Trafikoa 2011 eu_mshp07a-ud dbh_mugikortasun segururako hezkuntza programazioak - sarrera_mjiturralde mgil etal

0000

Sarrera

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunakMugikortasun segururako hezkuntza-programazioakBIGARREN hEzkuNtzA

Introducción

Competencias para la seguridad, competencias para la vidaProgramaciones de educación para la movilidad seguraEduCACIóN SECuNdARIA

00 Introducción 01 ¡A conducir!

02 ¡Atención al riesgo!

03 Yo decido

04 Alcohol y conducción

05 Reunión de madres y padres

00 Sarrera 01 Gidatzera!

02 Adi arriskuari!

03 Neuk erabakitzen dut

04 Alkohola eta gidatzea

05 Gurasoen bilera

Edición: 1.ª, noviembre 2011

Tirada: 1.500 ejemplares

© Administración de la Comunidad Autónoma del País Vasco Departamento de Interior

Internet: www.euskadi.net

Edita: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Autores: M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro, Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León, Letizia di Bartolomeo y Anna D’Aniello

Coordinación: M.ª Jesús Iturralde Arriaga y Martín Gil Osoro

Diseño e ilustraciones: Tiktak Multimedia S.L.

Material audiovisual: Imago S.L.

Impresión: Sacal

ISBN: 978-84-457-3225-0

Depósito Legal: VI 815-2011

Esta publicación ha sido impresa en Cyclus Print, papel 100% reciclado y cuenta, entre otras, con los siguientes certificados: Angel Azul, Cisne Nórdico, Etiqueta Ecológica Europea, ISO 14001 y EMAS. Más información: http://www.cyclus.dk

Argitaraldia: 1.a., 2111ko azaroa

Ale-kopurua: 1.500 ale

© Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioa Herrizaingo Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Egileak: M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro, Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León, Letizia di Bartolomeo eta Anna D’Aniello

Koordinazioa: M.ª Jesús Iturralde Arriaga eta Martín Gil Osoro

Diseinua eta irudiak: Tiktak Multimedia S.L.

Itzulpena: Aixe S.L.

Ikus-entzunezko materiala: Imago S.L.

Inprimatzea: Sacal

ISBN: 978-84-457-3225-0

Lege-gordailua: VI 815-2011

Lan hau Cyclus Printen argitaratu da, papera % 100 birziklatua da, eta besteak beste ziurtagiri hauek ditu: Aingeru Urdina, Iparraldeko Beltxarga, Etiketa Ekologiko Europarra, ISO 14001 eta EMAS. Informazio gehiago hemen: http://www.cyclus.dk

Un registro bibliográfico de esta obra puede consultarse en el catálogo de la Biblioteca General del Gobierno Vasco: http://www.euskadi.net/ejgvbiblioteka

Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzako Liburutegi Nagusiaren katalogoan aurki daiteke: http://www.euskadi.net/ejgvbiblioteka

Competencias para la seguridad, competencias para la vidaProgramaciones de educación para la movilidad seguraEduCACIóN SECuNdARIA

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunakMugikortasun segururako hezkuntza-programazioakBIGARREN hEzkuNtzA

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioakBIGARREN HEZKUNTZA

Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia

Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco

Vitoria-Gasteiz, 2011

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 3

Aurkezpena 4

I Sarrera 5

II Zer dira gaitasunak? Zer da gaitasunen araberako prestakuntza? 7

III Nola aukeratu programazioa? 10

IV Nola erabili eskuliburu hau? 11

V Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera 17 Arreta 17 Zaurgarritasunaren eta arriskuaren kontzientzia 20 Ingurunearen azterketa 23 Taldeko presioarekiko erresistentzia 26 Egokitzapena eta malgutasuna 29 Neure burua eta nire emozioak kudeatzea 32 Bideari lotutako egoeretan estresa kudeatzea 35

Aurkibidea

Aldaketarako tresna

Espazio publikoari erabilerarik hoberena ematea da gure gizartearen dema handienetako bat. Espazio hori hobetzeko, beharrezkoa da –beste hainbat neurriren artean– mugikortasuna hobetzea. Herritarrak geroz eta jakitunago dira behar horretaz; hala, bada, politika koherenteak eskatzen dituzte, mugikortasun iraungarri, osasungarri eta seguruagoko eredu baterantz bideratutako politikak.

Mugikortasun horretarako, noraezekoak dira hainbat eratako aldaketak. Hori lortzeko, gure esku dugu gizabanakoa eta gizataldeak eraldatzeko tresnarik hoberena: hezkuntza.

Horiek horrela, aldaketaren aldeko gure apustua da mugikortasun segururako hezkuntza. Mugikortasun segururako hezkuntza garatzea istripu-arriskua duen gizatalderen bat dagoen eremu guztiei dagokie, dela aisialdian, dela ikastetxeetan, dela lantokietan. Mugikortasun segururako hezkuntza ezartzeak berekin dakar gizarte-garapeneko prozesu bat. Zenbat eta sentiberatze-, inplikazio- eta ardura-maila handiagoa duten gizarte-eragileek, orduan eta eraginkorragoa izango da garapen hori.

Aspaldi honetan, Euskadin bide-kultura berri baterantz ari gara jotzen. Horren adibide ditugu

edozein profesionalentzat eginak dira. Programazio hauek guztiek helburu bat bera dute: bakoitzaren barruan gogoeta eragitea, mugikortasuna egiaz segurua izan dadin.

Lerro hauetatik gonbita luzatzen diet, hezkuntzan eta prestakuntzan dihardutenei, mugikortasun seguruaren deman parte har dezaten. Horretarako, programazio hauek eskaintzen dizkiegu. Uste osoa dut programazio hauek erabiltzeak guztiona den espazio publikoa hobetzen lagunduko duela.

Aurkezpena

Amparo López Antelo


Irakasle agurgarria:

Ahalegin eta ilusio handiz zuretzat egin dugun dokumentua duzu esku artean. Tresna hau lagungarri izango zaizu ikasleekin heriotza goiztiarraren prebentzioa lantzeko, ziur.

Astelehenero, hedabideetan jakitera ematen dira errepidean hildako pertsonen zifrak. Datu horiek estatistika hutsa baino askoz gehiago dira. Izan ere, datu horien atzean tragedia pertsonal gogorrak daude, eta halakoen aurrean ezin gara hotz izan, eta ez dugu hotz izan behar.

Gure hezkuntza-sistemak onartzen du maiz zailtasunak izaten direla ikasgelan bide-hezkuntza lantzeko, beharbada beste eduki batzuek hezkuntza-praxian egiten duten presioa dela-eta.

berriz ikusten dugu gizakiaren hutsegiteek zerikusia dutela istripu gehienetan. Egia da, azken urteotan, nabarmen egin duela behera gure errepideetan hildakoen kopuruak. Nolanahi ere, heriotza gehiegi dira oraindik, eta onartezinak dira gure gizartean.

irakastea. Guk bide-hezkuntzari eman diogun ikuspegiak pertsonak eta prebentzioa ditu ardatz, eta arriskua dagoen eta pertsonek erabakiak hartu behar dituzten bestelako prebentzio-arloetara ere heda daiteke (etxeko istripuak, drogen eta alkoholaren gehiegizko kontsumoa, eta abar).

Arriskua bizitzako alderdi gehienetan dago: kalea zeharkatzean, azterketa baterako nola eta zenbat ikasi erabakitzean, hipoteka eskatzean… Horregatik jarri diogu izenburu hau argitalpe-nari: Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak.

-lburu du, gainera, behar bezain orokor eta transferigarri izatea, kausa berberak dituzten bes-telako arazoak konpontzen lagundu ahal izateko. Gure ikuspegia honako argitalpen honetan zehaztu da: Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida 1.

Urteen joanean, ikuspegi horrek funtzionatzen duela egiztatu ahal izan dugu, gauzatu dugun eredu pedagogikoari esker. Izan ere, eredu pedagogiko horrek pertsonak ditu ardatz, eta aukera ematen du pertsonen emozioak aztertzeko, taldearekin libreki elkarrekintzan aritzeko, eta pertsonari bere autonomia eta erantzukizuna garatzen laguntzen dio. Argitalpen horretan zehaztutako gaitasunen eta Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko Hezkuntzako eta Batxilergoko curriculumean ezarritako gaitasunen artean, korrelazio argia dagoela ikusiko duzu:

«Oinarrizko Hezkuntzak, batik bat, goi-mailako ikasketak egiteko behar den prestakuntza eskaintzeari eta ikasleei ikasketa horiek egiteko behar diren ezagutzak helarazteari eman izan dio garrantzia, eta ez dio hainbeste erreparatu helduen bizitzarako garatu behar diren gaitasun pertsonalak, sozialak eta lan-arlokoak lantzeari eta bizitza osoan ikasteko behar diren oinarriak prestatzeari» 2.

SarreraI

1 Herrizaingo Saila (2008). Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida. Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.

2 Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma sortu eta ezartzeko dekretuko (175/2007 Dekretua) III. eran-skinean xedatua. Gerora, 97/2010 Dekretuak du dekretu hori.

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak6

3 Euskal Autonomia Erkidegoan Batxilergoko curriculuma sortu eta ezartzen duen 23/2009 Dekretua (122/2010 Dekretuak aldatua).

«Batxilergoko ikasleek lortu behar dituzten gaitasunak lagungarri dira pertsona gisa garatzeko, biztanle aktiboak izateko, helduaroan sartzeko eta bizitza osoko irakaskuntza garatzeko» 3.

Dokumentu honetan, argi eta garbi gaitasunen ikuspegitik diseinatutako programazioak aurki-tuko dituzu. Programazioetan sartu diren jardueretan, parte-hartzaileen aurretiko ideiak abia-puntu hartuta, ikasketa berriak eta beren errealitaterako berariazkoak izango diren aplikazioak proposatu dira.

Sartu ditugun jardueretako batzuen sorburua, azken urteotan Euskadin eta Katalunian egindako bide-hezkuntzako monitoreen ikastaroak dira. Beste batzuk, berriz, Servei Català de Trànsit zer-bitzuak argitaratutako bi dokumentutan daude bilduta: Programar des de la GEMS (2005) eta Programar des de la GEMS-2 (2008). Lerro hauetatik, gure esker ona agertu nahi diegu, eskuza-baltasunez lagundu digutelako.

Espero dugu material hau erabilgarri izango zaizula hezkuntza-eginkizunerako, eta lagungarri izango dela parte-hartzaileen segurtasuna hobetzeko. Dena den, jakin behar duzu programazio hauek, guretzat, bizirik daudela, ez daudela bukatuta. Horregatik, atsegin handiz hartuko ditugu zure iradokizunak: proposamen hau hobetzen lagunduko digute, ezbairik gabe. Eskerrik asko, aldez aurretik.


Zer dira gaitasunak?Zer da gaitasunen araberako prestakuntza?


Gizartea aldatzen ari da, eta bideko segurtasun-gabeziarekiko erakutsi duen kezka da aldaketa

kopurua murriztu da. Hala ere, murrizketa hori benetan erabatekoa izan dadin lan egin behar dugu.Horretarako, arauak aldatzea eta horren ondoriozko zigor-ezartzeak ez dira nahikoa; batez ere, bide-kultura aldatu behar da, eta norberaren zein besteen segurtasuna guztiek balioets dezaten lortu behar da.Baina... non ikas dezakegu pertsona seguruak izaten? Soilik bizitzako lehen urteetan ikasi behar dugu, ala bizitzako etapa guztietan? Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida4

dokumentuak zalantza horiek argitzen lagunduko digu. Dokumentu hau ikerketa- eta parte hartzezko ekintza-prozesu baten bidez egin da, eta prestakuntza-eredu bat eskaintzen die mugikortasun segururako hezkuntza-programak egin nahi dituztenei. Dokumentuan hezkuntza-ibilbide osoa zehaztu da, eta honako galdera hauei erantzutea du helburu: zer, nola eta noiz hezi mugikortasun seguruan.Erantzukizuna, autonomia eta prebentzioa; hiru balio horiek dira hezkuntza-ibilbidearen oinarri, eta horiek bideratzen dute ibilbidea.

da: eredu berari jarraitzen dioten eta elkarren artean lotuta dauden jokabideen multzoa (ezagutzak, trebetasunak eta jarrerak integratzearen emaitza). Jokabide horiek berekin dakarte ekintza arrakastatsu bat egitea testuinguru zehatz batean; orain lantzen ari garenari dagokionez, bideetan.

oinarrizkoa eta zeharkakoa (arreta); bi, pertsonaren kanpoko alderdiei lotuak (zaurgarritasunareneta arriskuaren kontzientzia eta ingurunearen azterketa); bi, aldaketa-prozesuekin zerikusia dutenak (taldeko presioarekiko erresistentzia eta egokitzapena eta malgutasuna); eta beste bi, pertsonaren barneko prozesuei lotuak (neure burua eta nire emozioak kudeatzea eta bideari lotutako egoeretan estresa kudeatzea).

Zaurgarritasunaren eta arriskuaren kontzientzia

Taldeko presioarekiko erresistentzia

Neure burua eta nire emozioak kudeatzea

Ingurunearen azterketa

Arreta

Kanpokoalderdiak

Aldaketariloturiko

alderdiak

Barnekoalderdiak

Egokitzapena eta malgutasuna

Bideari lotutako egoeretan estresa kudeatzea

PREBENTZIOA

ERANTZUKIZUNA AUTONOMIA

II


egiten duena deskribatzen du, eta zenbait osagarrik ekintza argitzen dute. Laburpena esaldi bat izango da, eta xedetzat izango du gaitasunaren elementu nagusia galdera moduan laburbiltzea.

Arreta


Ingurunearen azterketa





Egoera arriskutsuei aurrea hartzeko behar bezalako kontzentrazio-maila egokia erakustea, ernetasun-maila egoeraren arabera egokituta.

Mantentzen al dut nahikoa arreta-maila eta areagotzen al dut arrisku handiagoa izateko aukerak hautematen ditudanean?

Mugikortasunari lotutako egoeretan jasan daitekeen edo besteri egin dakiekeen kaltea edo kaltearen probabilitatea kontuan izatea.

Balioztatzen al ditut bideko nire egintzen ondorioak arrisku-terminoetan?

Inguruneari buruzko beharrezko informazioa modu interaktiboan aztertzea eta egoeretako bat balioestea aukerarik seguruena hartuta.

Nire erantzunak egokiak al dira inguratzen nauen ingurunerako?

Norbere irizpidearen arabera jardutea eta besteen eragina balioestea, norbere eta gainerakoen segurtasuna hobetsita.

Benetan nik erabakitzen al dut?

Bideko egoera ezberdinei erantzun desberdinak ematea, norbere edo testuinguruaren beharren arabera, horrek dakarren aldaketa onartuta.

Erraz egokitzen al naiz aldaketetara, barruko aldaketetara nahiz bide-testuin-guruaren aldaketetara?

Norbere barne-egoera aztertzea, horrek dakartzan arriskuak balioztatzea, eta arrisku horiek minimizatze aldera jardutea.

Jabetzen al naiz nola nagoen eta zer sentitzen dudan une honetan?

Presiopeko egoera iraunkorrak edo estimulu adierazgarri kopuru handiegia kontrolatzeko eta gainditzeko baliabideak izatea.

Konturatzen al naiz egoerak gainditu egingo nauela? Presio-egoera arriskua areagotu gabe mantentzeko gai al naiz?


-har baitira. Hezkuntza-ibilbidean bost maila bereizi dira gaitasun bakoitzeko. Maila bakoitza, bilakaeraren ikuspegitik, hurrengo maila baino txikiagoa eta aurreko maila baino handiagoa da. Maila horiek ezarri izanak ez du esan nahi pertsona guztiak ezinbestean gaitasunaren goren maila irits daitezkeenik edo iritsi behar direnik. Hirugarren mailan dauden pertsonak «gai» izan daitezke, mugikortasun seguruaren ikuspegitik.

Halaber, dokumentuak bost adin-tartetan banatu du hezkuntza-ibilbidea: 3-8 urte bitartekoak, 8-14 urte bitartekoak, 14-25 urte bitartekoak, helduak eta adinekoak. Funtsezkoa da ulertzea ezarritako adinak orientatzeko baino ez direla, eta ez dagoela korrelazio zuzenik gaitasun-mai-len eta adin-tarteen artean. Hala ere, adin jakin batean parte-hartzaileak, aurreikusitakoaren ara-bera, zein mailatan izango diren zehazteak hezitzailearen lana erraz dezake.

GAITASUNAADIN-TARTEAK

3-8 8-14 14-25 helduak adinekoak

Arreta

N1 N1 N1N2 N2N3 N3 N3 N3

N4 N4 N4N5 N5

Zaurgarritasunareneta arriskuaren kontzientzia

N1 N1N2 N2N3 N3 N3 N3

N4 N4 N4N5 N5

Ingurunearenazterketa

N1 N1N2 N2

N3 N3 N3N4 N4 N4

N5 N5

Taldekopresioarekikoerresistentzia

N1 N1N2 N2

N3 N3 N3N4 N4 N4

N5 N5


N1 N1 N1N2 N2 N2

N3 N3 N3N4 N4N5 N5


N1 N1 N1 N1N2 N2 N2 N2

N3 N3 N3N4 N4N5 N5


N1 N1 N1N2 N2 N2

N3 N3N4N5


Nola aukeratu programazioa?Hainbat irizpide erabil daitezke abiapuntu, programazioa aukeratzeko. Esate baterako, programazioa aukera daiteke landu nahi den gaitasunaren arabera, berariazko eduki baten arabera edo prestakuntza-ekintza egingo duten pertsonen adinaren arabera.

Aukera horietako edozein da baliozko. Hala ere, lehendabiziko ikuspegia proposatzea izan da jarraitu dugun logika, prestakuntza jasoko duten pertsonen adina abiapuntu hartuta.

Prestakuntza emango diozun taldea hartu eta adin-talde baten barruan jar dezazun iradokitzen dizugu. Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida5 dokumentuan bost adin-bloke ezarri dira: 3-8urte bitartekoak, 8-14urte bitartekoak, 14-25urte bitartekoak, helduak eta adinekoak. Bloke horien bitartean dauden adineko parte-hartzaileen taldea baduzu, zuk zeuk erabaki beharko duzu zein den taldearen garapen-mailari hobekien egokitzen zaion programazioa. Beraz, hasiera batean talde horri ez dagokion adin-bloke bateko programazioa aukera dezakezu, egoki bada.

Aukeratzeko era bat programazioak gain-gainetik aztertzea da. Programazioetan, Programazioaren erabilgarritasuna izeneko atala irakur dezazun gomendatzen dizugu. Atal horri esker, programazio bakoitzak zertarako balio duen jakingo duzu oro har, bai eta programazioak zer helburu orokor duen ere.

Halaber, erabilgarri izan dakizuke Tartean diren gaitasunak atala ere. Atal horrek aukera emango dizu jakiteko ea programazioak landutako gaitasunen batean goragoko maila izatea eskatzen duen ala ez.

Programazio bakoitza sakonago ulertuko duzu baldin Edukiak, gaitasunen arabera atala aztertzen baduzu.

Programazioak erabiltzeko beste modu bat ere badago: gaiari bereziki gaitasunen aldetik begiratzen diona. Alegia, V. atalera jo dezakezu (Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera), eta han eduki jakin bat zein programaziotan landu den ikusteko aukera izango duzu.

III



Nola erabili eskuliburu hau?Eskuetan duzun dokumentuan hainbat adin-talderentzako programazioak bildu dira, eta askotariko gaitasunak eta gaitasun-mailak landuko dira.

Hona hemen programazio bakoitzaren eskema:

1– Informazio orokorra

IV

Norentzat

10 – 14 urte bitarteko haurrentzat

Denboraren banaketa

1. saioa: 1 ordu eta 30 min. 2. saioa: 1 ordu eta 30 min. 3. saioa: 3 ordu. = 6 ordu.

Programazioaren erabilgarritasuna

Herri askotan, adin horretako haurrek bizikleta erabil dezakete ohiko garraiobidetzat, etxetik ikastetxera joateko edo toki batetik bestera lekualdatzeko, motordun ibilgailuak

Bizikletaz ibiltzen garenean ere, bestelako ibilgailuen gidariei (ziklomotor-, motozikleta-, auto-gidariei, besteak beste) eskatzen zaien errespetu eta zuhurtzia bera izan behar

arriskutsuagoa izan daiteke, gidaria ez baitago beste ibilgailuetakoak bezain babestuta. Programazio honen xedea da bizikletaren erabiltzaileei laguntzea gogoeta egin dezaten zirkulazio-arauez eta lekualdaketetan autoprebentzioko portaerak sartzearen onuraz.

Tartean diren gaitasunak

Gaitasunak Maila

Arreta 2-3

Ingurunearen azterketa 2

Egokitzapena eta malgutasuna 2

Gidatzera!1 2 3edukiak, gaitasunen

araberahelburuak eta

eskema orokorrainformazioorokorra

Informazio orokorra


Programazioaren menua(«Informazio orokorra» atalean gaude)

Prestakuntza hartuko duen taldearen ezaugarriak eta berezko arriskuak deskribatzen dira, eta programazioaren beharra eta komenientzia

Programazioaren izenburua

Parte hartuko duen taldeak programazioa egin eta gero lortuko duela espero den gaitasun-maila

Programazioan landuko diren gaitasunen izena

Prestakuntzaren hartzaile izango den taldea(Adinak gutxi gorabeherakoak dira)

Saio-kopuruaSaio bakoitzaren iraupenaIraupena, guztira


2– Edukiak

Gidatzera!1 2 3helburuak eta


edukiak, gaitasunenarabera

Egokitzapena eta malgutasuna Mugikortasun-egoera desberdinetara egokitzen saiatzen da, bere segurtasuna

zaintzeko.

- Arretaren oinarrizko funtzionamendua

- Informazioaren hautaketa

- Arreta hautakorraren kontzeptua- Arreta banatuaren kontzeptua- Arretaren aktibazio-mailak

Informazioak eta kontzeptuak

- Arauaren kontzeptua- Bide-arauek mugikortasun

segururako beharrezkoa den gizarte-adostasun gisa duten erabilera.

- Alde segurua / ez segurua kontzeptua

- Araua pertsona arteko akordio eta jarraitu beharreko irizpide gisa.

- Bideko segurtasun-gabezian eragina duten elementuak.

- Gidarientzako oinarrizko arauak eta seinaleak

- Nahi gabe hartu dituen ohiturak

- Bide-segurtasunarekin zerikusia duten estimulu garrantzitsuak bereiztea

Trebetasunak

- Arauak errespetatuz eta arauak errespetatu gabe izan daitezkeen ondorioak alderatzea

- Behatzeko ahalmena- Estimulu ugari aldi berean

horien aurrean bizkor erantzuteko gai izatea

- Gidariei zuzendutako oinarrizko

- Norberaren mugak eta guztia kontrolatzea ezinezkoa dela onartzea.

- Adi egon beharra eta arreta mantendu beharra balioestea.

- Erantzukizuna: bide-portaeran etengabeko zaintza behar duela jabetzea

- Guztia kontrolatzea ezinezkoa dela onartzea

Balioak eta jarrerak

- Behaketa: adi egotea- Arauenganako errespetua, gizarte-

adostasun gisa, eta gainerakoen segurtasunarenganako errespetua.

- Errespetua- Autonomia- Zuhurtzia- Araua adostasun sozial gisa

onartzea

ArretaBadaki zein garrantzitsua den arreta mugikortasun seguruan.

Ingurunearen azterketa Bide-ingurunea aztertzen du, elementu ezberdinak aintzat hartuz, eta aukera

ezberdinen artean erabakitzeko gai da, bere buruaren segurtasuna balioetsiz.

Edukiak, gaitasunen arabera

Arretaren kalitatea aitortzen du, mugikortasun segurua mantentzeko.


Programazioan landuko diren edukiak, gaitasun bakoitzaren eta gaitasun-maila bakoitzaren arabera.

Hiru zutabetan daude banatuta: informazioak eta kontzeptuak; trebetasunak; balioak eta jarrerak.

Edukiak dokumentu honetatik aukeratu dira: Mugikortasun segururako hezkuntza. Konpetentzien gida.

Programazioaren menua(«Edukiak, gaitasunen arabera» atalean gaude)


3– Eskema orokorra

Programazioaren eskema orokorra

1. saioa Ni neu gidari 1 ordu eta 30 min.

1.1. jarduera Zer da gidari ona izatea? Ideia-jasa eta elkarrizketa gidatua: 15’

1.2. jarduera Zer dakigu zirkulazio-arauez? Ezagutza eta jarrerei buruzko galdetegia eta taldeko lana: 35’

1.3. jarduera Arauak ulertzen ditut Taldeko eztabaida eta elkarrizketa gidatua: 40’

2. saioa Nire bidea aukeratuko dut 1 ordu eta 30 min.

2.1. jarduera Nondik ibiliko naiz? Kasuen azterketak eta taldeko eztabaida: 30’

2.2. jarduera Bote eragin pilotari Jolasa eta eztabaida gidatua: 30’

2.3. jarduera Aintzat har dezagun arriskua Ariketa talde txikietan: 30’

3. saioa Ibilaldia bizikletaz 3 ordu

3.1. jarduera Ibilaldia bizikletaz Irteera, ikastetxe ingurura 180’

Gidatzera!

Programazioaren helburu orokorrak

tatzea, eta niretzat zein gainerako pertsonentzat erabaki seguruak hartzeko beharra ere esperimentatzea.

1 2 3edukiak, gaitasunenarabera

informazioorokorra

helburuak etaeskema orokorra


Programazioarenhelburu orokorra edo helburu orokorrak azaltzen ditu.

Programazioaren labur-pen orokorra da. Saioei, saioetako jarduerei, metodoei eta gutxi gorabeherako iraupenari buruzko informazioa dakar.

Saio bakoitza egitean, komenigarria da, oro har, ezarritako jardueren ordenari jarraitzea.

Programazioaren menua(«Helburuak eta eskema orokorra» atalean gaude)

Irteera, ikastetxe ingurura

Jarduera horretarako, barneko zein kanpoko langileen laguntza beharko da. Parte-hartzaileek ibilaldia egingo dute bizikletaz, edo irteera auzora, inguruaren ezaugarrien arabera, eta erabilgarri diren baliabide pertsonalak eta denbora kontuan hartuta. Eskola-elkarteak gutxieneko baldintzak ezarri behar ditu, bizikletaz egingo duten ibilaldia era seguruan eta eraginkorrean egin dadin.




Ibilaldia bizikletaz 3 ordu


4

Ideia-jasa eta elkarrizketa gidatua

Hezitzaileak ea dagoeneko nagusi izateko gogorik duten ala ez galdetuko die neska-

mutilei. Orobat, pertsonek nagusi egiten direnean zer irabazten duten galdetuko die.

Parte-hartzaileen ikuspuntuak entzungo ditu, eta haien baieztapenak baliatuko ditu

nagusi izateak dituen abantailetako bat gidatu ahal izatea dela esateko. Erantzunak

arbelean idatz daitezke.

Era berean, beraien ustez gidatzea erraza ala zaila den galdetuko die, eta saiatu behar

du guztien artean adosten ondo gidatzeko gauza asko izan behar dela kontuan eta,

beraz, ez dela erraza.

Hori abiapuntutzat hartuta, eztabaida egingo dute taldean, gidatzeak berekin dakarren

erantzukizunaren inguruan. Ea gidatzen dakiten ere galdetuko die. Ziurrenik, ezetz

erantzungo dute. Hori baliatuz, hezitzaileak taldea bideratuko du ondoriozta dezan

bizikletaz ibiltzen garenean ere gidatzen dugula; eta, hain zuzen ere, oinez ibiltzen

garenean ere, gidatzen dugula.

Hezitzaileak parte-hartzaileei galdetuko die ea, beren ustez, zerk egiten duen pertsona

bat gidari on.

Hezitzaileak txartel bakoitzean erantzun bat apuntatuko du, eta arbelean zintzilikatuko

ditu. Lana azkarrago egite aldera, zenbait pertsonari laguntza eska diezaieke.

Gidatzera!1 2 3

edukiak, gaitasunen

arabera

helburuak eta

eskema orokorra

informazioorokorra

Zer da gidari ona izatea? 15 minutu

4– Saioak

5– JarduerakSaio bakoitzean hiru jarduera izan ohi dira.

Saio bakoitzaren iraupena ordubetetik hiru ordura bitartekoa izan daiteke.

Programazio batzuek saio bakarra dute, baina gehienek bi edo hiru dituzte.

Lehenengo jarduerak gaiari buruzko hasierako gogoeta egiteko aukera ematen die parte-hartzaileei, gaiari buruz dituzten aurrekontzeptuak eta aurretiazko ideiak azal ditzaten. Orobat, hezitzaileari ahalbidetzen dio parte-hartzaileen jakintzaren, trebetasunen eta jarreren hasierako balioztatzea egitea.

Bigarren jarduerak errealitatea beste modu batean ikusten lagun diezaieketen ezagupenak edo esperientziak berenganatzeko aukera ematen die parte-hartzaileei.

Hirugarren jardueraren helburua da ikasitakoa praktikara eramatea, parte-hartzaileengan aldaketa eraginkorra eta berehalakoa eragiteko.

t

Gidatz1 2eta

orra

tzeto

beurtuao

a

u

19

arriskuarekin eta zaurgarritasunarekin lotzea.

Ariketa talde txikietan

Hezitzaileak lau eta sei pertsona arteko taldeak egiteko eskatuko die, «gaizki» egiten

ditugun jokabideen zerrenda egiteko. Jokabide horiek arrisku gehiegi hartzea dakarte, bai

norberarentzat, bai beste pertsonentzat, oinezko garenean zein bizikletaz gabiltzanean.

Talde txikian lan egin eta gero, bateratze-lana egingo da. Hezitzaileak taldearekin batera

aztertuko du zein jokabide agertu diren maizen.

Gidatzera!

1 2 3

edukiak, gaitasunenarabera helburuak etaeskema orokorra

informazioorokorra

Aintzat har dezagun arriskua 30 minutu

Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak

14

Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak

Ideia-jasa eta elkarrizketa gidatua

Hezitzaileak ea dagoeneko nagusi izateko gogorik duten ala ez galdetuko die neska-

mutilei. Orobat, pertsonek nagusi egiten direnean zer irabazten duten galdetuko die.

Parte-hartzaileen ikuspuntuak entzungo ditu, eta haien baieztapenak baliatuko ditu

nagusi izateak dituen abantailetako bat gidatu ahal izatea dela esateko. Erantzunak

arbelean idatz daitezke.

Era berean, beraien ustez gidatzea erraza ala zaila den galdetuko die, eta saiatu behar

du guztien artean adosten ondo gidatzeko gauza asko izan behar dela kontuan eta,

beraz, ez dela erraza.

Hori abiapuntutzat hartuta, eztabaida egingo dute taldean, gidatzeak berekin dakarren

erantzukizunaren inguruan. Ea gidatzen dakiten ere galdetuko die. Ziurrenik, ezetz

erantzungo dute. Hori baliatuz, hezitzaileak taldea bideratuko du ondoriozta dezan

bizikletaz ibiltzen garenean ere gidatzen dugula; eta, hain zuzen ere, oinez ibiltzen

garenean ere, gidatzen dugula.

Hezitzaileak parte-hartzaileei galdetuko die ea, beren ustez, zerk egiten duen pertsona

bat gidari on.

Hezitzaileak txartel bakoitzean erantzun bat apuntatuko du, eta arbelean zintzilikatuko

ditu. Lana azkarrago egite aldera, zenbait pertsonari laguntza eska diezaieke.

Gidatzera!1 2 3

edukiak, gaitasunen

arabera

helburuak eta

eskema orokorra

informazio

orokorra

Zer da gidari ona izatea?15 minutu

! Oso garrantzitsua da jarduerak adierazitako ordenan egitea.


Saioaren zenbakia eta izena

Jardueraren zenbakia, izena eta iraupena

Jarduerarekin zer helburu lortu nahi den azaltzen du

Jardueran erabiliko den metodoaren izena


egitea.

Ezagutza eta jarrerei buruzko galdetegia eta taldeko lana

Hezitzaileak parte-hartzaileei eskatuko die galdetegia ( DVD o páginas 7, 8, 9, 10 y 11 de este cuadernillo) zintzotasunez eta seriotasunez bete dezatela, baina lasai hartuta, ez baita azterketa. Zer dakigun eta oraindik zer dugun ikasteko jakingo dugu horren bitartez..

Galdeketa banan-banan bete dutenean, parte-hartzaileak taldeka jarriko dira, lau eta sei pertsona arteko taldeetan. Galdeketako erantzunak adostu beharko dituzte.

(Erantzunak: liburuxka honetako 12. orrialdean)




Zer dakigu zirkulazio-arauez? 35 minutu

DVD


7Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak

Zenbait jarduerek eranskina dute.

Eranskinaren kopiak egin daitezke, edo DVDtik inprimatu, parte-hartzaileei emateko.

Eranskinetan askotariko ariketak daude, hala nola test-erakoak, jarduerak hobeto ulertzen laguntzeko testuak, eztabaidarako abiapuntutzat balio duten dilema moralak, jolasak, eta abar.

1Gidatzera!

ZIRKULAZIOA:1– Errepidean, nondik ibili behar dira bizikletak?

a) Eskuineko aldetik, zirkulazioaren noranzkoan.

b) Ezkerreko aldetik, zirkulazioaren noranzkoan.

c) Errepidearen ezkerreko aldetik, hurbiltzen diren autoak ikusteko.

d) Beste erantzun bat:...........................................................................................

2– Errepidean, nondik ibili behar dira bizikletak?

a) Bi noranzkoak bereizten dituen lerro zuriaren ondo-ondotik.

b) Eskuineko bazterbidetik, baldin halakorik badago.

c) Ezkerreko aldeko bazterbidetik.


3– Herri barruko bideetan, arau orokorrari jarraikiz, nondik ibili behar dira bizikletak?

a) Kaletik edo bidegorritik, baina inoiz ere ez espaloitik.

b) Kaletik zein bidegorritik, batetik zein bestetik; baina inoiz ere ez espaloitik.

c) Bidegorritik, baldin halakorik badago. Bidegorririk ez badago, aukera dago kaletik edo espaloitik joateko; bietako bat hauta daiteke.


4–Errepidean, nola ibili behar dira txirrindulariak, baldin taldean irten badira?

a) Paraleloan; baina bizikleta-talde bakoitzak ez du hamar metroko eremua baino handiagoa hartu behar, ibilgailuek errazago aurrera ditzaten.

b) Bizikleta guztiak paraleloan, erreiaren zabalera osoa hartuz.

c) Lerroan, eta eskuineko aldera ahalik eta gehien hurbilduta.


MANIOBRAK:1– Zer egin behar dute txirrindulariek, gelditu nahi badute?

a) Ezkerreko eskua jaso, okertuta.

b) Eskuineko eskua jaso, okertuta.

c) Ezkerreko eskua jaso; eskua zabalik, eta atzamarren puntak gora begira.

d) Ez da eskurik jaso behar.


Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera

V

ArretaEdukiak, gaitasunen eta programazioen arabera

Sentikorra da oinarrizko zentzumenen bidez jasotako informazioekiko

Badaki zein garrantzitsua den arreta mugikortasun seguruan

1

2

Edukiak

Edukiak

- Zentzumenak: funtzionamendua eta mugak- Pertzepzioa bide-egoeretan: funtzionamendua eta banakako

diferentziak

- Arretaren oinarrizko funtzionamendua- Informazioaren hautaketa- Borondatezko arreta eta borondatezkoa ez dena- Arretak ohiturekin nahiz automatismoekin duen lotura

- Zentzumenen mugak, hautemate-akatsak eta hautemate-ilusioak

- Estimulu-kopuru handiagoa diskriminatzea

- Errealitatearen eta errealitate hori interpretatzeko moduaren arteko diferentzia onartzea

- Bide-errealitate konplexu, aldakor eta anbiguora egokitzeko ahalmena

- Norberaren akatsak onartzea- Norberarenak ez diren beste ikuspegiak ere badaudela antzematea

- Norberaren mugak eta guztia kontrolatzea ezinezkoa dela onartzea- Egokikortasuna: aurreikusten ez den horretara irekita egotea- Adi egon beharra eta arreta mantendu beharra balioestea- Arreta-maila areagotzeko ahalegina mantentzeko prest egotea

Informazioaketakontzeptuak


Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

11

1

1

1



Arretaren kalitatea aitortzen du, mugikortasun segurua mantentzeko

Arreta bere segurtasunaren zerbitzurako tresna gisa erabili ohi du

3

4

Edukiak

Edukiak

- Arreta hautakorraren kontzeptua- Arreta iraunkorraren kontzeptua- Arreta banatuaren kontzeptua- Arretaren aktibazio-mailak

- Bideko arriskuen, horien ondorioen eta gidatzean izan ditzaketen inplikazioen azterketa

- Bide-segurtasunarekin zerikusia duten estimulu garrantzitsuak bereiztea

- Arreta mantentzea, errendimendua jaitsi gabe- Aldibereko estimulu-kopuru handiagoa zuzen hautematea

- Autoazterketaren bidez, norberaren arreta-prozesuak ebaluatzea- Arreta sustatzen duen norberaren ikuspuntua defendatzera

zuzendutako komunikazio- eta asertibitate-estrategiak aplikatzea- Dituen arreta-mugak murriztea ahalbidetzen duten estrategiak

prestatzea

- Egokikortasuna: estimulu desberdinak hautematera irekita egotea- Erantzukizuna: bide-portaeran etengabeko zaintza behar duela

jabetzea- Guztia kontrolatzea ezinezkoa dela onartzea

- Aurrerapena prebentzio gisa- Malgutasuna ingurune, estimulu eta egoera aldakorren aurrean- Norberaren ideiekiko koherentea izateak duen garrantzia balioestea- Norberaren emozioak ezagutzeko eta erregulatzeko prest egotea



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

1-221-212

1-2

1-2

1-2



Gertuko ingurunean dituen pertsonei arreta-maila egokia mantentzeko beharrezkoak diren informazioak jakinarazten dizkie5

Edukiak

- Bideko arriskuen, horien ondorioen eta gidatzean izan ditzaketen inplikazioen azterketa

- Prebentzio kolektiboaren kontzeptua- Enpatia-kontzeptua- Beste pertsonengan eragiteko kontzeptua- Asertibitatea eta proaktibitatea

- Komunikazio- eta gogatze-teknikak garatzea

- Komunikazioa: beste ikuspuntuetara irekita egotea eta norberaren beharrak adierazten jakitea

- Enpatia: gainerako pertsonen akatsak eta horien ikuspuntuak ulertzeko ahalmena


Trebetasunak


program. zk.




Intuizioz hautematen du berehalako arrisku propioa

Arrisku-egoerak balioztatzen ditu, ez norberak jasan dezakeen kaltearen arabera bakarrik, baita beste pertsonengan eragin dezakeen kaltearen arabera ere

1

2

Edukiak

Edukiak

- Arriskuaren aurreko erantzunak- Arriskuaren oinarrizko kontzeptua- Segurtasun pasiboaren oinarrizko kontzeptua- Segurtasun pasiboaren berariazko elementuei buruzko informazioa

- Arriskuaren oinarrizko kontzeptua- Arriskua kaltearen eta zaurgarritasunaren arteko erlazio gisa- Arrisku subjektiboa eta arrisku objektiboa

- Segurtasun pasiboko sistemei buruzko informazioak

- Eguneroko mugikortasun-ekintzetan egon daitezkeen arrisku-egoerak aztertzea

- Istripua eta istripuaren ondorio larriak erlazionatzea- Segurtasun pasiboko ohitura errazak erabiltzea

- Norberaren segurtasuna nahiz gainerakoena jokoan dauden arrisku-egoerak aztertzea

- Arriskua eta zaurgarritasuna bereiztea

segurtasunaren alde egiten dutenak egiten ez dutenetatik bereiztea- Segurtasun pasiboko sistemak behar bezala erabiltzea

- Autobabesa- Autoezagutza: norberaren aukerei buruzko itxaropen errealak izatea

- Norberaren zaurgarritasuna onartzea- Norberaren egintzekiko erantzukizuna- Beste pertsonekiko eta horien osotasunarekiko aitortza, enpatia eta

begirunea



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

2-422-4

2-424

2-42-44




prebentziorako eta minimizaziorako irizpideei jarraiki

3

4

Edukiak

Edukiak

- Arriskua, galzoria eta zaurgarritasuna- Segurtasun aktiboa eta pasiboa- Ibilgailua mantentzea

ezagutzea- Arrisku-faktoreak- Erantzukizun pertsonal, legal eta soziala

- Arrisku handiko egoerak- Prebentzio-estrategiak- Segurtasun-ohiturak

- Distantziak, denborak eta abiadurak kalkulatzea- Segurtasun pasiborako sistemak (kaskoa, uhala, haurrak eusteko

sistemak, airbag...) ondo erabiltzea eta erabilaraztea

- Autoazterketaren bidez, norberaren mugak

- Bideko arriskuak aztertzea- Arriskuaren pertzepzioa arrisku errealera doitzea

- Autoezagutza- Norberaren mugak onartzea- Autobabesa- Erantzukizuna- Gidatze prebentiboa- Zirkulazio-arauen sistema onartzea, norberaren segurtasuna nahiz

beste pertsonena laguntzeko

- Norberaren, beste pertsonen nahiz ingurunearen mugak onartzea- Aurreratzea- Erantzukizuna



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

2

2

2-44

55

2-4

55

4

2-42-42-42-42

5




Barneratuta du arriskua aztertzeko prebentzio-eskema, eta beste pertsonekin konpartitzen du5

Edukiak

- Udal, autonomia, estatu nahiz Europa mailan istripuen prebentzioarekin lotuta garatzen diren politikak ezagutzen ditu

- Herritarren parte-hartzea

- Arazoak hautematea eta soluzio-proposamenak nahiz -estrategiak diseinatzea.

- Adierazpen- eta gogatze-komunikaziorako teknikak garatzea- Norberaren ikuspegia defendatzea

- Proaktibitatea- Erantzukizun pertsonala eta soziala


Trebetasunak


program. zk.


Ingurunearen azterketaEdukiak, gaitasunen eta programazioen arabera

Hurbileko inguruneak ematen dizkion informazioak biltzen ditu eta egoera horri lotutako portaera segurua hautatzen du

Bide-ingurunea aztertzen du, elementu ezberdinak aintzat hartuz, eta aukera ezberdinen artean erabakitzeko gai da, bere buruaren segurtasuna balioetsiz

1

2

Edukiak

Edukiak

- Alde segurua / ez segurua oinarrizko kontzeptua- Bide-ingurunean oinezkoentzat dauden oinarrizko arauak eta seinaleak- Segurtasun pasiboaren oinarrizko kontzeptua- Segurtasun pasiboaren berariazko elementuei buruzko informazioa- Egoera zailetan jarraitu beharreko arauak (galduta dagoen haurra...)

- Alde segurua / ez segurua kontzeptua- Araua pertsona arteko akordio eta jarraitu beharreko irizpide gisa- Bideko segurtasun-gabezian eragina duten elementuak- Gidarientzako oinarrizko arauak eta seinaleak

- Alde seguruak eta ez seguruak bereiztea- Segurtasun pasiboko ohitura errazak erabiltzea- Laguntza eskatzerakoan, argitasunez adierazten jakitea

- Behatzeko ahalmena

aurrean bizkor erantzuteko gai izatea

- Behaketa: adi egotea- Autobabesa- Arauak errespetatzea- Laguntza eskatzea / laguntza onartzea- Lasaitasuna: kontrola ez galtzea

- Errespetua- Autonomia- Zuhurtzia- Araua adostasun sozial gisa onartzea



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

1111

11

1

1111



batetatik aztertzen ditu, bere buruaren segurtasuna eta gainerakoen segurtasuna zainduz

ditu ikuspegi sistematiko batetatik, aldagaien arteko elkarrekintza aurreikusten du eta besteen gaineko ardura hartzeko gai da

3

4

Edukiak

Edukiak

- Zirkulazio-arauak- Segurtasun-irizpideak- Gidari seguru bat izateko kontuan hartu beharreko funtsezko puntuak

- Erabakiak hartzea- Mugikortasun-estilo prebentiboa- Aurreratzea

- Autoazterketaren bidez indarguneak eta ahulguneak ebaluatzea- Aurretiaz interpretatzea bidearen beste erabiltzaileen balizko

erreakzioak- Antzeko egoeratan erabakitzeko jarraibide seguruak sortzea

- Arrisku-egoerak antzematea- Norberarentzat nahiz besteentzat egoera desberdinetan seguruak

diren bide-erantzunak automatizatzea

- Autoezagutza- Ikuspegia hartzea: nirea dena eta gainerakoena dena- Segurtasuna oinarrizko printzipio gisa- Zuhurtzia

- Aurreratzea- Segurtasuna- Erantzukizuna- Egokitzapena



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

5

5

55



Mugikortasun-estilo prebentiboa du eta estilo hori gainerakoengan sustatu nahi du

5

Edukiak

- Mugikortasun prebentiboa- Alternatiba segurua- Prebentzio kolektiboa

- Arazoak antzematea eta prebentzio kolektiborako estrategiak diseinatzea

- Komunikazio-teknikak garatzea

- Gainerako pertsonengan eragiten du- Koherentzia- Prebentzioa- Autonomia- Aurreratzea


Trebetasunak


program. zk.

55555

55




Konturatzen da noiz dagoen taldeko presio edo presio afektibo ba-ten pean, eta arriskuzko bide-portaera batekin erlazionatzeko gai da

Badaki eta onartzen du taldearen eragina bizipen komuna dela gizaki ororentzat, eta hori negoziatu egin daitekeela

1

2

Edukiak

Edukiak

- Egoera emozionalak- Gizarte-presioaren oinarrizko kontzeptua

- Barruko kontraesana tentsio gisa- Ezinegona adierazi beharra ondo sentitzeko- Negoziazioa, nire ikuspegiaren eta taldearen ikuspegiaren arteko

distantzia murrizteko bide gisa ulertuta

errefusa...)- Taldearen presioa antzematea

- Bere emozioak eta desioak adieraztea- Norberaren ikuspegia ulertzea- Besteen ikuspegia ulertzea- Negoziaziorako argudioak erabiltzea

- Koherentzia: norbera dena izatea, irizpide propioa izatea- Autobabesa

- Koherentzia: norbera dena izatea, irizpide propioa izatea- Autobabesa- Zinezkotasuna- Autokontzientzia: portaeraren automatismoa hautsi behar da, «egiten

dudana zergatik egiten dudan» ulertzeko



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

3-433

33-43-43

3-43-43-43-4




Taldean onartua izan beharra eta baztertua izateari beldurra kudeatzen ditu, beste pertsonarenganako erasoa inplikatu gabe eta bere ikuspegia alde batera utzi gabe

Lehentasuna ematen dio sistematikoki bere segurtasunari, horrekin kontraesanean dauden taldeko presio-egoeren aurrean

3

4

Edukiak

Edukiak

- Pasibotasuna, oldarkortasuna, obedientzia eta errebolta- Enpatia- Asertibitatea eta proaktibitatea- Negoziazioa, bi aldeen beharrak asetze gisa ulertuta

- Autonomia eta mendekotasun emozionalaren kontzeptuak- Asertibitatea eta proaktibitatea- Aurreratzea, gatazkak saihesteko modu gisa

- Frustrazioaren aurrean erresistentzia- Beste baten emozioak eta ikuspegiak sentitzea eta ulertzea- Argi eta garbi adieraztea norberaren beharrak, eta horiek defendatzen

jakitea- Nire eta bestearen desioak aseko dituzten alternatibak bilatzea

- Komunikazio-estilo asertiboa erabiltzea- Gatazka-egoerei aurrea hartzeko estrategiak garatzea

- Autobabesa: norberaren segurtasuna hautatzea- Koherentzia: norbera dena izatea, irizpide propioa izatea- Beste pertsona errespetatzea- Elkar adostea

- Autobabesa: norberaren segurtasuna hautatzea- Norberarenganako erantzukizuna



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

33

5

3-43-43-43-4

55

3-43-4

4




Sistematikoki defendatzen du segurtasunaren aldeko ikuspegia, eta hortaz konbentzitu nahi ditu gainerakoak5

Edukiak

- Besteen egoera emozionalak antzematen ditu (enpatia)- Komunikazioaren eraginkortasuna- Argudiatzea- Negoziazioa: nik irabazten dut – zuk irabazten duzu

- Besteen lekuan jartzea- Komunikazio asertiborako teknikak garatzea- Argudiatze-teknikak garatzea

- Koherentzia- Beste pertsona ulertzea eta onartzea- Errespetua- Elkartasuna


Trebetasunak


program. zk.


Egokitzapenaeta malgutasuna


Bide-ingurunea dinamikoa eta aldakorra dela konturatzen da, eta oinarrizko ohitura seguruak hartzen ditu

Mugikortasun-egoera desberdinetara egokitzen saiatzen da, bere segurtasuna zaintzeko

1

2

Edukiak

Edukiak

- Alde segurua / ez segurua oinarrizko kontzeptua- Bide-portaera segururako jarraibideak: eskuinetik joatea, ibiak zaintzea,

kaletik jolasean ez joatea...- Bide-ingurunearen aldaketak

- Arauaren kontzeptua- Bide-arauek mugikortasun segururako beharrezkoa den gizarte-

adostasun gisa duten erabilera

- Alde seguruak eta ez seguruak bereiztea

- Ekintza-jarraibide seguruak aplikatzea ohikoa duen bide-ingurunean aldaketak gertatzen direnean

- Laguntza eskatzea / laguntza onartzea

- Segurtasunez erantzutea bideko ezustekoen aurrean- Arauak errespetatuz eta arauak errespetatu gabe izan daitezkeen

ondorioak alderatzea- Ekintza-jarraibide seguruak aplikatzea ohikoa ez duen bide-ingurunean

aldaketak gertatzen direnean

- Adi egotea- Autobabesa- Autoezagutza: beldurraz jabetzea- Autoezagutza: norberaren gaitasunez jabetzea

- Apaltasuna: ez du uste berak duenik egia osoa arriskuak aztertzerakoan

- Behaketa: adi egotea- Arauenganako errespetua, gizarte-adostasun gisa, eta gainerakoen

segurtasunarenganako errespetua



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

11

1

11




Automatikoki aplikatzen du bere estrategia propioa, mugikortasun-egoera ezberdinetara egokitzeko, arriskuei aurrea hartuz

Malgua da bere portaeretan, bere buruaren nahiz besteen segurtasuna zainduz

3

4

Edukiak

Edukiak

- Aldaketekiko erresistentzia: zer esan nahi duen eta nola azaltzen den- Ohituraren kontzeptua- Prebentzioa arriskuari aurrea hartzeko- Prebentziorako ohiturak eta estrategiak

- Sinesmenen aldaketa: nola funtzionatzen duten eta nola maneiatu daitezkeen

- Proaktibitatea- Malgutasuna versus zurruntasuna bide-ingurunean- Segurtasuna arauaren printzipio gisa

- Arazo beraren aurrean estrategia berriak aztertzea eta barneratzea- Norberaren sinesmenak eta pertzepzioak zalantzan jartzea- Ohiturak mugikortasun-egoera berrietara egokitzea

- Bere segurtasuna nahiz besteena sustatzen duten aldaketak balioestea eta onartzea

- Beste ikuspegi eta aukera batzuk ikustea eta onartzea- Bideko arriskuak orokorki ebaluatzea

- Berria den horretarako irekitasuna eta malgutasuna- Autobabesa

- Autoezagutza: norberaren erantzunak ezagutzea eta onartzea- Autokudeaketa emozionala- Malgutasuna: beste planteamenduak onartzea- Proaktibitatea



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

5

55

5

5




Estilo malgua du bide-portaeretan eta egokitze-alternatiba seguruak sustatzen ditu5

Edukiak

- Bidearen erabiltzaileen artean ohikoenak diren akatsak eta horiek arrisku-faktoreekin duten harremana

- Mugikortasun prebentiboa- Alternatiba segurua- Prebentzio kolektiboa

- Lasaitasuna mantentzea presio-egoeren aurrean- Gainerakoak konbentzitzea

- Tolerantzia- Autokontrol emozionala- Entzuteko jarrera- Asertibitatea- Besteei laguntzea


Trebetasunak


program. zk.

5

55

55

55555




Oinarrizko barne-egoerak hautematen ditu, eta badaki bide-portaeraren gainean ondorioak izan ditzaketela

Ondo ulertzen ditu bere barruko egoerak eta egoera emozionalak, eta baita horiek ekar dezaketen arriskua ere

1

2

Edukiak

Edukiak

- Barruko sentsazioak- Oinarrizko egoera emozionalak- Arriskuaren oinarrizko kontzeptua

- Autokontzientziaren kontzeptua

ondorioak- Egoera emozional kontrolatu gabeak eta horien ondorioak

- Barrutik datozkion sentsazioak lokalizatzen ditu bere gorputzean

- Egoera emozionalen arrazoiak hautematea

erlazionatzea

- Bere burua entzutea: barruko bizitzari arreta eskaintzea- Autobabesa

- Autoezagutza- Autobabesa



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

4444

3-44

3-4

4

3-43-4

44

33-4




Bere egoera emozionalak erregulatzen ditu, eragin negatiboak mi-

Ongi jarduten da bidearen gainerako erabiltzaileekin, baita egoera emozional zailetan ere

3

4

Edukiak

Edukiak

- Emozioaren eta portaeraren arteko harremana- Erregulazio emozionalaren kontzeptua- Asertibitatea eta proaktibitatea

- Prebentzio-estrategiak- Segurtasun-ohiturak- Enpatia-kontzeptua

- Autoazterketaren bidez norberaren egoera emozionalak ebaluatzea - Norberaren ikuspegia defendatzea- Autobabeserako estrategiak erabiltzea, emozioak kontuan hartuz edo

kontuan hartu gabe

- Erregulazio emozionaleko estrategia berriak txertatzea- Norberaren egoera emozionala aztertzea, ondoren erregulatu ahal

izateko- Norberarentzat nahiz besteentzat seguruak diren erantzunak

aurreratzea bide-egoera arriskutsuetan

- Autoezagutza- Autobabesa- Erantzukizuna

- Autoezagutza- Autobabesa- Erantzukizuna- Autonomia- Prebentzioa- Enpatia



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.

3-433

5

3-43-4

5

3-43-43-4

555




Bere barruaren eta emozioen kudeaketa hobetzen jarraitzen du eta bide-segurtasun kolektiboari dagokionez gauza bera egitera bultzatzen ditu ingurukoak5

Edukiak

- Prebentzioaren kontzeptua eta estrategiak- Komunikazio asertiboa- Proaktibitatea

- Komunikazio asertiborako teknikak garatzea- Norberaren erantzunei nahiz gainerakoenei aurrea hartzea- Besteen lekuan jartzea

- Autoezagutza- Autobabesa- Erantzukizuna- Autonomia- Prebentzioa- Enpatia


Trebetasunak


program. zk.




Badaki noiz gainditzen dituen bere mugak eta noiz doan barne-aktibazioko maila egokietatik haraindian

Badaki eta onartzen du estresa pertsonaren eta bide-ingurunearen arteko harremanaren ondorio dela

1

2

Edukiak

Edukiak

- Estresaren kontzeptua eta motak- Bide-ingurunean estresa eragiten dutenak- Estresari lotutako egoera emozionalak: tentsioa, antsietatea, estutasuna

eta beldurra

- Estresa eta bide-portaera

- Baliabide pertsonalak ebaluatzeko estrategiak

egoeretara lotzea- Bide-ingurunean dituen estreseko erantzunak erlazionatzea- Eustresa eta distresa bereiztea

- Autoazterketaren bidez estres-egoeren aurreko indarguneak eta ahulguneak ebaluatzea

- Autoezagutza

- Autobabesa- Autoezagutza- Norberaren mugak onartzea



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.




Estres-egoeren aurrean, estres-sortzaileen pisua arintzen laguntzen dioten estrategiak garatzen ditu

Erantzukizuneko eta prebentzioko jarrerak hartzen ditu norberaren edo besteen estresaren aurrean, eta lasaitasun- nahiz erlaxazio-egoeretarantz autokudeatzen da

3

4

Edukiak

Edukiak

- Estresa kontrolatzeko eta maneiatzeko teknikak:

- Estresa kontrolatzeko saiheste-estrategiak

- Estresaren neurketa- Lasaitzera eramaten duten sistemak- Pentsamendu positiborako teknikak- Erlaxazioaren, lasaitasunaren eta jarrera bateratzaileen erreferente

- Estresa kontrolatzeko eta maneiatzeko teknikak erabiltzea- Norberari hobekien etortzen zaizkion estrategiak eta praktikak

- Pentsamendu automatikoz aldatzeko teknikak aplikatzea- Beste norbait konbentzitzea, bere onetik atera gabe

- Lasaitasuna- Gauzak umorez hartzea- Baretasuna- Segurtasuna- Bizitza propioa balioestea

- Autokudeaketa emozionala: norberaren zentroan mantentzea, kontrako egoerak kontuan hartu gabe

- Proaktibitatea- Bateratzea: elkarrizketara eta gauzak aldatzeko aukerara irekitzea



Trebetasunak

Trebetasunak



program. zk.

program. zk.




Estresa maneiatzeko mekanismoak planteatzen eta zabaltzen ditu eta autokontrolerako estrategiak konpartitzen ditu5

Edukiak

- Estresaren ebaluazioa: estresa arrisku-faktore garrantzitsua dela erakusten duten programak eta esperientziak

- Estresa gizarte-fenomeno gisa, eta estresak bide-harremanetan dituen ondorioak

- Estresa larrialdietako bide-egoeratan tratatzeko estrategiak

- Besteen lekuan jartzea bide-egoera kritikoetan- Laguntza eskatzea- Besteengan lasaitasuna eta erlaxazioa sustatzea- Negoziaziorako eta adiskidetzerako teknikak garatzea

- Entzutea: besteek barrua hustea, lasaitzea eta sentitzen dutena zentsuratu gabe adieraztea sustatzen du

- Enpatia- Autokudeaketa emozionala: norberaren zentroan mantentzea,

kontrako egoerak kontuan hartu gabe


Trebetasunak


program. zk.

Education

Trafikoa 2011 eu_mshp07a-ud dbh_mugikortasun segururako hezkuntza programazioak - sarrera_mjiturralde mgil etal