Chương 8

Động cơ thúc đẩy

Mục tiêu nghiên cứu

Định nghĩa về động cơ thúc đẩy Cách tiếp cận hiện đại về động cơ thúc đẩy Lý thuyết nội dung của động cơ thúc đẩy Lý thuyết thúc đẩy theo tiến trình Lý thuyết tăng cường động cơ thúc đẩy

Định nghĩa về động cơ thúc đẩy

Động cơ ám chỉ những nỗ lực cả bên trong lẫn bên ngoài của một con người có tác dụng khơi dậy lòng nhiệt tình và sự kiên trì theo đuổi một cách thức hành động đã xác định.

PHẦN THƯỞNG thoả mãn nhu cầu: bên trong & bên ngoài

HÀNH VI thể hiện qua đành động để thoả mãn nhu cầu

NHU CẦU tạo ra mong muốn để thoả mãn các đòi hỏi về thực phẩm, quan hệ, sự thừa nhận … thành đạt

PHẢN HỒI phần thưởng cho biết hành vi có phù hợp và nên được sử dụng lại

Các cách tiếp cận về động cơ thúc đẩy

Cách tiếp cận truyền thống Con người được thúc đẩy bởi yếu tố vật chất

Cách tiếp cận hành vi Con người có nhu cầu xã hội, tâm lý

Cách tiếp cận nguồn nhân lực Con người được thúc đẩy bởi nhiều nhân tố

Cách tiếp cận hiện đại Lý thuyết nội dung của động cơ thúc đẩy Lý thuyết tiến trình về động cơ thúc đẩy Lý thuyết tăng cường về động cơ thúc đẩy

Lý thuyết về nội dung của động cơ thúc đẩy

Giúp nhà quản trị hiểu được cái gì kích thích con ngườitạo ra công việc phù hợp thỏa mãn nhu cầunhân viên sẽ có những hành vi phù hợp và

thành công

Lý thuyết nhu cầu của Maslow

Sinh lý

Sự an toàn

Quan hệ giao tiếp

Được tôn trọng

Tự hoàn thiện Cơ hội được đào tạo, sự phát triển, trưởng thành và tự chủ

Giáo dục, tôn giáo, sở thích, phát triển cá nhân

Sự thừa nhận, địa vị, trách nhiệm

Sự thừa nhận của gia đình, bạn bè và cộng đồng

Nhóm làm việc, đồng nghiệp, khách hàng, giám sát

Gia đình, bạn bè, xã hội

An toàn làm việc, đảm bảo công việc, phúc lợi

Không chiến tranh, ô nhiễm, bạo lực

Nhiệt độ, không khí, lươngĂn, uống, không khí

Cấp bậc nhu cầu Sự thoả mãn trong công việcSự thoả mãn ngoài công việc

Thuyết nhu cầu ERG của Alderfer

Sau khi nhu cầu cấp thấp đã được thỏa mãn, con người tìm kiếm những nhu cầu cao hơn, khi không có điều kiện thỏa mãn các nhu cầu này, thì những nhu cầu thấp hơn sẽ được thúc đẩy

Phát triểnPhát triểnTự vận động

Sáng tạoTrong công việc

Tự vận độngSáng tạo

Trong công việc

Nhân viên trao dồiLiên tục các kỹ năng

Nhân viên trao dồiLiên tục các kỹ năng

Xã hộiXã hộiQuan hệ giữa các

cá nhân,Tình cảm

Quan hệ giữa các cá nhân,Tình cảm

Các mối quan hệ tốtThông tin phản hồi

Các mối quan hệ tốtThông tin phản hồi

Tồn tạiTồn tại Thức ăn, nước,Nhà ở,…

Thức ăn, nước,Nhà ở,…

Mức tiền lươngCơ bản để mua

Các thứ thiết yếu,…

Mức tiền lươngCơ bản để mua

Các thứ thiết yếu,…Th

ấp n

hất

Cao

nh

ất

Mức độ nhu cầu Diễn giải Ví dụ

Thuyết hai yếu tố của Herzberg

Giám sátChính sách công tyMối quan hệ với giám sát viênĐiều kiện làm việcLươngMối quan hệ với đồng nghiệpMối quan hệ với nhân viênSự an toàn

Thành tựu

Sự công nhận

Bản thân công việc

Tính trách nhiệm

Sự tiến bộ

Sự phát triển

Nhân tố thúc đẩy Nhân tố duy trì

Hoàn toàn thoả mãn Hoàn toàn bất mãnTrung lập

Lý thuyết thúc đẩy theo nhu cầu của Mc Clelland Nhu cầu thành đạt luôn theo đuổi giải quyết công việc tốt hơn

Thích được thử thách trong công việc Thành đạt trong sự nghiệp sớm Những nhà buôn, đại diện bán hàng,…

Nhu cầu hội nhập muốn được tình yêu thương, bạn bè. Tạo nên mối quan hệ tốt đẹp với mọi người Giám đốc dự án, thương hiệu,…

Nhu cầu quyền lực muốn tạo sự ảnh hưởng và kiểm soát, chịu trách nhiệm và có quyền hành với người khác Quan tâm đến quyền lực mang tính cá nhântạo ra đội ngũ

nhân viên trung thành với người lãnh đạo Quan tâm đến quyền lực mang tính xã hội hóatạo ra đội

ngũ nhân viên trung thành với tổ chức Đạt được thành công lớn theo cấp độ tổ chức

Lý thuyết thúc đẩy theo tiến trình

Nhân viên lựa chọn hành vi như thế nào để đáp ứng nhu cầu của mình và xác định liệu những

lựa chọn có thành công không.

Lý thuyết công bằng

Tập trung vào cảm nhận của mỗi cá nhân về cách họ được đối xử ra sao so với người cùng làm một công việc (người tham chiếu) Adams lưu ý nó liên quan đến mức độ chắc

chắn của phần thưởng mà nhân viên nhận được

Tỉ lệ phần thưởng/sự đóng góp được so sánh bởi nhân viên và một người khác cùng làm công việc

Công bằng tồn tại khi cá nhân nhận thức tỉ lệ phần thưởng/sự đóng góp là cân bằng với tỉ lệ của người được họ chọn làm tham chiếu

Lý thuyết công bằng

Không công bằng: tồn tại khi tỉ lệ phần thưởng/sự đóng góp của nhân viên không bằng với người tham chiếu Dưới mức thưởng công bằng: tỉ lệ là thấp

hơn người tham chiếu. Nhân viên cảm thấy họ không có phần thưởng cân xứng với sự đóng góp

Vượt mức thưởng công bằng: tỉ lệ cao hơn người tham chiếu. Nhân viên cảm thấy họ có nhiều phần thưởng hơn phần họ đóng góp

Lý thuyết công bằng

Traûng thaïiTraûng thaïiCaï nhán Tham chiãúuCaï nhán Tham chiãúu Vê duûVê duû

Cäng bàòngCäng bàòngPháön thæåíng = Pháön thæåíngÂoïng goïp Âoïng goïp

Pháön thæåíng = Pháön thæåíngÂoïng goïp Âoïng goïp

Nhán viãn âoïng goïpnhiãöu hån nãn

nhán pháön thæåíngcuîng nhiãöu

Nhán viãn âoïng goïpnhiãöu hån nãn

nhán pháön thæåíngcuîng nhiãöu

Thæåíng khängcäng bàòng

Thæåíng khängcäng bàòng

Pháön thæåíng <Pháön thæåíngÂoïng goïp Âoïng goïp

Pháön thæåíng <Pháön thæåíngÂoïng goïp Âoïng goïp

Nhán viãn âoïng goïpnhiãöu hån maì nháûnpháön thæåíng nhængæåìi tham chiãúu

Nhán viãn âoïng goïpnhiãöu hån maì nháûnpháön thæåíng nhængæåìi tham chiãúu

Thæåíng væåütmæïc cäng bàòng

Thæåíng væåütmæïc cäng bàòng

Pháön thæåíng > Pháön thæåíngÂoïng goïp Âoïng goïp

Pháön thæåíng > Pháön thæåíngÂoïng goïp Âoïng goïp

Nhán viãn âoïng goïpnhæ ngæåìi tham chiãúunhæng pháön thæåíng

nháûn nhiãöu hån

Nhán viãn âoïng goïpnhæ ngæåìi tham chiãúunhæng pháön thæåíng

nháûn nhiãöu hån

Lý thuyết công bằng

Khôi phục sự công bằng Thay đổi những đóng góp trong công việc Thay đổi kết quả nhận được

Đòi tăng lương, điều kiện làm việc tốt hơn,… Thay đổi cảm nhận

Về sự tăng lên địa vị của mình liên quan đến công việc

Cảm nhận làm giảm giá trị phần thưởng của người khác

Rời bỏ công việc

Lý thuyết kỳ vọng

Báút kãø nguäön gäúc cuía âäüng cå thuïc âáøy, con ngæåìi tçm kiãúm caïc pháön thæåíng.

Pháön thæåíng: nhæîng thæï con ngæåìi âaût âæåüc tæì trong cäng viãûc.

Vê duû: tiãön læång, quyãön tæû chuí, thaình têch,... Täø chæïc thuã mæåïn nhán viãn âãø coï âæåüc

sæû âoïng goïp: Sæû âoïng goïp: báút kyì thæï gç maì nhán

viãn goïp pháön trong cäng viãûc cuía hoü. Vê duû: kyî nàng, kiãún thæïc, haình vi laìm viãûc.

Vç váûy, nhaì quaín trë sæí duûng pháön thæåíng âãø thuïc âáøy nhán viãn âæa ra sæû âoïng goïp.

Lý thuyết kỳ vọng

Sæû âoïng goïp cuíaSæû âoïng goïp cuíacaïc thaình viãncaïc thaình viãntrong täø chæïctrong täø chæïc

Sæû âoïng goïp cuíaSæû âoïng goïp cuíacaïc thaình viãncaïc thaình viãntrong täø chæïctrong täø chæïc

Sæû thæûc hiãûnSæû thæûc hiãûnSæû thæûc hiãûnSæû thæûc hiãûnPháön thæåíngPháön thæåíngcaïc thaình viãncaïc thaình viãnnháûn âæåücnháûn âæåüc

Pháön thæåíngPháön thæåíngcaïc thaình viãncaïc thaình viãnnháûn âæåücnháûn âæåüc

Thåìi gianThåìi gianSæû cäú gàõngSæû cäú gàõngNãön giaïo duûcNãön giaïo duûcKinh nghiãûmKinh nghiãûm

Kyî nàngKyî nàngKiãún thæïcKiãún thæïc

Haình vi vç c/vHaình vi vç c/v

Thåìi gianThåìi gianSæû cäú gàõngSæû cäú gàõngNãön giaïo duûcNãön giaïo duûcKinh nghiãûmKinh nghiãûm

Kyî nàngKyî nàngKiãún thæïcKiãún thæïc

Haình vi vç c/vHaình vi vç c/v

Âoïng goïp âểÂoïng goïp âểtäø chæïc coïtäø chæïc coï

kãút quaí,ìkãút quaí,ìhiãûu quaí vaìhiãûu quaí vaìâaût âæåücâaût âæåücmuûc tiãumuûc tiãu

Âoïng goïp âểÂoïng goïp âểtäø chæïc coïtäø chæïc coï

kãút quaí,ìkãút quaí,ìhiãûu quaí vaìhiãûu quaí vaìâaût âæåücâaût âæåücmuûc tiãumuûc tiãu

Tiãön læångTiãön læångSæû an toaìnSæû an toaìn

trong cäng viãûctrong cäng viãûcLåüi êchLåüi êch

Caïc kyì nghèCaïc kyì nghèQuyãön læûcQuyãön læûc

Traïch nhiãûmTraïch nhiãûm

Tiãön læångTiãön læångSæû an toaìnSæû an toaìn

trong cäng viãûctrong cäng viãûcLåüi êchLåüi êch

Caïc kyì nghèCaïc kyì nghèQuyãön læûcQuyãön læûc

Traïch nhiãûmTraïch nhiãûm

Lý thuyết kỳ vọng

Âáy laì mäüt lyï thuyãút ráút phäø biãún vãö âäüng cå laìm viãûc cuía Victor Vroom:

Vroom âæa ra giaí thiãút laì âäüng cå thuïc âáøy seî cao khi nhán viãn caím tháúy: Sæû näù læûc cao dáùn âãún viãûc thæûc

hiãûn cäng viãûc cao Sæû thæûc hiãûn cäng viãûc cao seî dáùn

âãún âaût âæåüc pháön thæåíng mong muäún

Bao gäöm 3 váún âãö: Kyì voüng, sæû näù læûc vaì hoïa trë.

Lý thuyết kỳ vọng

Kỳ vọng E→P triển vọng rằng những nỗ lực sẽ dẫn đến

những hành động mong muốn

Hoá trị(giá trị của đầu ra)

muốn

Nỗ lực Sự thực hiện

Kết quả đầu ra (tiền lương, sự công nhận, phần thưởng khác)

Kỳ vọng P→O triển vọng rằng việc thực hiện sẽ cho

kết quả mong muốn

Lý thuyết kỳ vọng Kyì voüng: laì sæû nháûn thæïc ràòng näù læûc seî âæa

âãún hoaìn thaình cäng viãûc åí mæïc âäü naìo âoï. Baûn seî laìm chàm chè nãúu viãûc âoï âæa âãún thaình

têch cao. Baûn seî laìm viãûc thiãúu chàm chè nãúu âiãöu täút nháút

baûn nháûn laì âæåüc xãúp loaûi D báút cháúp baûn cäú gàõng åí mæïc âäü naìo

Sæû näù læûc: sæû thæûc hiãûn seî âæa âãún caïc pháön thæåíng.

Nhán viãn chè âæåüc thuïc âáøy nãúu hoü nghé sæû thæûc hiãûn seî âæa âãún pháön thæåíng.

Nhaì quaín trë nãn liãn kãút viãûc hoaìn thaình nhiãûm vuû våïi pháön thæåíng.

Hoaï trë: Mæïc âäü mong muäún vãö pháön thæåíng cuía mäüt caï nhán.

Nhaì quaín trë nãn xaïc âënh caïc pháön thæåíng maì nhán viãn mong muäún nháút.

Lý thuyết kỳ vọng Theo lyï thuyãút Kyì voüng, âäüng cå thuïc âáøy cao

laì do båíi mæïc âäü kyì voüng, sæû näù læûc vaì hoaï trë cao. Nãúu mäüt trong ba âiãöu kiãûn âoï tháúp, âctâ

seî tháúp Âiãöu naìy coï nghéa ngay caí pháön thæåíng liãn

hãû chàût cheî våïi sæû thæûc hiãûn thç nhán viãn phaíi coï caím giaïc nhiãûm vuû âæåüc giao coï khaí nàng âaût âæåüc âãø coï kãút quaí laì âctâ cao.

Nhaì quaín trë cáön quan tám âãún mäúi liãn hãû naìy âãø xáy dæûng mäüt cäng ty våïi sæû näù læûc cao.

Lý thuyết kỳ vọng

Kyì voüng caoKyì voüng cao(Nhán viãn biãút ràòng(Nhán viãn biãút ràòng

nãúu ho cäú gàõng,nãúu ho cäú gàõng,hoü coï thãø hoaìn thaình)hoü coï thãø hoaìn thaình)

Kyì voüng caoKyì voüng cao(Nhán viãn biãút ràòng(Nhán viãn biãút ràòng

nãúu ho cäú gàõng,nãúu ho cäú gàõng,hoü coï thãø hoaìn thaình)hoü coï thãø hoaìn thaình)

Sæû näù læûccaoSæû näù læûccao(Nhán viãn nhán thæïc(Nhán viãn nhán thæïcràòng sæû thæûc hiãûnràòng sæû thæûc hiãûn

cao seî âæa âãúncao seî âæa âãúnkãút quaí)kãút quaí)

Sæû näù læûccaoSæû näù læûccao(Nhán viãn nhán thæïc(Nhán viãn nhán thæïcràòng sæû thæûc hiãûnràòng sæû thæûc hiãûn

cao seî âæa âãúncao seî âæa âãúnkãút quaí)kãút quaí)

Hoaï trë caoHoaï trë cao(Nhán viãn mong muäún(Nhán viãn mong muäún

caïc pháön thæåíngcaïc pháön thæåíngâãún tæì sæû näù læûc cao)âãún tæì sæû näù læûc cao)

Hoaï trë caoHoaï trë cao(Nhán viãn mong muäún(Nhán viãn mong muäún

caïc pháön thæåíngcaïc pháön thæåíngâãún tæì sæû näù læûc cao)âãún tæì sæû näù læûc cao)

Âäüng cå thuïcÂäüng cå thuïcâáøy caoâáøy cao

Âäüng cå thuïcÂäüng cå thuïcâáøy caoâáøy cao

Mô hình về sự kỳ vọng của Porter và LawlerGiá trị các

phần thưởng

Sự nỗ lực theo nhận thức khả

năng nhận thưởng

Sự nỗ lực

Sự thực hiện nhiệm vụ

Phần thưởng nội tại

Nhận thức nhiệm vụ

Phần thưởng hợp lý theo nhận thức

Khả năng làm một nhiệm vụ

cụ thể

Phần thưởng bên ngoài

Sự thỏa mãn

Lý thuyết tăng cường

Lý thuyết tăng cường chú trọng vào mối quan hệ giữa hành vi và kết quả

Lý thuyết tăng cường của ĐCTĐ

Tăng cường tích cực là đưa ra những phần thưởng nhằm gia tăng khả năng lặp lại những hành vi mong muốn Sự khen ngợi, công nhận thành tích, thăng chức lên lương, ý kiến

phản hồi tích cực, sự chú ý và quan tâm

Tăng cường tiêu cực nỗ lực nhằm tránh những hậu quả không mong muốn bằng cách duy trì những hoạt động mong muốn Đi làm đúng giờ, nghỉ giải lao đúng giờ,…

Trừng phạt những hành vi không mong muốn xuất hiện Khiển trách, phạt tiền, lương loại B,…

Triệt tiêu

Không sử dụng bất kỳ hình thức tăng cường nào để tác động đến hành vi của nhân viên

Lý thuyết tăng cường

Tăng cường tích cựcTăng tin tưởng rằng hành vi đó sẽ được lặp lại

Học cách tránh néTăng sự tin tưởng rằng hành động sẽ được lặp lại

Trừng phạtGiảm sự tin tưởng rằng hành động sẽ được lặp lại

Sự triệt tiêuGiảm sự tin tưởng rằng hành động sẽ được lặp lại

Mức độ làm việc chậmNgười giám sát yêu cầu

làm nhanh hơn

Nhân viên tăng cường

làm việc

Nhân viên tiếp tục làm việc chậm

Khen ngợi nhân viênĐề cử tăng lương

Khiển trách nhân viên, đưa ra những

tuyên bố tiêu cực

Tránh khiển trách, những tuyên bố

tiêu cực

Giữ lại phần tăng lương, phần thưởng

Thiết kế công việc

Đơn giản hóa công việc

Dựa theo quản lý theo khoa học và kỹ thuật công nghiệp

Công việc được thiết kế đơn giản, lặp đi lặp lại và tiêu chuẩn hóa

Luân chuyển công việc

Chuyển nhân viên từ công việc này đến công việc khác trên cùng một cấp

độ

Mở rộng công việc

Kết hợp một loạt các thao tác vào trong một công việc mới rộng hơn, nhằm

giảm sự đơn điệu

Làm phong phú công việc

Tăng trách nhiệm, cơ hội thăng tiến, cơ hội học tập và thành đạt

Nhân viên tự xác định nguồn lực để thực hiện công việc, cách thức làm

việc, phát triển kinh nghiệm cá nhân và tạo ra tốc độ làm việc khác nhau

Mô hình đặc điểm công việc

Kỹ năngNhiệm vụ xác địnhTầm quan trọngcông việc

Sự tự quản

Thông tin phản hồi

Các yếu tố công việc cốt lõi

Động cơ làm việc bên trong cao

Thành tích công việc chất lượng cao

Hài lòng với công việc cao

Sự vắng mặt và tốc độ thay thế nhân viên thấp

Kết quả công việc và cá nhân

Hiểu được ý nghĩa của công việc

Trách nhiệm đối với kết quả công việc

Hiểu được kết quả thực sự của những hoạt động công việc

Các trạng thái tâm lý chủ yếu

Tăng cường nhu cầu-phát triển nhân viên