Santuk mukavemet büküm_2

Mithat ÖZTEKİN

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ADANA

ŞUBAT- 2009

ŞANTUK KALINLIKLARININ

İPLİK MUKAVEMETİNE ETKİSİ

ÖZET

ŞANTUK KALINLIKLARININ

İPLİK MUKAVEMETİNE ETKİSİ

Yük. Müh. Mithat ÖZTEKİN

Ç.Ü. Tekstil Mühendisliği Bölümü

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

DANIŞMAN: Doç. Dr. Nihat ÇELİK

Kahramanmaraş MATESA iplik işletmelerinde , ring işletme içerisinde

çalışılmakta olan pamuk özellikleri ve proses değerleri ne göre şantuklu iplik elde

edilmiştir. Elde edilen Şantuklu ipliklerin , şantuk kalınlığı ile iplik mukavemeti ve

büküm ilişkisini saptamak amacıyla bu çalışma yapılmıştır.

Çalışmada , şantuk kalınlıklarının , iplik mukavemet değerlerini olumlu veya

olumsuz yönde etkilediği ve iplik büküm değerinin sabit kalarak , büküm sabit

değeri ( alfa) ve iplik numarasının değiştiği saptanmıştır..

Anahtar Kelimeler: Şantuk, Şantuk kalınlığı, Şantuk mukavemeti, Büküm

MİTHAT ÖZTEKİN

ABSTRACT

EFFECT OF SLUB THİCKNESS

ON YARN STREGTH

Yük. Müh. Mithat ÖZTEKİN

Ç.U. Textile Engineering Dep.

DEPARMENT OF TEXTILE ENGINEERING

UNIVERSITY OF ÇUKUROVA

ADVISER: Doç. Dr. Nihat ÇELİK

Thıs study was carried out to determine relatıon between slub thickness with

yarn stregth and twist in Kahramanmaraş Matesa .We created different slub

programs. According theses programs we produced slub yarn with cotton and

process specifications

In the study , yarn stregth were effected by slub thickness in positively or

negatively and twist value is fixed but twist constant ( α ) and yarn count were

changed.

Key Words: Slub, Slub Thickness, Slub stregth, Twist

MİTHAT ÖZTEKİN

TEŞEKKÜR

Bana bu araştırma konusunu veren ve araştırmanın her safhasında bilgi,

tecrübe ve önerilerinden yararlandığım danışman hocam Sayın Doç. Dr. Nihat

ÇELİK ’e , araştırmamın üretim ve laboratuar çalışma safhalarında her türlü

yardımını esirgemeyen Sn. İlhami DENİZ , Sn. Buket ÇELEBİ, Sn. Şule AKTEPE’

ye ve MATESA çalışanlarına teşekkür ederim.

MİTHAT ÖZTEKİN

İÇİNDEKİLER SAYFA

ÖZET.......................................................................................................... 2

ABSTRACT............................................................................................... 3

III

ÇİZELGELER DİZİNİ ............................................................................ V

ŞEKİLLER DİZİNİ .................................................................................. VI

1. GİRİŞ ..................................................................................................... 7

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR .................................................................... 9

3. MATERYAL VE METOT .................................................................. 11

3.1. Materyal ......................................................................................... 11

3.2. Metot ............................................................................................... 12

3.2.1. .......................................................

3.2.2. ........

3.2.3. ......................

4. BULGULAR VE TARTIŞMA ..........................................................

4.1. ....................

4.2. ...

4.3. ............................................

5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER

KAYNAKLAR

TEŞEKKÜR............................................................................................... 24

ÖZGEÇMİŞ 25

MİTHAT ÖZTEKİN

ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge Adı Sayfa No

Çizelge 3.1.1. ................................

Çizelge 3.2.1. ..........................

Çizelge 3.3.1 ..................................

MİTHAT ÖZTEKİN

ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil Adı Sayfa No

Şekil 3.1.1 ...........................................................

Şekil 3.2.1 ............

MİTHAT ÖZTEKİN

1. GİRİŞ

Tekstil ürünlerinin kalitesi , üretim proseslerinde ki uygulamalarından ziyade iplik

kalitesine bağlıdır. Bu nedenle ülkemizin dünya pazarlarında güçlü rekabeti için kaliteli iplik

üretimi daha fazla önem kazanmaktadır.

İpliğin kalitesi , iplik üretiminde kullanılan hammaddenin yanı sıra işletme çalışma

şartlarına ve çalışanlarına da bağlıdır.

Tekstil endüstrisin gelişimi, yıllar boyu insanları daha farklı tekstil dokulara elde

etmeye, itmiştir. Daha çok görsel özelliği ön planda olan kumaşlar elde etmek için ise normal

ipliklerle kıyaslanmayacak kadar değişik yapıları olan fantezi iplikler geliştirilmiştir.

Son yıllarda iplik üretim tesislerine çok fazla yatırımlar yapılmıştır. Bu nedenle bir

çok normal iplik üreticisi işletmelerini kapatmak zorunda kalmıştır. Fakat katma değeri

yüksek iplik ve fantezi iplik üreticileri üretimlerine yoğun olarak devam etmektedir.

Fantezi iplikler özel siparişler üzerine üretilmektedir. Rekabet ortamının getirdiği

yenilikler fantezi iplik sektöründe atılım yapmasında önemli rol oynamıştır. Gelişmekte olan

bu endüstri dalı yeni ilgi görmeye başlamıştır. Bu nedenle eskiden mevcut makineler

üzerinde modifikasyonlarla fantezi iplikler elde edilirdi. Şimdi ise yeni jenerasyon iplik

makinelerin tamamında şantuklu iplik üretim opsiyonu bulunmaktadır.

Ring ve Open-End iplik eğirme sistemlerinde kontrollü üretilen efektli iplikler ,

Almanca ‘’ Flamme’’ , İngilizce ‘’ Slub’’ ve Türkçe ‘’ Şantuk ‘’ olarak adlandırılmaktadır.

MİTHAT ÖZTEKİN

1.1. FANTEZİ İPLİĞİN TANIMI

Tekstil endüstrisinin geneline bakıldığında fantezi iplik, dokuma, boya-apre ile

kıyaslandığında daha küçük çaplı görünmektedir.

Fantezi iplik ticaretinde kullanılan teknoloji yeni standartlaşmaya başlamıştır , fakat

halen fantezi iplik çeşitlerinde kavram karışıklığı mevcuttur. Fantezi iplik tanımlamalarından

bazıları şöyledir:

* İpliğin şeklinde, renginde , parlaklığında , hammadde kalitesinde v.b karakteristik özellikler

gösteren , kumaş bitim işlemi ile belirli bir kumaş estetiğini sağlayan ipliklerdir.

* Normal düz ipliğin iç yapısında , lif kompozisyonunda ve renginde sapma olarak

nitelendirilir.

* Fantezi iplik, tesadüfi ve periyodik olarak dağılan düzgünsüzlükleri bünyesinde bulunduran

ipliktir. Bu düzgünsüzlükler , iplik kalınlığını , materyal tipini ve benzer özellikleri

değiştirerek veya bunların kombinasyonu ile oluşturulmaktadır.

* Şantuklu iplik, program kontrolü ile düz ipliğin yapısında oluşturulan kalınlık değişiklikleri

olarak adlandırılır.

* İplik üzerinde bir program dahilinde istenen uzunluk ve istenen kalınlıklar oluşturulur ve

bu oluşturulan kalın yerler ‘’slub – Flamme - Şantuk’’ şeklinde adlandırılır.Şantuk diye

adlandırılan kalın yerlerin büküm karakteristiği ,normal iplikten farklılıklar gösterir.

1.2. ŞANTUK APARATLARININ VEYA SİSTEMİN ÇALIŞMA ŞEKLİ

Normal iplik üretiminde; Motordan gelen hareket dişliler yardımı ile çekim silindirlerine

hareket vererek üretim yapılır. Şantuklu iplik ise; Sabit hızla dönen bu motorların, program

dahilinde hızlarının artması ile silindirlerin hızları artar ve çekim silindirlerinde elyaf

beslemesinin artışı ile sağlanır.

Kısaca, Şantuk ünitelerinin çalışma prensibi , Ring iplik makinelerin de ön , orta , arka

silindirlerin hızlarının kontrolüdür. Open End makinelerinde ise besleme silindirinin kontrolü

dür. Şantuk Aparatlarını kendi içinde sınıflamak gerekir.

1- Temel Şantuk Üniteleri

2- Multicount Üniteleri

3- Mutitwist Üniteleri

4- Short Slub Üniteleri ( Kısa şantuk veya XSS ( Extreme Short Slub) )

5- Injected Yarn Üniteleri

Ground Flamme = Basic Slub = Temel Şantuk , aynı anlamda kullanılmaktadır.

Temel şantuk iplik de, şantuk boyları kısadır, Büküm sabit ve iplik numarası ( Ne )

değişkendir.

Üretilecek iplik çeşidine göre makine programı ve iplik efekt programı kontrol

ünitesinden sistemin hafızasına yüklenir.

MİTHAT ÖZTEKİN

Sistemin çalışma şekli; çekime ( Arka ve Orta silindir ) müdahale etmektir. Yani arka ve

orta silindir hızları motor vasıtası ile artırılır.

Temel şantuk iplik de, Ring için önerilen minimum şantuk boyu;

Minimum şantuk boyu = Elyaf boyu + % 10 Elyaf boyu olmalıdır.

ee NT /" formülü üzerinden, temel şantuklu ipliği açıklayacak olursak;

Büküm ( T’’) sabit, Alfa ( α ) değişken, İplik numarası ( Ne ) değişkendir.

Şekil 1.2: Çekim silindirlerinde Beslemenin artması ile çıkış silindir (ön silindir)

sonrası şantuk oluşması

1.2.1 MULTICOUNT İPLİK ÇEŞİTİ

Multicount ( MC ) iplik, numara (Ne) ve büküm varyasyonu olan iplik çeşididir. İplik

numara ve büküm değişkenliği çekim ve büküm motorları tarafından sağlanmaktadır.

Bu iplik üretiminde her üç silindirin hızları değişmektedir.

Multicount iplik de önerilen minimum şantuk boyu;

Minimum şantuk boyu = 2 metre olmalıdır.

ee NT /" formülü üzerinden, multicount ipliği açıklayacak olursak;

Büküm ( T’’) değişken , Alfa ( α ) sabit , İplik numarası ( Ne ) değişkendir.

MİTHAT ÖZTEKİN

1.2.2 MULTITWIST İPLİK ÇEŞİTİ

Multitwist ( TC ) iplik, büküm varyasyonu olan ve iplik numarası aynı kalan ( Ne )

iplik çeşididir. Büküm değişkenliği, büküm motoru sağlanmaktadır.

Multitwist iplik de önerilen minimum şantuk boyu;

Minimum şantuk boyu = 2 metre olmalıdır.

ee NT /" formülü üzerinden, multitwist ipliği açıklayacak olursak;

Büküm ( T’’) değişken, Alfa ( α ) değişken, İplik numarası ( Ne ) sabittir.

Şekil 1.2.2 : Şantuk, Multicount, Multitwist iplik üretim için Büküm ve Çekim

Silindirlerine Motorların tahriki

Şekil 1.2.3: O.E. İplik ’de Besleme Miline program kontrollü motor tahriki ile şantuk

MİTHAT ÖZTEKİN

İplik oluşması

1.3. RİNG İPLİK ( Vater ) MAKİNASI

Vater makinasının temel görevleri:

1) Fitili istenen iplik numarasına uygun çekim uygulayarak inceltmek.

2) İpliğe büküm vererek mukavemet sağlamak.

3) İpliği masura üzerine sarmak.

Vater makinası çekim işini şu şekilde yapar: cağlıktan gelen fitil bir dizi silindirler

arasından geçer. Üç adet olan silindirin, fitilin giriş yönüne göre yukarıdan üstteki ve

ortadaki silindirin oluşturduğu bölgeye ön çekim bölgesi, ortadaki ve alttaki silindirin

oluşturduğu bölgeye de ana çekim bölgesi denir. Silindirlerden Arka ve ortadaki

birbirine akuple olarak, dişlilerle belirlenmiş oranda farklı hızlarla çalışırlar. Ön silindir

ise bağımsız olarak ve üstteki iki tanesinden daha hızlı çalışır. Arka silindir ve orta

silindirin devrinin değişmesiyle fitil beslemesi artar ve şantuk adı verilen iplik de kalın

yerler oluşturulur.

Şekil 1.3: Çekim Sistemi

1.3.1. BÜKÜM

İplik karakteristiği büküm katsayısıyla belirlenir. Bükümün artırılması ipliğin

mukavemetini artırır. Bir ipliğe verilecek büküm miktarı, o ipliğin daha sonraki

kullanım yerine göre seçilir. Bükümün derecesi genellikle ikiye ayrılır:

Açık büküm: Triko(örme) ipliklerine verilir. Örme makinesinde ipliklerin

karşılayacağı direnç nispeten düşük olduğu için triko ipliği üzerindeki büküm düşüktür.

MİTHAT ÖZTEKİN

Kapalı büküm: Dokuma ipliklerine verilir, dokuma tezgahında özellikle çözgü

ipliklerinin üzerine binen yük oldukça fazla olduğu için dokuma ipliklerine, yüksek

büküm verilir.

Büküm aşağıdaki formülle hesaplanır:

T/m: metredeki tur sayısı, T/inch: inchteki büküm sayısı

αm:metrik büküm katsayısı, αe: ingiliz büküm katsayısı

‘α ‘ = Alfa = Büküm sabit değeridir. Alfa değeri numara metrik veya inç

cinsinden ifade edilir. İpliğin metredeki veya inç’ deki tur sayısını belirtmektedir.

Alfa değerinin dar açıdan geniş açıya büyümesi ipliğin metredeki tur sayısının artması

anlamına gelmektedir.

Şekil 1.3.1: İplik üzerindeki ‘α ‘ Açısı

T/m= αm x √Nm veya T/inch=αe x √Ne

T/m= 39,4 x T/inch

MİTHAT ÖZTEKİN

1.4. İPLİK EFEKT ( ŞANTUK ) PROGRAMININ OLUŞTURULMASI

Efekt program; kumaş veya iplik numunesi üzerinden veya numune olmadan istenen

özelliklere göre; Normal iplik uzunluğu, Şantuk uzunluğu,Şantuk kalınlığı belirlenerek

yapılır.

Yapılan program ( Kodlama ) iki haneden oluşmaktadır.

X X

Şekil 5: Şantuk program gösterimi

X1,X2,X3,...........= Normal iplik uzunluğudur.

Y1,Y2,Y3,...........= Şantuk Uzunluğudur.

Z0........................= Normal iplik kalınlığıdır. Program içinde ‘’ 0 ‘’ ile belirlenir. (kodlanır)

Z1,Z2,..................= Şantuk Kalınlığıdır.

Adres Uzunluk Kalınlık

0 X1 Z0

1 Y1 Z1

2 X2 Z0

3 Y2 Z2

4 X3 Z0

X1 X2 X3

Y1 Y2

Z2 Z1

Z0

Uzunluk

Kalınlık

MİTHAT ÖZTEKİN

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR

Şantuklu iplik mukavemeti üzerine daha önce yapılan bir çalışmaya

rastlanamamıştır. Fakat düz iplik ve diğer fantezi iplikler üzerine yapılan çalışmalar

aşağıda özet olarak verilmiştir.

BATTA (1993), yaptığı çalışmalarda; pamuk balya yönetiminin yararlılığını

,yüksek kalite iplik üretebilmek için balya stoku bulundurmanın ve kontrolünün

gerekliliğini vurgulamıştır.

ANONİM (1998), balya harmanlamasında lif uzunluğu, düzgünlüğü, inceliği,

mukavemeti, sarılık (+b), Parlaklık (Rd), kısa lif oranı (SFI) değerlerine göre balya

karışımı yapılabileceğini belirtmiştir.

ANONİM (1997), Dünyada orta lif uzunluğuna sahip pamukların lif kopma

dayanıklılığı , 20 – 25 gr/tex arasında değiştiğini, ıslah çalışmaları ile lif kopma

dayanıklılığı 28 – 32 gr/tex ‘ e kadar yükseltilebildiğini bildirmişlerdir.

GÜNAYDIN (1998), yapmış olduğu çalışmada , pamuk lifinde incelik azaldıkça

nep oluşumu artmakta, iplik mukavemeti yükselmektedir. Ayrıca elyafın olgun derecesi

hakkında fikir verir. Çok fazla lif inceliği çok fazla olgunlaşmamış elyaf demektir.

MİTHAT ÖZTEKİN

3. MATERYAL VE METOT

3.1. Materyal

MATESA iplik işletmesinde Çizelge 3.1.1 de özellikleri verilen pamuk elyafı

kullanılmıştır. Bu değerler demet elyaf değerleri olup HVI 900 test cihazı ile elde

edilen değerlerdir.

Elyaf Cinsi USA

Pamuk

Çırçır Şekli Sawgin

Pamuk rutubeti 6 %

SCI 139

Microner 4,4

Mukavemet ( gr/tex) 29,7

Uzunluk ( mm ) 29,25

Uniformite ( % ) 82,5

SFI 8,5

Elastikiyet 8,1

CG 11-1

RD 31,7

+b 9,4

Çizelge 3.1.1. Pamuk Elyaf Değerleri

MİTHAT ÖZTEKİN

3.2. Metot

Materyal temini ,balya seçimi ve tarak ,cer ,fitil ile iplik aşamaları ile ilgili

yöntemler aşağıda verilmiştir.

Çizelge 3.1.2 de şantuklu iplik üretiminde kullanılan makineler çalışmanın

prosesini oluşturmuştur.

Makine Adı Makine Tipi Makine İşlevi

Harman Hallaç Rieter Pamuğun harmanlanması, gevşetilmesi

açılması , karıştırılması ve temizlenmesi .

Tarak Rieter Elyaf kütlelerinin tek elyaf haline

gelinceye kadar açılması, yabancı madde

ve tozların uzaklaştırılması kısa elyaf ve

nopelerin giderilmesi , elyafın daha iyi

karışımının sağlanması.

Cer Rieter Taranmış elyaf grubunu çekerek düzgün

(parelel) konuma getirmek , inceltmek ve

homojenlik sağlamak.

Fitil Rieter Cer şeritlerinin çok az bir bükümle yeterli

mukavemetin sağlandığı, ön eğirme işlemi

yaparak fitil şeridi haline getirmek.

Vater Rieter Fitil formundaki elyaflara çekim ve büküm

vererek iplik elde etmek.

Bobin Schlafhorst İplik elde edildikten sonra bobinleme

işleminin yapılması.

Çizelge 3.2.1. Şantuklu iplik üretiminde kullanılan Makine Tipi ve İşlevleri

MİTHAT ÖZTEKİN

3.2.1. Pamuk elyafının çalışma değerleri

Pamuk’ un işletme içerisindeki makineler de çalışma değerleri; şerit numarası

düzgünsüzlük değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Test

Sayısı

Tarak

Ne

Cer 1

Ne

Cer 2

Ne

Fitil

Ne

1 0,11 0,112 0,111 0,51

2 0,111 0,113 0,11 0,503

3 0,112 0,112 0,11 0,505

4 0,109 0,111 0,111 0,518

5 0,11 0,113 0,11 0,52

6 0,11 0,112 0,11 0,52

7 0,11 0,112 0,109 0,52

8 0,111 0,113 0,111 0,52

9 0,11 0,111 0,11 0,516

10 0,11 0,11 0,11 0,514

11 0,113 0,11 0,109 0,509

12 0,11 0,112 0,11 0,511

13 0,111 0,112 0,11 0,512

14 0,112 0,113 0,11 0,513

15 0,111 0,112 0,109 0,51

ORT. 0,111 0,112 0,11 0,513

RANGE 0,004 0,003 0,002 0,011

CV % 1,1 0,9 0,5 0,9

U % 3,8 3,2 2,8 2,5

Çizelge 3.2.1.1. Tarak, Cer, Fitil Şerit Numaraları

3.2.2 Çalışmayı oluşturacak makinenin özellikleri ve şantuk programı

Ring iplik makinesinde çalışmalar yapılmış olup. Çizelge de verilen değerler

iplik makinesinde sabit olarak ayarlanmıştır. Sadece makinede, iki farklı büküm ve

şantuk programları değiştirilerek üretim elde edilmiştir. İlk denemelerde iplik büküm

değeri 542 T/m olarak seçilmiştir. Bu büküm değeri ile şantuk kalınlıkları

değiştirilerek üretim yapılmıştır.

İkinci denemelerde ise büküm değeri 12 % artırılarak 606 T/m alınmış ve tekrar

şantuk kalınlıkları artırılarak üretim yapılmıştır.

MİTHAT ÖZTEKİN

İplik Numarası ( Ne) 10

Büküm ( T/m) 542

Alfa 4,4

Çekim 20

Fitil Numarası 0,50

Fitil Bükümü 35,50

Kırıcı çekim 1,14

Klips ( mm) 5

Makine Hızı ( d / dak ) 8000

Kopça 11

Bilezik çapı ( mm) 54

Çizelge 3.2.2.1. Ne:10 ve T/m 542 ‘ e göre makine ayarları

İplik Numarası ( Ne) 10

Büküm ( T/m) 606

Alfa 4,4

Çekim 20

Fitil Numarası 0,50

Fitil Bükümü 35,50

Kırıcı çekim 1,14

Klips ( mm) 5

Makine Hızı ( d / dak ) 8000

Kopça 11

Bilezik çapı ( mm) 54

Çizelge 3.2.2.2. Ne:10 ve T/m 606 ‘ e göre makine ayarları

3.2.3 Şantuk programı kodlaması

Şantuk programının kodlaması iki hanede kodlanmıştır. Birinci hane

Uzunluk, ikinci hane kalınlık olarak alınmıştır. Elde edilen üretim her

seferinde kalınlıklar bir adım artırılarak yapılmıştır. Yapılan program

kodlamaları aşağıdaki çizelgelerde verilmiştir.

Test11 program kodlaması ile Normal iplik üretimi elde edilmiştir.

Test12 program kodlaması ile Kalınlık % 20 artırılmıştır.




MİTHAT ÖZTEKİN




0 500 0

1 500 0

Çizelge 3.2.3: Test11 program kodlaması ( Normal iplik üretimi )


0 500 1,20

1 500 1,20

Çizelge 3.2.3.1: Test12 program kodlaması ( Kalınlık % 20 artırılmıştır.)


0 500 1,43

1 500 1,43



0 500 1,66

1 500 1,66



0 500 1,89

1 500 1,89



0 500 2,11

1 500 2,11



0 500 2,34

1 500 2,34


MİTHAT ÖZTEKİN

3.2.4. Şantuklu İplik laboratuar değerlerinin elde edilmesi

Elde edilen şantuklu iplikler USTER test cihazlarında mukavemet ve

büküm kontrolü yapılmıştır.

MİTHAT ÖZTEKİN

4. BULGULAR VE TARTIŞMA

İplik mukavemetini , elyaf değerlerinin yanı sıra ipliğe verilen büküm değeri

de etkilemektedir.

Çizelge 3.2.2.1 ‘e göre makine çalıştırılmıştır ve Çizelge 4.1. ‘de 548 T/m

büküm değerini ve Ne: 10 ‘a göre makine değerleri sabit olarak alındıktan sonra

sadece şantuk kalınlıklarını oranı program ile makineye yüklenerek üretim yapılmış

ve elde edilen sonuçlar Çizelge 4.1 ‘ de verilmiştir. Bu test değerleri içerisinde iplik

numarası Ne 9.797 normal iplikten başlayarak kalınlık artıkça Ne 3,363’e kadar

üretim elde edilmiştir. Kalınlık artırıldıkça iplik numarası değişiyor. İplik Elastikiyet,

Mukavemet, Rkm değerlerinin artışı gözlenmiştir.

Büküm

( T’’ - T/m ) 13,8 - 542

Testin Adı Test11 Test12 Test13 Test14 Test15 Test16 Test17

Kalınlık

kodu 0 1 2 3 4 5 6

Kalınlık

Oranı 1 1,2 1,43 1,66 1,89 2,11 2,34

Alfa @e 4,44 4,91 5,46 6,00 6,47 7,05 7,57

Ne 9,797 8,001 6,474 5,36 4,615 3,88 3,363

Ne CV% 0,63 1,26 1,68 1,27 2,15 1,87 1,54

Elas. 6,86 7,91 9,06 10,69 11,06 12,46 13,24

Elas CV% 6,6 5,8 6 6,7 7,7 6,7 7,3

Muk. 1123 1408 1660 1953 2204 2380 2540

Muk. CV% 6,2 5,6 6,5 6,3 6,1 6,2 6,2

Rkm 19,02 23,84 28,11 33,07 37,33 40,3 44,27

Rkm. CV% 6,2 5,6 6,5 6,3 6,1 6,2 6,2

U % 10,06 8,8 8,38 7,92 7,88 7,53 7,21

CVm % 12,93 11,17 10,65 10 9,99 9,57 9,39

İnce - 40 % 47,5 5,5 3,5 7,5 0,5 0 0

İnce - 50 % 7 1,5 0 0 0 0 0

Kalın + 35

% 505,5 195 141,5 70 77 53 48

Kalın + 50

% 91 13,5 21 6,5 13,5 17 14

Neps %200 18 3 2 3 17,5 11,5 5

Tüylülük 7,89 8,49 8,69 9,11 8,7 9,25 9,27

Çizelge 4.1. T’’ 13,8 bükümlü İplik Test Sonuçları

MİTHAT ÖZTEKİN

Grafik 4.1. Alfa – Ne grafiği ( 13.8 sabit bükümde )

MİTHAT ÖZTEKİN

Büküm

( T’’ – T/m ) 15,4 - 606

Testin Adı Test21 Test22 Test23 Test24 Test25 Test26 Test27

Kalınlık 0 1 2 3 4 5 6

Kalınlık

Oranı 1 1,2 1,43 1,66 1,89 2,11 2,34

Alfa @e 4,92 5,44 6,07 6,69 7,31 7,88 8,43

Ne 9,808 7,997 6,423 5,288 4,436 3,814 3,337

Ne CV% 1,57 1,38 1,59 1,75 1,49 1,87 1,48

Elas. 6,4 7,59 8,91 10,47 13,11 14,3 15,1

Elas CV% 7 7,6 8,7 7,6 7,9 7,2 7,5

Muk. 1127 1358 1595 1829 2089 2240 2470

Muk. CV% 5,8 6,8 7,2 7 6,7 6,6 6,9

Rkm 19,08 23 27,01 30,97 35,37 39,06 44,01

Rkm. CV% 5,8 6,8 7,2 7 6,7 6,6 6,9

U % 9,64 9,43 8,65 8,21 8 7,86 8,12

CVm % 12,21 12,01 10,98 10,45 10,55 10,06 11,38

İnce - 40 % 13,5 19,5 4,5 1,5 0,5 0 3

İnce - 50 % 0 1,5 0 0 0 0 0

Kalın + 35

% 393 329,5 181,5 116 235 114 604

Kalın + 50

% 38 40,5 24 28,5 162 65 549

Neps %200 14 5,5 4,5 17 189 82 600

Tüylülük 7,5 7,75 8,28 8,56 9,16 9,33 10,34

Çizelge 4.2. T’’ 15,4 bükümlü İplik Test Sonuçları

MİTHAT ÖZTEKİN

Grafik 4.2. Alfa – Ne grafiği ( 15.4 sabit bükümde )

Grafik 4.3. Alfa – RKM grafiği

MİTHAT ÖZTEKİN

Çizelge 4.3 ve Çizelge 4.4 de iki farklı bükümde, büküm değerlerinin sabit kalması ve

şantuk kalınlık değerlerinin artırılması ile iplik numarası (Ne) ve büküm sabit (Alfa)

değerinin değiştiği gözlenmiştir.

Çizelge 4.3. 542 T/m için şantuk iplik üretimi çalışma değerleri

Çizelge 4.4. 606 T/m şantuk iplik üretimi çalışma değerleri

MİTHAT ÖZTEKİN

Çizelge: Test 11 - kalınlık ‘’ 0 ‘’


MİTHAT ÖZTEKİN


Çizelge: Test 14- kalınlık ‘’ 3 ‘’


MİTHAT ÖZTEKİN




MİTHAT ÖZTEKİN




MİTHAT ÖZTEKİN



MİTHAT ÖZTEKİN

Çizelge: Uster Tensojet mukavemet test 11- Kalınlık’’0’’

MİTHAT ÖZTEKİN



MİTHAT ÖZTEKİN



MİTHAT ÖZTEKİN



MİTHAT ÖZTEKİN



MİTHAT ÖZTEKİN



MİTHAT ÖZTEKİN

MİTHAT ÖZTEKİN

MİTHAT ÖZTEKİN

MİTHAT ÖZTEKİN

MİTHAT ÖZTEKİN

5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER

Türkiye’de fantezi iplik üretimi 1985 li yıllarda başlamış olup günümüz

kadar pazarın İstek ve ihtiyaçları doğrultusunda gelişmeler göstererek günümüzün

teknolojisini yakalamıştır. Bu teknoloji kullanılarak üretime devam edilmektedir.

Şantuklu iplik pazarının önde gelen şirketleri üretiminin büyük bölümünü

kendi ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bu pazara giren üretici firmalar zamanla Pazar

da ki olan gelişmeyi de göz önüne alarak kapasite ve üretimlerini artırmışlardır.

Bunun doğrultusunda çeşitlilik de artmıştır. Normal iplik satışı yanında talep

nedeniyle şantuklu iplik satışı da yanında olmaktadır.

Şantuklu iplik üretimi gün geçtikçe artmıştır ve daha çok kullanılmıştır.

Önceleri şantuklu iplikler üretim makinelerine parça eklenerek yapılırken

günümüzde yeni çıkan makine modellerinde bu sistemler opsiyonel olarak

verilmektedir.

Şantuklu iplik üretimine ilk başlandığı yıllara oranla günümüzde daha

teknolojik ve daha hızlı yöntemler kullanılarak üretimleri yapılmaktadır. Yaygın

olarak Denim dokuma ve örme alanlarında kullanılan şantuklu iplik üretimi ev

tekstilinde de kullanılmaktadır.

Gün geçtikçe gelişen bu sektör daha da büyüyecek ve teknik gelişmeleri takip

edecektir. Şantuklu iplik çok çeşitli alanlarda kullanıldığı için üretimi devam

edecektir. Yaygın kullanılan hali temel şantuk sistemleridir. Multicount ,Multitwist

gibi diğer iplik çeşitlerinin kullanımı yaygın değildir.

İplik üretiminde işletme parametreleri de kaliteyi etkileyen faktördür ve büyük

ölçüde ürün kalitesini belirler. İplik bükümü ve seçilen kalınlık değerleri sonraki

işlemlerle düzeltilemez.

Tekstil sektöründe istenen kaliteyi elde etmek , hammadde seçimi ile başlar ve

sıkı bir proses kontrolü , personel know-how’u , ürün mühendisliği ve ürüne yönelik

kalite güvencesini içine alır. Hammaddeden bitmiş ürüne ve onun kullanımına kadar

genel bilgiye sahip mükemmel eğitilmiş personele ihtiyaç vardır.

Sonuç itibariyle, Türkiye’nin, Çin karşısında olduğu gibi, Hindistan ile

rekabetinde de, kaliteli ürünlere yönelmesi, moda ve tasarım içeren ürünlere ağırlık

vererek marka oluşturması gereklidir. Rekabet edebilecek alanlara yönelerek pazar

payını korumak ve arttırmak, hem de daha fazla şantuklu iplik gibi katma değeri

yüksek ürünleri yaratmak mümkün olabilecektir.

MİTHAT ÖZTEKİN

KAYNAKLAR

ANONİM , 1998 - 1990 yıllarda Türk Tekstil ve konfeksiyon sektörü . İstanbul

tekstil ve konfeksiyon İhracatcı Birlikleri. I. 65

ANONİM 2000 , İ.T.K.İ.B.

YANKAY M.J. 1997 ; The Solutıon For Controllıng Fabrıc Barre . Beltwide Cotton

Conference. Cotton Textile Prosesing Conference. P. 738 - 741

ANONİM 1998 , Bale Inventory and Analysis System

TEKSTİL ARAŞTIRMA Eylül / 1988 , İplik Teknolojileri İçin Pamuğun Önemi

COTTON COUNCIL INTERNATIONAL 1999, Ralli Bros. & Coney

YAKARTEPE M. ; GENEL TEKSTİL 1998 ,T.K.A.M. Tekstil ve Konfeksiyon

Araştırma Merkezi Yayınları

OĞLAKÇI M. , Lif Teknolojisi Ders Notları. K.S.Ü. Pamuk Eksperliği Anabilim

Dalı

ERCAN, N, M., 1998, Pamuk İplikçiliğinde İplik Özelliklerini Etkileyen Faktörler.

1.Türkiye Pamuk, Tekstil ve Konfeksiyon Sempozyumu.S.123-124 Ankara

ANTHONY, W. S.; MEREDITH, W. R.; WILLIFORD, J. R. 1990. Neps in

Ginned Lint the Effect of Varieties, Harvesting, and Ginning Practies. Textile

Research Journal .(1988).58 (11) 633-640 (En) From World Textile Abstracts (1988)

7525.

LALOR, W. F., MANGIALARDI, G. J. JR., 1990. Propensity of Cotton Varieties

to Neppiness. USDA, ARS, Cotton Ginning Laboratory, Stoneville, MS.

Transaction of the ASAE (USA). (Nov- Dec 1990). V. 33(6) P. 1748-1758.

ÖZGEÇMİŞ MİTHAT ÖZTEKİN

ÖZGEÇMİŞ

1964 yılında Sivas’ta dünyaya geldi. İlk, orta ve lise eğitimini Sivas’ta

tamamladı. Lisans eğitimini Orta Doğu Teknik Üniversitesi Gaziantep Kampüsü

Elektrik – Elektronik Mühendisliği Bölümünde aldı. Yüksek lisansını

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversite Pamuk Eksperliği Anabilim dalında yaptı.

Pamuk ve Akrilik iplik üretimi yapan özel sektörlerde 9 yıl çalıştı. Halen AMSLER

tex. AG. / İsviçre firmasında teknik eleman olarak çalışmaya devam etmektedir. Evli

ve üç çocuk babasıdır.

Education

Santuk mukavemet büküm_2