Upload
mrsuwijak
View
159
Download
3
Tags:
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Maintenance Engineering
Citation preview
-1-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
3 A (Akarui, Anzen, Atatakai) 1
ลกษณะ 3 ประการท�สงเสรมคณภาพชวตท�ดข �นภายในโรงงาน เปนคาในภาษาญ�ป น Akarui หมายถง สวาง2
ไสว สดช�น Anzen หมายถง ปลอดภย Atatakai หมายถง อนใจ ซ�งท �งหมดน �เปนส�งท�จะเกดข �นกบสถาน3
ประกอบการท�ดาเนนการ TPM ประสพความสาเรจ 4
3 K (Kuroi, Kiken, Kurushii) 5
ลกษณะ 3 ประการท�ไมสงเสรมคณภาพชวตท�ดภายในโรงงาน เปนคาในภาษาญ�ป น Kuroi หมายถง มดหมอง 6
มวหมน Kiken หมายถง อนตราย Kurushii หมายถง เขญใจ ซ�งท �งหมดน �เปนส�งท�อาจจะเกดข �นกบโรงงานท�7
ไมไดใสใจกบสภาพแวด ลอมในการทางานของพนกงาน ซ�งจะทาใหคณภาพชวตในโรงงานของพนกงานแยลง 8
และอาจกระทบตอคณภาพในการปฏบตงาน ในท�สด 9
3 Z (Zero Breakdowns, Zero Defects, Zero Accidents 10
ความสาเรจ 3 ประการในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) เปนส�งท�สามารถเหนไดอยาง11
ชดเจน เปนรปธรรม หากการดาเนนการ TPM ประสบความสาเรจ Zero Breakdowns หมายถง เคร�องจกรเสย12
เปนศนย Zero Defects หมายถง ของเสยเปนศนย และ Zero Accidents หมายถง อบตเหตเปนศนย 13
5 C (Communication) (Clear, Concise, Correct, Complete, Control) 14
หลก 5 ประการในการส�อสารอยางมประสทธผล Clear หมายถง ความสมบรณในเชงเน �อหา ชดเจน ตความ15
เปนอยางอ�นไมได Concise หมายถง ส �น กระชบ ไดใจความ จดจาไดงาย Correct หมายถง ถกตอง ตรงตาม16
ตนฉบบเดม Complete หมายถง ความสมบรณแบบในเชงกายภาพ Control หมายถง ควบคมได มการ17
ตรวจสอบ 18
3 MU (Muri, Muda, Mura) 19
เหตแหงความไรประสทธภาพ 3 ประการในกระบวนการผลต เปนคาในภาษาญ�ป น Muri หมายถง การทาเกน20
พอด Muda หมายถง ความสญเสยหรอส �นเปลอง (เหมอนกบ 7 Waste) และ Mura หมายถง ความไมแนนอน 21
ความไมคงเสนคงวา การกาจดเหตแหงความไรประสทธภาพ 3 ประการในกระบวนการผลตดงกลาว จะชวย22
ลดตนทน และเพ�มผลผลต (Productivity) 23
5 S (Seiri, Seiton, Seiso, Seiketsu, Shitsuke) 24
กจกรรม 5 ส เพ�อการจดและมาตรฐานสถานท�ทางาน เปนคาในภาษาญ�ป นท�ปจจบนมการประยกตเปน25
ภาษาองกฤษ Seiri หรอ Sort หมายถง สะสาง Seiton หรอ Set-in-order หมายถง สะดวก Seiso หรอ Shine 26
หมายถง สะอาด Seiketsu หรอ Standardize หมายถง สขลกษณะ และ Shitsuke หรอ Self-discipline 27
หมายถง สรางนสย 28
29
30
-2-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
6 Big-Losses 31
ความสญเสยอนย�งใหญ 6 ประการ เปนความสญเสยท�ทาใหการใชประโยชนจากเคร�องจกร (Machine 32
Productivity) ประกอบดวย 33
เคร�องเสย (Failure) ถงข �นตองหยด 34
การต �งเคร�องและปรบแตง (Setup and Adjustment) 35
ชวงเวลาเร�ม (ลอง) เคร�อง (Start-up) 36
เคร�องหยดเลกๆนอยๆ (Minor Stoppage) 37
ไมสามารถเดนเคร�องเรวได (Speed Loss) 38
งานเสยหรอตองกลบไปแกไข (Defect and Rework) 39
7 QC Tools 40
เคร�องมอคณภาพ 7 ชนด เพ�อการแกปญหาทางดานคณภาพ ประกอบดวย 41
แผนตรวจสอบ (Check Sheet) 42
การแยกแยะขอมล (Stratification) 43
กราฟและฮสโตแกรม (Graph & Histogram) 44
ผงพาเรโต (Pareto Diagram) 45
ผงเหตและผล (Cause & Effect Diagram) 46
แผนภมควบคม (Control Chart) 47
ผงการกระจาย (Scatter Diagram) 48
7 Wastes 49
ความ สญเสย 7 ประการ เปนความสญเสยในกระบวนการผลตท�ไมมการบรหารการผลตภายใตแนวคด Lean 50
หรอ Just-in-time ความสญเสยดงกลาวประกอบดวย 51
การผลตมากเกนไป (Over Production) 52
การเกบวสดคงคลงท�ไมจาเปน (Inventory) 53
การขนสง (Transportation) 54
การทางานดวยวธการท�ไรประสทธภาพ (Inefficient Method) 55
การเคล�อนไหว (Motion) 56
การรอคอย (Idle Time) 57
การผลตของเสยหรอแกไขงาน (Defect & Rework) 58
59
-3-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
ABC Analysis 60
การวเคราะห ABC เปนวธการอยางหน�งท�ใชในการจาแนกแยกแยะวสดซอมบารงท�ตองมการคง คลง 61
(วสดส �นเปลอง ช �นสวน อะไหล เปนตน) การวเคราะห ABC จะทาใหเรามกลไกในการแยกรายการส�งของ62
ตางๆออกเปนสามกลม ซ�งกคอกลม A กลม B และ กลม C โดยเกณฑการแยกเปนการพจารณาถงจานวน63
และมลคาการใช กลาวคอ กลม A มมลคาการใชมากท�สด และปรมาณการคงคลงนอยท�สด กลม C จะม64
มลคาการใชนอยท�สด และปรมาณการคงคลงมากท�สด สาหรบกลม B จะอยระหวางกลม A กบ กลม B 65
ท �งน �เพ�อจดความสมดลระหวางเงนท�จมไปกบการคงคลง กบ ความพรอมในการใชงาน การวเคราะห ABC 66
เปนสวนหน�งในการบรหารงานซอมบารง (Maintenance Management) ในสวนของการบรหารวสดซอม67
บารง (Maintenance Materials) 68
Abnormality 69
จดผดปกตท�เกดข �นกบเคร�องจกรอปกรณ โดย ท�วไปไดแก การหลด ร�ว หลวม คลอน ส�น แตก ราว เสยรป 70
กดกรอน เสยศนย อณหภมสง เสยงดง เปนตน ท�ผ ใชเคร�องควรจะหาพบดวยตนเองในการทาข �นตอนท71
หน�ง (Inspection Cleaning) ในกจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) 72
Activity-Based Costing (ABC) 73
ระบบการตดตามการดาเนนกจกรรมตางๆ เพ�อตคาทรพยากรตางๆ ท�ใชไปท �งหมดใหอยในรปของตวเงน 74
ท �งน �เพ�อคดตนทนท�แทจรง 75
Accessibility (Machine Accessibility) 76
ความสามารถในการเขาถงเคร�องจกร หรอสภาพเคร�องจกรท�สงเสรมใหการเขาถงทาไดงาย ไมวาจะเปน77
การเขาไปใชงานหรอปรบต �งคาตางๆ การเขาไปทาการบารงรกษาข �นพ �นฐาน (ทาความสะอาด หลอล�น ขน78
แนน (Basic Condition)) การเขาไปเกบกช �นสวนท�ชารดเสยหาย การเขาไปตดต �งช �นสวนใหม เปนตน ท �งน �79
ถาความสามารถในการเขาถงเคร�องจกรมมากแลว เคร�องจกรจะเสยหายยาก และหากเสยหายกจะใชเวลา80
ในการแกไขไมนาน การปรบปรงความสามารถในการเขาถงเคร�องจกร เปนสวนหน�งในการบารงรกษาดวย81
ตนเอง (AM) 82
Adjustment 83
การปรบต �งกระบวนการหรอเคร�องจกร เกดข �นภายหลงการเปล�ยนรนการผลต (Setup) ทกคร �ง ซ�งถอเปน84
ความสญเสย (Losses) ประเภทหน�งท�ทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง (Performance Efficiency) ต�า85
และสงผลเสยตอประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ในท�สด 86
87
88
89
-4-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Alignment 90
ความรวมศนย หรอ การหมนเท�ยงอยบนเพลาเดยวกน หรอการจดจดศนยกลางของช �นสวนตางๆใหอยใน91
เสนตรงเดยวกน ท �งน �เพ�อความสมดลในขณะใชงาน ซ�งจะทาใหความผดปกต (Abnormality) ลดลงได 92
AM (Autonomous Maintenance) 93
ความสามารของฝายผลตในการบารงรกษาเคร�องจกรดวยตนเอง ซ�งเปนคณลกษณะท�สาคญของการ94
บารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) โดยการพฒนาความร ความสามารถ และทกษะของพนกงาน95
ผใชเคร�องใหสามารถปกปองและดและเคร�องจกรของตน เองได โดยดาเนนการในลกษณะของกจกรรมกลม 96
(Small-group activities) ประกอบดวย 7 ข �นตอนไดแก 97
ข �นตอนท� 1 : การทาความสะอาดแบบตรวจสอบ (Inspection Cleaning) 98
ข �นตอนท� 2 : การกาจดจดยากลาบากและแหลงกาเนดปญหา (Difficult Work Area & Source of 99
Contamination) 100
ข �นตอนท� 3 : การจดทามาตรฐานการบารงรกษาดวยตนเองเบ �องตน (Basic Standard) 101
ข �นตอนท� 4 : การอบรม ศกษาหาความรเก�ยวกบระบบและกลไกตางๆของเคร�อง 102
ข �นตอนท� 5 : การตรวจสอบเชงลก (Diagnosis) ดวยตนเอง (Autonomous Inspection) 103
ข �นตอนท� 6 : การจดทามาตรฐานการบารงรกษาดวยตนเองท�ครบถวนสมบรณ 104
ข �นตอนท� 7 : การปรบปรงอยางตอเน�อง (Continuous Improvement) 105
Analysis 106
การวเคราะห 107
1. กระบวนการทละข �นตอนเพ�อหาทางออกของปญหาตางๆ 108
2. การเกบ การด และการตรวจตราอยางละเอยด กบขอมล 109
3. การหาท�มาท�ไปของเหตการณตางๆ หรอการจบความสมพนธของเหตและผล 110
Appraisal Cost 111
ตนทนการประเมน เชน ตนทนในการทดสอบและตรวจสอบ ตนทนในอปกรณการทดสอบ ตนทนใน112
บคลากรผ ทาการทดสอบ เปนตน เปนหน�งในตนทนคณภาพ (Cost of Quality) ในหมวดของตนทนเพ�อให113
ไดมาซ�งช �นงานท�มคณภาพ ตรงตอความตองการของลกคา (Cost of Conformance 114
Assessment (Maintenance/Machine Assessment) 115
กระบวนการตรวจประเมน เพ�อรบทราบสถานการณปจจบนของ การบารงรกษา/เคร�องจกร ท�แทจรง เพ�อ116
หาหนทางในการปรบปรงตอไป 117
118
-5-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Availability 119
อตราการเดนเคร�องจกร เปน การวดการใชประโยชนจากเคร�องจกรหรออปกรณท�มอย และเปนตวคณรวมตว120
หน�งในการคานวณคาประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร อปกรณ (OEE) หาไดโดยการนาเอาเวลาเดน121
เคร�องจกร (Operating Time) มาหารดวยเวลารบภาระงาน (Loading Time) 122
Autonomous Inspection 123
ความสามารถของพนกงานผ ใชเคร�องในการตรวจเชคเคร�องจกรอยางลกซ �งดวยตนเอง เปนข �นตอนท�หาใน124
กจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) 125
Backlog 126
งานค�งคางของฝายซอมบารงท�ไมเสรจสมบรณตามวนท�ไดรบการรองขอ แต จะตองดาเนนการใหเสรจส �นตอไป127
หาไดโดยการนาเอาจานวนช�วโมงแรงงานท� ตองใชท �งหมดในการสะสางงานค�งคางท�เลยกาหนดเสรจ มาหาร128
ดวย จานวนช�วโมงแรงงานของฝายซอมบารงท�สามารถออกไปใหบรการตอสปดาห คาท�ไดถอเปนการวด129
สมรรถนะอยางหน�งของฝายซอมบารง 130
Basic Condition 131
สภาพพ �นฐานของเคร�องจกร เปนสภาพท�ตองดารงไวใหไดมน �นจะทาใหความนาเปนในการเกดความเสยหาย 132
มมากข �น ไดแกความสะอาด (Cleaning) การหลอล�น (Oiling) การปรบแตงและขนแนน (Tightening) 133
Basic Standard 134
มาตรฐานการบารงรกษาเคร�องจกรของตนเองเบ �องตน เปนผลผลตท�ไดจากกจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง 135
(AM) เกดข �นภายหลงการหาจดผดปกต (Abnormality) จดยากลาบาก (Difficult Work Aare) และ136
แหลงกาเนดปญหา (Source of Contamination) โดยมาตรฐานการบารงรกษาเคร�องจกรของตนเองเบ �องตนน � 137
จะชวยปองกนไมใหจดผดปกตตางๆเกดข �นอก 138
Best Practice 139
เทคนค วธการ กระบวนการ หรอกจกรรม ท�เม�อปฏบตแลวไดผลลพธท�ดกวา หรออาจกลาวส �นๆไดวาการ140
ปฏบตท�ไดผลดท�สด โดยมเคร�องพสจนคอ มผ อ�นตองการจะนาไปใช เพ�อใหไดผลดงกลาวในบรบทของตนบาง 141
BM (Breakdown Maintenance) 142
การบารงรกษาเม�อขดของ 143
1) สตรการบารงรกษา (Maintenance Formula) ท�ผานการพจารณาวาประหยดหรอคมคากวาการบารงรกษา144
เชงปองกน (Preventive Maintenance) ท �งน �เน�องจาก ไมมกจกรรมหรอตนทนใดๆในขณะท�เคร�องจกรสามารถ145
ใชงานไดตามปกต 146
-6-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
2) กจกรรมอนไมพงประสงค และเกดข �นเพ�อเปนการแกปญหาความไมสมฤทธ�ผลของการบารงรกษาเชง147
ปองกน 148
Bottleneck 149
สถานงานคอขวด หมายถงสถานงานใดๆในสายการผลตของกระบวนการผลตแบบตอเน�องท�ทางานไดชา กวา150
ความตองการของสถานงานถดไป ทาใหสถานงานถดไปไมมงานท�จะนามาสรางมลคาตอ และงานจากสถาน151
งานกอนหนากเขามาลาบาก จนนามาซ�งความดอยประสทธภาพของกระบวนการผลตโดยรวม ท �งน �152
เน�องจากวา การเกดสถานงานคอขวดทาใหเกดความสญเสย (Wastes) จานวนมากและหลายประเภท 153
Breakdown 154
การเสยหายของเคร�องจกรถงข �นใชงานไมได ท� อาจจะเกดจากการสะสมของความสญเสยแบบเร �องรง 155
(Chronic Losses) จนกระท �งถงจดหน�งกลายเปนความสญเสยแบบแบบพลน (Sporadic Losses) หรออาจจะ156
เกดความสญเสยแบบแบบพลนท�เกดข �นโดยทนทไมมการสะสมกเปน ได 157
Calendar-Based Maintenance 158
กลยทธการบารงรกษาโดยการกาหนดเวลาและกจกรรมท�ตองทาไวลวงหนาอยางตายตว (ท�วไปหมายถง159
กจกรรมการบารงรกษาเชงปองกนท�รวาตองทาอยางแนนอน ตามธรรมชาต) และเวลาท�กาหนดในการทา160
กจกรรมดงกลาวจะกาหนดไวเปนคาบเวลาคงท� แนนอน เชน ทกเดอน ทกหกเดอน เปนตน 161
Capacity Losses 162
ความสญเสยดานกาลงการผลต ท� มาจากเหตการณหรอสาเหตใดๆกตามท�ทาให เคร�องจกรเสยความเรว 163
(Speed Loss) เกดการปรบแตง (Adjustment) ภายหลงการเปล�ยนรนการผลต (Setup) และการหยด164
เลกๆนอยๆ ของเคร�องจกร (Minor Stoppage) ซ�งท �งหมดจะทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง (Performance 165
Efficiency) ต�า และทาใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 166
Cause & Effect Diagram 167
ผง แสดงเหตและผล หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนเคร�องมอท�ใชในการระดมสมอง เพ�อ168
คนหาสาเหตของปญหาอยางมระบบ โดยสามารถแสดงใหเหนถงหมวดหมของสาเหตตาง ๆ รวมถงแสดงให169
เหนความตอเน�อง หรอความสมพนธของสาเหตตาง ๆ น �นดวย 170
Calendar-Based Maintenance 171
กลยทธการบารงรกษาโดยการกาหนดเวลาและกจกรรมท�ตองทาไวลวงหนาอยางตายตว (ท�วไปหมายถง172
กจกรรมการบารงรกษาเชงปองกนท�รวาตองทาอยางแนนอน ตามธรรมชาต) และเวลาท�กาหนดในการทา173
กจกรรมดงกลาวจะกาหนดไวเปนคาบเวลาคงท� แนนอน เชน ทกเดอน ทกหกเดอน เปนตน 174
-7-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Check Sheet 175
แผนตรวจสอบ หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนตารางหรอแบบฟอรมท�ออกแบบมา เพ�อใช176
เกบรวบรวมขอมล มาทาการศกษาหรอวเคราะหในการดาเนนการปรบปรงหรอแกปญหาดวยกระบวนการ 177
ปรบปรงงานแบบตาง ๆ 178
Chronic Losses 179
ความสญเสยแบบเร �อรง ท�มาจากเหตการณหรอสาเหตใดๆกตามท�คอยๆทาใหสมรรถนะของเคร�องจกร เกด180
ความเบ�ยงเบนไปจากระดบปกต (แตมกจะถกถอวาเปนเร�องปกต) และมากข �นๆจนกระท �งบางคร �งเกดความ181
เสยหายแบบฉบพลน (Sporadic Losses) และถอเปนเร�องยากท�จะตรวจจบและกาจดใหหมดไป 182
Cleaning Plan 183
แผนการทาความสะอาด เปนส�งหน�งท�จาเปนในการดาเนนการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) ข �นตอนท�หน�ง การ184
ทาความสะอาดแบบตรวจสอบ (Inspection Cleaning) 185
CM (Corrective Maintenance) 186
การบารงรกษาเชงแกไขและปรบปรง 187
1) สตรการบารงรกษา (Maintenance Formula) ท�มงเนนไปท�การแกไขความบกพรองอนเปนสาเหตท�ทาให188
เคร�องจกรเสย ถงข �นใชงานไมได (Breakdown) เพ�อไมใหเกดข �นอกในคร �งตอไป 189
2) สตรการบารงรกษา ท�มงเนนไปท�การแกไขและปรบปรงแบบ (Design) ของเคร�องจกรเพ�อใหทางานสะดวก190
ผดพลาดยาก (Mistake Prevention) การตรวจเชคงายและสะดวกสบาย การเขาถงเคร�องจกร (Machine 191
Accessibility) ทาไดโดยสะดวก ท �งน �เพ�อเปนการปองกนความเสยหายและสงเสรมการตรวจเชคเคร�องจกร 192
CMMS (Computerized Maintenance Management System) 193
ระบบบรหารงานซอมบารงท�ใชกรรมวธและกระบวนการทางคอมพวเตอรเปนตวประสาน ไดแกการจดการใบ194
งาน (Work Oder) การเกบรวบรวมประวตเคร�องจกร การจดตารางบารงรกษาเชงปองกน และ การจดตาราง195
บารงรกษาตามการพยากรณ โดยท �งหมดและสงขอมลไปยง ฝายพสดคงคลง ฝายจดซ �อ ฝายบญช และฝาย196
ผลต เพ�อการเตรยมการในสวนของตนอยางทนทวงท 197
Company-Wide TPM 198
การดาเนนการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ท�วท �งบรษทหรอองคกร ซ�ง โดยปกตจะเปนการ199
ดาเนนการตอจากชวงการดาเนนการ TPM ในสวนผลต (Production-Wide TPM) หรอ TPM ในสวนของ200
โรงงาน (Factory-Wide TPM) 201
Condition Monitoring 202
การตดตามสภาพเคร�องจกร โดย ท�วไปหมายถงการตดตามโดยใชเทคโนโลย เทคนค หรอเคร�องมอ เพ�อวดการ203
-8-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
เปล�ยนแปลงท�เกดข �นกบเคร�องจกรในประเดนท�บงบอกไดถง สภาพเคร�องจกร ณ ขณะน �นๆ เชนการตดตาม204
เร�องอณหภม การตดตามเร�องการส�นสะเทอน การตดตามเร�องสภาพน �ามนหลอล�น เปนตน 205
Consumed Maintenance Material 206
วสดส �นเปลองในการบารงรกษา เปนวสดท�ใชแลวหมดไปในการบารงรกษา เชนนามนหลอล�น กระดาษทราย 207
ไสกรอง เปนตน 208
Continuous Improvement 209
การปรบปรงอยางตอเน�อง ข �นตอนสดทายของการบารงรกษาดวยตนเอง ภายหลงจากผลลพธของการ210
บารงรกษา (Maintenance Output) บรรลแลว โดยท�วไปจะเปนการหาทางลดปจจยท�ใชในการบารงรกษา 211
(Maintenance Input) โดยมขอแมวา การลดลงของปจจยในการบารงรกษา ตองกระทบตอผลลพธในการ212
บารงรกษา มฉะน �นแลว จะไมถอวาเปนการปรบปรง 213
Control Chart 214
แผนภมควบคม หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนแผนภมในลกษณะกราฟเสนท�ชวย215
ควบคม ตดตามเพ�อหาทางกาจดความผนแปรจากปจจยตาง ๆ ออกจากความผนแปรตามธรรมชาต216
ประกอบดวยเสน 3 เสน เสนกลาง เสนควบคมบน และเสนควบคมลาง 217
COQ (Cost of Quality) 218
ตนทนคณภาพ เปน การรวมคาใชจายท �งหมดท�จายไปเพ�อใหไดมาซ�งช �นงานท�มคณภาพ ตรงตอความตองการ219
ของลกคา (Cost of Conformance) กบ คาใชจายท �งหมดท�จายไปเพ�อแกไขเม�อเกดช �นงานท�ไมไดคณภาพ ไม220
ตรงตอความตองการของลกคา (Cost of Non-Conformance) สาหรบใน TPM ตนทนคณภาพ เปนหนวยวด221
ความสาเรจอยางหน�งของเสาหลก การบารงรกษาคณภาพ (Quality Maintenance) 222
Cost of Conformance 223
ตนทนเพ�อใหไดมาซ�งช �นงานท�มคณภาพ ตรงตอความตองการของลกคา ประกอบดวย ตนทนการปองกน 224
(Prevention Cost) และตนทนการตรวจประเมน (Appraisal Cost) 225
Cost of Maintenance 226
ตนทนบารงรกษา ประกอบดวยตนทนเพ�อการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) ตนทนเพ�อ227
การบารงรกษาเชงแกไขปรบปรง (Corrective Maintenance) ตนทนเพ�อการปองกนการบารงรกษา 228
(Maintenance Prevention) ตนทนเพ�อการบารงรกษาเม�อขดของ (Breakdown Maintenance) และ ตนทน229
เพ�อการบรหารงานซอมบารง (Maintenance Management) แตในความเปนจรงถาคดอยางละเอยดแลว 230
ตนทนบารงรกษายงตองรวมคาเสยโอกาสในการผลตในกรณท�การบารงรกษา บางอยางเคร�องจกรตองหยด ไม231
สามารถทาการผลตได 232
-9-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Cost of Non-Conformance 233
ตนทนเพ�อแกไขเม�อเกดช �นงานท�ไมไดคณภาพ ไมตรงตอความตองการของลกคา ประกอบดวย ตนทนเพ�อ234
แกไขภายใน เม�อของเสยยงไมถงมอลกคา (Internal Failure Cost) และตนทนเพ�อแกไขภายนอก เม�อของเสย235
ไปถงมอลกคาเรยบรอยแลว (External Failure Cost) 236
Cpk 237
คาความสามารถของกระบวนการ เปนคาเชงสถต บงบอกผลการเปรยบเทยบระหวางความผนแปรของ238
กระบวนการกบความผนแปรท�ยอม ใหตามขอกาหนดทางเทคนคท�ออกแบบไว กลาวคอคาความสามารถของ239
กระบวนการ (Cpk) จะมคาเทากบ 1 เมอความผนแปรของกระบวนการเทากบความผนแปรท�ยอมใหตาม240
ขอกาหนดทางเทคนค จะมคามากกวาหน�งเม�อความผนแปรของกระบวนการดกวาความผนแปรท�ยอมให ตาม241
ขอกาหนดทางเทคนค และ จะมคานอยกวาหน�งเม�อความผนแปรของกระบวนการแยกวาความผนแปรท�ยอม 242
ใหตามขอกาหนดทางเทคนค สาหรบในการดาเนนการ TPM คาน �เปนสวนหน�งของการวดความสาเรจของเสา243
หลก การบารงรกษาคณภาพ (Quality Maintenance) 244
Criticality 245
ความวกฤต ซ�งเปนความวกฤตท�เกดจากวถหรอกลไกในการเกดวามเสยหายท�มกเกด ข �น (Failure Mode) 246
บางอยาง ท�มผลรายแรงตามมาตอการปฏบตงานหรอตอสขอนามย ความปลอดภย และ ส�งแวดลอม (HSE) 247
Criticality Analysis 248
การวเคราะหความวกฤต เปน วธเพ�อตรวจหาและทาความเขาใจความวกฤตท�เกดข �นกบกระบวนการหรอ 249
ผลตภณฑ โดยมวตถประสงคเพ�อจดลาดบความสาคญและดาเนนกจกรรมการบารงรกษาให เหมาะสมตอไป 250
หรออาจหมายถงเพ�อการเปล�ยนแปลงแบบ (Design) ในบางคร �ง 251
Cross Functional Teams 252
ทมขามสายงาน (ในทมมสมาชกท�มาจากหลายหนวยงาน) เพ�อการแกปญหาแบบเปนทม (Team Based 253
Problem Solving) สาหรบปญหาใดปญหาหน�งโดยเฉพาะ เน�องจากเปนปญหาท�มความเปนไปไดวามสาเหต254
มาจากหลายหนวยงาน แตกไมไดปรากฏชด และมแนวโนมวาจะไมสามารถแกไขไดดวยการมอบหมายใหแต255
ละหนวยงานไปจดการ ดวยทมของตนเอง (Functional Team) 256
Cut Model 257
แบบผาซก เปน การนาเคร�องจกรหรออปกรณมาผาซกเพ�อเปนแบบ (Model) ใหเหนอปกรณ และการทางาน258
ของอปกรณภายใน โดยมวตถประสงคเพ�อการศกษาของพนกงานฝายผลตและฝายซอมบารงใหเขา ใจอยาง259
ถองแทเก�ยวกบหลกการทางานและกลไกของเคร�องจกรอปกรณ 260
-10-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Daily Maintenance 261
วตรปฏบตประจาวนในการบารงรกษาเคร�องจกร เปนหน�งในกจกรรมเพ�อการบารงรกษาเชงปองกน 262
(Preventive Maintenance) โดยการรกษาไวซ�งสภาพพ �นฐานของเคร�องจกร (Basic Condition) 263
Defect 264
ของเสย ของมตาหน 265
1) เปนสาเหตท�ทาใหเกดความสญเสยจากการใชประโยชนจากวตถดบ (Yield Losses) นาไปสอตราคณภาพ 266
(Quality Rate) ต�า และนาไปสประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 267
2) หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) 268
Deformation 269
การเสยรปของช �นสวน เปนหน�งในความผดปกตของเคร�องจกร (Abnormality) เชนบดเบ �ยว คดงอ โกงงอ บบบ � 270
เปนตน ซ�งเปนไปไดวาจะนาไปสความเสยหายท�รายแรงตอไป หากไมไดรบการแกไข 271
Design for Reliability 272
การออกแบบเพ�อเคร�องจกร ช �นสวน หรอระบบ ท�นาเช�อถอไววางใจได เปน กระบวนการท�ประกอบส�ข �นตอน273
หลกไดแก การเสนอแนวคด การออกแบบและพฒนา (เคร�องตนแบบ) การพฒนาอยางตอเน�อง (เคร�องจกรท�274
สรางเพ�อใชงานจรง) และการพฒนาจากการนาไปใชงาน 275
Deterioration 276
การเส�อมสภาพของเคร�องจกร ท �งท�มาจากการเส�อมสภาพธรรมชาต การเส�อมสภาพจากการใชงานท�ไมถกตอง 277
และการเส�อมสภาพจากการบารงรกษาท�ไมดพอ ซ�งการเส�อมสภาพจะพฒนาไปสการเสยหายในท�สด 278
Difficult Work Area 279
จดยากลาบาก ท มอยในตวเคร�องจกรและยากท�จะเขาถง (Accessibility) เชนจดหรอบรเวณท�มด คบแคบ ใช280
เคร�องมอจานวนมากในการเขาถง เปนตน ซ�งจดยากลาบากเหลาน �จะทาใหการบารงรกษาเคร�องจกรทาไดยาก 281
ใชเวลานาน หรอตองใชความพยายามมากกวาปกต ในท�สดกทาใหประสทธภาพของการบารงรกษาลดลงไป 282
Distributed Control System (DCS) 283
ระบบควบคมการสงถายขอมลการวดแบบทนท�ทนใด (Real Time) ประจาเคร�องจกร ไปสสสวนกลาง เพ�อ284
นาไปใชประโยชนตอ เชนการนาไปสโปรมแกรมการควบคมกระบวนการเชงสถต นาไปเขาสโปรแกรม CMMS 285
หรอโปรแกรมอ�นๆ 286
Downtime 287
เวลาท�เคร�องจกรไมสามารถใชงานได 288
1) เวลาท�เคร�องจกรไมสามารถใชงานไดเน�องจากความเสยหาย (Failure) โดยไมรวมถงเวลาท�เคร�องจกรพรอม289
ใชงาน แตไมไดถกใช 290
-11-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
2) เวลาท�เคร�องจกรไมสามารถใชงานไดเน�องจากถกปฏบตการบารงรกษา (ท �งเพ�อแกไขและเพ�อปองกน) 291
โดยรวมท �งหมดไมวาจะเปนเวลาในการซอม เวลาในการรออะไหล หรอเวลาในการรอพนกงาน 292
Effectiveness 293
ประสทธผล เปนหนวยวดเพ�อแสดงความสามารถในการบรรลภารกจของคน เคร�องจกร หรอระบบ โดยตอง294
สอดคลองหรอสนบสนนพนธกจ (Mission) ขององคกร 295
Efficiency 296
ประสทธภาพ เปนหนวยวดเพ�อแสดงความสามารถในการทางานใหสาเรจโดยปราศจากความสญเสย หรอ297
ความพยายามหรอการออกแรงท�สญเปลา 298
External Failure Cost 299
ตนทนเพ�อแกไขภายนอก เม�อของเสยไปถงมอลกคาเรยบรอยแลว เชนการเรยกรองคาเสยหายของลกคา การ300
เกบสนคาคนจากทองตลาด การลงทนเพ�อกภาพลกษณ เปนตน ตนทนเพ�อแกไขภายนอกน � เปนหน�งในตนทน301
เพ�อแกไขเม�อเกดช �นงานท�ไมไดคณภาพ (Cost of Non-Conformance) ในการคานวณตนทนคณภาพ (Cost 302
of Quality) 303
Factory-wide TPM 304
การดาเนนการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ในสวนโรงงาน กอนจะขยายผลไปยงการ305
ดาเนนการท�วท �งบรษทหรอองคกร (Company-Wide TPM) 306
Failure 307
ความเสยหาย หมายถงการหยด การชะงก ความลมเหลว ความไมสาเรจ ความไรผล และความเส�อมถอย ท�308
เกดมข �นในการทางานของระบบ ของเคร�องจกร ของช �นสวน หรอบางคร �งกลงมาถงของช �นสวนยอย ข �นอยกบ309
ขอบเขตของการพจารณา 310
Failure Cause 311
สาเหตท�ทาใหเกดความเสยหายท�เหนเดนชดจากภายนอก เชนเคร�องจกรหยดเพราะสายพานขาด และ312
หลงจากผานกระบวนการวเคราะห สบสาวราวเร�อง พบวา สาเหตแทจรงท�ทาใหสายพานขาดคอสายพานถก313
ต �งไวตงเกนไป ในกรณน � Failure Cause คอ "สายพานขาด" สวน "สายพานถกต �งไวตงเกนไป" น �นเปนสาเหต314
รากเหงา (Root Cause) 315
316
317
318
319
-12-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Failure Characteristics 320
คณลกษณะของความเสยหายท�เกดข �น สามารถแสดงใหเหนดวยเสนโคงหกแบบในกราฟความสมพนธระหวาง321
ความนาจะเปนของการเกดความเสยหายตามสภาพ กบเวลา 322
323
324 325
326
-13-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Failure Code 327
รหสความเสยหาย โดยท�วไปไปจะกาหนดข �นดวยตวเลขและตวอกษร ใหกบความเสยหายท�ตองการเกบรวม328
รวบขอมลและออกใบงาน (Work Oder) ดวยระบบบรหารงานซอมบารงท�ใชกรรมวธและกระบวนการทาง329
คอมพวเตอรเปน ตวประสาน (CMMS) 330
Failure Consequences 331
ผลท�ตามมาจากความเสยหาย ใชเปนเกณฑจดกลมความเสยหายในการบารงรกษาโดยยดความไววางใจได332
ของ เคร�องจกรเปนศนยกลาง (RCM) เชนการแบงกลมความเสยหายออกเปน ความเสยหายท�จะมผลตามมา333
ดวยเร�องของความปลอดภย ความเสยหายท�จะมผลตามมาดวยเร�องของส�งแวดลอม ความเสยหายท�จะมผล334
ตามมาดวยเร�องของสมรรถนะขององคกร เปนตน 335
Failure Descriptor 336
คาบรรยายสาเหตท�ทาใหเกดความเสยหายท�เหนเดนชดจากภายนอก (Failure Cause) หรอบอกความตองการ337
ในการแกไขเบ �องตนเพ�อใหเคร�องจกรกลบมาใชงานได 338
Failure Effect 339
ผลจากความเสยหาย หรอผลท�มความเสยหายท�เกดข �นเปนสาเหต โดย Failure Effect จะเกดข �นในทนท340
ภายหลงการเกดความเสยหายน �นๆ ซ�งตางกบผลท�ตามมาจากความเสยหาย (Failure Consequences) 341
Failure Mode 342
วถหรอกลไกในการเกดวามเสยหายท�มกเกดข �น ท �งน �ความหมายของ Failure Mode อาจแตกตางกนไปบาง343
ตามการประยกตใช 344
1) จากมมมองทางฟสกสหรอระบบกลไก Failure Mode หมายถง ปรากฏการณท�เกดข �น เชน ความช �น 345
(Moisture) การกดกรอน (Corrosion) ความลา (Fatigue) แลวทาใหเกดความเสยหายตามมา 346
2) จากมมมองทางดานการใชงาน Failure Mode หมายถง ลกษณะอาการท�ปรากฏวาไมสามารถใชงานได347
ตามสมรรถนะท�ออกแบบไว เชน วาลวตวหน�งอาจจะม Failure Mode เชนอตราการไหลผานไมตรงท�กาหนด ม348
การร�วซม เปนตน 349
Failure Patterns 350
รปแบบหรอพฤตกรรมการเกดความเสยหาย หรอการเกดความเสยหายอยางมแบบแผน เปนไปตามรปแบบท�351
เคยเกบขอมลไวทกคร �ง เชนเคร�องปรบอาการในรถยนต ท�เม�อใดกตามท�ความเยนลดลง และมกจะตามมาดวย352
คอมเพรสเซอรสตารทบอยคร �ง น�นแสดงวาสารทาความเยนเร�มหายไปจากระบบ และจะเปนเชนน �ทกคร �ง 353
แสดงวาน�คอ Failure Pattern ท�ทาใหเรารถงปญหาท�จะตามมา 354
-14-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Failure Rate 355
อตราการเกดความเสยหาย เปนคาแสดงถงความมากนอย เรวชา ของการเกดความเสยหาย แลวแตกรณหาได356
โดย 357
1) อตราสวนระหวางจานวนคร �งของการเกดความเสยหายท �งหมดทกกรณกบเวลาใหบรการรวมของทก358
เคร�องจกร 359
2) อตราสวนระหวางเวลาท�ใชไปกบการแกไขความเสยหายท �งหมดทกกรณกบเวลาใหบรการรวมของทก360
เคร�องจกร 361
FMEA (Failure Mode & Effect Analysis) 362
การวเคราะหวถการเกดความเสยหายและผล เปนการดาเนนการอยางเปนข �นตอนเม�อเกดความเสยหาย วาม363
วถการเกดอยางไรและผลจากความเสยหายน �นๆคออะไร ซ�งเปนไดท �งการวเคราะหในระดบช �นสวนหรอระดบ364
องครวมของท �งระบบ วธการวเคราะหมอยสองแบบคอ วเคราะหจากเหตไปหาผล (bottom up) หรอเรยกวา365
การวเคราะหกลไกและหลกการทางาน (Hardware Analysis) และการวเคราะหจากผลมาหาเหต (top down) 366
หรอเรยกวาการวเคราะหสมรรถนะการใชงาน (Function Analysis) โดยท�การวเคราะหท �งสองแบบมเปาหมาย367
เหมอนกนคอ การหาเหตและผลของความเสยหาย เพ�อนาไปสการแกไข ปองกน และปรบปรงตอไป 368
Focused Improvement 369
1) การปรบปรงเฉพาะเร�อง (Kobetsu Kaizen หรอ Individual Improvement) เพ�อการปรบปรงประสทธภาพ370
การผลต เปนหน�งในเสาหลกของการดาเนนการ TPM ท�ตองดาเนนการไปอยางสอดประสานกบอกสองเสา371
หลกคอ Autonomous Maintenance (AM) หรอการบารงรกษาดวยตนเองของฝายผลต กบ Planned 372
Maintenance หรอการบารงรกษาตามแผนของฝายซอมบารง 373
2) การปรบปรงเปนเร�องๆ อยางเขมเพ�อทาใหเกดการเปล�ยนแปลงอยางรวดเรวในทางท�ด หวงผลทางจตวทยา374
ใหทกคนประจกษและปรารถนาท�จะเขามามสวนรวมอยาง เตมใจ ในการดาเนนการ TPM 375
Fool Proofing 376
ความหมายเดยวกบ Mistake Prevention 377
Frequency-Based Model Selection 378
การเลอกเคร�องจกรตนแบบจากความถ�ของการเกดความเสยหายถงข �นใชงานไมได (Breakdown) กลาวคอ ใน379
การดาเนนการ TPM ขนาดของการดาเนนการดาเนนการท�เปนท�นยมอยางหน�งคอ การเร�มท�เคร�องจกรตนแบบ380
กอน เพ�ออาศยเปนท�เรยนรและสรางความชานาญ จากน �นจงขยายผลออกไปในวงกวาง และหน�งในวธการ381
เลอกเคร�องจกรตนแบบกคอ การเลอกจากความถ�ของการเกดความเสยหายถงข �นใชงานไมได น�เอง และยงม382
-15-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
อกวธหน�งคอ การเลอกจากเวลาหยดของเคร�องเน�องจากการเกดความเสยหายถงข �นใชงานไม ได (Time-383
Based Model Selection) 384
Frequency of Inspection 385
ความถ�ของการตรวจสอบเคร�องจกรอยางละเอยด ท�กาหนดตามความเหมาะสมของเคร�องจกรแตละประเภท386
และการใชงาน เชน ทกๆป (Annually) ทกๆไตรมาส (Quarterly) ทกๆเดอน (Monthly) ทกๆสปดาห (Weekly) 387
ทกๆวน (Daily) ทกๆกะ (Shift) หรอทกๆคร �งท�การผลตครบสองพนช �น เปนตน ท �งน �มจดมงหมายคอ การ388
บารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) 389
Function Failure 390
ความลมเหลวของสมรรถนะท�คาดหวงของเคร�องจกรหรอระบบ ซ�งเปนไปไดท �ง ความลมเหลวทางดาน391
กายภาพ ความลมเหลวทางดานการผลตช �นงาน (Output) ใหไดตามท�กาหนด และ ความลมเหลวทางดานการ392
ใชทรพยากร (Input) ท�มอยอยางจากด 393
Function Failure 394
การทางานท�ผดพลาดหรอไมสมบรณของสวนประกอบยอยตางๆในเคร�องจกรหรอระบบ ซ�งมไดหลากหลาย 395
และอาจทาใหเกดความลมของสมรรถนะท�คาดหวงของเคร�องจกรหรอระบบ (Function Failure) ในทนท� หรอ396
ในภายหลง ท �งน �ข �นอยกบความรนแรงและการแกไขไดทนทวงท อยางไรกตาม ความลมเหลวของสมรรถนะ397
ดงกลาวกเกดข �นได ถาสวนประกอบยอยตางๆเกดความผดพลาดหรอไมสมบรณหลายจดและสงผลรวม กน 398
แมวาความความผดพลาดหรอไมสมบรณจดใดจดหน�งเพยงลาพงจะไมสามารถสง ผลกระทบตอระบบไดก399
ตาม 400
Functional Teams 401
ทมตามสายงาน (สมาชกท �งหมดในทมมาจากหนวยงานเดยวกน) เพ�อการแกปญหาแบบเปนทม (Team 402
Based Problem Solving) สาหรบปญหาท�มสาเหตมาจากภายในหนวยงานของตนเอง เชนกจกรรมกลมยอย403
ของการบารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance Small-group Activity) 404
Hazard Rate 405
อตราความเส�ยง หรอโอกาสในการเกดความเสยหายแบบฉบพลน (Sporadic Losses) โดยท�อาจจะไมมความ406
เสยหายแบบเร �อรง (Chronic Losses) ปรากฏใหเหนกอน 407
Hidden Cost 408
ตนทนซอนเรน คอตนทนท�ไมไดอยในรปของคาใชจายจรง แตอาจเปนการเสยโอกาสการสรางรายได หรอเปน409
การไปเพ�มตนทนท�สวนอ�น 410
-16-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Hidden Failure 411
ความหมายเดยวกบ Chronic Losses 412
Histogram 413
ฮสโตแกรม หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนกราฟแสดงลกษณะการกระจายของขอมล 414
โดยการแสดงความถ�ของกลมขอมลดวยแทงกราฟ ลกษณะท�สงต�าของแทงกราฟจะแสดงใหเหนลกษณะความ415
ผดปกตของการกระจาย ขอมล 416
HSE (Health, Safety & Environment) 417
ความรบผดชอบหรอหนวยงานท�วาดวยเร�องสขภาพ ความปลอดภย และส�งแวดลอม ภายในโรงงาน หรอ418
บางคร �งยอมาจาก Health and Safety Executive ซ�งหมายถงผบรหารระดบสงท�ดแลเร�องความปลอดภยและ419
สขภาพจากการทางาน ของพนกงาน สาหรบใน TPM แลว HSE เปนหน�งในแปดเสาหลก 420
Idle Time 421
เวลาสญเปลาหรอเวลารอคอย หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) ท�ไมมการบรหารการผลต422
ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time เชนเคร�องจกรรอวสด รอซอม หรอ พนกงานรอวสด อปกรณ คาส�งผลต 423
และมความสญเสยเกดข �นรปของ ตนทนสญเปลา เสยโอกาสในการผลตสนคา เกดปญหาเร�องขวญกาลงใจ424
ระหวางพนกงาน 425
Individual Order 426
การส�งซ �อซ �อเฉพาะรายการ หน�งในวธการส�งซ �อ (Ordering Method) วสดซอมบารง (Maintenance Material) 427
เปนส�งซ �อเฉพาะรายการ ปรมาณ และเวลาท�ตองการเทาน �น 428
Individual Improvement 429
ความหมายเดยวกบ Focused Improvement 430
Inefficient Method 431
วธการทางานท�ไรประสทธภาพ หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) ท�ไมมการบรหารการผลต432
ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time เชนการทางานซ �าซอนโดยไมจาเปน ลาดบงานไมเหมาะสมและ ไม433
กอใหเกดมลคาเพ�ม ทาใหเกดตนทนท�ไมจาเปน เสยเวลากบการเตรยมและการผลตท�ไมจาเปน การใช434
เคร�องจกรโดยไมเกดประโยชน 435
Inherent Reliability 436
ความไววางใจไดของเคร�องจกรท�มอยในตว เปนระดบความไววางใจไดท�ไดมาต �งแตข �นตอนของการออกแบบ437
และผลตเคร�องจกร โดยไมตองพ�งพากลยทธการบารงรกษาจากภายนอก 438
Initial Phase Management 439
การคานงถงการบารงรกษาต �งแตข �นของการออกแบบหรอต �งแตเร�มแรก เปนหน�งในแปดเสาหลก (TPM Eight 440
-17-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Pillars) ของการดาเนนการ TPM ประกอบดวยการพฒนาผลตภณฑท�เอ �ออานวยตอการบารงรกษา การ441
ออกแบบ พฒนา หรอเลอกซ �อเคร�องจกรท�งาย มคณภาพ บารงรกษางาย และไววางใจได และการศกษาตนทน442
ตลอดวงชวตของเคร�องจกร โดยท �งหมดมวตถประสงคเพ�อการปองกนการบารงรกษา (Maintenance 443
Prevention) 444
Inspection 445
การตรวจสอบอยางละเอยด ประกอบดวยการตรวจสอบตามคาบเวลาท�มการกาหนดไวลวงหนา (Frequency 446
of Inspection) เพ�อหวงผลดานการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) และตรวจสอบเฉพาะ447
กจ (การตรวจสอบเพ�อรบทราบสภาพปจจบนของเคร�องจกร การตรวจสอบเพ�อดาเนนการอยางใดอยางหน�ง448
กบเคร�องจกร และการตรวจสอบภายหลงการดาเนนการอยางใดอยางหน�งกบเคร�องจกร) 449
Inspection Cleaning 450
การทาความสะอาดแบบตรวจสอบ เปนการปฏบตท�เปนพ �นฐานท�ดของการบารงรกษาและเปนข �นตอนท�หน�ง 451
ของการบารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) โดยความหมายคอ ในขณะท�ทาการตรวจสอบ 452
ตองทาการตรวจสอบไปดวย อยางนอยเพ�อการคนหาและบนทก จดผดปกต (Abnormality) จดยากลาบาก 453
(Difficult Work Area) และแหลงกาเนดปญหา (Source of Contamination) 454
Inspector 455
บคคล (หรอคณะบคคล) ผ ไดรบมอบหมายใหรบผดชอบการตรวจสอบเคร�องจกร โดย ปกตจะเปนบคลากรของ456
ฝายซอมบารง แตใน TPM ผ รบผดชอบในการตรวจสอบน � ตองรวมถงผใชเคร�องจกรดวย ตามเง�อนไขของการ457
บารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) 458
Internal Failure Cost 459
ตนทนเพ�อแกไขภายใน เม�อของเสยยงไมไปถงมอลกคาเชน คาวตถดบท�เสยไป การแกไขหรอทางานซ �า การ460
ซอมแซมกระบวนการ การลดเกรดสนคา เปนตน ตนทนเพ�อแกไขภายในน � เปนหน�งในตนทนเพ�อแกไขเม�อเกด461
ช �นงานท�ไมไดคณภาพ (Cost of Non-Conformance) ในการคานวณตนทนคณภาพ (Cost of Quality) 462
Intervention (Scheduled / Planned) 463
การหยดเคร�องจกรเพ�อทาการบารงรกษา โดยการบารงรกษาน �ไมข �นอยกบสภาพของเคร�องจกร ณ ขณะน �น 464
เปนการหยดเม�อถงเวลาท�กาหนด (Calendar Based) หรอเม�อถงปรมาณการใชงานท�กาหนด (Run Based) 465
Inventory 466
ของคงคลง 467
1) ในการบรหารการผลต เปนความสญเสย (Wastes) เน�องจากไมมการบรหารการผลตภายใตแนวคด Lean 468
หรอ Just in time ของคงคลงประกอบดวย วสดซอมบารง วตถดบ สนคาสาเรจรป และงานระหวางทา 469
-18-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
2) ในการบรหารวสดซอมบารง ของคงคลงประกอบดวย อะไหลหรออปกรณสาหรบการเปล�ยนปกต อะไหล470
หรออปกรณสาหรบความตองการฉกเฉนหรอฉบพลน อะไหลหรออปกรณท�ตองสารองไวตลอดเวลาในสตอก 471
อะไหลหรออปกรณท�สามารถนามาใชซ �าได และ เคร�องมอหรออปกรณท�ใชใน การบารงรกษา 472
Inventory Management 473
การบรหารของคงคลง เปนกจกรรมตางๆเพ�อจดความสมดลระหวางการมใชตลอดเวลาท�ตองการ กบการลด474
ตนทนจมจากการคงคลง ซ�งเปนเร�องทาทาย เน�องจากวาการมใชตลอดเวลาจะนามาซ�งการคงคลงจานวนมาก 475
ในขณะท�ความพยายามในการลดตนทนกจะนามาซ�งการขาดแคลน 476
Jishu Hozen 477
ความหมายเดยวกบ Autonomous Maintenance (AM) 478
Just-In-Time (JIT) 479
การผลตแบบทนเวลาพอด เปนระบบการผลตท�นามาใชเพ�อสนองปรชญาในการผลตท�มงเนนกาจดความสญ 480
เสย (Wastes) หรอกจกรรมท�ไมเกดมลคาตางๆ ออกจากระบวนการ ซ�งพฒนาข �นโดยบรษทโตโยตา ประเทศ481
ญ�ป น เพ�อใหการบรหารจดการวตถดบและช �นสวนเขาสกระบวนการผลตในปรมาณ และเวลาท�ตองการ เพ�อให482
ผลตเปนสนคาไดพอดกบความตองการท �งปรมาณและเวลา ท �งน � เพ�อลดความสญเสยและตนทนท�มาจากการ483
คงคลง และลดงานระหวางกระบวนการอนเปนขอเสยของการผลตแบบคราวละมากๆ (Mass Production) 484
Kaizen Method 485
วธการปรบปรงโดยอาศยแนวคดจากผ ท�อยหนางาน เปนแนวคดจากอตสาหกรรมในประเทศญ�ป น เปนการ486
ปรบปรงท�ไมเนนขนาดของการปรบปรง แตเนนการมสวนรวมของพนกงานทกคน ใหมโอกาสในการปรบปรง487
งานของตวเองอยางตอเน�อง ไมหยดย �ง นอกจากน �น Kaizen ยงถอเปนแนวคดท�สาคญท�นามาอตสาหกรรมมา488
อยในแถวหนาของโลก 489
KBS (Knowledge-Based Systems) 490
ระบบซอฟแวรท�ชวยในการตดสนใจในภารกจท�ตองใชความรเฉพาะทางอยางมาก (เชน การหาความนาจะเปน491
ในการเกดความเสยหายถงข �นไมสามารถใชงานไดของ เคร�องจกร) และระบบดงกลาวมกจะสรางมาจากตว492
แบบ (Model) ท�ไดมาจากการพสจนทราบจนนาเช�อถอ 493
494
495
496
497
498
499
-19-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
KM (Knowledge Management) 500
การจดการความร 501
1) เปนการรวบรวมวธปฏบตขององคกรและกระบวนการท�เก�ยวของกบ การสราง การนามาใช และเผยแพร502
ความรและบรบทตางๆ ท�เก�ยวของกบการดาเนนธรกจ (นยามจาก World Bank) 503
2) เปนกลยทธและกระบวนการในการ จาแนก จดหา และนาความรมาใชประโยชน เพ�อชวยใหองคกรประสบ504
ความสาเรจตามเปาหมายท�ต �งไว (นยามจาก European Foundation for Quality Management (EFQM)) 505
Kobetsu Kaizen 506
ความหมายเดยวกบ Focused Improvement 507
LCC (Life Cycle Cost) 508
คาใชจายตลอดวงชวตของเคร�องจกร เปนคาใชจายท�ประกอบดวยคาใชจายในการไดมาซ�งเคร�องจกร 509
คาใชจายในการดาเนนงาน คาใชจายในการบารงรกษา และคาใชจายในการกาจดร �อถอนเม�อเลกใชงาน ท �งน �510
เพ�อประโยชนในการออกแบบ หรอเลอกซ �อ กลาวคอการออกแบบหรอเลอกซ �อเคร�องจกร ควรใหความสาคญ511
กบคาใชจายตลอดวงชวตของเคร�องจกร ไมควรพจารณาเฉพาะเคร�องจกรท�มราคาถกเพยงอยางเดยวเทาน �น 512
Lean Manufacturing 513
การผลตแบบลน 514
1) ข �นตอนหรอวธการอยางเปนระบบในการท�จะระบและกาจดความสญเสย (Wastes) และ/หรอ กระบวนการ515
ทางานท�ไมเกดมลคาเพ�มผานการปรบปรงอยางตอเน�อง โดยตองไมลมนกถงผลตภณฑท�ตองสมบรณแบบตาม516
ความตองการท�ลกคาเปน ผ กาหนด 517
2) กลมของเคร�องมอและวธการท�สามารถกอใหเกดการกาจดความสญเสยท �ง หลายท �งปวงอยางตอเน�องท�518
เกดข �นในกระบวนการผลต โดยมเปาหมายหลกอยท� ตนทนการผลตท�ต�า กระบวนการผลตท�มอย สามารถเพ�ม519
กาลงการผลตได และมระยะเวลานาท�ส �น ย�งไปกวาน �นยงมเปาหมายบางสวนท�เปนเร�องของ ของเสย เวลาการ520
ผลตตอรอบ (Cycle Time) ระดบของคงคลง (Inventory) การเพ�มผลตภาพแรงงาน การใชประโยชนสงสดของ521
อปกรณและพ �นท� ความยดหยน และการเพ�มผลผลต 522
Loading Time 523
เวลารบภาระงาน เปนเวลาของเคร�องจกรท�จดเตรยมไวเพ�อการผลตใหไดจานวนตามเปาหมาย โดยไมรวม524
เวลาหยดตามแผนของเคร�องจกร (Planned Shutdown) และเวลาน �สามารถเปนเวลาเดนเคร�อง (Operation 525
Time) ไดท �งหมดหากไมมเวลาท�เคร�องจกรหยดท�นอกเหนอจากเวลาหยดตามแผน (Shutdown Losses) 526
-20-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Log Sheet 527
เอกสารบนทกเหตการณ โดยท�วไปเปนการบนทกเหตการณโดยสรปของการเสยหายของเคร�องจกรและการ528
ซอมแซม 529
Losses 530
ความสญเสยจากเคร�องจกร เปน ความสญเสยท�สามารถเกดข �นไดท �งท�มสาเหตจากการใชงานตามปกต และ531
จากการบารงรกษาท�ไมมประสทธภาพ สามารถสรปเปนความสญเสยหลกๆไดแก 532
เคร�องเสย (Failure) ถงข �นตองหยด 533
การต �งเคร�องและปรบแตง (Setup and Adjustment) 534
ประสทธภาพของอปกรณลดลง (ไมเหมอนตอนเปล�ยนใหมๆ ) (เชนการลดลงของความคม กรณใบมด 535
หรอ Cutting Blade Loss ) 536
ชวงเวลาเร�ม (ลอง) เคร�อง (Start-up) 537
เคร�องหยดเลกๆนอยๆ (Minor Stoppage) 538
ไมสามารถเดนเคร�องเรวได (Speed Loss) 539
งานเสยหรอตองกลบไปแกไข (Defect and Rework) 540
Lubricant 541
สาร (น �ามน) หลอล�น ใชเพ�อลดแรงเสยดทานระหวางผวสมผสของช �นสวนเคล�อนท� (Moving Part) เพ�ออาย542
และประสทธภาพการใชงานดข �น 543
Lubrication Management 544
กจกรรมตางๆดงกลาว ประกอบดวย 545
กาหนดกลยทธการหลอล�น "ทาท�ไหน เวลาใด" 546
กาหนดแผนในการปรบปรงการหลอล�น "โครงการ" 547
วางแผนการใชและสรรหาทรพยากร: คน เคร�องมอ ซอฟแวร เปนตน 548
กาหนดแผนการหลอล�น: เลอกเคร�องจกร จดตาราง กาหนดเสนทาง กาหนดเวลาหยดเคร�องท�หามเกน 549
เปนตน 550
จดทาระบบฐานขอมลและรายงานการหลอล�น 551
จดทาคมอความปลอดภยในการหลอล�น และคมอผลกระทบของการสารหลอล�นตอสขภาพและ552
ส�งแวดลอม 553
กาหนดปรมาณการใชและการจดเกบสารหลอล�นเพ�อใหไดผลดท�สด (Optimizing) 554
ลงมอปฏบต-ตองม�นใจวาแผนและคมอตางๆ ถกปฏบตตามอยางเครงครด 555
-21-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Machine Cycle Time 556
เวลาตอรอบการผลตของเคร�องจกร เปนเวลาท�เคร�องจกรใชเพ�อการผลตช �นงานจานวนหน�งหนวย เชนการ557
ทางานของเคร�องฉดพลาสตก เวลาตอรอบการผลตของเคร�องฉดพลาสตกคอเวลาต �งแตแมพมพปดจนกระท �ง 558
แมพมพเปดมาอกคร �งโดยมช �นงานอยภายใน 559
Machine Productivity 560
การเพ�มผลตเคร�องจกร เปนการใชเคร�องจกรใหคมคาใหเกดประโยชนสงสดตามแนวคดของการเพ�มผลต 561
(Productivity) 562
Maintainability 563
ความสามารถในการบารงรกษา 564
1. ความสามารถในการแกไขใหเคร�องจกรกลบมาใชไดอยางรวดเรวภายหลงการเสยหาย 565
2. ความพรอมสรรพของทรพยากรท�ตองใชในการซอมบารง เชน คน ช �นสวน อะไหล เคร�องมอ คมอ องค566
ความร เปนตน 567
Maintenance 568
การบารงรกษา หรอ การซอมบารง 569
1. การรวมกนของเทคนค การบรหาร และการจดการ ท�กระทาตอเคร�องจกรอปกรณในหวงท�ยงตอง570
ใหบรการเพ�อบรรลพนธกจ ขององคกร ประกอบไปดวยความพยายามในการดารงไวซ�งสภาพท�เหมอน571
ใหม และการกลบสสภาพปกตไดเรวท�สดหากชารดเสยหาย 572
2. กจกรรมใดๆ เพ�อซอม เพ�อความม�นใจวาเคร�องจกรอปกรณจะปฏบตหนาท�ตอไปได หรอเพ�อปองกน573
ความเสยหาย (Failure) และผลท�ตามมาจากความเสยหาย (Failure Consequences) 574
Maintenance Activity 575
กจกรรมในการบารงรกษา เปนกจกรรมเฉพาะท�ถกกาหนดข �นเพ�อปองกนหรอลดผลท�ตามมาจากความเสย 576
หาย (Failure Consequences) ตวอยางเชนการเปล�ยนทดแทนช �นสวน การวเคราะหการหลอล�น หรอการต577
ตามการส�นสะเทอน เปนตน 578
Maintenance Categories 579
การจดลาดบกจกรรมในการบารงรกษา เม�อกจกรรมในการบารงรกษามมาก จาตองลาดบ เพ�อใหไดทาในส�งท�580
สาคญกอน หรอเพ�อความสะดวกในการบรหารจดการ โดยอาจลาดบตามความล �าลก ตามเวลาท�ใช ตามความ581
ยากงาย เปนตน 582
583
-22-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Maintenance Engineering 584
วศวกรรมการซอมบารง เปน หน�งในหนาท�หลกของฝายซอมบารงในท�มการบารงรกษาอยางมแบบแผน 585
(Planned Maintenance) โดยกจกรรมการบารงรกษาตางๆท�เปนเชงวศวกรรม (เชนการวเคราะหความ586
ส�นสะเทอน การใชวสดบางชนดมาผกตดเพ�อลดการกดกรอน การหาความนาจะเปนในการเกดความเสยหาย 587
เปนตน) มเปาหมายเพ�อเพ�มผลลพธในการบารงรกษา (Maintenance Output) หรอเพ�อปรบปรงคา MTBF 588
และ MTTR หรอบางคร �งเปนตวเดยวกบ การบารงรกษาโดยยดความไววางใจไดเปนศนยกลาง (RCM) 589
Maintenance Evolution 590
ววฒนาการของการบารงรกษา เปนความกาวหนาในการคนพบหรอพฒนาสตรตางๆในการบารงรกษา 591
(Maintenance Formula) ต �งแตการบารงรกษาเม�อขดของ (BM) จนกระท �งถง การปองกนการบารงรกษา (MP) 592
Maintenance Formula 593
สตรการบารงรกษา เปน ส�งท�ไดจากการคนหาวธการหรอรปแบบการบารงรกษาท�มววฒนาการ (Maintenance 594
Evolution) มาตามลาดบ ประกอบไปดวย การบารงรกษาเม�อขดของ (Breakdown Maintenance: BM) การ595
บารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance: PM) การบารงรกษาเชงแกไขปรบปรง (Corrective 596
Maintenance: CM) และ การปองกนการบารงรกษา (Maintenance Prevention: MP) 597
Maintenance Labor Expenses 598
คาใชจายแรงงานในการบารงรกษา เปนคาแรงงานทางตรง (Direct labor cost) ท�เกดจากพนกงานฝายซอม599
บารง รวมกบคาลวงเวลา ถาม 600
Maintenance Management 601
การบรหารงานซอมบารง เปนหน�งในหนาท�หลกของฝายซอมบารงในท�มการบารงรกษาอยางมแบบแผน 602
(Planned Maintenance) โดยกจกรรมการบารงรกษาตางๆท�เปนเชงบรหาร (เชนการบรหารของคงคลง 603
(Inventory) การบรหารขอมล การตรวจประเมน เปนตน) มเปาหมายเพ�อลดปจจยในการบารงรกษา 604
(Maintenance Input) หรอเพ�อปรบปรงคา MTBM และ MTTM และตองเขาใจวาการบรหารงานซอมบารงมข �น605
เพ�อสนบสนนการบารงรกษาโดย ยดความไววางใจไดเปนศนยกลาง (RCM) ใหเปนไปดวยความราบล�น และ606
ความราบล�นของ RCM น�เอง จะทาใหการผลตหรอการปฏบตการขององคกรเปนไปดวยความราบล�นเชนกน 607
สบไป 608
609
610
611
612
-23-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Maintenance Materials 613
วสดซอมบารง ประเภท ของวสดหรออปกรณในการบารงรกษาท�ตองทาการแบง ท �งน �เพ�อเปนข �นแรกของการ614
บรหารและควบคมอะไหล ดวยแนวทางหรอวธการท�เหมาะสมท�สด การแบงประเภทดงกลาว เปนดงตอไปน � 1) 615
อะไหลหรออปกรณสาหรบการเปล�ยนปกต ตามคาบเวลาท�กาหนดไวอยางแนนอน 2) อะไหลหรออปกรณ616
สาหรบความตองการฉกเฉนหรอฉบพลน 3) อะไหลหรออปกรณท�ตองสารองไวตลอดเวลาในสตอก 4) อะไหล617
หรออปกรณท�สามารถนามาใชซ �าได ไมวาจะกบเคร�องเดมหรอเคร�องอ�น ท�โดยปกตเกบรกษาไวท�ฝายซอม618
บารง และ 5) เคร�องมอหรออปกรณท�ใชในการบารงรกษา 619
Maintenance Material Expenses 620
คาใชจายวสดในการบารงรกษา เปนคาวสดถาวรในการบารงรกษา (ช �นสวน สวนประกอบ อะไหล สวนควบ 621
เปนตน) และคาวสดส �นเปลองท�ใชแลวหมดไป หรอ Consumed Maintenance Material (น �ามนหลอล�น 622
กระดาษทราย ไสกรอง เปนตน) รวมถงคาใชจายในการซ �อวสดซอมบารงของผ รบเหมาและงานโครงการ 623
Maintenance Plan 624
แผนการบารงรกษา เปนภารกจหรอกจกรรมท�ถกจดสรรใหลงตวกบขอจากด (วธปฏบต การผลต ตนทน 625
เทคโนโลย เปนตน) และทรพยากร (คน เวลา เคร�องมอ ซอฟแวร เปนตน) เพ�อบรรลเปาหมายทางดานการ626
บารงรกษา 627
Maintenance Record 628
บนทกการบารงรกษา ขอ พงปฏบตอยางหน�งในการบารงรกษา คอ การบนทกความเสยหายท �งหมดท�เกด 629
ความผดพลาด วธการแกไข อะไหลท�ใช ปญหาอปสรรค และขอมลใดๆกตามท�จะเปนประโยชนในการสราง630
ฐานความรและความชานาญในการ บารงรกษาตอไปในอนาคต 631
Maintenance Reliability 632
ด Maintenance Engineering 633
Maintenance Schedule 634
ตารางการบารงรกษา เปนการเขยนรายการภารงานบารงรกษาท�วางแผนไว เขากบเวลาท�ตองไปทา เวลาท�ตอง635
ใชในการทา เพ�อเปนเคร�องมอชวยเตอน ชวยตดตาม และชวยบนทกความแตกตางระหวางรายการตามแผน636
กบรายการท�ทาไดจรง 637
Maintenance Strategy 638
กลยทธการบารงรกษา เปน เคร�องมอหน�งในการบรหารการบารงรกษา (Maintenance Management) เปน639
การกาหนดกจกรรมท�จะปฏบต ลาดบของการปฏบต การวดผลความสาเรจของการปฏบตในแตละกจกรรม 640
เช�อมโยงกนไปเร�อยๆจนกระท�งถงเปาหมายสงสดดานการบารงรกษาของ องคกร 641
-24-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Mass Production 642
การผลตคราวละมากๆ เปนระบบการบรหารหารผลตท�มพ �นฐานมาจากขอเสนอของ Frederick W. Taylor ใน643
ยคการบรหารเชงวทยาศาสตรท�แนะนาใหผลตสนคาท�ไมมความหลากหลายใน ปรมาณมากๆ และแบง644
ประเภทแรงงานออกตามความเช�ยวชาญเปนอยางๆ ไป (Specialization of Labor) ท �งน �เพ�อความรวดเรว 645
ความชานาญ และสรางความไดเปรยบดวยขนาดการผลต อนจะนาไปสตนทนตอหนวยต�าในท�สด แตอยางไรก646
ตาม การบรหารผลตระบบน �กสรางสญเสย (Wastes) ข �นมาดวยเชนกน 647
Mean Downtime 648
ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยท�เคร�องจกรไมทางาน โดยไมไดหมายถงเวลาท�ใชในการแกไขเพยงอยางเดยว แตยง649
รวมถงเวลารอคอย เวลาอะไหล เวลาเตรยมตว วเคราะห และวางแผนตางๆเพ�อหาทางใหเคร�องจกรกลบมา650
ใชไดดงเดม 651
Mean Time Between Failure (MTBF) 652
ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยกอนการเสยหายของเคร�องจกรแตละคร �ง เปนเวลาท�ใชเพ�อดในภาพรวมวาเคร�องจกร653
สามารถใชงานไดอยางตอเน�องโดยปราศจากการเสยหายเปนชวงระยะเวลานานเทาไหร 654
Mean Time Between Maintenance (MTBM) 655
ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยกอนการบารงรกษาเคร�องจกรแตละคร �ง (นบเฉพาะ การบารงรกษาแบบ BM และ PM 656
เทาน �น) เปนเวลาท�ใชเพ�อดในภาพรวมวาเคร�องจกรสามารถใชงานไดอยางตอเน�อง โดยปราศจากการ657
บารงรกษาเปนชวงระยะเวลานานเทาไหร 658
Mean Time To Failure (MTTF) 659
ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยท�เคร�องจกรมความเสยหาย (Failure) จนกระท �งความเสยหายเหลาน �นหายไป เปน660
เวลาท�ใชเพ�อดในภาพรวมวาเม�อเคร�องจกรเกดมอาการหรอความเสย หาย (โดยไมจาเปนวาตองถงข �นใชงาน661
ไมได) แลวจะใชเวลาเทาไหรในการกาจดใหหมดไป 662
Mean Time To Maintenance (MTTM) 663
ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยท�เคร�องจกรมการบารงรกษา (นบเฉพาะ การบารงรกษาแบบ BM และ PM เทาน �น) จน664
กระท �งการบารงรกษาเหลาน �นเสรจส �น เปนเวลาท�ใชเพ�อดในภาพรวมวาเม�อเคร�องจกรตองการการบารงรกษา665
แต ละคร �ง จะใชเวลาเทาไหรในการดาเนนการ 666
Mean Time To Repair (MTTR) 667
ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยในการแกไขภายหลงเคร�องจกรเสยหาย (Failure) ถงข �นไมสามารถใชงานได คลายกบ 668
MTTF ตางกนตรงท� MTTR นบเฉพาะความเสยหายท�ถงข �นทาใหเคร�องจกรไมสามารถใชงานไดเทาน �น 669
670
-25-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Mean Time to Restore (MTR) 671
ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยในบารงรกษาเพ�อสภาพพ �นฐาน (Basic Conditions) ท�ดของเคร�องจกร เปนเวลาท�ใช672
เพ�อดในภาพรวมวาเม�อสภาพพ �นฐานของเคร�องจกรตองการการ บารงรกษาตามตารางหรอตองการการฟ�นฟ 673
จะใชเวลาเทาไหรในการดาเนนการ 674
Mean Time To Prepare (MTTP) 675
ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยในการเตรยมการในการแกไขเม�อเคร�องจกรเกดความเสยหาย (Failure) เปนเวลาท�ใช676
เพ�อดในภาพรวมวาเม�อเคร�องจกรเกดมอาการหรอความเสย หายถงข �นใชงานไมได แลวใชเวลาเทาไหรในการ677
เตรยมการ โดยเวลาเตรยมการน �นบต �งแตเคร�องจกรหยดจนกระท �งเร�มทาการแกไข 678
MP (Maintenance Prevention) 679
การปองกนการบารงรกษา เปนหน�งในสตรการบารงรกษา (Maintenance Formula) ท�ทาหนาท�สองอยางไดแก 680
1) หาหนทางท�ใหเคร�องจกรไมตองการการบารงรกษา หรอลดความตองการในการบารงรกษา และ 2) การ681
ออกแบบ ดดแปลง หรอตดต �งอปกรณเพ�มเตมท�สามารถทาใหการบารงรกษาไมจาเปนตองใชคน ท �งน �เพ�อ682
ประสทธภาพท�สงกวา เคร�องมอท�ใชในการปองกนการบารงรกษาไดแก MP Design 683
MP Design 684
กจกรรมดานการออกแบบเพ�อการปองกนการบารงรกษา ซ�ง ครอบคลมต �งแตการวางแผนไป การผลตภณฑ 685
เพ�อใหเกดความรวมมอ มความสามารถในการบารงรกษา มความประหยด มความสามารถในการใชงาน ม686
ความปลอดภย และมความอเนกประสงค โดยพจารณาจากขอมลดานเทคโนโลยและดานการบารงรกษา 687
กจกรรมตางๆ ใน MP Design ไดแก กจกรรมดานการศกษาในข �นของการวางแผนการลงทนในเคร�องจกร688
อปกรณ (เทคโนโลยท�จะใช ความสามารถในเชงคณภาพและเชงปรมาณของเคร�องจกร ปรมาณการลงทน 689
คาใชจายในการดาเนนการ ฯลฯ) และ กจกรรมตางๆ ในข �นของการดาเนนการ (การออกแบบ การผลต การ690
ตดต �ง การทดลองใชงาน การควบคมการผลต เปนตน) จากหนงสอ การบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม 691
(TPM), ธาน อวมออ, 2546 692
Minor stoppages 693
การหยดเลกๆนอยๆ เปนหน�งในความสญเสยจากเคร�องจกร (Losses) เปนการหยดของเคร�องจกรท�รวธแกไข694
และแกไขไดทนทภายในเวลาโดยท�ว ไปไมเกน 5 นาท ท �งน �ข �นอยกบ Machine Cycle Time ดวย กลาวคอถา 695
Machine Cycle Time ยาวมาก เวลาหยดท�กาหนดเปนเวลาหยดเลกๆนอยกอาจยาวข �นกวาท�ท�วไปกาหนดได 696
และถาพดถงความสญเสย เวลาหยดเลกๆนอยเปนความสญเสยหน�งท�ทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง 697
(Performance Efficiency) ต�า 698
-26-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Mission 699
พนธกจ ภาระหนาท�ขององคกรดานตางๆท�ตองทาใหสาเรจ เพ�อเปนหนทางไปสวสยทศน (Vision) ขององคกร 700
Mistake Prevention 701
การปองกนความผดพลาด เปนการปองกนความผดพลาดจากมนษย (Human error) ท�ยอมมอยตาม702
ธรรมชาต โดยอาศย ระบบ เคร�องมอ หรออปกรณตางๆ เปนตวปองกน โดยใหทาหนาท� เตอนเม�อเกดความ703
ผดพลาด ไมยอมใหระบบทางานเม�อเกดความผดพลาด ตดระบบใหหยดเม�อเกดความผดพลาด แยกของเสย704
ออกจากระบบเม�อเกดความผดพลาด ไมยอมใหของเสยหลดไปยงข �นตอนตอไปเม�อเกดความผดพลาด เปนตน 705
Model Area 706
พ �นท�ตนแบบ พ �นท�ตวอยาง หรอพ �นท�นารอง ในการดาเนนการ TPM วธหน�งท�ทาไดและเปนท�นยม คอ การเร�ม707
บางสวนกอน จากน �นจงขยายขอบเขตของการดาเนนการภายหลงเร�มมความม�นใจ ประสบการณและความ708
ชานาญ และการเร�มบางสวนน �เอง ถาเร�มเปนพ �นท�เราจะเรยกวาพ �นท�ตนแบบ พ �นท�ตวอยาง หรอพ �นท�นารอง 709
โดยวธการเลอกมท �งแบบ Frequency-based Model Selection และ Time-based Model Selection 710
Model Machine 711
เคร�องจกรตนแบบ, เคร�องจกรตวอยาง หรอเคร�องจกรนารอง ในการดาเนนการ TPM วธหน�งท�ทาไดและเปนท�712
นยม คอ การเร�มบางสวนกอน จากน �นจงขยายขอบเขตของการดาเนนการภายหลงเร�มมความม�นใจ 713
ประสบการณและความชานาญ และการเร�มบางสวนน �เอง ถาเร�มเปนเคร�องจกรเราจะเรยกวาเคร�องจกร714
ตนแบบ, เคร�องจกรตวอยาง หรอเคร�องจกรนารอง โดยวธการเลอกมท �งแบบ Frequency-based Model 715
Selection และ Time-based Model Selection 716
Monitoring 717
การตดตามสภาพเคร�องจกร เปนการใชเคร�องมอและอปกรณตางๆ (Instruments) ในการวดสภาพการ718
เปล�ยนแปลงท�เกดข �นกบตวเคร�องจกรท�กาลงใชงาน เชน การส�นสะเทอน อณหภม การขยายตว เปนตน ท �งน �719
เพ�อสงสญญาณไปประมวลผล และนาผลท�ไดมาใชในการบารงรกษาตามสภาพ (Condition-Based 720
Maintenance) หรอ การบารงรกษาเชงพยากรณ (Predictive Maintenance) 721
Motion Waste 722
ความสญเสยจากการเคล�อนไหว หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) ท�ไมมการบรหารการผลต723
ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time เชนการทางานดวยทาทางท�ไมเหมาะสม ทาใหลาชา และเกดความลา724
ในการทางาน ปญหาท�ตามมาคอ เกดระยะทางในการเคล�อนไหวซ�งหมายถงการเพ�มเวลาทางาน ความเหน�อย725
ลาและเครยดตอทาทางการทางาน เกดอบตเหต หรอการเจบปวย ตนทนแรงงาน เคร�องจกร ท�สญเปลา เปน726
ตน 727
-27-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Net Operating Time 728
เวลาเดนเคร�องจกรสทธ เปน เวลาเดนเคร�องจกรท�นบเฉพาะตอนเคร�องจกรเดนไดเตมกาลงหรอตาม มาตรฐาน729
ท�ควรเปน ท �งน �เน�องจากวาเวลาเดนเคร�องจกรอาจจะไมเทากบเวลาเดนเคร�องจกร สทธกเปนไดหากมความ730
สญเสยในกลมของ Capacity Losses เกดข �น เวลาเดนเคร�องจกรสทธเทากบเวลาเดนเคร�องจกรลบดวยเวลาท�731
เกดความ สญเสยดานความเรวหรอดานกาลงการผลต 732
New 7 QC Tools 733
เคร�องมอคณภาพ 7 ชนดแบบใหม ใชสาหรบแกปญหาคณภาพท�มขอมลเชงคณภาพประกอบดวย 734
Relation Diagram ใชอธบายความสาพนธของสาเหตตางอยางตอเน�องจนนามาสปญหา 735
Affinity Diagram ใชระดมสมองแบบเปนกลม โดยเขยนลงในบตร แลวนามาจดกลม 736
Tree Diagram ใชหาทางเลอกท�ดท�สด โดยมการถวงน �าหนกตามหลกความนาจะเปน 737
Arrow Diagram ใชในการสรางเครอขายการทางานเพ�อการควบคม ใหเปนไปตามเวลาท�เหมาะสม 738
Process Decision Program Chart ใชแสดงแผนภมตอเน�อง (Flowchart) ของการตดสนใจไปทละข �น739
เพ�อการเร�มใหมหรอกาวตอไปจนบรรลวตถ ประสงค 740
Matrix Diagram ใชแสดงความสาพนธของสาเหตตางๆ กบปญหาตางๆ ในหลายมต 741
Matrix Data Analysis ใชแสดงความสาพนธของสาเหตตางๆ กบปญหาตางๆ ในหลายมต (ในเชง742
ปรมาณ) 743
No Scheduled Maintenance 744
การบารงรกษาตามอาการท�เกดข �น เปนกลยทธหรอสตรหน�งในการบารงรกษา กระทากบเคร�องจกรท�ไดต �งใจ745
วาจะไมมการบารงรกษาตามตาราง เน�องจากการบารงรกษาไปตามอาการท�เกดข �นมความคมคากวา เชนเม�อ746
เกดนามนร�ว เม�อมอณหภมสงเกนไป เปนตน อยางไรกตาม การบารงรกษาตามอาการท�เกดข �น จดอยใน747
ประเภทเดยวกบ Breakdown Maintenance (BM) หรอ Run-to-Fail Maintenance 748
Non-Operational Consequences 749
การเสยหายของเคร�องจกรท�ไมมผลเสยหายดานการผลต (หรอการปฏบตภารกจขององคกร) ตามมา เปน750
ความเสยหายท�สงผลเฉพาะเร�องคาใชจายในการซอมและแกไขเทาน �น 751
Non-Production Involvement 752
การมสวนเก�ยวของในการสงเสรมประสทธภาพการผลตของหนวยงานท�ไมไดทาการผลตโดยตรง (หนวย งาน753
สนบสนน) เชน การเงน จดซ �อ ฝกอบรม เปนตน ท�ตองใหความชวยเหลอ และใหความรวมมออยางเตมท�ใน754
การสงเสรมประสทธภาพการผลต ตามความตองการของ TPM ในฐานะหน�งในแปดเสาหลก (TPM Eight 755
Pillars) 756
-28-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Non-Routine Maintenance 757
การบารงรกษาท�ไมไดกาหนดเปนวตรปฏบต เปนการปฏบตภารกจดานการบารงรกษาท�ไมมความ สม�าเสมอ758
ในแงของความถ�และคาบเวลา ไมวาจะดวยเหตผลใดกตาม 759
Non-Scheduled Time 760
ชวงเวลาท�เคร�องจกรวางเวนจากภารกจดานการผลต เปนชวงเวลาท�ทาการบารงรกษาไดโดยปราศจากความ761
กงวลเร�องผลกระทบตอการ ผลต เชนเวลาชวงวนหยด เวลาหลงเลกงาน เวลาท�ไมมยอดการผลต เปนตน 762
Non-Scheduled Work 763
งานท�กระทาโดยไมมกาหนดการรวมหนา ซ�งโดยท�วไปจะมเหตผลท �งท�มาจากความไรประสทธภาพของการ764
บารงรกษาตาม แผน (Planned Maintenance) และมาจากความจาเปนท�ไมอาจอกเล�ยงได 765
Occupational Safety and Health Administration (OSHA) 766
กฎหมายดานความปลอดภยและสขภาพในการประกอบอาชพปของสหรฐ ป 1970 ซ�งตองการใหลกจางทกคน767
ไดรบภาวะอนามยท�ดในทางอตสาหกรรม ความปลอดภย หรอการดาเนนการดานสขภาพในการประกอบ768
อาชพ ไดถกนามาบงคบใชโดยหนวยงานท�เรยกวา Occupational Safety and Health Administration 769
(OSHA) 770
Ordering Method 771
วธการส�งซ �อ เปน การพจารณาเพ�อหาวธการส�งซ�อวสดซอมบารง (Maintenance Material) เพ�อใหเกดการ772
ประหยดควบคไปกบความม�นใจในการท�จะมของใชตลอดเวลา สามารถแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆไดแก 773
การส�งซ �อเฉพาะรายการตามเวลาท�ตองการใช (Individual Order) การส�งซ �อเปนงวดตามปกต (Permanent 774
Stock) และการส�งซ �อแบบสญญาพเศษกบผขาย (Special Contract) 775
OEE (Overall Equipment Effectiveness) 776
ประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกรอปกรณ เปน หนวยวดสมรรถนะทางดานการผลตท�เกดข �นมาจาก TPM หรอ777
พดอกในหน�งไดวา เปนหนวยวดความสาเรจของ TPM โดยหนวยวดน �จะแสดงภาพรวมของการเพ�มผลผลต778
ของเคร�องจกร (Machine Productivity) ในรปของอตราการเดนเคร�อง (Availability) ประสทธภาพการ779
เดนเคร�อง (Performance Efficiency) และอตราคณภาพ (Quality Rate) 780
Office TPM 781
เหมอนกบ Non-Production Involvement 782
Off-JT (Off-the-Job Training) 783
การฝกอบรมโดยไมไดอยหนางาน เปนกระบวนการเพ�อการเรยนรของพนกงานผานการฝกอบรมในหองเรยน 784
หรอศกษา คนควา ดงาน จากแหลงความรตางๆ ขอดกคอ ผ เรยนจะรท�มาท�ไป ทฤษฏ หลกการและเหตผล 785
ของเร�องท�เรยน ทาใหไมมปญหาตอการประยกตใชในภายหลง ขอดอกประการหน�งกคอ สามารถทาการอบรม786
-29-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
ลกษณะน �ใหกบผ เรยนจานวนมากในคร �งเดยวได ขอเสยกคอ ผ เรยนไมไดเหนของจรง ไมไดสมผสจรง และใน787
ท�สดกอาจจะยงไมสามารถทาจรงไดภายหลงการฝกอบรม ดงน �นจงตองอาศย OJT รวมดวย 788
Oil Analysis 789
การวเคราะหน �ามน (หลอล�นและอ�นๆ) กระบวนการตดตามสภาพของเคร�องจกรผานการวเคราะหคณสมบต790
และประสทธภาพ การหลอล�นหรอประสทธภาพดานอ�นๆของน �ามน โดยท�วไป การวเคราะหดงกลาว791
ประกอบดวย การวดอนภาค (Particulates) ในน �ามน การวดองคประกอบทางเคมของน �ามน การวดความหนด792
ของน �ามน ความใสของน �ามน เปนตน 793
Oil Debris Monitoring 794
การตดตามการสกหรอโดยวเคราะหจากนามน (หลอล�นและอ�นๆ) เปนการวดเศษโลหะขนาดเลกท�ปนเป �อนอย795
ในน �ามน เพ�อพจารณาสบเน�องไปถงวาเคร�องจกรน �นมการสกหรอหรอกดกรอนเพยง ใด เคร�องมอท�ใช796
ประกอบดวย การวเคราะหตวอยางน �ามนในหองปฏบตการ การทดสอบโดยใชกรรมวธทางแมเหลก และการใช797
ตวดกจบส�งปนเป �อนในน �ามน 798
OJT (On-the-Job Training) 799
การฝกอบรมหนางาน เปนกระบวนการเพ�อการเรยนรของพนกงานผานการฝกอบรมแบบนาผ เรยนลงไป เรยนร800
และปฏบตในสถานท�จรง ขอดกคอทาใหผ เรยนเหนของจรง สมผสจรง และในท�สดกจะทาไดจรง ขอเสยกคอ 801
ผ เรยนอาจไมรท�มาท�ไป ทฤษฏ หลกการและเหตผล ของเร�องท�เรยน ทาใหมปญหาตอการประยกตใชใน802
ภายหลง อกประการหน�งกคอไมสามารถทาการอบรมลกษณะน �ใหกบผ เรยนจานวนมากใน คร �งเดยวได และ803
เพ�อแกปญหาขอเสย จงควรใช Off-JT เขารวมดวย 804
One-Touch Exchange of Die (OTED) 805
คลายกบ SMED ตางกนตรงท� SMED มเปาหมายไมถง 10 นาท ในขณะท� OTED มเปาหมายอยท�ไมถง 100 806
วนาท 807
OPE (Overall Plant Effectiveness) 808
ประสทธผลโดยรวมของโรงงาน เปน การนาเอาประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ของท �งโรงงานมา809
พจารณารวมกน โดยการพจารณาน �น จะใหความสาคญกบเคร�องจกรหรอกระบวนการตางๆไมเทากน ท �งน �810
ข �นอยกบความสาคญของเคร�องจกรน �นๆ ตอสมรรถนะโดยรวมของโรงงาน 811
Operating time 812
เวลาเดนเคร�อง เปนเวลาท�เคร�องจกรสามารถนาไปใชเพ�อการผลตไดท �งหมด หากไมมความสญเสยในกลมท�813
ทาใหเคร�องหยด (Shutdown Losses) เน�องจากวาเวลาเดนเคร�องหาไดจาก เวลารบภาระงาน (Loading 814
Time) ลบดวยเวลาหยดท �งหมดของเคร�องจกรโดยไมรวมเวลาหยดตามแผน (Planned Maintenance) 815
-30-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Operation and Maintenance Skill Development 816
การพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบารงรกษา เปน หน�งในแปดเสาหลกของ TPM (TPM Eight Pillars) 817
ทาหนาท�ในการนากระบวนการจดการความร (Knowledge Management) มาใชในการดาเนนการ TPM 818
เพ�อใหบคลากรในฝายผลตและฝายบารงรกษามศกยภาพในการเปนรากฐานสาคญ ของการระบบการผลต819
และการบารงรกษา โดยสามารถ เปนแหลงความร สรางความร รบความร ถกประเมนความร และนาความรไป820
ใชไดอยางเกดประโยชน ผานกระบวนการและเคร�องมอตางๆมากมาย เชน Self-Learning, OJT, Off-JT, Cut 821
Model, OPL (One Point Lesson) เปนตน 822
Operator Based Maintenance 823
การบารงรกษาโดยบทบาทของผใชเคร�อง เหมอนกบ Autonomous Maintenance 824
OPL (One Point Lesson) 825
การนาเสนอและแลกเปล�ยนความร เปนวธการถายทอดการปฏบตท�ดทสด (Best Practice) ภายในองคกร 826
จากบคคลหน�ง จากเคร�องจกรหน�ง หรอจากเหตการณหน�ง ไปสสวนรวม (โดยเฉพาะอยางย�งในสายการผลต) 827
นอกจากน �น OPL ยงคงเปนวธท�งายและทรงประสทธภาพในการเรยนรการปฏบตงาน และการบารงรกษา อก828
ท �งยงสามารถกระจายความรและทกษะเก�ยวกบ TPM เม�อใชอยางเปนระบบ โดยมตนทนต�าเม�อเทยบกบวธอ�น 829
Ordering Method 830
วธในการส�งซ �อ วธการส�งซ �อวสดซอมบารงสามารถแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆไดแก การส�งซ �อเฉพาะ831
รายการตามเวลาท�ตองการใช การส�งซ �อเปนงวดตามปกต และการส�งซ �อแบบสญญาพเศษกบผขาย ท �งน �ความ832
ทาทายของการเลอกวธในการส�งซ �ออยท�การจดสมดล กลาวคอ การซ �อมากทาใหไดรบสวน การซ �อบอยทาให833
ลดความเส�ยงของการขาดมอ แตอยางไรกตาม ท �งสองประการดงกลาวกนามาซ�งเงนจม ดงน �นจงตองจด834
สมดล 835
Outsourcing 836
ใชการสนบสนนจากภายนอก เปนการนางานดานการผลต หรอดานการสนบสนน ไปจางบรษทผขายจาก837
ภายนอกดาเนนการ 838
Over Maintenance 839
การบารงรกษาเกนความจาเปน เปนส�งไมพงประสงคท�เกดจากการบารงรกษาท�มงผลลพธมากเกนไปจนไม ได840
คานงถงปจจยท�ใชในการบารงรกษา เชนตรวจเชคมากเกนไป เปล�ยนถายน �ามนเรวเกนไป หรอไมกลาใชงาน841
หนกจนเกดผลเสยหายดานการผลต เปนตน การบารงรกษาเกนความจาเปนอาจไมเกดข �น หากมการ842
บารงรกษาทวผล (Productive Maintenance) 843
-31-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Over Production 844
การผลตมากเกนไป หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) ท�ไมมการบรหารการผลตภายใต845
แนวคด Lean หรอ Just in time 846
1. ในระดบสายการผลตหมายถง ภาวการณท� แตละสถานงาน (Work Station) ผลตของออกมามากโดย847
ไมคานงถงความเรวของสถานงานถดไป ทาใหเกด ความตองการพ �นท�จดเกบ โอกาสของความไม848
ปลอดภย การขนยายท�ไมจาเปน ของเสยท�อาจไมไดรบการแกไขทนท ตนทนจม โอกาสในการปดบง849
ปญหาการผลต เพ�มงานเอกสารและการควบคม 850
2. ในระดบสถานประกอบการหมายถง การผลตสนคามากกวาความตองการของลกคาในระยะส �น ทาให851
เกดเงนจมและความสญเสยดานการจดเกบ 852
853
Overall Diagnosis 854
การตรวจสอบเชงลกท�วท �งเคร�องจกร เปนการตรวจสอบเชงลกท�วท �งเคร�องจกรท �งกายภาพ (Physical) ระบบ 855
(System) และ สวนควบและสวนสนบสนน (Accessory & Facility) โดยท�ผ ทาการตรวจสอบตองมความร856
เก�ยวกบเคร�องจกรเปนอยางด 857
Overhaul 858
การยกเคร�อง เปนการตรวจสอบ ซอม และปรบปรงขนานใหญ เพ�อใหเคร�องจกรกลบสสภาพท�ยอมรบได 859
Overlapping Small-group Activities 860
กจกรรมกลมยอยแบบคาบเก�ยว เปนรปแบบการทางานเปนทมท�มหลายทม หลายระดบ เพ�อดาเนนกจกรรม861
กลมยอยของตน โดยแตละทมมความเช�อมโยง คาบเก�ยวกน ส�อสารกน และมเปาหมายสงสดเดยวกน 862
กจกรรมกลมยอยแบบคาบเก�ยว เปนวธการหน�งในการบรหารการมสวนรวมของทกคนในการดาเนนการ TPM 863
Pareto Diagram 864
ผงพาเรโต หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนเคร�องมอท�ใชในการนาเสนอขอมลท�รวบรวมมา865
ได ในรปแบบท�งายตอการศกษา วเคราะห หรองายตอการทาความเขาใจเม�อตองการอธบายสภาพของขอมล866
น �น ๆ แตมลกษณะพเศษดวยการเรยงลาดบขนาดของขอมลจากมากไปหานอย พรอมแสดงสดสวนของขอมล 867
Parts Per Million (PPM) 868
หน�งในลานสวน คา PPM มกถกใชอธบายถงสมรรถนะของกระบวนการในแงของการทาของเสย ของมตาหน869
ใหนอยท�สด และจะนาเสนอออกมาในหนวยของ PPM 870
871
872
-32-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
PDM (Predictive Maintenance) 873
การบารงรกษาเชงพยากรณ เปน การดาเนนการข �นสงในการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive 874
Maintenance หรอ PM) เพ�อรบทราบเวลาท�เคร�องจกรจะเสยหรออปกรณบางตวจะไมสามารถใชงาน ไดตอไป 875
เพ�อการรบมอท�ถกตอง เหมาะสม มประสทธภาพ และประหยด ตอไป โดยการรบทราบดงกลาวมาจากการ876
พยากรณจากสภาพเคร�องจกรท�ตดตามอยตลอด (Condition Monitoring) จงทาใหการบารงรกษาเชง877
พยากรณสามารถเรยกอกอยางหน�งไดวา การบารงรกษาตามสภาพ (Condition-Based Maintenance) 878
Performance Efficiency 879
ประสทธภาพการเดนเคร�องจกร เปนการวดความสามารถในการใชเคร�องจกรวาไดผลลพธตามเปาหมาย880
หรอไม และ เดนเคร�องไดเตมกาลงหรอไม ประสทธภาพการเดนเคร�องจกร เปนตวคณรวมตวหน�งในการ881
คานวณคาประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกรอปกรณ (OEE) หาไดโดยการนาเอาเวลาเดนเคร�องจกร 882
(Operating Time) มาหารดวยเวลาเดนเคร�องจกรสทธ (Net Operating Time) โดยท�ประสทธภาพการเดน883
เคร�องจกรจะมากหรอนอยข �นอยกบ ความสญเสยท�ทาใหเคร�องเสยกาลง (Capacity Losses) 884
Periodic Maintenance 885
วตรปฏบตประจาชวงเวลาในการบารงรกษาเคร�องจกร โดยชวงเวลาดงกลาวอาจเปนสปดาห เดอน สามเดอน 886
ป เปนตน เปนหน�งในการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) 887
Permanent Stock 888
การส�งซ �อตามกาหนด หน�งในวธการส�งซ �อ (Ordering Method) วสดซอมบารง (Maintenance Material) เปน889
ส�งซ �อท�จะทาใหมอะไหลคงเหลอตลอดเวลา และทาการส�งซ �อทกคร �งเม�อถงเวลาเพ�อประหยดคาใชจายในการ890
ส�งซ �อ ไดสวนลดมาก และท�สาคญงายตอการออกรายการส�งซ �อ แตกมบอยคร �งท�ซ �อมาแลวยงไมไดใชใน891
ระยะเวลาอนส �น 892
P-F Interval (Potential - Failed Interval) 893
ชวงเวลาภายใตความเส�ยงตอการเกดความเสยหาย เปนชวงเวลาท�มการพดถงและใชในการบารงรกษาโดยยด894
ความไววางใจไดเปน ศนยกลาง (RCM) ชวงเวลาน �เร�มต �งแตการตรวจความเสยหายพบคร �งแรก แตยงใชงาน895
ได (โดยการตดตามสภาพ หรอ Condition Monitoring) จนกระท�งไมสามารถใชงานไดอกตอไป และภารกจ896
ตางๆดานการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) ควรอยในชวงน � (ภาพ P-F interval จาก 897
www.skf.com) 898
-33-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
899
900
Physical Analysis 901
การวเคราะหทางฟสกส (กายภาพ) หน�งในบรบทของ P-M Analysis เปนการใชตรรกะในการสารวจสบสวน902
ปรากฏการณความเสยหายทางดานคณภาพหรอทาง ดานเคร�องจกรท�เกดข �น เพ�อใหอธบายไดวา903
ปรากฏการณเหลาน �นเกดข �นมาไดอยางไร ตามหลกการทางฟสกส และการวเคราะหเชงปรมาณ 904
905
906
907
Physical Viewpoint 908
มมมองทางฟสกส (กายภาพ) หน�งในบรบทของ P-M Analysis เปนการมองปญหาโดยมองจากมมมอง909
ทางดานฟสกสเพ�อไปสการวเคราะหทาง ฟสกส (Physical Analysis) ตอไป 910
Pillar 911
เสาหลกในการดาเนนการ TPM (ดTPM 8 Pillar) 912
Pillar Managers 913
ผ รบผดชอบในแตละเสาหลก ในการดาเนนการ TPM จะมการแบงหนาท�ของฝายตางๆในองคกรออกเปนแปด914
เสาหลก (TPM Eight Pillars) โดยแตละเสาหลกจาเปนตองมผ รบผดชอบ 915
916
917
918
-34-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Planned Shutdown/Downtime 919
เวลาหยดตามแผน เปนเวลาหยดของเคร�องจกรท�มการวางแผนไวลวงหนา โดยไมถอเปนความสญเสย 920
(Losses) โดยปกตเวลาหยดตามแผนจะมเหตผลจาก 1) การปรบกาลงการผลต เพ�อท�จะหลกเล�ยงความ921
สญเสย (Wastes) จากการผลตมากเกนไป 2) การบารงรกษาตามตาราง (Scheduled Maintenance) 3) การ922
ปฏบตตามคาส�งหรอนโยบายของฝายจดการ และ 4) การปฏบตตามมาตรฐานแรงงาน 923
Planned Maintenance 924
การบารงรกษาตามแผน หน�งในแปดเสาหลก (TPM Eight Pillars) เปนหนาท�ของฝายซอมบารง โดยม925
วตถประสงคเพ�อเพ�มผลลพธและลดปจจยในการบารงรกษา ประกอบดวยวศวกรรมการซอมบารง 926
(Maintenance Engineering) การบรหารงานซอมบารง (Maintenance Management) และ การสนบสนนให927
ฝายผลตสามารถดาเนนเสาหลกของตนได (Autonomous Maintenance) 928
PM (Preventive Maintenance) 929
การบารงรกษาเชงปองกน หน�งในสตรการบารงรกษา (Maintenance Formula) เพ�อเปนการปองกนความ930
เสยหายท�ไมคาดคด ประกอบดวยการบารงรกษาประจาวน (Daily Maintenance) การบารงรกษาตาม931
คาบเวลา (Periodic Maintenance) การเปล�ยนหรอบรณะกอนการเสยหายตามระยะเวลา (Time-Based 932
Maintenance) การเปล�ยนหรอบรณะกอนการเสยหายตามปรมาณการใชงาน (Run-Based Maintenance) 933
และการบารงรกษาเชงพยากรณ (Preventive Maintenance) หรอ การบารงรกษาตามสภาพ (Condition-934
Based Maintenance) 935
P-M Analysis 936
เคร�องมอช �นสงในการวเคราะหเพ�อหาสาเหตท�แทจรงของปญหาเคร�องเสย (Breakdown) และของเสย 937
(Defect) 938
939 940
Poka Yoke 941
เหมอนกบ Mistake Prevention เปนคาในภาษาญ�ป น 942
943
-35-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
POUS (Point Of Use Storage) 944
การจดเกบวสดซอมบารงไวท�หนางาน เปนวธการหน�งในการปรบปรงการใชเวลาในการบารงรกษาเม�อขดของ 945
(BM) ในสวนของการเตรยมการ คนหา หรอ เบกจาย เคร�องไมเคร�องมอ อะไหล หรอ วสดตางๆกอนลงมอซอม 946
ซ�งเวลาในท�ใชไปในชวงกอนการซอมดงกลาว สามารถลดลงไดดวยการจดเกบวสดซอมบารงไวท�หนางานให947
สามารถหยบใช ไดทนทท�ตองการ และในท�สดจะทาใหเวลาท�ใชในการแกไขในภาพรวมลดลง 948
Prevention Cost 949
ตนทนการปองกน เปนตนทนท�จายใหกบการปองกนไมใหเกดของเสยข �นในกระบวนการ เชนคาใชจายในการ950
วางแผนคณภาพ คาใชจายในการออกแบบผลตภณฑใหโอกาสเกดของเสยต�า ตนทนการปรบปรงกระบวนการ 951
ตนทนการฝกอบรม ตนทนดานขอมลขาวสาร เปนตน ตนทนการปองกนน � เปนหน�งในตนทนเพ�อใหไดมาซ�ง952
ช �นงานท�มคณภาพ (Cost of Conformance) ในการคานวณตนทนคณภาพ (Cost of Quality) 953
Proactive Maintenance 954
การบารงรกษาเชงรก กจกรรม ตางๆดานการบารงรกษาท�ปฏบตตอเคร�องจกรกอนท�จะเสยหาย โดยอาศยการ955
รวมกนของการบารงรกษาดวยตนเองของผใชเคร�อง (AM) การบารงรกษาเชงปองกน (PM) และ การ956
บารงรกษาเชงพยากรณ (PDM) ในลกษณะของการปองกนความเสยหาย กาจดความเสยหาย หรอชลอความ957
เสยหาย 958
Production-wide TPM 959
การดาเนนการ บารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ในสวนผลต กอนจะขยายผลไปยงการ960
ดาเนนการท�วท �งโรงงาน (Factory-Wide TPM) และท �งท �งบรษท (Company-Wide TPM) ในท�สด 961
Productive Maintenance 962
การบารงรกษาทวผล กจกรรมตางๆดานการบารงรกษาท�กระทาเคร�องจกรเพ�อเพ�มผลลพธและลด ปจจยใน963
การบารงรกษา โดยอาศยการวเคราะหสตรตางๆในการบารงรกษา (Maintenance Formulas) ใหเหมาะสมกบ964
แตละเคร�องจกร ท �งน �เพ�อปองกนการบารงรกษาเกนความจาเปน (Over Maintenance) สตรตางๆเหลาน �น965
ไดแก การบารงรกษาเม�อขดของ (Breakdown Maintenance) การบารงรกษาเชงปองกน (Preventive 966
Maintenance) การบารงรกษาเชงแกไขปรบปรง (Corrective Maintenance) และ การปองกนการบารงรกษา 967
(Maintenance Prevention) 968
Productivity 969
การเพ�มผลผลต/การเพ�มผลตภาพ 970
1. การแสวงหาหนทางท�จะใชประโยชนสงสดจากทรพยากรท�มอย 971
2. อตราสวนระหวาง ผลตผล (Outputs) กบ ปจจยท�ใช (Input) 972
-36-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Quality Function Deployment (QFD) 973
การแปลงความตองของลกคาสกระบวนการ วธ การอยางเปนระบบในการปรบเปล�ยนกระบวนการเม�อความ974
ปรารถนาของลกคาท�ม ตอผลตภณฑเปล�ยนแปลงไป ท �งน �เพ�อใหการปรบเปล�ยนกระบวนการดงกลาวสงผล975
โดยตรงสงความตองการ ของลกคา เน�องจากการเปล�ยนแปลงกระบวนการท�ไมสงผลความพงพอใจของลกคา976
ถอเปน ความสญเปลาท�ตองกาจดออกไป นอกจากน �น QFD ยงเปนเคร�องมอหน�งในเสาหลกดานคณภาพ 977
(Quality Maintenance) ใน TPM 978
Quality Maintenance 979
การบารงรกษาคณภาพ หน�งในแปดเสาหลก (TPM Eight Pillars) ของการดาเนนการ TPM เปนหนาท�ของ980
ผบรหารระดบสงท�รบผดชอบดานคณภาพ เพ�อการประกนคณภาพในสวนของเคร�องจกรอปกรณท �งหมดต �งแต981
การออกแบบ การเลอกซ �อ หรอการบารงรกษาใหอยในสภาพท�ผลตช �นงานไดอยางมคณภาพตลอดเวลา 982
Quick Changeover (QCO) 983
ดท� SMED 984
RBM (Risk-Based Maintenance) 985
การบารงรกษาตามความเส�ยง เปน การปรบปรงการใชปจจยในการบารงรกษา โดยอาศยการบารงรกษา986
เฉพาะในจดท�มความเส�ยงตอความเสยหาย (Failure) สงเทาน �น (หรอความเส�ยงสงทาการบารงรกษาเขมขน 987
ความเส�ยงต�าทาการบารงรกษาเบาบาง) เพราะจะทาใหใชปจจยในการบารงรกษาลดลง หรอพดอกนยหน�งก988
คอการพจารณาตดรายการการบารงรกษาท�ไมมความจา เปนออก (พจารณาจากความเส�ยง) 989
RCM (Reliability-Centered Maintenance) 990
การบารงรกษาโดยยดความไววางใจไดของเคร�องจกรเปนศนยกลาง คอกระบวนการท�วาดวยการแสวงหาแนว991
ทางการบารงรกษาท�เหนผลมากท�สด เก�ยวของกบการระบใหไดวาควรมการกระทาอะไรและเม�อไหรกบ992
เคร�องจกร จงจะสามารถลดความนาจะเปนในการเกดเคร�องจกรเสยลงได ดวยการใชงบประมาณอยางคมคา993
ท�สด เปนการผสมผสานท�เหมาะสมระหวางการบารงรกษาท�กระทาไปตามสภาพของเคร�อง จกร (Condition-994
Based Maintenance) กระทาไปตามกาลเวลา (Time-Based Maintenance) และ กระทาไปตามปรมาณการ995
ใชงานของเคร�องจกร (Run-Based Maintenance) 996
Reactive Maintenance 997
การบารงรกษาเชงรบ การลงมอทาการแกไขและบารงรกษาหลงจากเคร�องจกรเสยหายแลว (Failure) ถงข �นม998
อาการ ซ�งไมสามารถบอกไดวาการบารงรกษาลกษณะน �จะเกดข �นเม�อใด การบารงรกษาท�ถอเปนเชงรบไดแก999
การบารงรกษาเม�อขดของ (BM) หรอ การใชงานอยางเดยวไมบารงรกษาจนกวาจะเสยหาย (Run-to-Failure) 1000
และการบารงรกษาตามอาการท�เกดข �น (No Scheduled Maintenance) 1001
-37-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Real Time 1002
การสง รบ หรอเกบ ขอมลแบบทนททนใด เปนการอาศยเทคโนโลยในการเกบขอมล เพ�อใหขอมลท�เกดข �นสงไป1003
ยงผ รบและเขาระบบจดเกบในเวลาท�เกอบ จะทนทท�เกดข �น ท �งน �เพ�อการนาไปใชประโยชนอยางทนทวงท เชน1004
เม�อเกดเคร�องจกรเสยแผนกซอมบารงรทนทโดยไมตองมใครแจง และสงชางมาทนท พรอมกนน �นกมการบนทก1005
เวลาตางๆไวดวย รวมถงการสงขอมลไปยงแผนกอะไหล เปนตน 1006
Redundancy 1007
การมสารองหรอเผ�อ เชนกระบวนการผลต เคร�องจกร พนกงาน หรออะไรกตามท�มเหมอนกบท�กาลงใชงานอย1008
อกหน�งชดหรอมากกวา (ไมใชแคการเกบหรอสารองอะไหล) ท �งน �เพ�อใหทางานแทนไดทนทหากเกดความ1009
เสยหาย 1010
Reliability 1011
ความไววางใจไดของเคร�องจกร เปนความนาจะเปน (Probability) ท�เคร�องจกรจะสามารถใชงานไดตลอด1012
ชวงเวลาและเง�อนไขท�ตองการ โดยการจากการเสยหาย (Failure) 1013
Repair 1014
การซอม เปนกจกรรมเพ�อใหเคร�องจกรกบมาใชไดภายหลงเกดความเสยหาย (BM) ดวยการแกไขซอมแซม 1015
เน�องจากไดรบการพจารณาวาคมคากวาการเปล�ยนทดแทน (Replacement) 1016
Replacement 1017
การเปล�ยนทดแทน 1018
1. เปนกจกรรมเพ�อใหเคร�องจกรกบมาใชไดภายหลงเกดความเสยหาย (BM) ดวยเปล�ยนทดแทน 1019
เน�องจากไดรบการพจารณาวาคมคากวาการซอม (Repair) 1020
2. เปนการเปล�ยนทดแทนตามระยะเวลา ท�ถกกาหนดไวใน Time-Based Maintenance หรอการเปล�ยน1021
ทดแทนตามปรมาณการใชงาน ท�ถกกาหนดไวใน Run-Based Maintenance ซ�งท �งหมดเปนไปตาม1022
กลยทธการบารงรกษาเชงปองกนหรอ Preventive Maintenance (PM) 1023
Restoration 1024
การบรณะซอมแซม หน�งในการบารงรกษาเชงปองกนหรอ Preventive Maintenance (PM) ดวยการกาหนดให1025
ถอดช �นสวนหรออปกรณบางตวออกมาบรณะหรอซอมแซม (ปดฝ น ตะไบตกแตง ขดสนม เปนตน) กอนท�มนจะ1026
เสยหาย เสรจแลวใสกลบเขาไปเชนเดม โดยไมมการเปล�ยนทดแทนดวยอนใหมแตอยางใด โดยการ1027
กาหนดเวลาท�จะทาการบรณะหรอซอมแซมดงกลาว ทาไดท �งการกาหนดตาม Time-Based Maintenance 1028
และ การกาหนดตาม Run-Based Maintenance ท �งน �เปนไปตามกลยทธการบารงรกษาเชงปองกนหรอ 1029
Preventive Maintenance (PM) 1030
-38-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Rework 1031
งานท�ตองทาซ �าหรอแกไข 1032
1. หน�งในความสญเสยของเคร�องจกร (Losses) ท�อยในกลมของ Yield Losses สงผลทาใหอตรา1033
คณภาพ (Quality Rate) ต�า และทาใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 1034
2. หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) 1035
Risk 1036
ความเส�ยง 1037
1. ความนาจะเปนท�จะเกดความสญเสย (Losses) ความเสยหาย (Failure) หรอ อนตราย 1038
2. ส�งท�จะทาใหเกดความไมแนนอน และความไมแนนอนเหลาน �นจะสงผลราย (Hazard) 1039
3. โอกาสท�ระบบปองกนจะสญเสยไป 1040
Risk Analysis 1041
การวเคราะหความ เส�ยง เปนกระบวนการเพ�อความไมประมาทประกอบดวย การประเมนความเส�ยง (Risk 1042
Assessment) และ การบรหารความเส�ยง (Risk Management) 1043
Risk-Based Inspection (RBI) 1044
การ ตรวจสอบตามความเส�ยง เปนการตรวจสอบท�เนนเฉพาะจดท�มความเส�ยงหรออยภายใตความเส�ยงตอ 1045
ความเสยหาย (Failure) ตามแนวทางของการบารงรกษาตามความเส�ยง (RBM) 1046
Root Cause 1047
สาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหา การหาสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหามาจากความตองการท�1048
จะกาจดปญหา ใหหมดส �น มากกวาความพงใจอยเพยงการแกปญหาเฉพาะหนา ท �งน �มาจากความจรงท�วา 1049
ทกปญหายอมมสาเหต แตหลายคร �งการแกปญหาไมรจกจบส �น เพราะไดรบการแกไขเพยงสาเหตต �นๆ ไม1050
สามารถลงลกไปใหถงสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหา 1051
Root Cause Failure Analysis (RCFA) 1052
การวเคราะหหาสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหาเคร�องจกรเสย เปนการวเคราะหท�ตองการกาจดปญหา1053
เคร�องจกรเสยซ �าซากในอาการเดมๆให หมดไป ประกอบดวยข �นตอนตามลาดบดงตอไปน � การจาแนกและ1054
วเคราะหปรากฏการณท�เกดข �น การแกปญหาเฉพาะหนา การสบสวนหาสาเหตท�เปนไปไดท �งหมด การตดสน1055
สาเหตสาคญท�ทาใหเคร�องจกรเสย การตดสนสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหา การหาวธการแกไข การ1056
หาวธปองกน และการเกบบนทกเร�องราวและวธการท �งหมดเพ�อการใชประโยชนในอนาคต เคร�องมอข �นสงใน1057
การวเคราะหหาสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหา เคร�องจกรเสย คอ P-M Analysis 1058
-39-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Run-Based Maintenance 1059
การบารงรกษาตามปรมาณการใชงาน เปนการวางกาหนดการหรอตารางการบารงรกษาใหสอดคลองกบ1060
ปรมาณการใชงานโดย ไมไดกาหนดเปนเวลา (Time-Based Maintenance) เชนทกสปดาห ทกเดอน หรอ ทก1061
สามเดอน แตจะกาหนดดวยปรมาณการใชงานท�สมควรไดรบการบารงรกษา เชน ทก 25,000 กโลเมตร (ใน1062
กรณของรถยนต) ทก 5,000 คร �งของการฉด (ในกรณของแมพมพฉดพลาสตก) หรอ ทก 200,000 ลตรท�บรรจ 1063
(ในกรณเคร�องบรรจน �าด�มลงขวด) เปนตน 1064
Run-To-Fail Maintenance 1065
เหมอนกบ Breakdown Maintenance (BM) 1066
Scatter Diagram 1067
ผงการกระจาย หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนกราฟท�ใชแสดงความสมพนธระหวาง ตว1068
แปร 2 ตวท�คกน โดยมจดมงหมายเพ�อหาความสมพนธระหวาง ตวแปรเหตกบตวแปรผล ตวแปรผล 2 ลกษณะ 1069
และ ตวแปรเหต 2 ลกษณะ 1070
Scheduled Downtime 1071
เหมอนกบ Planned Shutdown 1072
Scheduled Maintenance 1073
การบารงรกษาตามตาราง เปนเคร�องมอหน�งในการบารงรกษาตามแผน (Planned Maintenance) ทางานโดย1074
การนากจกรรมการบารงรกษาตางๆท�ตองมการทาในภายภาคหนามาจด ตารางโดยการพจารณาใหลงตวกบ1075
ทรพยากรท�ม 1076
Scheduled Work 1077
งานตามตาราง เปนเคร�องมอหน�งในการบารงรกษาตามแผน (Planned Maintenance) คลายกบการ1078
บารงรกษาตามตาราง (Scheduled Maintenance) ตางกนตรงท� การบารงรกษาตามตาราง นากจกรรมการ1079
บารงรกษามาระบในตาราง แต ในกรณของงานตามตาราง นางานท�พนกงานฝายบารงรกษาตองทามาระบไว1080
ในตารางการ 1081
Secondary Failure 1082
ความเสยหายสบเน�อง เปนความเสยหายท�เกดข �นมาใหม (Failure) เน�องจากจากความเสยหายกอนหนาไมได1083
รบการแกไข จนกระท �งสงผลไปยงสวนอ�นไมวาจะทางตรงหรอทางออม เชน เคร�องปรบอากาศในหองสมมนาท�1084
ไดรบการคานวณวาตองใชสามตว แตเม�อเกดเสยข �นมาหน�งตวกไมไดรบการแกไข จนทาใหสองตวท�เหลอ1085
ทางานหนกเกนไป จนในท�สด หน�งในสองหรอไมกท �งสองตวน � เสยตามมา 1086
1087
-40-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Self-Learning 1088
การเรยนรดวยตนเอง หน�งในวธการของเสาหลกดานการพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบารงรกษา 1089
(Operation and Maintenance Skill Development) ในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ม1090
วตถประสงคเพ�อใหบคลากรมความรเพยงพอท�จะทางานอยางชานชานาญได (ท �งฝายผลตและฝาย1091
บารงรกษา) อนจะเปนพ �นฐานสการพฒนาระบบการบารงรกษาอยางย�งยน 1092
Setup Time 1093
เวลาต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลต หน�งในความสญเสยจากเคร�องจกร (Losses) เปนความสญเสยในหมวด1094
ท�ทาใหเคร�องหยด (Shutdown Losses) ซ�งจะทาใหอตราการเดนเคร�อง (Availability) ต�า และสงผลให1095
ประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าลงไปดวยในท�สด เปาหมายของการลดเวลา ต �งเคร�อง หรอเปล�ยน1096
รนการผลตในระดบโลกคอ SMED 1097
Shutdown 1098
เวลาหยดหรอปดเคร�อง เปนเวลาท�เคร�องจกรไมไดใชงาน ซ�งถามเหตผลมาจากความจาเปนตางๆ เรยกวาเวลา1099
หยดตามแผน (Planned Shutdown) แตถามเหตผลมาจากความไรประสทธภาพหรอไรประสทธผลของระบบ1100
การผลตหรอ การบารงรกษา จะเรยกวาเวลาน �วา ความสญเสยท�ทาใหเคร�องหยด (Shutdown Losses) 1101
Shutdown losses 1102
ความสญเสยท�ทาใหเคร�องหยด เปนกลมความสญเสย ประกอบดวย การปลอยใหเคร�องเสยหาย (Failure) 1103
การต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลต (Setup) และการปรบแตง (Adjustment) ความสญเสยกลมน �จะทาให1104
อตราการเดนเคร�อง (Availability) ต�า และสงผลใหประสทธผลโดยรวมของ เคร�องจกร (OEE) ต�าลงไปดวยใน1105
ท�สด 1106
Shutdown Maintenance 1107
การบารงรกษาเม�อเคร�องจกรหยดหรอปด เปนการบารงรกษาในรายการท�ไมสามารถกระทาไดในเวลาท�1108
เคร�องจกรกาลง เดน ซ�งเปนไปไดท �งจงใจหยดเคร�องจกรเพ�อทาการบารงรกษาในรายการดงกลาว หรออาศย1109
ทาการบารงรกษาในรายการดงกลาวเม�อเคร�องจกรจาเปนตองหยด อยแลว ดวยสาเหตอ�น 1110
Six Sigma Quality Program 1111
การปรบปรงคณภาพตามแนวคด Six Sigma ถกนามาใชและเปนรจกรโดยการรเร�มของบรษท Motorola ในป 1112
1988, six sigma เปนคาจากสถตศาสตร เม�อนามาใชในเร�องคณภาพ แสดงถงความเขมขนของการดาเนนการ1113
ดานตางๆเพ�อปรบปรงคณภาพ โดยมเปาหมายอยท�การลดของเสยใหมไมเกน 3.4 PPM ในขณะท� three 1114
sigma แบบเดมท�ใชกนอยท�วไปจะลดของเสยใหมไดไมเกน 66.8 PPM 1115
-41-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Skill Map 1116
แผนท�ทกษะ หน�งในเคร�องมอของเสาหลกดานการพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบารง รกษา 1117
(Operation and Maintenance Skill Development) ในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ม1118
วตถประสงคเพ�อความชดเจนเปนรปธรรมของการพฒนาทกษะของบคลากรแตละ คน (ท �งฝายผลตและฝาย1119
บารงรกษา) วาการเรยนรท�มลกษณะเฉพาะของแตละคน ตองเร�มจากตรงไหน หลกสตรอะไร แลวตอดวยอะไร 1120
ไปเร�อยๆจนกวาจะถงเปาหมายดานความรท �งเชงคณภาพและปรมาณตามท�ระบ ไวในแผนท�ทกษะ 1121
Small-Group Activities 1122
กจกรรมกลมยอย ด Overlapping Small-group Activities 1123
SMED (Single Minute Exchange of Die) 1124
การต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลตดวยเวลาอนรวดเรว โดยเวลาอนรวดเรวดงกลาวหมายถง เวลาไมถง10 1125
นาท (หรอเวลาเลขตวเดยวหนวยเปนนาท ท�มาจากคาเตมวา "single digit minute") เปนเปาหมายของการลด1126
ความสญเสยจากการต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลต (Setup Time) เพ�อการลดความสญเสยจากการหยด1127
เคร�อง (Shutdown Losses) หรออกนยหน�งคอเพ�อเพ�มอตราการเดนเคร�อง (Availability) ท�จะสงผลไปยงการ1128
เพ�มของประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ในท�สด การต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลตดวยเวลา1129
อนรวดเรว ประกอบดวยข �นตอนหลกๆดงตอไปน � 1) การแยกแยะข �นตอนท �งหมดออกเปน Internal Setup และ 1130
External Setup 2) หาทางยายข �นตอน internal setup ออกไปเปน external setup 2) ปรบปรงข �นตอนท�เปน 1131
internal setup ใหใชเวลานอยลง และ 3) ปรบปรงข �นตอนท�เปน external setup ใหใชเวลานอยลง (ข �นตอนน � 1132
ทาหรอไมกได) 1133
Source of Contamination 1134
แหลงท�มาของความสกปรกหรอส�งแปลกปลอม เปนส�งท�ตองหาใหพบจากการทาความสะอาดแบบตรวจสอบ 1135
(Inspection Cleaning) และกาจดออกไป ซ�งเปนหน�งในกจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) ท �งน �เพ�อการ1136
รกษาและดารงไวซ�งสภาพพ �นฐานของเคร�องจกร (Basic Conditions) อยางย�งยน เน�องจากเปนการกาจดท�1137
เหตแหงความสกปรก 1138
Source of Problems 1139
แหลงกาเนดปญหา เปนส�งท�ตองหาใหพบจากการทาความสะอาดแบบตรวจสอบ (Inspection Cleaning) 1140
และกาจดออกไป ซ�งเปนหน�งในกจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) ท �งน �เพ�อการกาจดสาเหตพ �นฐานของ1141
ความบกพรองของเคร�องจกร ประกอบดวย แหลงท�มาของความสกปรก (Source of Contamination) 1142
แหลงท�มาของความส�นสะเทอน (Source of Vibration) และ แหลงท�มาของอนตราย (Source of Unsafe 1143
Conditions) 1144
-42-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Special Contract 1145
การส�งซ �อแบบกาหนดสญญาพเศษกบผขาย หน�งในวธการส�งซ �อ (Ordering Method) วสดซอมบารง 1146
(Maintenance Material) เพ�อใหเกดความสะดวกตามเง�อนไขท�ตองการในการส�งซ �อ การจดสง และการจดเกบ 1147
โดยท �งหมดจะถกเช�อมโยงมาท�ประสทธภาพของการจดซ �อท�วา มอะไหลใหใชอยางทนทวงท เวลาท�ตองการ 1148
ในขณะท�ปรมาณอะไหลคงคลงอยในระดบต�า 1149
Speed Losses 1150
การท�เคร�องจกรไมสามารถเดนเรวได หน�งในความสญเสยของเคร�องจกร (Losses) เปนความสญเสยในหมวด1151
ของความสญเสยดานกาลงการผลต (Capacity Losses) ท�ทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง (Performance 1152
Efficiency) ต�า และจะทาใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 1153
Sporadic Losses 1154
ความสญเสยแบบฉบพลน เปนความเสยหายท�มาจากเหตการณหรอสาเหตใดๆกตามท�ทาใหสมรรถนะของ 1155
เคร�องจกรเบ�ยงเบนไปจากระดบปกตอยางมาก ในคร �งเดยว จนทาใหไมสามารถใชงานได บากคร �งมการสะสม1156
ของความสญเสยแบบเร �อรง (Chronic Losses) เปนพ �นฐานมากอน ซ�งกรณน �กจะทาใหความสญเสยแบบ1157
ฉบพลนเกดไดงายข �น 1158
Standby Time 1159
เวลาสารอง ชวงเวลาท�กระบวนการผลตมเคร�องมจกรพรอมใชสารองอยตลอดเวลา และไมไดเปนเพราะไมม1160
ตารางการผลตเหมอนกบ Non-Scheduled Time หากแตเปนเพราะตองการมไวสารอง 1161
Standardization 1162
การทาใหเปนมาตรฐาน หน�งในเจดข �นตอนของการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) เปนการทาส�งตางๆท�เก�ยวของ1163
กบประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ใหเปนมาตรฐาน ประกอบดวย มาตรฐานการปฏบตงาน 1164
มาตรฐานสถานท�ทางาน มาตรฐานการใชเคร�องมอ มาตรฐานการจดการอะไหล มาตรฐานความความสญเสย 1165
(Losses) ท�ยอมใหได และมาตรฐานการใชการควบคมดวยการมองเหน (Visual Control) โดยผลท�คาดหวง1166
ของการจดทาทกอยางดงกลาวใหเปนมาตรฐาน คอ การปรบปรงบทบาทของผใชเคร�อง การดารงไวซ�งผลการ1167
ปรบปรง และ การยกระดบการบารงรกษาดวยตนเอง 1168
Startup time 1169
ชวงเวลาเร�ม (ลอง) เคร�องจกร หน�งในความสญเสยของเคร�องจกร (Losses) เปนความสญเสยในหมวดของ1170
ความสญเสยดานกาลงการผลต (Capacity Losses) ท�ทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง (Performance 1171
Efficiency) ต�า และจะทาใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 1172
-43-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Stratification 1173
การแยก แยะขอมล หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนแนวทางเบ �องตนในการวเคราะห1174
ขอมล โดยการแยกประเภทของขอมลออกเปนกลม ๆตามสมมตฐานในการวเคราะห เพ�อศกษาวาขอมลในแต1175
ละกลมมสภาพท�แตกตางกนหรอไม? อยางไร? ท �งน �เพ�อการจากดวงของการสบหาสาเหตท�แทจรง ใหแคบลง 1176
Statistical Process Control (SPC) 1177
การควบคมกระบวนการเชงสถต การ วเคราะหความเบ�ยงเบนผานการใชแผนภมควบคม (Control Chart) เพ�อ1178
ตรวจจบความผดปกตของกระบวนการ หากมความผดปกตเกดข �น จะมการตอบสนองอยางทนทวงทตอไป 1179
โดยท�วไปการควบคมกระบวนการเชงสถตจะใชในกระบวนการประกนคณภาพ ภายใตแนวคดท�วา หาก1180
กระบวนการอยภายใตการควบคม ผลลพธ (คณลกษณะทางคณภาพ) ท�ออกมา ยอมเปนไปตามตองการ 1181
อยางมนยสาคญ 1182
Subsystem Criticality 1183
ช �นสวนหรอ อปกรณวกฤต เปนช �นสวนหรออปกรณท�มความสาคญมากตอการทางานของเคร�องจกรหรอของ 1184
ระบบ ซ�งไมอาจปลอยใหชารดหรอทางานไมเตมประสทธภาพได มฉะน �นความเสยหายใหญหลวงจะตามมา 1185
ไมวาจะเปนความเสยหายทางดานส�งแวดลอม ความปลอดภย และสขภาพอนามย หรอความเสยหายทางดาน1186
การผลต (ปรมาณ/คณภาพ) กตาม 1187
Sudden Failure 1188
เหมอนกบ Sporadic Losses 1189
Supply Chain Management 1190
การบรหารหวงโซอปทาน เปนการบรหารจดการกบการไหลของวสด ของขอมลขาวสาร และ ของกระบวนการ1191
ทางการเงน ในเครอขายหน�งๆท�ประกอบดวย ผสงวตถดบ (Supplier) ผผลต (Manufacturer) ผสงสนคา 1192
(Distributer) และ ลกคา (Customer) ท �งน �เพ�อความมประสทธผลรวมกนของสมาชกท �งหมดในเครอขาย อน1193
จะนาไปสการสงเสรมศกยภาพรวมกนในการแขงขน 1194
Symptom 1195
อาการความเสยหายของเคร�องจกร เปนผลลพธท�ไดจากการวดเชงคณภาพหรอเชงปรมาณเพ�อแสดงวาเคร�อง 1196
จกรมความผดปกตหรอไมอยางไร มากนอยเพยงใด ทางตรงหรอทางออม 1197
Systematic Preventive Maintenance 1198
การบารงรกษาเชงปองกนอยางเปนระบบ เปนการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) ท�ให1199
ความสาคญความมกฎเกณฑ ระเบยบแบบแผน รวมถงหลกในการพจารณาการจดตารางการบารงรกษาเชง1200
ปองกนใหสอดคลองกบ เคร�องจกรแตละประเภท ท �งน � การบารงรกษาเชงปองกนอยางเปนระบบ ม1201
-44-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
วตถประสงคเพ�อความย�งยนและปฏบตไดดวยกลไกของระบบ มากกวาท�จะปฏบตไดโดยอาศยคน (ความใสใจ1202
หรอความชานาญสวนบคคล) 1203
Task / Task List 1204
ภารกจ งาน หรอรายการงานดานการบารงรกษาท�ตองทาใหสาเรจ ท�มการกาหนดไวลวงหนา โดยท�วไปมกจะ1205
เปนงานดานกรบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) 1206
Team-Based Problem Solving 1207
การแกปญหาแบบเปนทม เปนรปแบบหน�งของการแกปญหาท�เนนการมสวนรวม อาศยความคดท�หลากหลาย 1208
โดยการนาผ เก�ยวของมารวมทมกน ไมวาจะเปนทมแบบเปนทางการหรอไมเปนทางการ ทมแบบในสายงาน 1209
(Functional Team) หรอทมขามสายงาน (Cross Functional Team) กตาม 1210
Total Effective Equipment Productivity (TEEP) 1211
ความ สามารถในการเพ�มผลผลตโดยรวมของเคร�องจกร เปนการวดการเพ�มผลผลต (Productivity) หรอผลต1212
ภาพของเคร�องจกร หรอการหาอตราสวนท �ง 3 ดงตอไปน � 1213
1. การหาอตราสวนระหวาง จานวนช �นงานท�ผลตไดจรงในชวงเวลาท�กาหนด กบ จานวนช �นงานท�ควร1214
ผลตไดตามการคานวณทางทฤษฎ (หรอตามท�ออกแบบไว) ในชวงเวลาเดยวกน 1215
2. การหาอตราสวนระหวาง เวลาท �งหมดท�เคร�องจกรม (ตามปฏทน) กบ เวลาเฉพาะท�เคร�องจกรเดน 1216
3. การหาอตราสวนระหวาง จานวนหรอปรมาณวตถดบท �งหมดท�เขาสเคร�องจกร กบ จานวนหรอปรมาณ1217
วตถดบท �งหมดท�กลายเปนผลตภณฑ 1218
อน�ง หากนาอตราสวนท �ง 3 มาพจารณารวมกน ความสามารถในการเพ�มผลผลตโดยรวมของเคร�องจกร ก1219
เหมอนกบ ประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) น�นเอง ตางกนตรงท� OEE คดอยบนฐานของเวลา1220
รบภาระงาน (Loading Time) แต ความสามารถในการเพ�มผลผลตโดยรวมของเคร�องจกร คดอยบนฐานของ1221
เวลาท �งหมดตามปฏทน 1222
Terotechnology 1223
เทอโรเทคโนโลย (Tero เปนคาในภาษกรก) ใชอางถงเทคโนโลยในการบรหารสนทรพยทางกายภาพ (Physical 1224
Asset) (อาคาร อปกรณ เคร�องจกร โรงงาน เปนตน) ท�มาจากการรวมเขาดวยกนของศาสตรทางดานการ1225
จดการ การเงน และ วศวกรรม เพ�อวตถประสงคดงตอไปน � 1226
1. ยดอายการใชงาน และเพ�มประสทธภาพ ภายใตความคมคาหรอไดเปรยบเชงเศรษฐศาสตร 1227
2. หาอายการใชงานสงสด ท�ยงคงประสทธภาพสงสด และมความประหยดสงสด หรอเรยกไดอกอยางวา1228
การหา Economic Life-cycle Costs (LCC) หรอการหาคาใชจายตลอดวงชวตท�ประหยดสด 1229
-45-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Thermography 1230
การวดและบนทกอณหภม เปนกระบวนการหน�งในตดตามสภาพเคร�องจกรโดยสงเกตและวเคราะหจากความ 1231
รอนท�เกดข �น โดยปกตใชกลองอนฟาเรด (Infrared Cameras) รวมกบโปรแกรมคอมพวเตอรในการตรวจจบ 1232
อปกรณหรอเคร�องจกรท�นยมตดตามสภาพโดยสงเกตและวเคราะหจากความรอน เชน ฉนวนหรออปกรณ1233
เช�อมตอท�ตองทนแรงเคล�อนไฟฟาสงๆ ขดลวดเหน�ยวนาในเตาหลอมโลหะดวยไฟฟา หมอตมแรงดนสงใน1234
อตสาหกรรม เปนตน 1235
Throwaway Maintenance 1236
การบารงรกษาแบบรอเวลาเปล�ยน คลายกบการบารงรกษาเม�อขดของ หรอ Breakdown Maintenance (BM) 1237
ตางกนตรงท� การบารงรกษาเม�อขดของ เม�อเกดเหตความเสยหายข �นแลว การแกไขเปนไดท �งการซอม 1238
(Repair) หรอ การเปล�ยน (Replacement) แตสาหรบ การบารงรกษาแบบรอเวลาเปล�ยน การแกไขจะเปนการ1239
เปล�ยนเพยงอยางเดยว เน�องจากไมสามารถซอมได หรอยงยากเกนกวาจะซอม เชนอปกรณอเลกทรอนกสบาง1240
ตว 1241
Time-based Model Selection 1242
การเลอกเคร�องจกรตนแบบจากเวลาหยดของเคร�อง อนเน�องมาจากการเกดความเสยหายถงข �นใชงานไมได 1243
(Breakdown) กลาวคอ ในการดาเนนการ TPM ขนาดของการดาเนนการดาเนนการท�เปนท�นยมอยางหน�งคอ 1244
การเร�มท�เคร�องจกรตนแบบกอน เพ�ออาศยเปนท�เรยนรและสรางความชานาญ จากน �นจงขยายผลออกไปในวง1245
กวาง และหน�งในวธการเลอกเคร�องจกรตนแบบกคอ การเลอกจากเวลาหยดของเคร�องอนเน�องมาจากการเกด1246
ความเสยหายถงข �นใช งานไมได น�เอง และยงมอกวธหน�งคอ การเลอกจากความถ�ของการเกดความเสยหาย1247
ถงข �นใชงานไมได (Frequency-Based Model Selection) 1248
TPM (Total Productive Maintenance) 1249
การบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม 1250
1. ความหมายสาหรบ TPM ในสวนผลต (Production TPM) 1251
o ระบบการบารงรกษาท�จะทาใหเคร�องจกรอปกรณเกดประสทธภาพสงสด (Overall 1252
Efficiency) การประยกตใช PM เพ�อใหสามารถใชเคร�องจกรไดตลอดอายการใชงาน ระบบ1253
การบารงรกษาของทกคนท�มสวนไดสวนเสยกบเคร�องจกรอปกรณ ไดแก ผวางแผนการผลต 1254
ผใชเคร�อง และฝายซอมบารง 1255
o ระบบการบารงรกษาท�อยบนพ �นฐานของการมสวนรวมต �งแตผบรหารระดบสงจนถงผใชเคร�อง 1256
o การทาใหทกคนเขามามสวนรวมในการทา PM ในลกษณะเปนกลมยอยหลายกลม 1257
2. ความหมายสาหรบ TPM ท�วท �งองคกร (Company-wide TPM) 1258
-46-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
o ระบบการบารงรกษาท�สงเสรมใหเกดความรวมมอของทกฝาย โดยมความมงม�นวา1259
ประสทธภาพโดยรวมของระบบการผลตตองสงสด 1260
o การทาใหเกดระบบปองกนเพ�อไมใหม ความสญเสย (Losses) เกดข �นกบเคร�องจกรและ 1261
ผลตภณฑ ซ�งท �งน �ตองทาใหเกด "อบตเหตเปนศนย" "ของเสยเปนศนย" และ "เคร�องเสยเปน1262
ศนย" 1263
o การใหฝายผลต ฝายพฒนา ฝายบรหาร ฝายขาย มารวมกนในการพฒนาประสทธภาพ1264
โดยรวมของระบบการผลต 1265
o ระบบการบารงรกษาท�อยบนพ �นฐานของการมสวนรวมต �งแตผบรหารระดบสงจนถง 1266
ผใชเคร�อง 1267
o การทาใหความสญเสยเปนศนยโดยผานกจกรรมกลมยอยท�ทกกลมมภาระงานท� คาบเก�ยว1268
กน (Overlapping) จากหนงสอ การบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM), ธาน อวม1269
ออ, 2546 1270
TPM Coordinator 1271
ผประสานงาน TPM เปนผ ทาหนาท�ในการประสานงานระหวางกลมยอยตางๆ (Overlapping Small Group 1272
Activity) ในการดาเนนการ TPM รวมถงการประสานงานระหวางเสาหลกตางๆ (TPM Eight Pillars) ท �งน �เพ�อ1273
การส�อสาร ท�ท�วถงและในทศทางเดยวกน 1274
TPM Eight Pillars 1275
แปดเสาหลกในการดาเนนการ TPM เปนกจกรรมของฝายตางๆภายในองคกรท�ตองทาเพ�อการมสวนรวมตอ 1276
TPM ประกอบดวย 1277
1. การปรบปรงเฉพาะเร�อง (Focused Improvement/Individual Improvement/Kobetsu Kaizen) 1278
2. การบารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) 1279
3. การบารงรกษาตามแผน (Planned Maintenance) 1280
4. การพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบารงรกษา (Operation and Maintenance Skill 1281
Development) 1282
5. การคานงถงการบารงรกษาต �งแตข �นของการออกแบบ (Initial Phase Management) 1283
6. การบารงรกษาคณภาพ (Quality Maintenance) 1284
7. TPM จากสวนสานกงานหรอสวนสนบสนน (Office TPM) 1285
8. ความปลอดภย ชวอนามย และส�งแวดลอม (HSE) 1286
-47-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
TPM Facilitator 1287
ผ อานวยการ TPM เปนบคคลหรอกลมบคคลท�ทาหนาท�ใหการดาเนนการ TPM งายข �น สะดวกข �น ดวยการ 1288
สนบสนน สงเสรม กอใหเกด และ ใหคาแนะนา ท �งน �เพ�อใหการดาเนนการ TPM มจงหวะความเรวท�เหมาะสม 1289
และไปในทศทางเดยวกน 1290
TPM Kickoff 1291
พธเปดเร�มดาเนน การ TPM เปนการจดพธการภาคสนามเพ�อใหผบรหารสงสดไดทาการประกาศการเร�ม 1292
ดาเนนการ TPM อยางเปนทางการ พรอมกบการประกาศนโยบาย (TPM Policy) คณะทางาน แผนงานหลก 1293
(TPM Master Plan) และเปาหมาย ตอหนาผบรหาร พนกงาน ลกคา หรอแขกรบเชญอ�นๆ รวมถงการแสดง1294
ปณธานรวมกนในรปแบบตางๆ เชนการกลาวคาม�น การประกาศคาขวญ การแจกของท�ระลก เปนตน 1295
TPM Master Plan 1296
แผนงานหลกในการดาเนนการ TPM เปนการจดตารางเวลาไวลวงหนาในระยะยาว (3-5 ป) เพ�อใหม�นใจวาจะ1297
มการปฏบตทกเสาหลก (TPM Eight Pillars) และทราบกรอบเวลาในการเร�มและเหนผลของแตละเสาหลก 1298
รวมถงเปนกรอบเวลาในการปฏบตข �นตอนท �งหมด (TPM Twelve Steps) หรออาจกลาวไดวาเปนการจดสรร1299
ทรพยากรเวลาใหลงตวกบแปดเสาหลกและสบ สองข �นตอน 1300
TPM Outcomes 1301
ผลสบเน�องจากความสาเรจของการดาเนนการ TPM หากการดาเนนการ TPM ประสพความสาเรจ ผลลพธท�1302
เกดข �น (TPM Outputs) จะสงผลสบเน�องในระดบองคกรท�ถอวาเปนความสามารถในการแขงขนดงตอไป น � 1303
การเพ�มผลผลต (Productivity) 1304
คณภาพ (Quality) 1305
การลดตนทน (Cost) 1306
การสงมอบ (Delivery) 1307
ความปลอดภย (Safety) 1308
ขวญกาลงใจ (Morale) 1309
ความยดหยน (Flexibility) 1310
พลงงานและส�งแวดลอม (Environment & Energy) 1311
TPM Outputs 1312
ผลลพธจากความสาเรจของการดาเนนการ TPM หากการดาเนนการ TPM ประสพความสาเรจ ผลลพธท�1313
เกดข �นจะประกอบไปดวย ผลลพธทางดานการผลต โดยการทาให OEE มคาสงท�สด และสงผลลพธทางดาน1314
-48-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
คน โดยการทาใหทกคนมสวนรวมและมพนธะสญญารวมกน (Total participation and Total Commitment) 1315
ซ�งผลลพธท �งสองดงกลาว จะนามาซ�งความสามารถในการแขงขนขององคกร (TPM Outcome) 1316
TPM Policy 1317
นโยบาย TPM การแสดงความชดเจนตอความสาคญ ปรชญา แนวคด และเปาหมายในการดาเนนการ TPM ท�1318
เปนลายลกษณอกษร และประกาศโดยผบรหารสงสด (Top Management) กอนเร�มดาเนนการ (TPM Kickoff) 1319
TPM Strategy Map 1320
แผนท�กลยทธในการดาเนนการ TPM เปนผงแสดงความเช�อมโยงของกจกรรมและความรบผดชอบตางๆของ1321
แตละเสาหลก (TPM Eight Pillars) ต �งแตเร�มตน จนถงบรรลเปาหมาย ท �งน �เพ�อใหทกคนไดยดถอปฏบต 1322
เปรยบเสมอนหน�งแผนท�ไปสเปาหมาย (TPM Outputs and TPM Outcomes) และท�สาคญ การมแผนท�กล1323
ยทธในการดาเนนการ TPM จะทาใหการเดนเขาสเปาหมายดงกลาว ไปในทศทางเดยวกน 1324
TPM Tag 1325
ปายแสดงจดบกพรอง เปน การควบคมดวยการมองเหน (Visual Control) อยางหน�ง ท�ใชใน TPM โดยเฉพาะ1326
ในการบารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) เปนการตดหรอแขวนปายไวตรงบรเวณท�ผดปกต 1327
(Abnormality) ของเคร�องจกร และจนกวาจะไดรบการแกไขจงจะนาออกไป นอกจากน �นยงมการตดหรอแขวน1328
ปายในลกษะดงกลาวไวท� จดยากลาบาก (Difficult Work Area) และแหลงกาเนดปญหา (Source of 1329
Problem) 1330
TPM Twelve Steps 1331
สบสองข �นตอนในการดาเนนการ TPM ข �นตอนท� 1: ผบรหารสงสดประกาศการตดสนใจการนา TPM มาใช 1332
ข �นตอนท� 2: อบรม ใหความร การศกษา และรณรงคสงเสรมความเขาใจ TPM 1333
ข �นตอนท� 3: กาหนดโครงสรางการดาเนนการ TPM อยางเปนทางการ พรอมคณะทางาน 1334
ข �นตอนท� 4: กาหนดปรชญา นโยบาย (TPM Policy) และเปาหมายในการทา TPM 1335
ข �นตอนท� 5: จดเตรยมตวแบบดาเนนการ แผนท�กลยทธ และแผนงานหลก 1336
ข �นตอนท� 6: เปดการดาเนนการ TPM อยางเปนทางการ (TPM Kickoff) 1337
ข �นตอนท� 7: สงเสรมประสทธภาพการผลตใหสงข �นอยางเปนรปธรรมและดารงไวอยางเปนระบบ 1338
ข �นตอนท� 8: การคานงถงการบารงรกษาต �งแตข �นการออกแบบ/เร�มแรก 1339
ข �นตอนท� 9: การบารงรกษาเพ�อคณภาพ 1340
ข �นตอนท� 10: TPM ในสวนสานกงานและหนวยงานสนบสนนตางๆ 1341
ข �นตอนท� 11: ชวอนามย ความปลอดภย ส�งแวดลอม และพลงงาน 1342
ข �นตอนท� 12: เกบรายละเอยดของการปฏบตเพ�อความสมบรณแบบและยกระดบความสาเรจ/การปรบปรง 1343
-49-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
TQM (Total Quality Management) 1344
การบรหารคณภาพท�งท �งองคกร วฒนธรรม ขององคกรท�สมาชกทกคนตางใหความสาคญ และมสวนรวมใน1345
การพฒนาการดาเนนงานขององคกรอยางตอเน�อง โดยมงท�จะตอบสนองความตองการ และสรางความพอใจ1346
ใหแกลกคา ซ�งจะสรางโอกาสทางธรกจ ความไดเปรยบในการแขงขนและพฒนาการท�ย�งยนขององคกร 1347
Top Management 1348
ผบรหารสงสดขององคกร บคคล ผ มสวนสาคญย�งในการดาเนนการ TPM ใหประสบผลสาเรจ เน�องจากวาการ1349
ดาเนนการใหสาเรจน�นตองอาศยคาม�นสญญาจากผบรหารสง สด (Top Management Commitment) ท �งน �1350
เพ�อเปนสญญาณวาทกคนในองคกรตองใหความรวมมอ และมสวนรวม (Total Participation) รวมถงความ1351
ม�นใจของทกคนวาจะไดรบการสนบสนน 1352
Total Commitment 1353
คาม�นสญญารวมกนของทกคน หน�งในผลลพธจากความสาเรจของ TPM กลาวคอ ในความสาเรจของ TPM 1354
ไมไดวดกนท�เคร�องจกรหรอการผลตเพยงอยางเดยว หากแตมการวดทางดานคนดวย และหากการ ดาเนนการ 1355
TPM สามารถทาใหพนกงานทกคนมคาม�นสญญารวมกน กถอเปนความสาเรจอยางหน�ง 1356
Total Participation 1357
การมสวนรวมของทกคน หน�งในความสาเรจทางดานคนในการดาเนนการ TPM คอการมสวนรวมของทกคน 1358
ในลกษณะของการท�ทกคนเปนสมาชกกลมยอยไมกลมใดกกลมหน�งในกจกรรม กลมยอยแบบคาบเก�ยว 1359
(Overlapping Small Group Activity) 1360
Total Time 1361
เวลาท �งหมดในชวงของการวด เปนระยะเวลาท �งหมดตลอดชวงของการวดท�นบเฉพาะเวลาทาการ (ผลต) เชน1362
การวดประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ในชวงเวลาหน�งสปดาหของโรงงานแหงหน�ง ท�มวนทางาน1363
ประจาสปดาหเทากบ 6 วน (จนถงเสาร) และในแตละวนทางานหน�งกะ (8 ช�วโมง) ดงน �นในกรณของโรงงาน1364
แหงน � เวลาท �งหมดจะเทากบ 48 ช�วโมง (6 x 8) จะเหนไดวา เวลาท �งหมดตลอดสปดาหของโรงงานแหงน �ไม1365
เทากบ 168 ช�วโมง (7 x 24) 1366
Transportation Waste 1367
ความสญเสยจากการขนสง หน�ง ในความสญเสยในกระบวนการผลต (Waste) ท�ไมมการบรหารการผลต1368
ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time หรอพดอกนยหน�งคอการขนสงไมกอใหเกดมลคาเพ�มแกวสด ความ1369
สญเสยตามมาในรปของ ตนทนในการขนสง ความเส�ยงตอวสดเสยหาย ความเส�ยงตอวสดสญหาย ความเส�ยง1370
ตออบตเหต เสยเวลาในการผลตสนคา เปนตน 1371
-50-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Transportation Waste 1372
ความสญเสยจากการขนสง หน�ง ในความสญเสยในกระบวนการผลต (Waste) ท�ไมมการบรหารการผลต1373
ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time หรอพดอกนยหน�งคอการขนสงไมกอใหเกดมลคาเพ�มแกวสด ความ1374
สญเสยตามมาในรปของ ตนทนในการขนสง ความเส�ยงตอวสดเสยหาย ความเส�ยงตอวสดสญหาย ความเส�ยง1375
ตออบตเหต เสยเวลาในการผลตสนคา เปนตน 1376
Ultrasonic Inspection 1377
การตรวจสอบโดยใชคล�นความถ�เหนอเสยง เปนการสงคล�นความถ�สงไปยงส�งท�ตองการตรวจสอบและรบการ1378
สะทอนกลบ และทาการวเคราะหเพ�อตรวจจบความผดปกตท�อาจพบลวงหนากอนท�จะเสยหาย ลกลามใหญโต 1379
เชน การตรวจสอบรพรนและส�งเจอปนภายในแนวเช�อม (Joint Welding) การตรวจสอบรอยราวภายใน1380
เคร�องจกร เปนตน 1381
Unbalance 1382
การเสยสมดล สภาพท�เกดแรงเหว�ยงหนศนย (Centrifugal Force) ข �นอยางไมสมดล ในช �นสวนหมนอน1383
เน�องจากมแรงส�นสะเทอนกระทาตอจดท�รองรบ (Bearings) ของเพลาหมนน �น 1384
Unplanned Maintenance 1385
การบารงรกษาโดยไมมแผน หมายถงกจกรรมการบารงรกษาใดๆ ท�ถกมอบหมายหรอตดสนใจวาตองทาโดย1386
ปจจบนทนดวน ไมได 1387
Unscheduled Downtime 1388
เวลาหยดเคร�องจกรนอกเหนอจากท�กาหนดไวตามแผน เปนชวงเวลาท�เคร�องจกรไมสามารถใชงานไดเน�องจาก1389
ตองหยดเพ�อกระทา การใดๆกตาม โดยท�เวลาหยดดงกลาวน �นไมไดวางแผนไวลวงหนา เชน เวลาในการ1390
บารงรกษาท�ไมเสรจส �นตามตาราง เวลาในการบารงรกษาท�มาจากการเล�อนตาราง เวลาหยดอนเน�องมาจาก1391
ตารางการผลตเปล�ยนแปลง เวลาหยดอนเน�องมาจากระบบน �ารอน ระบบแรงดนลม (Facility) เสย เปนตน 1392
Unscheduled Maintenance 1393
การบารงรกษานอกตารางหรอไมไดอยในกาหนดการ เหมอนกบ Unplanned Maintenance 1394
Uptime 1395
เวลาท�เคร�องจกรพรอมทางานอยางเตมประสทธภาพและตอเน�อง ตรงขามกบ Downtime 1396
Useful Life 1397
ชวงระยะเวลาสงสดท�เคร�องจกรใชงานไดโดยปราศจากความเสยหาย เปนชวงเวลาท�ระบไวในการบารงรกษา1398
ตามสภาพ (Condition-Based Maintenance) วาไมตองการการบารงรกษาใดๆมากนก นอกจากการ1399
บารงรกษาเพ�อดารงไวซ�งสภาพพ �นฐาน (Basic Conditions) มฉะน �นแลวจะกลายเปนการบารงรกษาเกนความ1400
จาเปน (Over Maintenance) 1401
-51-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
User Maintenance (UM) 1402
การบารงรกษาโดยผใชเคร�อง เหมอนกบ Autonomous Maintenance 1403
Valuable Net-Operating Time 1404
อตราการเดนเคร�องสทธท�เกดมลคา หมายถง ชวงระยะเวลาท�เคร�องจกรเดนไดอยางเตมประสทธภาพ ไมมการ1405
สญเสยกาลงการผลต (Capacity Loss) และไมมของเสย (Defect) หรอการซอมงาน (Rework) เกดข �นในชวง1406
เวลาดงกลาว คานวณไดโดย เวลาเดนเคร�องสทธ (Net-Operating Time) ลบดวยเวลาท�นาไปผลตของเสยหรอ1407
ของท�ตองไดรบการแกไข (Yield Loss) 1408
Vibration Analysis / Vibration Monitoring 1409
การวเคราะหความส�นสะเทอน / การตดตามการส�นสะเทอน หน�งในการตดตามสภาพเคร�องจกร (Monitoring) 1410
เปนการตรวจจบลกษณะการเปล�ยนแปลงของแรง ขนาด และรปแบบของการส�นสะเทอนท�เกดข �นกบ1411
เคร�องจกร อปกรณ หรอช �นสวน เพ�อการบารงรกษาตามสภาพ (Condition-Based Maintenance) และการ1412
บารงรกษาเชงพยากรณ (Predictive Maintenance) 1413
Visual Control 1414
การควบคมดวยการมองเหน การบรหารจดการและควบคม ดวยการส�อสารผานการมองเหนรปแบบตางๆ ท �งน �1415
เพ�อใหผ รบสาร รบทราบสถานการณและตอบสนองอยางถกตองตอไป โดยใชเวลาเพยงเลกนอยในการรบร 1416
ตความ และตดสนใจ 1417
Visual Inspection 1418
การตรวจสอบดวยการมองเหน เปนการใชการควบคมดวยการมองเหน (Visual Control) ชวยในการตรวจสอบ1419
เคร�องจกร เพ�อใหงายและสะดวกข �น ซ�งจะทาใหการตรวจสอบใชเวลานอยลง และมประสทธภาพย�งข �น หรอ1420
พดไดวา เพ�อกาจดจดยากลาบาก (Difficult Work Area) 1421
Wastes 1422
ความสญเสย เปน ความสญเสยในกระบวนการผลตท�ไมมการบรหารการผลตภายใตแนวคด Lean หรอ Just-1423
in-time หรอ Waste-Free Production ความสญเสยดงกลาวประกอบดวย 1424
1. ความสญเสย 7 ประการ (7 Waste) 1425
2. ความสญเสยอ�นๆนอกเหนอจากความสญเสย 7 ประการ เชน 1426
o ความยงยากซบซอนในการทางาน (Complexity) 1427
o ความสญเสยแรงงาน (Waste of Labor) 1428
o ความสญเสยวสด (Waste of Material) 1429
o ความคดสรางสรรคท�ไมถกใช (Unused Creativity) 1430
-52-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
o ความสญเสยพลงงาน (Waste of Energy) 1431
o ความสญเสยการใชพ �นท� (Waste of Space) 1432
1433
Waste-Free Production 1434
การผลตแบบปราศจากความสญเสย เหมอนกบ Lean Manufacturing และ/หรอ Just-in-Time 1435
Warning Time 1436
ชวงเวลาเตอน หน�งในชวงเวลาท�ระบในชวงเวลาภายใตความเส�ยงตอการเกดความเสยหาย (P-F Interval) 1437
Wear (Abrasive) 1438
การสกหรอ (แบบกดกรอนหรอเกาะกน) การ สกหรอในลกษณะน �เปนลกษณะท�เขาใจกนท�วไปเม�อพดถงคาวา 1439
"สกหรอ" เปนการสกหรอโดยปฏกรยาเคม (เชนการเกดสนมในเหลก) ท�คอยๆทาใหเน �อโลหะหลดออกอยาง1440
ตอเน�อง เฉพาะท�บรเวณผวนอก โดยไมกนเขาไปยงเน �อใน และสามารถทาใหโลหะท�ถกกดกรอนโดยวธน � เงา1441
งามเหมอนเดมได โดยการขดถและกาจดรอยกดกรอนดงกลาวออกไป อยางไรกตาม การสกหรอยงมอกแบบ1442
หน�งคอ การสกหรอแบบเสยดสหรอครด (Adhesive Wear) 1443
Wear (Adhesive) 1444
การสกหรอ (แบบเสยดสหรอครด) เปนการสกหรอท�เกดจากการเสยดสหรอดรดกนระหวางผวสมผสของวตถ1445
สอง ช �นเน�องจากการเคล�อนไหว ท�งในเชงเสนและเชงมม โดยท�วไปการสกหรอวธน �จะสามารถชะลอหรอลดลง1446
ไดดวยการใชสารหลอล�น อยางไรกตาม การสกหรอยงมอกแบบหน�งคอ การสกหรอแบบกดกรอนหรอเกาะกน 1447
(Abrasive Wear) 1448
Why-Why Analysis 1449
การวเคราะหดวยเทคนคการต �งคาถาม เปนเคร�องมอในการสบคนหรอสอบสวนเร�องราวหรอปรากฏการณ1450
ความเสยหายของ เคร�องจกร (Failure) ท�เกดข �น ท �งน �เพ�อหาสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของความเสยหาย 1451
(Root Cause) วธการท�ใชคอการต �งคาถามในเชงวา "ทาไม" เจาะลกลงไปเร�อยๆ โดยไมยอมพอใจกบคาตอบท�1452
ได 1453
Work Request 1454
ใบแจงซอม เปนการแจงอยางเปนทางการโดยมเอกสารจากผใชเคร�องจกร ไปยงฝายซอมบารงเพ�อใหทาการ1455
ซอมบารงตามคาขอ 1456
Work Order (WO) 1457
ใบส�งซอม เปนการมอบหมายงานอยางเปนทางการภายในฝายซอมบารงโดยมเอกสาร เพ�อออกใหบรการ ตาม1458
ใบแจงซอม (Work Request) 1459
-53-
ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/
Yield losses 1460
ความสญเสยท�ทาใหอตราการใชประโยชนจากวตถดบลดลง เปน กลมความสญเสย ท�ประกอบดวย การเกด1461
ของเสย (Defects) การตองซอมหรอแกไขงาน (Reworks) ความสญเสยกลมน �จะทาใหอตราคณภาพ (Quality 1462
Rate) ต�า และสงผลใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าลงไปดวยในท�สด 1463
Zero Accidents 1464
อบตเหตเปนศนย หน�ง ในความสาเรจในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) เปนส�งท�สามารถ1465
เหนไดอยางชดเจน เปนรปธรรม หากการดาเนนการ TPM ประสบความสาเรจ และเปนเปาหมายหลกของการ1466
ดาเนนการในเสาหลกท�วาดวยเร�องสขภาพ ความปลอดภย และส�งแวดลอม ภายในโรงงาน (HSE) 1467
Zero Breakdowns 1468
เคร�องเสยเปนศนย หน�ง ในความสาเรจในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) เปนส�งท�สามารถ1469
เหนไดอยางชดเจน เปนรปธรรม หากการดาเนนการ TPM ประสบความสาเรจ และเปนเปาหมายรวมของการ1470
ดาเนนการในสามเสาหลก (TPM Eight Pillars) ไดแก Focused Improvement, Autonomous Maintenance1471
และ Planned Maintenance 1472
Zero Defects 1473
ของเสยเปนศนย หน�ง ในความสาเรจในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) เปนส�งท�สามารถ1474
เหนไดอยางชดเจน เปนรปธรรม หากการดาเนนการ TPM ประสบความสาเรจ และเปนเปาหมายหลกของการ1475
ดาเนนการในเสาหลกท�วาดวย การบารงรกษาคณภาพ (Quality Maintenance) 1476