สออนเทอรเนตในฐานะ “สอสงคม” และการก ากบดแลกนเองของชมชนเนต

สฤณ อาชวานนทกล

http://www.thainetizen.org/

25 มกราคม 2552

งานนเผยแพรภายใตลขสทธ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหท าซ า แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมน าไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตลขสทธเดยวกนนเทานน

Internet a

s “Socia

l Media”

ภาคสาธารณะ (The Commons) ( of creativity & culture)

….and countless others.

The Commons: วฒนธรรมการเมองใหม

1. “เรองราว” ใหมเพอทวงคนสงทเคยเปนของเราในอดต

2. ทกษะดานเทคนคสามารถสรางพฤตกรรมทเปนประชาธปไตยได

3. ความนาเชอถอทางศลธรรม, ความ “แท” ทางวฒนธรรม

4. The commons ในฐานะภาคทสามท “แขงขน” กบภาครฐและภาคเอกชนได

“You never change things by fighting the

existing reality.

To change something, build a new model

that makes the existing model obsolete.”

--R. Buckminster Fuller

“ผมสวนไดเสย” ในอนเทอรเนต

• รฐ

• ผใหบรการ (ไอเอสพ)

• เวบโฮส

• เวบมาสเตอร

• ผดแลเวบบอรด / บลอกเกอรทเปดพนทคอม

เมนท

• ประชาชนคนใชเนต

Norman Rockwell, Four Freedoms

เครอขายคอมพวเตอร

+ free culture

= “ประวตศาสตรหนาใหมทพลเมองสราง”

พลเมองเนตใหคณคากบ:

• การเขาถงโดยเสร (Open access)

• เสรภาพในการมสวนรวม (Freedom

to participate)

• ความโปรงใส (Transparency)

• พรสวรรคและการคดคนนวตกรรม

(Talent & innovation)

• ความเทาเทยมทางสงคม (Social

equity)

• การกระจายศนยอ านาจ

(Decentralized authority)

“เสรภาพ คอการมสวนรวมในอ านาจ”

- Cicero

กลไก “การก ากบดแลกนเอง”

• ไอเอสพ และเวบโฮส

– ขอตกลงการใชงาน

– เงอนไขในการใหบรการ

• ผดแลเวบ/เวบบอรด

– ขอตกลงกอนเขาเปนสมาชก

– นโยบายการดแลเวบ/เวบบอรด

• บลอกเกอร/สอพลเมอง

– จรรยาบรรณของบลอกเกอร/สอพลเมอง

• ผใชเนตทวไป

– มารยาทบนเนต (netiquette)

ความรบผดชอบของพลเมองเนต

• พลเมองเนตมสทธเสรภาพในการแสดงความ

คดเหน แตตองเปนความคดเหนทชอบธรรม (fair

comment):

• ตงอยบนพนฐานของขอเทจจรง (based on facts)

• มเจตนาด (made in good faith)

• ตพมพโดยปราศจากเจตนาราย (without malice)

• เกยวกบประเดนสาธารณะ (matter of public interest)

• ถาไมเขาขายเหลาน กตองยอมรบความเสยงทจะม

ใครรองเรยนหรอฟองรองในขอหาละเมดสทธ

ตวอยางจรรยาบรรณของบลอกเกอร

• ตวอยางนแปลและสรปจาก

http://www.cyberjournalist.net/

• บลอกเกอรทมความรบผดชอบควรตระหนกวาสงทพวกเขา

เผยแพรนน ผคนสามารถอานมนไดจากทวโลก ดงนนควร

จะมจรรยาบรรณตอผอาน, บคคลทเขยนถงและสงคมดวย

โดยสรปไดดงน

• ซอสตยและซอตรง

– อยาขโมยความคดหรอดดแปลงผลงานของผอนโดยไมขออนญาต

และควรอางองหรอใสลงคของเจาของผลงานทกครงทน ามาใช

– อยาเผยแพรขอมลทไมเหมาะสม และแยกแยะระหวางขอคดเหน

กบขอเทจจรงใหชดเจน

ตวอยางจรรยาบรรณของบลอกเกอร (ตอ)

• ลดอนตรายใหเกดนอยทสด– ระมดระวงในการเผยแพรบทสมภาษณ หรอรปทเกยวกบโศกนาฏกรรมหรอประเดนออนไหว

– แสดงความเสยใจตอบคคลทไดรบผลกระทบจากเนอหาของบลอก

– ตระหนกวาการเกบรวบรวมขอมลไวมากๆ อาจเปนสาเหตใหเกดความไมสะดวกหรออนตรายได

– ระมดระวงไมเผยแพรสอลามกหรอขอมลทกอใหเกดอาชญากรรมได

• มความรบผดเสมอ– คดเลอกแหลงขอมลทเชอถอได และเปดเผยการกระท าทไร จรรยาบรรณของบลอกเกอรคนอนๆ

– รบทราบความผดพลาดและแกไขใหเรยบรอยอยางทนทวงท

– เปดเผยผลประโยชนทบซอน, ความสมพนธ, กจกรรม และวาระสวนตว (personal agenda)

ตวอยางมารยาทในการใชเนต

• ตวอยางนแปล สรป และดดแปลงจาก Netiquette Guidelines ของมหาวทยาลย Delaware Tech (http://www.dtcc.edu/cs/rfc1855.html)

• แนวทางส าหรบผใชอเมล

– แมวาคณจะใชอนเตอรเนตทบานผานผใหบรการอนเตอรเนต แตกควรตรวจสอบใหแนชดกอน วาใครเปนเจาของอเมลในกลองอเมลของคณ เพราะกฎแตละทไมเหมอนกน

– ระลกไววาแมวาคณจะใชรหสลบสวนตว แตอเมลกเหมอนไปรษณยบตร ทขอความอาจถกเปดอานไดเสมอ

– ควรเคารพลขสทธของวตถดบตางๆ ทคณน ามาใชหรอสรางใหม

– ถาคณสงตอขอความหรอโพสขอความทคณไดรบมา อยาเปลยนขอความหรอเนอความในนน ถาขอความทคณไดรบนนเปนขอความสวนตว กอนทจะตงกระทตอคณตองขออนญาตกอน และตองมนใจวาคณไดสงขอความตออยางไมบดเบอน และอยางเหมาะสม

•แนวทางส าหรบผใชอเมล (ตอ)

– อยาสงอเมลลกโซ และจงเปนอนรกษนยมในสงทคณสงออกไป และเสรนยมในสงทคณไดรบ

– บางครงอเมลหนง อาจเปนชอกลมอเมลกได ดงนนควรตรวจสอบกอนสง เพอไมตองสงใหคนอนทไมจ าเปน

– ในขณะตอบอเมล ควรดวาผสงสงตอใหใครอกบาง และถาเปนการตอบโตกนแค 2 คน กไมตองสงตอไปอก

– เขยนเตอนผรบกอนวาอเมลทคณสงนน “ยาว” ถาอเมลนนมความยาวมากกวา 100 บรรทด

– ควรพงระลกไววา ผรบนนอาจแตกตางจากคณ ดงนนควรระวงเรองภาษาและวฒนธรรมในการสงอเมล

– พยายามอยาสงอเมลทใหญกวา 50 กโลไบต ถาไมจ าเปน และอยาสงขอมลทผรบไมไดเรยกรองไปใหคนอนมากนก

ตวอยางมารยาทในการใชเนต (ตอ)

• แนวทางส าหรบการพดคยผานอนเตอรเนต

– ใชภาษาใหถกตอง อานงาย รวมทงอยาเขยนใหยาวเกน 70 ตวอกษร หรอยาวกวา 12 บรรทด

– ทกทายและรอใหผอนเอยค าลากอนจะออฟไลนเสมอ

– พดคยในเรองทเหมาะสม และหลกเลยงการคยกบคนแปลกหนา

• แนวทางส าหรบผดแลระบบ

– แนใจวาคณมคมอส าหรบจดการกบสถานการณทออนไหว เชน เนอหาผดกฎหมาย หรอไมเหมาะสม

– จดการกบขอเรยกรองและการแจงเตอนของผใชทเกยวกบขอความผดกฎหมายหรอไมเหมาะสม ภายในเวลารวดเรว รวมทงก าจดอเมลลกโซ และเมลไมพงประสงค (spam) ในทนท

– อธบายกฎตางๆ ของระบบใหชดเจน และมบรการแจงกลบเมอไมสามารถสงอเมลได

– รบทราบขอคดเหนของผใช ดวยจตใจทเปดกวาง

ตวอยางมารยาทในการใชเนต (ตอ)

• แนวทางทวไปส าหรบการใชเมลลสตและเวบบอรด

– ลองอานทงเมลลสตและกลมขาว กอนทจะตงกระทอะไร เพอท าให เขาใจวฒนธรรมของกลมมากขน

– อยากลาวหาผดแลระบบ ถาผใชในระบบบางคนมพฤตกรรมไมพงประสงค

– ตระหนกวามคนจ านวนมากทเหนสงทเราตงกระทไว ดงนนตองระมดระวงในการเขยน

– ถามขอความสวนตวหลดไปในเมลลสต ควรขอโทษบคคลและกลมทเราสงขอความถง

– ถามขอโตแยงตอบคคล ใหสงขอความไปยงบคคลนน มใชสงไปใหทงกลม

ตวอยางมารยาทในการใชเนต (ตอ)

• แนวทางส าหรบผดแลเมลลสตและเวบบอรด

– อธบายใหสมาชกเขาใจชดเจนในเรองนโยบายการรบและตงกระทบนอนเตอรเนต รวมทงนโยบายการจดเกบขอมล

– ถาจะเปนเวบบอรดท “ไมเปนกลาง” โดยจดยน (ทางการเมองหรอมตอนใดกตาม) ควรประกาศนโยบายใหชดเจน

– ตรวจสอบความผดของผใชดวยจตใจทเปดกวาง

– ตรวจสอบการท างานของระบบอยเสมอวาใชการไดด มประสทธภาพ

– ตรวจสอบเมลลสตทมใหเปนปจจบนทสด เพอปองกน “bouncing mail”

• แนวทางส าหรบผก ากบดแลระบบ

– โพสค าถามทพบบอย (FAQ) ไวในหนาทผใชสามารถเขาถงไดงาย

– ควรมขอความตอนรบ ทมขอมลทชดเจนเกยวกบวธการบอกรบและบอกเลกรบขอมล

– ท าใหเมลลสตและกลมขาวเปนปจจบน ทนเหตการณอยเสมอ

ตวอยางมารยาทในการใชเนต (ตอ)