UYGUR DEVLETİ

Hazırlayan1300 Rabia ÇELİK

Uygurlar, Asya Hun Devleti’ ne bağlı olarak Orhun ve Selenga nehirleri kıyılarında yaşamışlardır.II. Kök Türk Devleti’nin son zamanlarında Basmiller ve Karluklarla birleşen Uygurlar, bu devlete sonvererek kendi devletlerini kurmuşlardır (744). Uygurların merkezi Ötüken’dir.

Kutluk Bilge Kül Kağan Dönemi: Uygurların ilk hakanı, Kutluk Bilge Kül Kağan’dır (744-747).Onun döneminde başkent Ötüken’den Orhun Nehri kıyısındaki Ordubalıg’a (Karabalgasun)taşınmış, devletin sınırları Amur Irmağı boylarından Altay Dağları’na kadar uzanmıştır. Kutluk Bilge Kül Kağan’ın ölümünden sonra yerine Uygurların en parlak dönemini oluşturan oğlu Moyen-Çur (747-759) geçmiştir.

Moyen-Çur (Bayan-Çur) Dönemi: Moyen-Çur başa geçtiğinde Çin’de büyük bir karışıklık yaşanmaktaydı. Talas Savaşı (751) nedeniyle Çin imparatoruna karşı isyanlar çıktı. Zor durumda kalan imparator, Moyen Çur’dan yardım istedi. Moyen-Çur imparatorun arzusunu yerine getirmekten kaçınmayarak harekete geçti. İmparator bu yardımından dolayı kızını eş olarak Moyen Çur’a verdi. Bu durum Türk-Çin yakınlığını sağlamıştır.

Moyen-Çur komşu Türk boyları üzerine seferler yapıp onları yönetimi altına aldı. Ülke sınırlarını genişletti. Moyen-Çur’un ölümünden sonra yerine oğlu Bögü Kağan geçmiştir.

Bögü Kağan Dönemi: Bögü Kağan (759-780) zamanında da Çin karışıklık içindeydi. Bögü Kağan, ayaklananlara karşı Çin imparatorunu tutmuş, ayaklanmalarla müdahale etmiştir. Fakat bir süre sonra Çin’e karşı uyguladığı korumacı politikadan vazgeçti. Çin’in içinde bulunduğu karışıklıktan yararlanmak isteyen Bögü Kağan bu ülkeyi ele geçirmek istedi ve Çin’in birçok şehrini işgal etti. Bu işgaller sırasında pek çok ganimet elde edildi. Uygur Devleti, Bögü Kağan zamanında oldukça zenginleşmiştir. ( En parlak dönem). Büyük saraylar onun döneminde yapılmıştır.

Bögü Kağan Döneminin önemli olaylarından biri de Manihaizm dininin ülkeye girmiş olmasıdır.Manihaizm dinini kabul eden Bögü Kağan, Karabalgasun şehrinde bir tapınak yaptırmıştır. Onun zamanında Mani dini devletin resmî dini hâline gelmiştir. Ancak bu din sadece kağan ve çevresinde kabul görmüştür.

Manihaizm dini, et yemeyi ve savaşmayı yasakladığı için Türk inancı ve yaşantısına uygun değildi. Bu özellikleri ile Uygurların savaşçı yeteneklerini azaltmıştır. Manihaizm’ in Uygurlar üzerinde olumlu etkileri de oldu: Uygurlar bu dinin etkisi ile yerleşik hayata geçtiler.

Yeni dinlerini halkın öğrenmesi amacıyla çok sayıda kitap yazdılar. Bu kitapların basımında matbaanın temeli sayılabilecek kalıplar kullanmışlardır. Yerleşik hayata geçen Uygurlar, tarım ve ticarette önemli gelişmeler kaydettiler. Tarım alanında sulama kanalları yaptılar. Ticari alanda daha çok Çinlilerle ilişki kurmuşlardır.Bögü Kağan, Çin seferine karar verme konusunda çıkan bir anlaşmazlık bahanesiyle veziri Baga Tarkan tarafından öldürülmüştür (780). Ondan sonra Uygur Devleti’nin başına Baga Tarkan (780-789) geçmiştir.

Baga Tarkan Dönemi: Baga Tarkan, ülkede düzeni sağlamak için bazı kanunlar çıkarmıştır.Uygurlar içinde bulunan Dokuz Oğuzlara karşı olumsuz tutum sergilemiştir. Onun bu tutumu devletiçinde büyük karışıklıklara sebep olmuştur. Baga Tarkan ve daha sonraki kağanlar zamanında ortaya çıkan açlık, kıtlık ve salgın hastalıklar devleti iyice zayıflattı. 840 yılında Kırgızlar, Uygur ülkesine girdiler, başkenti alarakhakanı öldürdüler ve Uygur Devleti’ne son verdiler.

http://www.tarihbilimi.gen.tr/makale/uygur-dev

leti-uygurlar/

https://www.youtube.com/watch?v=U7UPrMyVP7E

http://www.turkcebilgi.com/uygur_devleti

KAYNAKÇA

NELER ÖĞRENDİK???

=))

SORU 1 : Kutluk Bilge Kağan döneminde

devletin başkenti nereden nereye taşınmıştır?

CEVAP 1: Kutluk Bilge Kağan döneminde devletin

başkenti Ötüken’den Orhun Nehri kıyısındaki Ordubalıg’tan (Karabalgasun) taşınmıştır.

SORU 2: Bögü Kağan Dönemi’ nde hangi din

kabul edilmiştir?

CEVAP 2 : Bögü Kağan Dönemi’ nde Manihaizm dini kabul edilmiştir.

SORU 3 : Kabul edilen bu dinin Türk inanç ve

yaşantısına uygun olmamasının sebebi nedir?

CEVAP 3: Manihaizm dini, et yemeyi ve savaşmayı yasakladığı için Türk inancı ve yaşantısına uygun değildi. Bu özellikleri ile Uygurların savaşçı yeteneklerini azaltmıştır.

SORU 4: Kabul edilen bu dinin Türk inanç ve

yaşantısına olumlu etkileri nelerdir?

CEVAP 4: Manihaizm’ in Uygurlar üzerinde olumlu

etkileri Uygurlar bu dinin etkisi ile yerleşik hayata geçtiler. Yeni dinlerini halkın öğrenmesi amacıyla çok sayıda kitap yazdılar. Bu kitapların basımında matbaanın temeli sayılabilecek kalıplar kullanmışlardır. Yerleşik hayata geçen Uygurlar, tarım ve ticarette önemli gelişmeler kaydettiler. Tarım alanında sulama kanalları yaptılar. Ticari alanda daha çok Çinlilerle ilişki kurmuşlardır

SORU 5: Devletin sonlanmasının sebebi nedir?

CEVAP 5: Baga Tarkan, ülkede düzeni sağlamak için bazı

kanunlar çıkarmıştır. Uygurlar içinde bulunan Dokuz Oğuzlara karşı olumsuz tutum sergilemiştir. Onun bu tutumu devlet içinde büyük karışıklıklara sebep olmuştur. Baga Tarkan ve daha sonraki kağanlar zamanında ortaya çıkan açlık, kıtlık ve salgın hastalıklar devleti iyice zayıflattı. 840 yılında Kırgızlar, Uygur ülkesine girdiler, başkenti alarak hakanı öldürdüler ve Uygur Devleti’ne son verdiler.

SORU 6 : Hititlerde yıllıklara ne ad verilir?

CEVAP 6 : Hititlerde yıllıklara ‘’ANAL’’ adı

verilir.

SORU 7: Epigrafi bilimi nedir?

CEVAP 7: Kitabeleri, anıtlar üzerindeki

yazıları inceleyen bilim dalıdır.

SORU 8: Uzun sürede gerçekleşen

durumlara ne ad verilir?

CEVAP 8 : Uzun sürede gerçekleşen durumlara ‘’ OLGU’’ adı verilir.

SORU 9: Friglerde kilim motifine ne ad

verilir?

CEVAP 9: Friglerde kilim motifine ‘’TAPETES’’

adı verilir.

SORU 10: Helenistik kültür hangi kültürlerin sentezlenmesiyle ve nasıl oluşmuştur?

CEVAP 10: Doğu ve Batı kültürlerinin sentezlenmesiyle oluşmuştur.

Vakit ayırdığınız için

teşekkÜRLER =))