نبوی احادی2ث

اجتماع2ی ام2ت مس2لمان دارد و هم چنان مس2لمان را به مشورت و شورا تشویق می کند

تاری2خ اس2الم، بخص2وص دوران طالی2ی ص2در اسالم، گواه آشکارامور، تمام در همواره )ص( اکرم پیامبر اس2ت. مدع2ا ای2ن بر بخص2وص امور اجتماع2ی، غزوات و مص2الحه ب2ا دشم2ن ب2ا اصحاب

و انصارش به مشورت می پرداختند. ،خلفای راشدی2ن نی2ز هنگام رس2یدگی ب2ه امور جمع2ی مسلمین

مس2لمانان را ب2ه مس2جد النب2ی فرا میخواندن2د و موضوع را ب2ا آنها در میان م2ی گذاشتن2د و از آنه2ا طال2ب مشورت م2ی شدند و در مواردی ک2ه ممک2ن نبود، موضوع را ب2ا یاران و بزرگان صحابه در

میان می گذاشتند.

اسالم و شورا22ه لنت2 لهم2 ولو كنت2 فظ2ا غليظ  �فبم2ا ر حمة2 من2 الل �القلب2 النفضوا من2 حولك2 فاعف2 عنهم2 واس2تغفر لهم 2ه ل2 عل2ى الل  �وشاور هم2 ف2ي األمر فإذا عزمت2 فتوك � 

لين ) 2ه يحب المتوك - آل عمران(159إن الل

برابر در الهی، رحم$ت )برک$ت( به$ه آنان ]= مردم [ نرم )و مهربان( شدی! از بودی، سنگدل و خش$$ن اگ$$ر و

اطراف ت$و، پراکنده می شدند. پ$س آنها را ببخ$ش و برای آنه$ا آمرزش بطلب! اما آنان مشورت ک$ن! ب$ا و در کاره$ا، )قاطع گرفت$ی، تص$میم ک$ه هنگام$ی باش! و( بر خدا توکل کن! زیرا خداوند

متوکالن را دوست دارد.

اسالم و شورا هم وأقاموا الصالة و2أمر هم شور ى بينهم ذين استجابوا لر ب وال

( 38ومما ر زقناهم ينفقون ) الشورای- اجابت را پروردگارشان دعوت ک$ه کس$انی و

به کارهایشان و می دارن$د برپ$ا را نماز و کرده به آنچ$ه از و آنهاس$ت ص$ورت مشورت در میان )سوره می کنند. انفاق داده ای$$م روزی آنه$$ا

(38شورای، آیه هداهم ذين2 ال أول22ئك أحس2نه بع2ون2 فيت القول2 يس2تمعون ذين2  �ال

2ه وأول2ئك هم أولو األلباب )الزمر- (17 �الل از و می شنوند را س$خنان ک$ه کس$انی همان

کسانی آنان می کنن$د؛ پیروی آنه$ا نیکوتری$$ن آنها و کرده، هدایتشان خدا ک$$ه هس$$تند

خردمندانند.

شورا)جرگه( ها در افغانستان

شورا )جرگه(ها در افغانستان ،جرگه ه2ا در افغانس2تان ب2ه لحاظ کارکرد و مص2ادق عملی

معادل دقی2ق شوراه2ا اس2ت. جرگه ه2ا در افغانس2تان سابقه ی تاثیرگذاری جدی شوراها را تاریخ2ی ب2ه لحاظ دیرین2ه دارد.

در زندگی اجتماعی افغانها بسیار چشمگیر بوده است. قبیلوی در سنت های ریش2ه افغانس2تان، در ام2ا جرگه ه2ا

و قدرت مند دول2ت ی2ک وجود فقدان چون به دالیل2ی دارد، فراگی2ر،عدم تطبی2ق قانون، قبای2ل و اقوام افغانستان برای به مراجع2ه جای ب2ه معموال شان دعاوی و منازعات ح2ل عرفی و دیرین2ه نهاد ای2ن ب2ه قانون2ی، و رس2می نهادهای

قومی و قبیلوی مراجع2ه می کنند. بدالی2ل ماهی2ت س2نتی و قبیلوی جرگه ه2ا، شیوه 2ی انتصاب

اعضای ای2ن شورا، ب2ه شدت، قوم محور و پدرساالر بوده تقریبا ها جرگ2ه ی2ا ای2ن شوراه2ا در زنان و جوانان اس2ت. نقش2ی ندارند. اعضای آ2ن از میان بزرگان و ری2ش2 سفیدان

قومی و قبیلوی گزینش می شوند.

شورا یا جرگه ها در افغانستان زندگی در مهم2ی نق2ش نی2ز مل2ی و کالن در س2طح جرگه ه2ا

آن از بازی کرده اس2ت ک2ه معموال افغانه2ا اجتماع2ی و س2یاسی بنام لویه جرگه یاد می شود.

افغانستان در لوی2ه جرگ2ه تاریخ2ی رس2می، نخس2تین ب2ه روای2ت هجری شم2ی، در قندهار تح2ت س2رپرستی میرویس 1077س2ال

و قندهار در صفوی ها حاکمی2ت ب2ه ک2ه ش2د دای2ر هوتک2ی خان مناط2ق جنوب2ی افغانس2تان پایان داد و تاس2یس س2لسله هوتکی را

رسمیت بخشید. هجری شمس2ی دایر 1126دومی2ن لوی2ه جرگ2ه رس2می در س2ال

ش2د، ک2ه احمدشاه دران2ی را ب2ه قدرت رس2انید و س2لسله دران2ی ها نخستین عنوان ب2ه آنرا بعضی ه2ا ک2ه نهاد بنیاد افغانس2تان در را س2نگ بنای تاس2یس افغانس2تان معاص2ر یاد می کنند. از ای2ن رو به

احمد شاه ابدالی، احمد شاه بابا هم می گویند. ،پ2س ازآ2ن لوی2ه جرگ2ه، در برهه های مختل2ف از تاری2خ افغانستان

لویه ی2ک ب2ا افغانس2تان، اس2ت. حکوم2ت جدی2د بازی کرده نق2ش آغاز ش2د ک2ه حامد کرزی را 1381جرگ2ه اضطراری در بهار س2ال

به عنوان رئیس دولت انتقالی افغانستان برگزید.

شورا)جرگه(ها در افغانستان دومی2ن لوی2ه جرگ2ه در دوره 2ی حکوم2ت جدی2د، در قوس سال

بنیاد 1382 را افغانستان جدی2د اس2اسی قانون ک2ه دایرش2د نهاد، که از آن بنام لویه جرگه قانون اساسی یاد می کنند.

بع2د از آ2ن لوی2ه جرگ2ه های متعددی دای2ر شده، ک2ه راج2ع بهمس2ایل مهم2ی مل2ی و کشوری ب2ا آنه2ا مشورت و تصمیم گیری

بهار در مانن2د جرگ2ه مشورت2ی ص2لح اس2ت. ؛ که 1389شده لویه و گیری ش2د تص2میم ب2ا طالبان رون2د مص2الحه ب2ه راج2ع

ک2ه در آ2ن پیمان اس2تراتژیک امنیتی 1392جرگ2ه خزان س2ال افغانستان و امریکا، مورد تایید قرار گرفت.

سیر و تطور تاریخی شوراها

سیر و تطور تاریخی شوراها از بدو آغاز زندگ2ی جمع2ی انسانها، آدمیان برای انجام امور

و دوره2م می آمدند ابتدای2ی و متنوع گروه های در مختل2ف باهم مشوره می کردند و تصمیم.

به آدمیان شدن تجزی2ه و تقس2یم و مذه2ب گس2ترش ب2ا با البت2ه از شوراه2ا انواع مختل2ف قبای2ل مختل2ف، و نژاده2ا پیروان و قبایل میان در متفاوت اختیارات و اشکال نام،

مذاهب و آیین های مختلف رایج شد. درجوام2ع باس2تانی وجوام2ع قبیلوی، شوراه2ا ماهی2ت رسمی

به تواف2ق شفاه2ی جمع2ی ی2ک بنیاد بر نداشتن2د، قانون2ی و میان می آمدن2د و از میان می رفتند، زمان و اعضای محدود

و معین نداشتند. شوراه2ا در جوام2ع باس2تانی بر بنیاد و مشکالت و نیازه2ا به

میان می آم2د و ب2ا رف2ع ای2ن مشکالت و نیازه2ا، از میان می رفت.

باستان سیر و تطور تاریخی شوراها آت222ن پارلمان نخس2تین نمونه های باستانی است مدرن شوراهای از دموکراسی بنیادهای ک22ه به و می س2ازد بر را نوی2ن نماد اص2لی دموکراس2ی آتن است. معروف باس22تان میان از آتن پارلمان

ارتش جنرال های اشراف، و مقامات دربار تشکی2ل می ش2د و کار اص2لی آ2ن گزینش مقامات ارتش، مقامات بر نظارت و حکومت

فقط در بود آنه22ا اعمال حق اشراف و آزاد مردان رای داشتند. زنها و بردگان

از این حق محروم بودند.

سیر و تطور تاریخی شوراها

پس روم پارلمان انقراض و تح$ت تاثیر و امپراطوری جدی آتن دموکراس$$$$ی شد. تشکیل باس$تان وظایف، لحاظ از س$اختار و اعضای، آن با چندان$ی تفاوت$ی باستان آت$ن پارلمان .نداشته است

سیر و تطور تاریخی شوراهاو آغاز قرون وسطی ب$ا

حاکمیت گس$$$$ترش تمام بر مسیحیت

شئونات و مناسبات فردی و اجتماع$ی جوامع

شورای اروپایی، کلیس$ای کاتولیک واتیکان ک$ه مق$ر آ$ن در شهر روم است، واق$ع شده ایتالی$ا امور تمام به راج$$ع

تصمیم می گرفت. اکثرا شورا$ این اعضای بلند اعضای$$ی میان از رتب$ه روحانیون مسیحیت ها کاردینال ی$ا کاتولی$ک و گزینیش باب توس$ط این شد. م$$ی انتص$$اب به ت$ا هنوز شورا هرچن$د شورای عنوان حیاتش ب$$ه کاردینال ه$$ا به دیگ$ر ام$ا داده، ادام$ه هی$چ وج$ه از آ$ن صالحیت قرون اتوریته و ه$$ا

وسطایی خبری نیست

و سیر و تطور تاریخی شوراها وسطی قرون پایان ب$$ا روشنگری، و رنسانس آغاز دیگرگونی آهس$$ته آهس$$ته

های جدی و بنیادینی در بنیاد ساختارهای و افکار

جوامع س$یاسی اجتماع$ی، آمد. وجود به اروپای$$$ی

میان از برای تالشهای جدی مطلقه نظامهای برداشت$ن بر ک$ه سعی ش$د م$ی انجام کردن مشروط و محدود پر و پادشاه$ی های نظام سیاسی نق$ش کردن رن$گ مردم داشتن$د ک$ه با انقالب و اس$تقالل امریک$ا و بدنبال آن جنبش و فرانس$$ه انقالب مشروطه مدت دراز های

خواه$ی در انگلس$تان به اوج خود رسید.

سیر و تطور تاریخی شوراها در دوران جدی2د ام2ا شوراه2ا ن2ه عرف2ی اس2ت و ن2ه ه2م انتصابی

بلک2ه اعضای آ2ن از میان تمام افشار اجتماعی، زنان، جوان2ان، مختلف گروههای میان از همچنان س2فیدان، ری2ش و بزرگان قوم2ی، مذهب2ی وس2یاسی انتخاب می شون2د و در س2طوح مختلف به ک2ه در نظ2ر گرفت2ه شده قانون2ی ای2ن شوراه2ا جایگاه برای

عنوان بخش از نظام رسمی ی2ک کشور به حساب می آید. اعضای شورای ه2ا در نظامهای س2یاسی جدی2د، ط2ی یک انتخابات

شفاف، عادالن2ه، آزادان2ه و س2ری و2 برای ی2ک دوره ای مشخص توس2ط مردم برگزیده می شوند. شوراه2ا ب2ه عنوان ی2ک مجرا یا راهکار س2یستمی، جه2ت مشارک2ت دادن مردم در تصمیم گیری

و نظارت، بر رفتار و کارکرد دولت در نظر گرفته می شود. ،می شوند انتخاب مردم س2وی از آنک2ه بدلی2ل شوراه2ا، ای2ن

به عنوان نمایندگان مردم در درون نظام س2یاسی عم2ل می کنند و مطاب2ق وظای2ف و ص2الحیت های مشخص2ی که در قانون برای

آنها در نظر گرفته شده فعالیت می کنند.