Wojny polski-z-zakonem-krzyzackim-1308-1521

PRZEDMOWA

RozDZIALI

SPIS TREŚCI

OBRONA POMORZA GDAŃSKIEGO PRZED NAJAZDEM

13

KRZYŻACKIM (1308-1309). . . . . . . . . . . . . . . . 15

l. Zakusy Zakonu Krzyżackiego wobec Pomorza Gdańskiego przed 1308 r. . . 17

2. Podbój północnej części Pomorza Gdańskiego w 1308 r. 19

3. Podbój południowej części Pomorza Gdańskiego w 1309 r . 21

RozDZIAŁ II "WIELKA WOJNA' KRÓLESTWA POLSKIEGO z ZAKONEM KRZYŻACKIM W CZASACH WŁADYSŁAWA ŁOKIETKA (1327-1332) . . . . . . . . . . . . 23

l. Siły zbrojne stron walczących i ich taktyka .

2. Początek działań wojennych; sojusznicy obu stron.

3. Agresja wojsk krzyżackich na Kujawy ( 1329-1330) ......... .

4. Wielkie wyprawy wojsk Zakonu na centralne ziemie polskie

25

27

29

w 1331 r. 31

S. Bitwa pod Radziejowem-Płowcami i jej znaczenie dziejowe . . 36

6. Aneksja Kujaw przez Zakon w 1332 r. . 42

7. Traktat kaliski 1343 r. 45

ROZDZIAŁ III "WIELKA WOJNA' POLSKI I LITWY Z ZAKONEM ( 1409-1411) 47

l. A~esja Zakonu na Litwę i zagrożenie pozycji Królestwa Pols ·ego w drugiej połowie XIV w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 7

2. Unia polsko-litewska i walka z nią Zakonu od początków XV w. . 49

3. Bezpośrednie przyczyny wybuchu wielkiego zbrojnego konfliktu w 1409 r. S l

4. Pierwszy etap "Wielkiej Wojny" w 1409 r ..... 53

S. Sprzymierzeńcy europejscy Zakonu- niepowodzenia polityczne monarchiiJagieUońskiej w pierwszej połowie 1410 r.. 57

http://grzbiet.pl/sklep/wojny-polski-z-zakonem-krzyzackim-1308-1521

Przykładowy rozdział książki: Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521

Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

SPIS TREŚCI

6. Plany operacyjne Polski-Litwy i Zakonu wiosną 1410 r 60

7. Przygotowania obu stron do walki - ich potencjał gospodarczy i wojskowy 64

8. Ko.nce~tracja i wkrocz~nie a.nnii polsko-litewskiej do Prus Krzyzackich; koncentracJa WOJSk Zakonu . . . . . . . . . . . . . . 75

9. "Pole Grunwaldzkie" i uszykowanie na nim obu armii . 83

l O. Grunwaldzka bitwa . 89

11. Bezpośrednie następstwa Grunwaldu w Prusach 99

12.BitwapodKoronowem(lOX1410r.). 103

13. Schyłek "Wielkiej Wojny" 105

14. Traktat toruński ( l II 1411 r.) . l 06

ROZDZIAł. IV On "WOJNY GŁODOWEJ" DO "WOJNY GOLUBSKIEJ"

(1414-1422) 109

l. Zmiany w konstelacji politycznej Polski-Litwy i Zakonu Krzyżackiego w Prusach po 1411 r. . . . l 09

2. Niepowodzenia rokowań Polski i Litwy z wielkim mistrzem Kiichmeistrem wiosną 1414 r. 112

3. Przygotowania wojenne i cele stron walczących . 114

4. Koncentracja i wkroczenie wojsk Polski i Litwy na teren południowych Prus . 11 i

5. Marsz armii polsko-litewskiej na biskupią Warmię 120

6. Próby rokowań pokojowych Zakonu z Polską-Litwą i marsz ich wojsk do Prus Dolnych . 121

7. Ofensywne działania wojsk Zakonu na północnych ziemiach Polski. . . 123

8. Pochód wojsk polsko-litewskich do Prus Górnych i Pomezanii biskupiej . 123

9. Marsz wielkiej armii do ziemi chełmińskiej i oblężenie Brodnicy. 125

10. Rozejm brodnicki (7 X 1414 r.). 12 ..

11. Znaczenie" wojny głodowej" 1414 r.. 128

12. Okres przedłużonego rozejmu brodniekiego (1414-1419) 129

13. "Wyprawa odwrotowa" Polski-Litwy do Prus z lipca 1419 r. 131

14. Wpływ sprawy czesko-husyckiej na zaostrzenie się konfliktu Polski-Litwy z Zakonem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

15."Wojna golubska" 1422 r.. . . . . . . . . . . 137





SPIS TREŚCI

16. Pochód wojsk polsko-litewskich przez ziemię chełmińską i Pomezanię biskupią (do polowy sierpnia 1422 r.). . . . . . . . . . 145

17. Ofensywna działalność wojsk Zakonu na pólnocnych ziemiach Polski i Litwy 147

18. Taktyka i sukcesy wojsk polsko-litewskich w środkowej strefie ziemi chełmińskiej (do początku września 1422 r.) . . . 149

19. Marsz wojskjagielły i Witolda do pólnocno-zachodniej strefy ziemi chełmińskiej ( 5-17 IX 14 22 r.) 154

20. Rokowania pokojowe i traktat mełneński (271X 1422 r.) . . 155

ROZDZIAŁ V WOJNA PRUSKIEJ liNFLANCKlEJ GAL~Zl ZAKONU

Z POLSJ41 Z WIELKIM KSI~CIEM ZYGMUNTEM

KIEJSTUTOWICZEM (1431-1435). 161

l. Zbliżenie Zakonu do wielkiego księcia litewskiego Świdrygiełły i antypolskie przymierze 161

2. Najazd krzyżacki na północne ziemie polskie (latem 1431 r.) 164

3. Klęska inflancko-pomorskich oddziałów Zakonu w bitwie pod Dąbkami ( 131X 1431 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

1· Akcja dyplomatyczna Polski wobec Zakonu i jego sojusznika Swidrygiełły w pierwszym okresie rozejmu łuckiego (do sierpnia 1432 r.)........................... . . . . . . . 172

5. Przygotow:anie akcji zbrojnej Zakonu w Prusach i Inflantach w sojuszu ze Swidrygiellą (do czerwca 1433 r.). . . . . . . . . . . . . . . . . 178

6. Przygotowanie wyprawy odwetowej wojsk husyckich i polskich do Nowej Marchii i na Pomorze Gdańskie. 183

7. Uderzenie wojsk "sierotek" i oddziałów wielkopolskich na wschodnią i środkową strefę Nowej Marchii (czerwiec 1433 r.). 188

8~r:~r;;~:!a;;~:~~:~~a;:~: ih:blęcż~~~ iĆh~f~~tego ruszenia rlipiec-sierpień 1433 r.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

9. _Poc~~d woj s~ h,usycko-~olskich pod Gdańsk i rozejm jasiniecki (saerpaen-wrzesaen 1433 r.). . . . . . . . . . . . . . 200

l O. Od rozejmu jasinieckiego do łęczyckiego (wrzesień-grudzień 1433 r.) 207

11. W okresie rozejmu łęczyckiego (styczeń 1434-sierpień 1435 r.. 210

12. Bitwa nad rzeką Świętą (pod Wilkomienem- IlX 1435 r.). 213

13. Zawarcie traktatu pokojowego w Brześciu Kujawskim (31 XII 1435 r.)....... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218





___ .. 8 SPIS TREŚCI

RozDZIAŁ VI TRZYNASTOLETNIA WOJNA POLSKI I STANÓW PRUSKICH

Z ZAKONEM (1454-1466) 223

l. Umacnianie więzi gospodarczo-społecznych między ludnością Polski Jagiellońskiej i stanami pruskimi . . . . . . 223

2. Wzrost opozycji antykrzyżackiej i założenie Związku Pruskiego w 1440r.. 226

3. Kontakty Związku Pruskiego z Polską i wybuch antykrzyżackiego powstania . . 231

4. Poddanie się stanów pruskich i inkorporacja Prus do Królestwa Polskiego ( 6 III 1454 r.) . . . . . . . 2 3 3

5. Międzynarodowe tło działań militarnych Polski i stanów pruskich oraz Zakonu w 1454 r.. . 236

6. Potencjał finansowy i zbrojny Polski i stanów pruskich oraz Zakonu 239

7. Wojskowość Polski i stanów pruskich oraz Zakonu 240

8. Etapy wojny do roku 1461. 242

9. Działania lądowych wojsk stanów pruskich i Polski do jesieni 1454 r. 243

10. Klęska wojsk polskich pod Chojnicami (18 IX 1454 r.) 244

11. Odzyskanie przez Zakon ośrodków na Pomorzu Gdańskim, na Powiślu i w Prusach Górnych; zastaw zamków zaciężnym 247

12. Nieudana wyprawa pospolitego ruszenia podŁasin ( 1454 r.) . 248

13. Udana ofensywa Zakonu w Prusach Dolnych i opanowanie Królewca (1455 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

14. Poparcie głównych czynników europejskich dla Zakonu wiosną 1455 r.. 251

15. Druga wyprawa pospolitego ruszenia podŁasin (jesień 1455r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252

16. Ograniczenie działań lądowych; podjęcie akcji na Bałtyku (1456r.)...... . . . 253

17. Sprzedaż Malborka i innych obiektów Polsce przez zaciężnych krzyżackich (polowa 145 7 r.) . . . . . . . 254

18. Ofensywa Zakonu nad dolną Wisłą, Pregołą i Łyną; opanowanie Malborka 256

19. Wyprawa pospolitego ruszenia pod Malbork (lato 1458 r.) . 258

20. Rozejm Polski z Zakonem za pośrednictwemJana Giskry (Prabuty, 1214 X 1458 r.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259





SPIS TREŚCI

2 l. Wznowienie lądowych działań w lipcu 1459 r. i odzyskanie Malborka przez Polskę

22. Ofensywa Zakonu wzierni chełmińskiej, na Pomorzu Gdańskim i Prusach Dolnych ( 1460-1461) ...................... .

23. Ostatnia wyprawa pospolitego ruszenia na Pomorze Gdańskie w 1461 r ..

24. Etapywojnywiatach 1461- l 466.

25. Pierwsze sukcesy i niepowodzenia zaciężnych oddziałów Piotra Dunina nad dolną Wisłą. . . . ........ .

26. Bitwa pod Świecinem (l 7IX l 462 r.) ................ .

27. Korzystna zmiana sytuacji międzynarodowej Polski; nieudana mediacja legata papieskiego ...

28. Oblężenie Gniewa przez Dunina i klęska ekspedycji wodno-lądowej Zakonu nad dolną Wisłą (wrzesień 1463 r.).

29. Próba rozjemstwa pokojowego posłów Hanzy w Toruniu w 146-ł r ..

30. Odzyskanie ośrodków pomorskich przez Polskę w latach l 464- l 465 .

31. Próby rokowań na Mierzei Wiślanej w l 465 r ..

32. Przejęcie ośrodków miejskich i zamkowych na Warmii

9

260

262

264

266

266

268

270

271

274

276

277

i Pomorzu Gdańskim przez Polskę do jesieni 1466 r.. 278

33. Toruńskie rokowania pokojowe 1466 r .................... . 280

34. Warunki traktatu toruńskiego l 9 X l 466 r. i jego znaczenie. . 282

35. Skutki wojny trzynastoletniej 286

RozDziAŁ VII "WOJNA PRUSKA" POLSKI Z ZAKONEM KRZYŻACKIM ( 1519-1521) 289

l. Przyczyny wybuchu "wojny pruskiej" 289

2. Etapy "wojny pruskiej" 292

3. Pruski teatr wojny i potencjał zbrojny Polski i Zakonu . 292

4. Międzynarodowa sytuacja Polski i Zakonu w początkach "wojny pruskiej" 295

5. Przygotowania Polski i stanów Prus Królewskich do ataku zbrojnego i ich pierwsze koncepcje strategiczne 297

6. Uderzenie sił polskich na Pomezanię biskupią i Prusy Górne . 300

7. Pierwsze oblężenie Pasłęka przez wojska hetmana Firleja i zagon jego wojsk do Prus Dolnych . . . . . . . . . . . . 302





----lO SPIS TREŚCI

8. Działania wojsk mazowieckich w południowej strefie Prus Krzyżackich (łuty-marzec I520 r.). . . . . 306

9. Ofensywna akcja Polski wczesną wiosną 1520 r. w Pomezanii; początek działań Gdańska na wodach Bałtyku . 308

IO. Obsadzenie miast i zamków Warmii przez polskie siły zbrojne 309

II. Ponowne obl~żenie i zdobycie Pasłęka przez wojska polskie (kwiecień I520 r.) 310

12. Marsz wojsk polskich wzdłuż brzegów Zalewu Wiślanego pod Królewiec (maj 1520 r.) . . . . . . . . . . . 312

13. Wojska polskie pod Królewcem i zawarcie rozejmu z wielkim mistrzem . 315

14. Próby pierwszych mediacji pokojowych w" wojnie pruskiej" do połowy 1520 r. 320

15. Oblężenie Braniewa przez wojska polskie (lipiec-wrzesień 1520 r.) . . . . 321

16. Wypad wojsk Zakonu do wschodnich Mazur i północnej strefy Księstwa Mazowieckiego . 326

17. Pierwsza wyprawa wielkiego mistrza na Lidzbark Warmiński (sierpień 1520 r.) 32':"

18. Koncentracja krzyżackich zaciężnych z Rzeszy we Frankfurcie nad Odrą. 331

19. Uderzenie wielkiego mistrza na środkową Warmię i pierwsza faza oblężenia Lidzbarka (do końca października 1520 r.) 332

20. Przygotowania sił zbrojnych w Wielkopolsce przeciw armii krzyżackich zaciężnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . 336

21. Atak armii zaciężnych krzyżackich na zachodnią Wielkopolskę i południowe Pomorze Gdańskie; pierwsza koncentracja wojsk polskich. 33i

22. Akcja zaciężnrch Zakonu pod Gdańskiem i ich klęska (listopad 1520 r. 339

23. Odzyskanie ośrodków miejskich na Pomorzu Gdańskim przez stronę polską 34-4

24. Działania wotenne wielkiego mistrza na Warmii (listopad 1520 r.) 346

25. Impas w działaniach militarnych strony polskiej u schyłku 1520 r. 350

26. Plan zagonu wojsk Zakonu na Warmię i do ziemi lubawskiej (styczeń 1521 r.) 352

27. Koncentracja sił polskich w Prusach Górnych i w południowej Warmii . . . . . . . . . . . . 353





SPIS TREŚCI

28. Pochód wojsk Zakonu do ziemi lu bawski ej i na Mazowsze płockie; przeciwdziałanie wojsk polskch . . . 355

29. Próba uderzenia wojsk Zakonu na Elbląg i działania na wodach Zalewu Wiślanego.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357

30. Rokowania pokojowe Polski z Zakonem od jesieni 1520 r.; "kompromis toruński" z 5 kwietnia 1521 r.. . . . . . . . . . . . . . . . 360

31. Skutki "wojny pruskiej". . . . . . . . . . . . 361

STAN BADAŃ 365

WYKAZ WAŻNIEJSZYCH ŹRÓDEŁ I LITERATURY ....... .

SPIS ILUSTRACJI I MAP . . . ............... .

ILUSTRACJE I MAPY

INDEKS OSOBOWY

371

378

379

395





INDEKS OSOBOWY

Pominięto królów polskich i w. księcia Witolda jako często występujących. Skróty: arcybp - arcybiskup, bp - biskup, ks. - książę, v. - von, w. -wielki.

Abezier Jan, bp warminski 157 Albrecht v. Hohenzollern-Ansbach, mar

grabia brandenburski, w. mistrz 290-293,295-301,303-307,309,311,314, 316-322,326-335,338-340, 342-363, 369

Albrecht VI Habsburg, ks. austriacki 259-261

Albrecht v. Hohenzollern, arcybp moguncki 296

Aldona, córka Giedymina, żona Kazimierza Wielkiego 27

Aleksander V, papież 59 Aleksander I Dobry, wojew. Mołdawski

60, 143, 162, 163, 175, 185 Alf, prokurator pokrzywnicki 127 Altenburg, Dietrich v., w. marszałek 31,

33,36,37,39,40,43 Angermiinde Filip, rajca gdanski 341 Anna ( Cylejska), królowa polska, żona

Władysława Jagiełły 96 Anna, księżna mazowiecka 306 Arnold, bp chełminski 119, 127, 128 Arnold, bp !ubecki 274

Bach, Klaus v., w. komtur 331-333 Baliński Jan, kasztelan gdanski, podskar

bi pruski 353, 359 Baltazar, ks. żaganski 250 Bartłomiej de Capra, arcybp mediolan

ski, legat papieski 132-133 Bartłomiej, kanonik i elekt chełminski

260 Bażynski Jan, radca w. mistrza, guberna

tor Prus 200, 230, 232-234, 243, 250, 258,260

Bażyński Ścibor, brat Jana, gubernator Prus 243,260,272,281-282

Bernard, ks. opolski 117 B i cha u Jan v., komtur ostródzki, gdański

126, 145, 147 Bieniaszewski Wawrzyniec, rotmistrz

polski 304, 305 Blume Bartłomiej, burmistrz malborski

256,262 Blumenau Wawrzyniec, dr, doradca w.

mistrza 249 Bogumił z Pakości, kasztelan świecki 21 Bogusław VIII, ks. slupski 111 Bogusław IX, ks. slupski 164, 176-177,

184,189-190,199,204,209,219,220 Bogusław X, ks. pomorski 296, 343 Bogusza, sędzia pomorski 18-20 Bolesław II, ks. płocki 22 Bolesław II, ks. mazowiecki 219 Bolesław N, ks. mazowiecki 184, 195,

209 BoJko, ks. cieszyński 117 BoJumiński Stanisław, rycerz chełmiński

95, 103 Bon er Jan, żupnik krakowski 302 Bonsdorf, Otto v., w. komtur 33, 36 Brackwagen Michał, rajca elbląski, rot-

mistrz królewski 358 Brandenburczycy, ród 22 Brzeski Paweł, starosta łomżyński 306 Brzeski Szczęsny, wojew. mazowiecki 306 Brzozogłowy Janusz, starosta bydgoski,

kasztelan lądzki 66, 103, 139, 143, 153 Buck Zygfryd, bp kamieński 164 Buckenvorde, Henryk v., marszałek inf

lancki 217,218 Butrym z Żermina, marszalek nadworny

w. ks. Witolda 1124

Capranica Dominik, kardynał 239





-396 iNDEKS OSOBOWY

CegenbergJan, chorąży chełmiński 229 Cema Achacy, podkomorzy pomorski

312,314,354 Chrystian, bp Prus 16 Chrystian I Oldenburski, król Danii i

Norwegii 238, 252, 259, 260 Chrystian II Oldenburski, król Danii,

Norwegii i Szwecji 291, 296, 333, 347 C lux Hartung, rycerz angielski 132 Czapek Jan, dowódca oddziałów "siero

cych" 177, 184, 185, 188, 194, 198, 200-203, 205, 206

Czerwonka Oldrzych, dowódca zaciężnych czeskich, starosta królewski malborski i golubski 251, 254-258, 261, 270,271

Dąbrówka Jan, prawnik, rektor Akademii Kiakowskiej274,275

Delfin, bp parmeński 180, 182 Długosz Jan, kanonik krakowski, histo

ryk 39, 68, 69, 71, 72, 75, 76, 82, 85, 86, 89, 93, 95-97, 118, 132, 133, 151, 167-171,193,255,274,278,280,282, 284, 285, 366-368

Do bek z Oleśnicy, rycerz 93 Dobeneck Hiob, bp parnezański 300,

308,309,331,352 Dobrogost z Kolna, h. Nałęcz, rycerz

151,169,171 Dobrogost z Szamotuł, kasztelan po-

znański 103 Dohna, Wacław v., dowódca krzyżacki 96 Dołuski Paweł, rotmistrz polski 349 Doberitz Henryk, dowódca krzyżacki 325 Drahe, Helfrich v .. komtur pokarmiński

120, 126 Drogosławicz Piotr, rycerz 22 Dunin Piotr, podkanclerzy 119 Dunin Piotr, burgrJ.bia krakowski, het-

man 265-273,276,279 Durink Stanisław, malarz 72, 171 Dymitr Iwanowicz, ks. moskiewski 98 Działyński Mikołaj, starosta brodnicki,

rotmistrz polski 299, 301, 316 Dziersław z Włostocic, szlachcic, dowód

ca Olsztynka 120

Dżelai-Eddin, pretendent do tronu chana 60,69

Eglofstein, Konrad v., mistrz krajowy nie-miecki 76, 101,65, 88,92

Eisenhofen, Ulryk v., w. komtur 272 Eliasz, wojew.Mołdawski 185, 204, 219 Elżbieta Habsburska, żona Kazimierza

Jagiellończyka 237, 257,261 Emerich Fabian, kanonik dobromiejski 348 Erlichshausen, Konrad v., w. komtur, po

tem w. mistrz 195, 197, 200, 202, 223, 229

Erlichshausen, Ludwik v., w. mistrz 230, 232,233,235,238,240,243,247,252, 255,256,263,265-268,271-274,276-278, 280-282

Eryk, ks. brunszwicki, komtur kłajpedzki 319

Eryk II, ks. słupski 238, 249, 260, 262, 264,268,278,279,282,286

Eryk Pomorski, ks. słupski, król państw skandynawskich 52, 113, 131. 132, 135,137,176

Eugeniusz IV, papież 172-174,181.190, 207, 211

E wich Jan de Altendam, notariusz legata Rudolfa 282

Eylenburg, Wend v., poseł Zygmunta Luksemburskiego 156

Farurej]an, rycerz polski 66 Fedko, ks. podolski 180, 185 Feuchtwangen, Zygfryd v., w. Mistrz 22 Filip Dobry, ks. burgundzki 238, 254 Firlej Mikołaj z Dąbrownicy, hetman w.

koronny 293, 297-306, 309-319, 321. 322,324-330,333,336,345,350-352

Fischborn Erazm, komtur bałgiiski 193-195,201

Fischborn, Jan v., wójt lipieniecki 141. 149,151

Franke St.mislaw z Ratkiewicz, notariusz 282

Freundt Achacy, kanonik warmiński 349 Fryderyk l, burgrabia norymberski, elek

tor brandenburski 115, 135, 136, 18-:'





INDEKS OSOBOWY

Fryderyk Ił Hohenzollern, elektor brandenburski 135, 136, 237, 243, 252, 253

Fryderyk II, ks. Legnicki 296, 320, 336, 337,346,360

Fryderyk III Habsburg, król i cesarz rzymski 230,232,237,251

Fryderyk Wettyn, ks. saski, w. mistrz 290, 295

Gedigołd, starosta podolski l S 7 Gans Herman, w. szpitalnik 122 Gasztołd Piotr, wojewoda wileński 87 Gattenhofer Krzysztof, sekretarz w. mi-

strza 347 Gersdorff Krzysztof v., poseł węgierski

78,85 GersdorffKrzysztof v., dowódca krzyżac

ki 93,96 Giedymin, ks.litewski 27,29-31 Giskra Jan z Brandysu, kondotier czeski

258-260 Gniewosz z Dalewic, podstoli krakowski

87 Gołdbach Helwig v., mistrz krajowy pru-

ski 18 Gotard z Radlina, rotmistrz polski 262 Górkowie, ród 231 Górka Łukasz, wojewoda poznański, sta

rosta międzyrzecki 246, 337 Gruszczyński Jan, bp włocławski, arcybp

gnieźnieński 233, 281 Gryfowie, ród rycerski 68

Habsburgowie, dynastia48, 50,237,291, 295

Hadżi Girej, chan Tatarów Krymskich 236 Hagen Maciej, rajca gdański 270 Henryk IV, król angielski 59 Henryk IX, ks. głogowski 184, 188 Henryk IV Vogelsang, bp. warmiński 99,

106, llO, 122, 157 Hevelmann, Bernd v., marszałek krajowy

inflancki 102 Heydeck, Fryderyk v., krzyżacki dowód

ca Braniewa 301, 304, 313, 324-326, 330

Hińcza z Rogowa, starosta inowrocławski i nieszawski 232

Hohenkirchen, Jost v., komtur tucholski 168, 169, 171

Hohenstaufowie, dynastia 16 Hohenstein, Eliger v., komtur golubski

33,39 Hohenstein Jodok, krzyżacki prokurator

generalny 239 Hohenzollernowie, dynastia 2287, 290,

291,295,296 Holt Henryk, komtur elbląski 140, 154,

157 Hugowitz, Heidenreich v., komtur pa

powski 33 Hungersdorf Tomasz, komtur feliński

219 Hunsbach, Walram v., marszałek krajowy

inflancki 140, 152, 157 Hunyady Jan, gubernator węgierski 236

Isenburg (Eisenburg), Wilhelm v., w. marszałek 332, 333, 340, 341, 343, 348,349

Iskrzycki Mikołaj, rotmistrz polski 314 Iwan, chorąży krzyżacki 37 Iwan III Srogi, ks. moskiewski 236

Jadwiga Andegaweńska, królowa Polski, żona Jagiełły 49, 50

Jadwiga, córka Jagiełły 135 Jakub, kustosz krakowski 37, 39 Jakub de Carnplo, bp spoletański, legat

papieski 131 Jakub z Sienna bp krakowski, bp wło

cławski 263, 280 Jakub z Szadka, prawnik 274, 278, 280,

282 Jan, ks opawski 117 Jan, bp pomezański 122 Jan, ks. żagański 184 Jan Luksemburski, król czeski 24, 28-31,

33-36, 40-42,44,45 Jan XXII, papież 28 Jan XXIII, papież ll4, 116 Jan, rycerz, brat Zawiszy Czarnego 66,

117





-398 INDEKS OSOBOWY

Jan z Niewierzy, proboszcz kruszwicki 127

Jan z Płonkowa, wojewoda inowrocław-ski43

Jan z Rheden, kanonik parnezański 76 Jan czykawski Jan, rycerz z Moraw 87 Janusz l, ks. czerska-warszawski, mazo-

wiecki 53, 54, 62, 78, 95, 117 Janusz III, ks. mazowiecki 306 Janusz, ks. raciborski I 17 Jarogniewski Jan, rycerz polski 169 Jasieński Paweł, dowódca jazdy polskiej

269,270,277 Jastrzębiec Wojciech, bp poznański, pry-

mas polski 96, 219 Jelitczycy, ród rycerski 68 Jerzy Bogaty, ks. saski 290, 296, 320, 332 Jerzy z Podiebradów, gubernator czeski,

król czeski 237, 239, 257, 261, 270, 271,280

Jost, margrabia morawski l O l Jungingen, Ulryk v., w. mistrz 51-56, 59,

60, 62, 63, 74-80, 82-85, 88-90, 92, 93, 95

Kalikst III, papież 251, 257 Kanizsai Jan, arcybp ostrzyhornski 114 Karol V Habsburg, król rzymski 292,

295,320,321,351,352,360 Karol Knutson, król szwedzki 238, 259,

262 Karol Robert Andegaweński, król wę

gierski 27, 30, 31, 42, 44 Kaspar z Perugii, adwokat Jagiełły 180,

181 Kastorp Henryk, burmistrz !ubecki 274 Kazimierz II, ks. bełzki 163, 209, 219 Kazimierz, ks. inowrocławski i gniew-

kawski 18, 20, 28, 44 Kazimierz V, ks. szczeciński 85, 88, 93-96 Kazimierz VI, ks. szczeciński 132, 137 Kazimierz, margrabia trankoński 296 Kemnate, Marcin v., komtur toruński

139, 141, 142, 149, 150, 152, 157 Kerskorf, Franke v., mistrz krajowy inf

lancki 210, 211, 214-218 Kiejstut, ks. litewski 49

Kiełbasa Mikołaj, dowódca wojsk nadwornych 92

Kiełbasa Wincenty, sekretarz królewski 281-283

Kinsberg Eberhard, podskarbi krzyżacki 233

Kirskortf, Walter v., wójt nowomarchijski, komtur gdański 148, 187, 190, 196,202

Kleen Dytrych v., mistrz krajowy niemiecki 331

Kmita Piotr Żabiński, marszałek nadworny 345

Knebel Moryc, dowódca zaciężnych krzyżackich 358, 359

Kobylański Jakub, marszałek w. ks. Witolda, dowódca wojsk polskich 213-218

Karcborg Piotr, poseł królewski 79 Kockritz Leopold (Dypold), rycerz łu

życki 92,93 Kolbitz Jan, prokurator piski 306 Kolda Jan z Żarnpachu i Nachodu, do

wódca zaciężnych czeskich 248-251 Koleński Dobrogost z Kolna, kasztelan

arcybpa w Kamieniu Krajeńskim 169, 171

Kolmener Maciej, rajca gdański 272 Koniecpolski Jan, kanclerz koronny 232,

235,245 Konrad l, ks. mazowiecki 16, 95 Konrad Biały, ks. oleśnicki 85, 93-96,

116, 117' 184 Kopernik Mikołaj, kanonik warmiński

301,349,354,3SS,35-Korybutowicz Zygmunt, bratanek Jagieł

ły 136,143,212,214-217 Kostelak Jan, rotmistrz zaciężnych pol

skich 304, 305 Kostka Stanisław, rotmistrz zaciężnych

polskich, starost.1 szymbarski 299, 300,344

Kostka Wojciech z Postupic, rotmistrz zaciężnych polskich 245, 246

Kościelecki Jan, wojewoda inowrocławski, starosta malborski 260, 262, 265

Kościeleccy, ród 286





iNDEKS OSOBOWY

Kościelecki Stanisław, wojewoda malborski, hetman ziem pruskich 295, 329, 330,334,337,339,340,343

Kryski Piotr, kasztelan płocki 312 Krystyn z Ostrowa, kasztelan krakowski

68 Kuhschmalz Franciszek, bp warmiński

208,219 Kurowski Mikołaj, arcybp gnieźnieński

S2-S4 Kuchmeister Michał, wójt nowomarchij

ski, w. marszałek, w. mistrz 64, 103, 104,111-116,121,123,125,126,128, 131-134, 136

Laczko z Krawar, starosta morawski 117 Lando Hieronim, arcybp kreteński, legat

papieski 261, 271 Landsee, Ludwik v., komtur po karmiński

(brandenburski), gniewski i dzierzgoński, w. szatny 138, 152, 153, 156, 179,180,208,210

Lasocki Mikołaj, kanonik gnieźnieński i krakowski 173, 174, 2ll

Legendorf Paweł, bp warmiński 257, 263-265,267, 271, 273, 278, 280-282

Leliwici, ród rycerski 68 Lentersheim, Ulryk v., mistrz krajowy

niemiecki 219, 228, 244 Leon X, papież 291, 295, 320 Lichtenstein, Karol v., w. komtur SS Logendorf Jan, rycerz pruski 127, 157 Lubieszowski Prandota, starosta tczewski

256,260,261 Ludwik Jagiellończyk, król węgierski i

czeski 295,298, 336,351,360 Ludwik, bp z Silves, legat papieski 230 Ludwik IX Bogaty, ks. bawarski 261 Luksemburgowie, dynastia 46, 48, 50,

51, S9, 60, 6S Lutek z Brzezia, bp włocławski, poseł

królewski 251, 274 Luterberg, Otto v., komtur krajowy cheł

miński 31, 33, 36, 38-40,43 Luther, ks. brunszwicki, w. mistrz 31, 33,

41,42,44

Luzjański Fabian, bp warmiński 298, 299,301, 304, 309-311,314,327-329, 333-335,344,346,349,351-354,356,

Łaski Jan, arcybp gnieźnieński, prymas 298

Łąka Jan, rycerz 173, 174 Łoza, Otik z, dowódca zaciężnych cze

skich 177

Maciej Korwin, król węgierski 257, 258 Maciej z Gołańczy, bp włocławski 29, 40,

42 Maciej z Łabiszyna, wojewoda brzesko-

-kujawski 103 Maciej z Raciążka, prawnik 274 Magnus, bp kamieński 142, 143 Makrai Benedykt, dr obojga praw 111, 114 Maksymilian I, król i cesarz rzymski 289-

291, 294 Maltitz, Henryk v., rotmistrz zaciężnych

niemieckich 164, 166 Marcin V, papież 130, 136, 137 Maria, córka Siemowita N, żona ks. słup

skiego Bogusława IX 176, 184 Marschalk Henryk, komtur świecki 199 Mengede, Jan v., mistrz krajowy inflancki

284 MeydeburgJan, rajca gdański 262 Michał Zygmuntowicz, ks. litewski 214 Mikołaj, bp sambijski 2SO Mikołaj, burmistrz inowrocławski 167 Mikołaj V, papież 230, 238, 251 Mikołaj z Kuzy, kardynał 214,239, Mikołaj z Kurowa, arcybp gnieźnieński,

prymas 52, 53, 96 Mikołaj z Michałowa, wojewoda sando

mierski, starosta krakowski l S 7, 192, 195,201,202,206,219

Mikołaj z Ryńska, chorąży chełmiński 7 4, 85,93, 103,109, 12S

Miltitz Henryk v., wysłannik w. mistrza Albrechta 317

Monheim, Eberhard v., mistrz krajowy inflancki 33

Moście ze Stęszewa, rycerz wielkopolski 127





400 INDEKS OSOBOWY

Mściwoj II, ks. gdańsko-sławieński 17 Myszkowski Wawrzyniec, rotmistrz pol

ski, dowódca Reszla 35 I

Nałęcze, ród rycerski 31 Nesselrode, Werner v., marszałek inflanc

ki 165,168, I69, 171,214,216,217 Niedźwiedzki Piotr, dowódca wojsk pol

skich 103 Niklosdorf Jan, przedstawiciel krzyżacki

w kurii 207 Norby Seweryn z Gotlandii 347 Nostyc Kaspar, rotmistrz krzyżacki, do

wódca Ch oj nic 260, 269

Oettingen, Herman v., komtur elbląski

33,35,36 Oleśnicki Zbigniew, sekretarz królewski,

bp krakowski, kardynał 75, 92, 157, 162,172,174,177,192,208,211,219, 223,231-233,236

Oporowscy, rodzina 23 I Oporowski Piotr 197 O re, Albrecht v., komtur gdański 33, 36 Orseln, Werner v., w. mistrz 28, 30 Ostroróg Sędziwój, wojewoda poznań-

ski, starosta generalny wielkopolski 103,148,157,188,189,193-195,204,

Otton II, ks. szczeciński 137 Otton IV, ze Strzałą, margrabia branden

burski 19 Overstolz Jan v., brat krzyżacki 40, 42

Palaccios Ferdynand, bp lugański, legat papieski 131

Paweł II, papież 280 Pawłowski Stanisław, bp płocki 219 Peryk Henryk z Janowie, rotmistrz polski

349,3S1,3S4,3SS Pfaffendorf Andrzej, proboszcz toruński,

drprawakanonicznego 173,174,181, 186,207,211

Piccolomini Eneasz, Sylwiusz, bp sieneński, warmiński, kardynał 239, 257 -zob. też Pius II

Piotr, rycerz, brat Zawiszy Czarnego 117 Piotr z Annency, legat papieski 44

Piotr z Ornety, krzyżacki prokurator generalny 114

Piotr z Szamotuł, kasztelan poznański,

starosta generalny wielkopolski 249, 258,264

Piotr ze Szczekocin, podkanclerzy 245, 246

Pius II, papież 257, 261, 263, 270, 280 Plauen, rodzina 187 Plauen, Henryk Reuss v., dowódca za

ciężnych krzyżackich z Turyngii 188, 189,196,198

Plauen, Henryk Reuss v., komtur balgijski 33, 36, 38-41, 43

Plauen, Henryk Reuss v., komtur świecki, namiestnik w. mistrza, w. mistrz, prokurator z Lochstadt 54, SS, 76, 80, 83, 100-107, 109-113,141,144

Plauen, Henryk Reuss v., komtur gdański 116

Plauen, Henryk Reuss v., w. szpitalnik, komtur elbląski 208, 219, 243, 248, 250,255,259,264,272,274,278

Plauen, Henryk Reuss v., z Geritz, dowódca zaciężnych krzyżackich 244, 246,249

Plettenberg, Wolter v. mistrz krajowy inflancki 296, 304, 357

Plotzkau, Henryk v., mistrz krajowy pruski 20,21

PommersheimJan, komtur toruński 16+ 166,209

Posilge Jan, kronikarz, oficjał parnezań

ski 76, 89, 93 Proyke Jerzy, wójt biskupi warmiński

334,346 Przemysław II, ks. wielkopolski 17, 18 Puchała Dobiesław, starosta bvdgoski

204

Rabenstein Henrvk, wójt nowomarchiiski 164, 166, 187-189, 190

Radwankowski Stanisław, rotmistrz zaciężnych polskich 348

Raweneck Fryc, rotmistrz zaciężnych

krzyżackich 248, 249, 253, 256, 258, 262, 267-270





·---iNDEKS OSOBOWY 401

Rechenberg Jan v., szlachcic dolnośląski, dow0dca zaciężnych polskich 312, 313,315,318,319,331

Rethenbach Henryk v., wójt tczewski 176 Reusopp Herman, burmistrz toruński

209 Rothe Albrecht, burmistrz toruński 127 Rożnowski Jakub, stolnik poznański, do-

wódca Kwidzyna 308, 309 Rube Henryk, komtur toruński 39 Rudolf, ks. żagański 244, 246 Rudolf z Rudesheimu, bp lawantyński,

legat papieski 280-282, 284 Ruprecht, król rzymski 59 Rusdorf, Paweł v., w. mistrz 136-143,

146, 148-150,152, 153, 156,157,159, 161-164,175,177-180,182,183,186, 187,190,196,200,201,203,207-213, ~18, 2~3. 227-229

Russocki Jan, kasztelan biechowski, rotmistrz zaciężnych polskich 302

Rutenberg Zizo, mistrz krajowy inflancki 162,164,178-180,199,200

Salza Herman v., w. mistrz 16 Sambor, ks. rugijski 18 Samowski Jakub, szlachcic mazowiecki

276 Sarnowski Jan, dowódca zaciężnych cze

skich 91 Saunsheim Eberhard, mistrz krajowy nie-

miecki 204,209,219 Saunsheim Wolf v., komtur ostródzki 219 SchauenbergJan v., komtur ragnecki 148 Schli ck Quirin, komtur ostródzki 30 l Schlieben Balthasar v., mistrz joannitów

191,204 Schlieben Dytrych v., szlachcic pruski

303 Schlieben Jerzy v., dowódca zaciężnych

krzyżackich 253 Schonberg, Dytrych v., doradca w. mi

strza Albrechta 291, 300, 332, 333, 340,342,343

Schonburg, Bernard v., komtur człuchowski 189

Schónburg, Wolf v., dowódca zaciężnych krzyżackich 331-333, 337, 340-343, 348-350

Schrank Wawrzyniec, rotmistrz zaciężnych polskich 262

Schulte Mateusz, kaper gdański 265 Schwalbach Kasper v., rycerz krzyżacki

358 Schwarzburg Gunter v., komtur krajowy

chełmiński 20, 21 Schwelborn Henryk v., komtur tucholski

94 Selbach Jan v., komtur toruński 123, 127 Semen Lingwen, ks., brat Jagiełły 87, 90 Sepieński Mikołaj, starosta łukowski 157 Sęcygniewski Jakub, starosta buski, do-

wódca zaciężnych polskich i ich hetman 310,313,327,329,330,334,335, 338,346,349,351,353-357

Sichau, Zygmunt v., dowódca zaciężnych krzyżackich 333, 335, 347, 348

Siemowit IV, ks. mazowiecki 54, 78, 117, 176,184

Siemowit V ks. rawski 117, 163, 166, 177, 184,195,204,209,219

Skalski Jan z Małej Skały z rodziny Valdstejnów, dowódca zaciężnych polskich 248,250,265,267,268,274,277,278, 286

Skoraezawski Dobiesław, wysłannik węgierski 78

Słupecki Zbigniew, rotmistrz zaciężnych polskich 351, 353-355

Sokół Jan (Jaśko) z Lam berka, rotmistrz czeski w służbie polskiej 66, 87, 102

Spanheim, Zygfryd Lander v., mistrz krajowyinflancki 137, 138,140, 148

Stanisław, ks. mazowiecki 306 Stefan, syn Eliasza, wojewody mołdaw

skiego 185,219,282 Stefan z Pelszewa, rycerz polski 143 Steinhaupt Jerzy, burmistrz Starego Mia

sta Królewca 277 Stoile Wincenty, kapitan kaprów gdań

skich 272, 273 Stolpmann Gerhard, bp pomezański 157 Strasz Jan z Białaczowa, rycerz 20 l





402 iNDEKS OSOBOWY

SterzJan, burmistrz chełmiński 209, 213 Storcz Mikołaj, dowódca wojsk polskich i

gdańskich 345 Strupperg,Jost v., w. marszałek 164-168,

190,195-198,201-204,208 Sture Młodszy Sten, gubernator szwedz

ki 296 Synowiec Jan, rotmistrz zaciężnych pol

skich 279 Szafraniec Jan, bp włocławski 165, 182,

183 Szafraniec Piotr, dowódca wojsk nadwor

nych lOS, 184, 188 Szarlejscy, ród szlachecki 231 Szarlejski Mikołaj, wojewoda brzesko

-kujawski, starosta bydgoski 232, 233, 243-246

Szumborski Bernard z Szumperka, szlachcic morawski, dowódca wojsk zaciężnych krzyżackich 244, 246, 247, 255-257,261-263,270,272,273,280, 282

Szydłowiecki Krzysztof, kanclerz koronny 352,362

Ścibor z Ponieca, starosta generalny wielkopolski 257, 258, 260

Świdrygiełło, brat Jagiełły, ks. czernichowski, siewierski i trubczewski, w. ks. litewski 142, 144, 161-166, 168, 171-173,175-186,192, 199-201,204, 207-218, 220

Święcowie, ród rycerski 18, 19 Święca Piotr z Nowego, starosta czeski na

Pomorzu Gdańskim 18 Świerczowski Janusz, kasztelan biecki,

hetman wojsk polskich 326, 329, 330, 334,335,345,346,348,349,351,353

Świętobor II, ks. szczeciński 57 Świnka Adam, rycerz z ziemi dobrzyń

skiej 142

Tarnowski Jan, dworzanin królewski 304 Tarnowski Jan, wojewoda krakowski l S 7 Tettingen, Werner v., komtur elbląski 97 Tęczyński Andrzej, starosta generalny

ziemi chełmińskiej 249, 250, 253, 264

Thedaldi Jan, florentyńczyk legat papieski 320

Tielfen,Jan v., w. mistrz 289,290 Tomicki Piotr, bp przemyski, podkancle

rzy koronny 352 Torke Dytrych, mistrz krajowy inflancki

113, 121 Trąba Mikołaj, podkanclerzy koronny

61, 75, 87, 91, 135 Tumigrała Mikołaj, starosta dybowski

i inowrocławski 166, 167 Tumigrała Tomasz, dowódca Inowrocła

wia 167

Uffart Tomasz de, ks. angielski 33

Vieting Arnold, mistrz krajowy inflancki 60, 126

Vischer Jakub, wójt bpi parnezański 146 VochsJakub,kapergdański2~3

Wacław, ks. lubiński 11 ~ Wacław, ks. płocki 27, 28 Wacław, ks. raciborski 117 Wacław IV Luksemburczyk, król czeski

i rzymski 50, 51, SS, 56, 58, 63, 101. l 13, 115, 134

Wacław II, król czeski i polski 18 Wacław III, król czeski i polski 18 Waldemar Askańczyk. margrabia bran-

denburski 19 Walden Tomasz, prowincjał karmelitów

angielskich 132 Wallenfels Eberhard \'.,w. marszałek 119,

120, 125, 127 Wallenrode, Fryderyk v., w. marszałek 53,

74, 79,85,88,92,93 Wallenrod e Jan v., arcybp ryski 113, 121,

122, 125, 128 W.mdofen Kasper, krzyżacki prokuratl)r

generalny l ~3. l ~4. 182, 204 Warcisław Vlll, ks. wologojski S 7 Wasyl II Ślepy, w. ks. moskiewski 236 Wasyl Ill, w. ks. Moskiewski 291, 296,

300, 321, 331, 350 Wedlowie, ród rycerski 166, 191, 220





-----~ lNOilKS OSOBOWY 403

Wcissenb.tch, Mikołaj v., rotmistrz krzyżacki 272

Wettynowie, dynastia 237, 290, 296 Wczenborg, Bartosz III, szlachcic wielko

polski 170 Wigand z Marburga, kronikarz krzyżacki

-~9. 40,42 Wilhelm Habsburg, ks austriacki 49 Wilhelm z Chalanto, bp lozański, legat

papieski 114, 127 Wilhelm z Postupic, dowódca czeski w

wojskach polskich 117 \Vilbnowski Krystyn, starosta bratiański

353 Wilkanowski Zbigniew, starosta bratiań

ski 301,353 Wincenty z Szamotuł, wojewoda po

znański 31, 32, 35-37,43, Wirsberg, Jerzy v., szafarz królewiecki

101 Wirsberg, Vizenz v., komtur toruński

196,198,203 Wisław II, ks. rugijski 18 Wittelsbachowie, dynastia 28, 31, 237 Władysław Habsburg (Pogrobowiec),

król węgierski i czeski 236, 237, 257 Władysław II Jagiellończyk, król czeski i

węgierski 290 Władysław l, ks. mazowiecki (płocki)

163, 184,209,219 Władysław, ks. opolski S l Włodkowie Paweł z Brudzenia, rektor

Akademii Krakowskiej 129, 130, 134-136,172,173

Wojciech z Kościelca, wojewoda brzesko-kujawski 43,44

Wrocimowic, Marcin z, chorąży małopolski 68, g6, 91

Zachariasz Ferreri Guadalfieri, bp gardeński, legat papieski 320, 360

Zaremba Jan z Kalinowej wojewoda kaliski 313-319, 339, 341, 343

Zawisza Czarny z Garbowa, rycerz 66, 87, 91, 115, 117

Zbigniew z Brzezia, marszałek koronny 53,75,79,82, 103,157

Zeech Piotr z Chorwacji, bp korbawski 153

Zenger, Ulryk, komtur bałgijski, w. marszałek 120, 139, 140, 144, 145, 149, 151-153

Zeno Antonio, dr, legat papieski 136, 137, 143

Zigelheim Jan v., przedstawiciel krzyżacki 194

Zitzewitz, ród 279 Zofia v. Hohenzollern-Ansbach, żona

Fryderyka II 296 Zofia Holszańska, królowa 172, 231, 232 Zofia, żona Eryka II 238, 264 Zollern, Fryderyk v., w. komtur 121 Zygfryd, komtur gniewski 22 Zygmunt Luksemburski, król węgier

ski i czeski, król i cesarz rzymski SO, S1,S7,S8,63,64,66, 77, 78,81, 100, 101, lOS, 106, 109-111, 113-115, 118, 127-137,141,151,153,156,158,159, 161-163,172,174,177,180,181,190, 207,209,211,212,218-220

Zygmunt Kiejstutowicz, w. ks. litewski 161,178-183,185,199,200,204,205, 207,209,210,211-220

Zygmunt Korybutowicz, ks.litewski 143, 214,215,217

Zyndram z Maszkowic, miecznik krakowski 68, 74, 79, 86,91

Źerotinski Jan z Źerotina, rycerz morawski, dowódca wojsk zaciężnych

polskich 310,312,313,315,316,318, 321,322,324,326,330,339,340





Education

Wojny polski-z-zakonem-krzyzackim-1308-1521