Upload
chompoonut-naranupong
View
2.224
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
และเพราะการรกรานของจน ไทยจงอพยพลงใต เขามาตงหลกแหลงในแหลมทอง
ตำาราประวตศาสตรฉบบทางการมกกลาวถงกำาเนดรฐสยามในสมยสโขทยเปนหลกหรอไมกกลาวถงบรรพบรษของชาวสยามวามกำาเนดในเทอกเขาอลไต
เมอเขาสแหลมทอง ไทยอยใตอำานาจของขอม แตดวยรกอสรภาพของชนเผาไทย ผนำาของไทย จงทำาสงครามขบไลขอมและตงอาณาจกรสโขทย
มกรงสโขทยเปนเมองหลวง และเรมสรางความเปนไทยดวยการประดษฐอกษรไทย ปกครองพนองไทยแบบพอปกครองลก
... เมองสโขทยนด ในนำามปลาในนาม ขาว เจาเมองบเอา จกอบในไพร ลทาง เพอนจงววไปคา ขมาไปขาย
ใครจกใครคาชางคา ใครจกใครคามา คา ใครจกใครคาเงอน คาทองคา ไพร
ฟาหนาใส..
นอกจากรกอสระแลวรฐไทยยงสรางความเปนไทย ทเปนไทยแทและบรสทธ
ทศนะขางตน อาจจะไมถกตองนก และมกเปนมมมองทมองพฒนาการของสงคมไทยอยางแยกขาดจากสงคมอน ซงในความเปนจรงรฐสยาม ไมเคยแยกขาดจากรฐอน
สงคมไทยอยในขายใยเสนทางสายไหมมาตงแต อดต เสนทางสายไหมคอเสนทางทเชอมผคนและ
อารยธรรมของโลกในอดต
การอยในเสนทางสายไหม สงผลใหรฐใน ดนแดนทเปนประเทศไทยในปจจบน ตางไดรบ
อทธพลจากขางนอก เชน
อาณาจกรตามพรลงคไดรบอทธพลจาก
อนเดย ทงอทธพลศาสนาพทธและฮนด
การอยในเสนทางสายไหม สงผลใหรฐในดน แดนทเปนประเทศไทยในปจจบน หลายแหง
เปนรฐทกอตงโดยกลมคนทมาจากทอน เชน รฐปตตานถกกอตงโดยกลมคนทมาจากจน
และแมแตผกอตงอาณาจกร อยธยา หากกลาวตามทศนะของ ศรศกร วลลโภดมแลว กมได
สรางโดยกลมคนสยามลวนๆ แตสรางโดยคนทมบรรพบรษเปน
จน กลาวอกนยกคอ พระเจา
อทองผสรางอาณาจกร อยธยา มใชชาวสยามแท
หากแตเปนคนทมบรรพบรษ เปนจน
ตามทศนะของนธ เอยวศรวงศ นน ในอดตกอนการเกด
อาณาจกรสโขทย กลมชาว สยามคอกลมคนทนบถอผ
(animism) แตดวยการคาและการสมพนธกบตางแดนทำาใหกลมชาวสยามรบเอาศาสนาพทธและฮนดมาเปนสงยดเหนยว คนสยามหรอไทยจงเปนกลมคนทนบถอพทธผและพราหมณในเวลาเดยวกน ดงนน สงทเราเรยกวาวฒนธรรมไทยหรอ
วฒนธรรมสยาม จงมใชของไทยหรอสยาม แทๆ ความเปนไทยหรอสยามคอสงทสรางจาก
ตางแดน หรอเอาของคนอนมาและทำาใหเปนของตน
สงสำาคญอยาง ยงยวดกคอ ผคนท
เปนองคประกอบของรฐสโขทยนนมไดประกอบดวยคนสยามหรอไทยลวนๆ ตามทศนะของศรศกร
วลลโภดม คนทประกอบ เปนรฐสโขทย มทงสยาม
ลาว เขมรพมา
รฐสโขทยมใชรฐ- ชาต ความเปนชาต
มใชสงสำาคญ สงสำาคญคอกำาลงคน รฐสโขทยเปนรฐ
แบบแมนดาลา(mandala state) หรอรฐแบบเครอขาย รฐสโขทยสมพนธ
กบตางแดน และไมมพรมแดนรฐทสกดกนมใหอทธพลจากตางแดนเขามาในรฐสโขไทย
รฐสยามในอดตมไดดำารงอยอยาง
โดดเดยว หากแตสมพนธกบรฐอน ความสมพนธกบรฐอนขยายวงมากขนในสมยอยธยา รฐอยธยาสมพนธ
ทงกบรฐทอยใกลและรฐทอยแดนไกล
รฐทอยใกลและสมพนธกนในฐานะคแขงกคอพมา ความสมพนธกบรฐพมาสวนใหญทปรากฏในประวตศาสตรไทยกคอความสมพนธในรปของการทำาสงคราม
พมาถกแตงแตมใหเปนตวชวรายโหดรายดดน
สงครามไทยพมากลายเปนสงครามปลนอสรภาพและกอสรภาพ
แตตามทศนะของนกวชาการพมาอยางเมยเมยน
สงครามไทย- พมามใชอะไรอน หากแตคอสงครามแยงชงเชลย
ซงเปนทศนะทใกลเคยงกบกรมพระยาดำารง ราชานภาพ บดาแหงประวตศาสตรไทย
“การรบเชลยเปนปกตของการทำาสงครามในเอเชยตะวน
”ออกเฉยงใต
สงทตามมากคอ ทงรฐอยธยาและรฐพมาตางเปนรฐทรวมไวทงกลมคน
พมา มอญ สยามและราว รฐอยธยาตามคำาบอกเลาของฝรงทเขามาสยาม
สมยอยธยากลาววาประชากรสยามประกอบ
ดวยคนสยาม พะโคและลาวครงตอครง
“ประชากรอยธยาแทบทงหมด”เปนชาวตางดาว
ในบรรดารฐใกลเคยง นอกจากพมาแลวไทยยงสมพนธกบเขมรหรอขอม
รฐขอม/เขมรไดทงมรดกมากมายไวกบสงคมไทย วฒนธรรมเขมรกลายมาเปนสวนหนงของวฒนธรรมไทยในภาคอสานปจจบน
ยงกวานน เขมรหรอขอมมอทธพลอยางยงยวดตอการปกครองของสยามในสมยอยธยารฐขอม/เขมรไดทงมรดกมากมายไว
กบสงคมสยาม สยามสมยอยธยานบถอผปกครองเปน
สมมตเทพ ผปกครองมฐานะเปนเทวะราชา (god-king) เปน กษตรย(เจาแหงแผนดน) เปนจกรพรรด (เจาแหงชวต) ผปกครองจงเปลยนสถานะจากการเปนพอขน (พอของประชาชน) ในสมยสโขทยสการเปนเทวะราชา
เทวะราชาคอรปแบบการปกครองทสยามรบมาจากเขมร
ในรฐทอยไกลออกไป ไทยสมพนธกบอนเดย และศรลงกา ซงเปนความสมพนธทงในรปรฐการสมพนธ
โดยตรงและสมพนธผานเขมรและอนโดนเชย
ซงเปนความสมพนธทางศาสนาและวฒนธรรม
ผลของความสมพนธกคอศาสนาและวฒนธรรม ของอนเดยเขามาอยในพนทของรฐสยาม เชน
ปจจบนสงขางตนกลาย มาเปนอตลกษณ
(identities) หรอลกษณะของความเปนไทยในสงคมไทย
สมยอยธยา นอกจากอนเดย รฐ
สยามยงสมพนธกบรฐ ในยโรป เชน ฮอลนดา
องกฤษ และฝรงเศส และรวมไปถงเปอรเชย
โดยเฉพาะในสมยพระ นารายณมหาราช
( ครองราชย พ.ศ. 2199-พ.ศ. 2231)
สมยนเปนสมยททำำใหเรำรเรองรำวควำมเปนอย ของคนในสยำมมำกกวำยคกอนๆ
เพรำะคนตำงชำตเขำมำในรฐสยำมมำกกวำยคกอนและบนทกเรองรำวของคนสยำมไวโดย
ละเอยด เชนในVoyage de Siam ของ
มองซเออร เดอ ลำลแบร
ยคน ชำวยโรปเขำมำสมพนธกบรฐสยำมใน 2 รป แบบคอ
1. ดำนกำรคำกบ ชำวสยำม โดยเฉพำะ
กำรคำของบรษทEast Indian Company
ทงนโดยม เมองมะรด ซง
เปนเมองทำสำำคญของสยำมเปนจด
เชอมกำรคำระหวำงยโรป-อนเดย-สยำม-จน มะร
ด
2. ดำน กำรศำสนำ
โดยในยคนชำวยโรป
นำำศำสนำครสตเขำมำเผยแผในสยำม
แตสยำมสมยนตอบรบเฉพำะ ดำนกำรคำ โดยกำรมอบหมำย
ใหออกญำวชำเยนทร หรอคอนสแตนตน
ฟอลคอน(Constantine Phaulkon) ชำวกรกเปนผดแลกจกำรกำรคำของสยำม ดำนกำรปกครองรฐสยำมมไดเปลยนรปแบบกำรปกครองตำม
ยโรป แตนำำเอำชำวยโรปเขำมำเปนขำรำชกำรสยำมจำำนวนมำก
********
พรอมทงนำำเอำอำวธยทโธปกรณสมยใหมมำใชในกำรสรบกบ
พมำ รฐสยำมจำงทหำรยโรปเขำรวมสรบกบพมำ อยธยำจงกลำยเปน
เมองcosmopolitan--เมองทประกอบดวย
ผคนหลำกหลำยชำต หลำกหลำยภำษำ
หลำกหลำยควำมคด
ทสำำคญอกประกำรกคอ ในปลำยสมยอยธยำกคอกำรเขำมำของคนจน
ทงทเขำมำทำำกำรคำและเปน
กล และเปนกลมทเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจของไทยเขำสเศรษฐกจแบบ
ทนนยม โดยเฉพำะอยำงยงในดำนกำรคำและกำรทำำอตสำหกรรมนำำตำล
กำรสมพนธกบตำงประเทศในปลำยอยธยำไดนำำมำซง
กำรกอเกดสงทนธ เอยวศรวงศเรยกวำ
“วฒนธรรม” กระฎมพ
วฒนธรรมพอคำในชวงปลำยอยธยำและตนรตนโกสนทร
กลำวโดยสรป นก วชำกำร นก
ประวตศำสตรมองวำรฐสโขทยเปนรฐทองอยกบฐำนกำรผลตของ
ชำวนำ แตรฐสโขทย มใชรฐปด แตเปนรฐท
แลกเปลยนและคำขำย กบรฐทอยแดนไกล
เชน อนเดยและMartaban
“ ใครจกใครคำชำงคำ ใครจกใครคำมำคำ ใคร
”จกใครคำเงอน คำทองคำ
รฐอยธยำกอตงโดยลกพอคำชำวจน และเปน รฐทองอยกบฐำนกำรคำ อยธยำอยในเครอขำย
กำรคำของเปอรเชย-จน- ญปน โดยมจดเชอมกำร คำสำำคญคอ ทะเลอนดำมน ภเกต มะรด มะละแห
มง อยธยำ ลำนนำ เชอมตอไปยงจนและญปน และเสนทำงเหลำนสำมำรถเชอมตอไปยงอนเดย
และยโรป รฐสยำมทงสโขทยและอยธยำ
จงมไดดำำรงอยอยำงโดดเดยวดวยกำรคำและสมพนธกบตำง
แดน รฐสยำมจงหยบยมวฒนธรรมและรปแบบกำร
ปกครองจำกตำงแดน เชน รบ พระพทธศำสนำจำกอนเดย รบ
รปแบบกำรปกครองแบบเทวะ รำชำจำกเขมร และนำำมำปรบ
สรำงเปนอตลกษณสยำมหรอไทย
รฐอยธยำเปนรฐทองอยกบฐำนกำรคำ รำยไดจำกกำรคำแลกเปลยนกบตำงแดนคอทมำของ
รำยได และมสวนในกำรคำำจนกำรดำำรงอยของรฐ สมยอยธยำกำรคำสมพนธ
กบจนมมำกขน ชำวจนอพยพ เขำอยธยำมำกขน ชำวจนตง
ชมชนอยทกรงเทพฯ กำรคำกบจนและชมชนจนบรเวณ
กรงเทพฯ มสวนอยำงสำำคญในกำรสถำปนำรฐธนบร
กำรคำและกำรเขำ มำของคนจน ไดนำำมำ
ซงกำรเปลยนรำกฐำน ของรฐสยำม จำกรฐท
องอยกบกำรผลตของ ชำวนำ (peasant
production) อยำงรฐสโขทย สรฐทองอยกบฐำนกำรคำอยำงรฐธนบร
และตนรตนโกสนทรและกอใหเกดวฒนธรรมกระฎมพขนในสมยปลำยอยธยำและตนรตนโกสนทร
ลทธ อำณำนคม
(Colonialism)
= กำรขยำยอำำนำจอธปไตยของรฐหนงเหนออำณำเขตดนแดนของตนออกไปยงรฐ
อน โดยกำรเขำไปตงอำณำนคมหรอกำรเขำไปบรหำรจดกำรชนพนเมองโดยเจำอำณำนคม
ลทธลำอำณำนคมของยโรปเรมใน
ศตวรรษท15 และเรมดวยกำรเขำ
ยดครองเกำะCeuta โดยโปรตเกส
ลทธลำอำณำนคมของยโรป รเรมโดยสเปน และโปรตเกสเดนทำงสำำรวจอเมรกำ แอฟรกำ
ตะวนออกกลำงและเอเชย
อำณำนคมและประเทศใตอำณำนคม ของยโรปในป ค .ศ . 1945
อำณำนคมของยโรป
ในแอฟรกำ ป ค.ศ.
1914
สยำมสมพนธกบยโรปมำตงแตสมยอยธยำแตกำรคกคำมของรฐยโรปตอรฐสยำมเรมตน
ในศตวรรษท 19 เมอองกฤษทำำสงครำมกบ พมำและยดพมำตอนลำงในป ค.ศ. 1824-26
Lower Burma
หลงจำกนนองกฤษกเขำยด
ครองพมำ และฝรงเศสเขำยด
ครองอนโดจนองกฤษยดปลำย
แหลมมำลำย ยดไทรบรและกะลนตน ปญหำหลกกคอรฐสยำมจะจดกำรเชนไรกบกำรคกคำมของยโรป
จบอำวธขนขบไลเหมอนอยำงทรฐอยธยำกระทำำกบฝรงเศสหรอ?
ผนำำรฐสยำมสมยกรงเทพฯ ไม ทำำเชนนน เพรำะแลเหนควำม
พำยแพของจนตอองกฤษในกำรทำำสงครำมฝนระหวำงจนกบองกฤษ ทงตระหนก
วำยโรปปจจบนไมเหมอนยโรปสมยอยธยำ
รฐสยามเลอกตอบโตการคกคามของ ยโรปดวยการโอนออนผอนตาม และ
แสวงหาทางรอดดวยการปรบปรงประเทศตามแบบตะวนตก
เซอรจอหนเบาวรง
การโอนออนผอนตามเรมตนดวยรฐสยามยอมทำาสนธสญญากบ
องกฤษ เมอ 18 เมษายน 2398 โดย
ฝายองกฤษมเซอร จอหน เบาวรง เปน ราชทต สนธสญญาน
รจกกนในชอ สนธ สญญาเบาวรง
Sir John Bowring
สนธสญญาเบาวรงทำาให เกดการคาเสร และถอ
เปนการสนสดของการ ผกขาดการคาตางประเทศ
โดยพระคลงสนคาของ กษตรยและเจานายสยาม
ตอมา สนธสญญาเบาวรงไดกลายเปนตนแบบของการทำาสนธสญญาทางการ
คากบประเทศตางๆ ทเขา มาเจรจากบสยาม สนธ
สญญาเบาวรงใชบงคบอย นานกวา 70 ป จนกระทงม
การแกไขและคอย ๆ ยกเลกไปในสมยรชกาลท
6 หลงจากสงครามโลกครง ท 1 สนสดลง
ฉตรทพย นาถ สภา
สนธสญญาเบาวรง ตาม ทศนะของฉตรทพย นาถ
สภาในหนงสอ The Thai Village Economy in the Past คอจดเรมตนของการสนสดของเศรษฐกจ
แบบยงชพ (self-sufficient economy) ในสงคมไทยและหมายถงจดเรมตนของเศรษฐกจแบบทนนยมในสงคมไทย
**********
เศรษฐกจแบบยงชพเปนระบบการผลตทผลตเพอสนอง
ความตองการภายในชมชนชมชนผลตสนคาหลายอยางเพอสนองความตองการหลากหลายดานของชมชน
หลงสนธสญญาเบาวรง ชนชนนายทนสยาม เรมขยายตว และทนในสงคมสยามแยกเปน 3
กลมหลก คอ ทนยโรป ทนจน และทนของ สถาบนทรพยสนพระมหากษตรย ซงดำาเนน
กจกรรมดานการธนาคาร การคาและการกอสราง ทนจน เปนทนทสรางสมจากผอพยพชาว
จนทเขามาในสงคมสยาม และดำาเนนกจกรรมการสมปทานผกขาดการเกบภาษ
อากร เชน อากรรงนก อากรเมองแรในเขตจงหวดภาคใตของไทย
สนธสญญาเบาวรง เปดโอกาสใหระบบ เศรษฐกจแบบทนนยมแทรกลกเขาสสงคมไทย
โดยเฉพาะอยางยงภายหลงการสรางทางรถไฟ เชอมตอกรงเทพฯกบภมภาคตางๆ ของสงคมไทย
สรางทางรถไฟสยามสา แรกตงแต กรงเทพฯ ถง
เมองนครราชสมา เมอ มนาคม พ.ศ. 2433
การเขามาของตะวนตกสงผลใหอตลกษณทางเศรษฐกจของไทย
เปลยนไป คอ เปลยนจากเศรษฐกจแบบยงชพสเศรษฐกจแบบ
ทนนยม (Capitalist Economy)
การตอบโตการคกคามของตะวนตกทสำาคญยงกคอการปฏรปการปกครองครงสำาคญในสมยรชกาล
ท 5 (Bangkok Reformation) ทงน ...1. เพอปองกนลทธจกรวรรดนยม2. เพอพฒนาประเทศตามแบบอยางอารยประเทศ3. เพอสรางความเปนอนหนงอนเดยวกน4. เพอรกษาความอยรอดของรฐสยาม
การปร บปร งการบร หารราชการสวนกลาง1.1 ยกเลกตำาแหนงสมหนายกสมหกลาโหมและตำาแหนงจตสดมภ1.2 จดตงกระทรวงขนทงหมด 12 กระทรวงเมอพ.ศ. 2435 1.3 ตงสภาทปรกษาในพระองค ซงตอมาเปลยน
“ ”เปน รฐมนตรสภา1.4 ตงองคมนตรสภา
******************
การปร บปร งการปกครองสวนภมภาค ยบ หวเมองชนใน หวเมองชนนอก และหวเมอง
ประเทศราช โดยใหจดการปกครองแบบ เทศาภบาลโดยแบง การปกครองทองทตางๆ ออก
เปนหมบาน ตำาบล อำาเภอ เมอง(จงหวด) และมณฑลโดยสงขาราชการจากสวนกลางไปปกครอง
แผนทมณฑลเทศาภบาล พ.ศ. 2458
1. มณฑลพายพ1
2. มณฑลมหา ราษฎร
3
2
4
10
5 76 8
9
1615
14
13121
1
3. มณฑล พษณโลก
4. มณฑล นครสวรรค5. มณฑล
เพชรบรณ6. มณฑล
นครราชสมา7. มณฑล รอยเอด
8. มณฑล อบล9. มณฑล
อดร10. มณฑล
ชมพร11. มณฑล ภเกต12. มณฑล
นครศรธรรมราช13. มณฑล ปตตาน
14. มณฑล เกดะห15. มณฑล
กรงเทพ16. มณฑล
ราชบร17. มณฑล นครชยศร
17
18. มณฑล อยธยา
18
19. มณฑล ปราจนบร
19
การปร บปร งการปกครองสวนทองถ น พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงจดใหมการบรหารงานราชการสวนทองถน
ในรปสขาภบาล ซงมหนาทคลายเทศบาลใน
ปจจบน ครงแรกเมอพ.ศ. 2440 โดยโปรด
เกลาฯ ใหตรา พ.ร.บ. สขาภบาลกรงเทพฯ
ร.ศ.16 (พ.ศ.2444) ขนบงคบใชในกรงเทพฯ
โปรดเกลาฯใหมการปฏรป การศกษาครงสำาคญ โดยทำา
เปนขนตอนไป กลาวคอ ทรงวางรากฐานระบบการศกษา
ของชาต ดวยการจดตงโรงเรยนประถมศกษาทวราช
อาณาจกร ตงกรมศกษาธการ วางแผนการศกษาของชาต ตง
โรงเรยนวชาชพชนสงขน หลายสาขา เชน โรงเรยน
มหาดเลกเพอฝกหดผทจะเขา เปนขาราชการพลเรอน
นอกจากนยงมโรงเรยนแพทย โรงเรยนกฎหมาย โรงเรยน
ฝกหดคร โรงเรยนไปรษณย โรงเรยนนายรอย โรงเรยน
นายเรอ และโรงเรยนเกษตรเปนตน
การเลกทาส-สราง ความเปนอารยะ
(Civilization) ดจ เดยวกบยโรป ในป
พ.ศ.2411 เปนตนมา แตเดมเมองสยามม
ทาสอย 7 ชนด คอ 1. ทาสสนไถ 2. ทาสใน
เรอนเบย 3. ทาสไดมา แตบดามารดา 5. ทาส
ชวยมาแตทณฑโทษ6.ทาสทเลยงไวเมอ
เกดทพภกขภย (เกด โรคระบาด ผคนลม
ตาย ขาวยากหมากแพง) 7. ทาสเชลยศก
"ยกเลกประเพณหมอบคลานเขาเฝา" โดยในวนพระราชพธบรม
ราชาภเษกครงท ๒ ในปพ.ศ. 2416 เมอเสดจออก
มหาสมาคม เพอใหเจานาย ขาราชการ และทตานทต
เขาเฝา ไดโปรดเกลาฯใหประกาศเลกประเพณหมอบ
คลานและใหยนเฝาฯ ตามประเพณตะวนตก
การต งธนาคารไทย ในปพ .ศ . 2447 เอกชนกลมหนงไดรวม
มอกนรเรมกจการธนาคาร เรยกวา "บคคลภย"(Book
Club) เพอชวยดานการคา และการเงน และตอมาใน
ปพ.ศ.2449 จงไดรบพระราชทานพระบรมราชา
นญาต เพอกอตงธนาคาร แหงแรกของคนไทย ไดรบ
พระราชทานชอวา " บรษท แบงกสยามกมมาจล ทน
จำากด" ปจจบนคอ ธนาคาร ไทยพาณชย จำากด ตอมา
ในสมยรชกาลท 6 มการจด ตง "คลงออมสน" และจดตง
"สหกรณ" ขนเปนครงแรก
รวมถงการรเรมการ รถไฟ ประปา
ชลประทาน โทรศพท
ทสำาคญอกประการกคอ การกำาเนดศลปะสมย ใหมในสยาม โดยเฉพาะอยางยงในสมยรชกาล
ท 6 ททรงจาง คอรราโด เฟโรช - Corrado Feroci ชาวอตาล เขามาทำางานดานศลปะใน
ประเทศไทย เมอป พ.ศ. 2466
ศลป พระศร
ปรบปรงการแตงกาย
ตามทศนะของ ธงชย วนจจะกล การ
คกคามจากตะวนตก ไดนำามาซงการสราง
Geo-body ของรฐ สยาม โดยรฐสยาม
กอนสมยรชกาลท 5 เปนรฐแบบแมนดาลา
สยามไมมแนวคดพรมแดนทาง
ภมศาสตร ไมมแนวคดเรองแผนททางภมศาสตร
แผนทททำาโดยชาวสยามคอแผนทจารกแสวงบญ
แผนทภ มศาสตร แรกทสร างโดยคนในสยาม ในสมยร ชกาลท 4
ประเทศสยามเปนก
ลอง 4 เหลยม
คนสยาม
พรมแดนสยาม-พมาเปนเสนทบ
กษตรยพมา
หลงการยดครองพมา องกฤษไดตดตอกบรฐ สยามหลายๆ ตอหลายครงใหไปเจรจาเรองดน
แดน ผนำาสยามในระยะแรกๆ หลกเลยงการเจรจาและกลาวอยางเสยไมไดวา “ขอทจะใครทราบวาพรมแดนเมองมะรด เมองตะนาวศร เมองทวายตอกบพระราชอาณาจกรตรงไหน…ถาองกฤษอยากจะทราบ… กใหสบถามพวกชาวเมองทวาย เมองตะนาวศร เมองมะรดทเปนผเฒาผแกทรมชายแดนวารเหนมาอยางไร กใหพาไปชเขตแดนทตอกบไทยนนเถด”
อยางไรกตาม ในปลายรชกาล ท 5 ผนำาสยามตางคนเคยกบองค
ความรดานภมศาสตรตะวนตกเมอองกฤษเรยกรองใหมการ
เจรจาเรองพรมแดน สยามจงยนดทจะตงคณะกรรมการเจรจาเรอง
ดนแดน และเรมดำาเนนการเจรา แบงดนแดนนบตงแตป พ.ศ.
2411 เปนตนมา และทายสดรฐสยามจงปรบเปลยนจากรฐแบบ
แมนดาลา สการเปนรฐทมตวตน(geo-body) ทชดเจน และสำานก
ความเปนชาตกเรมถกบมเพาะ
ศ.ดร. ธงชยวนจจะกล
รฐสยามจงกลายเปนรฐรป
ขวานทอง และแผนดนบางสวนไทยตองเสยไป
****** รางของไทย ถกเชอด ทงท
กอนการเขามาของลทธ
อาณานคม รฐไทยเปนรฐไรราง
รฐสยามเปนรฐม ราง ทแฝงไวดวย
ความรกและหวงแหน “ตนเถดชาว
ไทย อยามวหลบ ใหลลมหลง ชาต
จะเรองดำารงกเพราะเราทงหลาย...”
สมเกยรต วนทะนะมองวาการเขามาของตะวนตกมผลอยางสำาคญตอการปรบเปลยนรปแบบรฐใน
สยาม โดยสมเกยรตไดจำาแนกรปแบบรฐในสมย
รตนโกสนทรเปน 3 รป แบบ และการเขา
มา/ คกคามของตะวนตกสงผลตอการกอเกดรฐสมบรณาญาสทธราช(absolutist state) และรฐ-
ชาต (nation- state) หรอรฐประชาชาต
(national state) ใน สงคมไทย
สมเกยรต วนทะนะ
สมบรณาญาสทธ ราชย คอระบอบการปกครองทมกษตรยเปนผปกครองและมสทธขาดในการบรหาร
ประเทศ
1. ร ฐจ กรวรรด( กอน ร . 5)• เจาของอำานาจอธปไตย คอ
พระมหากษตรย
•รฐไมมอาณาเขตดนแดนทแนนอน
• รฐาธปตยใชอำานาจการปกครองอยาง
หลวมๆ และ เปราะบาง
อำานาจกระจายไปยงหวเมอง
•เมองแตละเมองมอสระในการปกครองตนเองและมวงอำานาจของตวเอง
• ประชากรประกอบดวย
ชาวตางชาตตางภาษา
• รฐกอรปดวยเครอขายทเกดจากการแตงงาน
2. ร ฐ สมบรณาญาสทธราชย
(ร .5-พ .ศ . 2475)• พระมหากษตรยเปน
เจาของอำานาจอธปไตย•รฐมอาณาเขตดนแดนทแนนอนและมอำานาจอธปไตยเหนอดนแดน
• มแบบแผนการปกครองแบบเดยวกนภายใตระบบ
เทศาภบาล
• ประชากรประกอบดวย ชาวตางชาต ตางภาษา แต
ภกดตอพระมหากษตรยสยาม“คนทภกด
ตอกษตรยสยามกคอ
”คนสยาม
3. ร ฐประชาชาต ( หลงพ .ศ . 2475)• อำานาจอธปไตยเปนของ
ปวงชนชาวไทย• รฐมอาณาเขตดนแดนทแนนอนและมอำานาจอธปไตยเหนอดนแดน• แบงการปกครองเปน
สวนกลาง ภมภาคและ ทองถน ปกครองโดยคณะ
รฐมนตร• ประชากรมสำานกทาง ชาตพนธ รฐไทยคอรฐของ
ชาตพนธไทย
สมเกยรต วนทะนะจดใหรฐตงแตสมยการปฏรปการ
ปกครองของ ร. 5 –การ เปลยนแปลงการปกครองในป
พ.ศ. 2475 เปนรฐ สมบรณาญาสทธราชย และ
ไมจดใหเปนรฐ- ชาต แมจะม องคประกอบครบ คอ ม
อาณาเขตดนแดนทแนนอน ม อำานาจอธปไตยเหนอดนแดน
มประชากรและรฐบาล
สมเกยรตวนทะนะ
แตในยคนน อำานาจอธปไตยยงเปนของพระ มหากษตรย รฐ-ชาตหรอรฐประชาชาตในทศนะ
ของสมเกยรต อำานาจอธปไตยตองเปนของ ประชาชนหรอประชาชาต หรอของคนหลาย
ชาตทอยในรฐเดยวกน
การคกคามของตะวนตกสงผลกระทบตอการเกดสำานก
เรองชาต (nation) ในสงคม สยาม ชาตหรอชาตะเปนคำาทมมา
นานในสงคมสยาม แตชาตใน ภาษาสยามแปลวา กำาเนด ถอ
กำาเนด เชน เกดในชาตหงส เกดในชาตกลสง หรอชาต
หมาทเปนคำาดา แตในปลายสมยรชกาลท 5 ชาต สงคมสยาม เรมแปล nation วาชาต โดยผนำาสยามพยายาม
ขยายแนวคดวาดวยชาตจากระดบปจเจก ซง หมายถงบงเกด เอากำาเนดสความเปนชาตใน
ระดบสงคมการเมอง ชาตจงหมายถงลกษณะการ อยรวมกนของคนจำานวนมาก
สมเกยรตวนทะนะ
ชาตสยามจงหมายถงคนทพดภาษาสยามและอยในดนแดนทชอวา
สยาม อยางไรกตาม ในรชสมยพระบาทสมเดจ
พระมงกฎเกลาเจาอยหวชาตมความหมายเทากบ
พระมหากษตรย การภกดตอพระมหากษตรยมความหมายเทากบการ
ภกดตอชาต ซงเปนแนวคดทนำาเสนอโดยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว
แตกลมเจานายและขาราชการผกราบบงคมทลถวายความเหนการจดการเปลยนแปลงระเบยบ
ราชการแผนดน เมอ จ.ศ. 103 กลมกบฏ ร.ศ. 130 และกลมผ
กอการการเปลยนแปลงการ ปกครอง พ.ศ. 2475 ใหความ
หมายชาตตางไป คอ ชาตเทากบ บานเมอง และถอวาเจาของชาต
คอชาวสยามหรอชาวไทยทงมวล”
แมจะแยกเปนสองกลม แต สำานกเรองชาต กคอสำานกการ
สรางความเปนพวกพอง ทขยายใหญขนจากความเปน
พวกพองในระดบทองถนความเปนพวกพองทเชอมโยงเขากบสวนกลาง
คำาถามทส ำาคญย งก คอส ำาน กความเปนชาต สร างได อย างไร
ตามทศนะของBenedict Anderson
ชาตคอ ชมชนในจนตนาการและถกสราง
ขนดวยสอสงพมพ(printed media)
สอสงพมพประกอบดวยหนงสอ ตำาราเรยน แบบเรยน นวนยาย หนงสอพมพ และอนๆ
คมภรศาสนา
แตสงเหลานจะเกดขนไดกตองมสอทเปน
ตวกลาง ซงไดแกภาษาและการเรยนภาษาไทย
แมหนงสอประวตศาสตรไทยจะบอกวาภาษาไทยถกสรางและประดษฐในสมยพอขนรามคำาแหง
แตภาษาทวานในยคกอนการปฏรปการ
ปกครองของ ร. 5 หรอกอนการเขามา
ของ printed media กมใชภาษาทใชกนอยางแพรหลาย
หากเรากลบไปด แผนทของ Tambiah
ทขดวงอำานาจรฐสยามในสมยสโขทยและอยธยา เราจะพบวาวงอำานาจ
ของรฐสยามนนแคบมากในสมยอยธยาอำานาจรฐม
มากเฉพาะบรเวณ A สวนในทอนแตละเมองเปน
อสระ ทสำาคญยงกคอ รฐสยามกอนจะเปนรฐทมตว
ตน มเคยเปนรฐทประกอบ เฉพาะคนสยาม
A
หากเรามองปจจบนของชาตพนธในประเทศไทยยอนไป
อดต เราจะพบกลมชาตพนธในแตละภาคดงในแผนท
คนเมอง มง เยา ลวะ ผตอง
เหลอง กะเหร ยง มเชอร
ลาว เขมร
กย สวย ผไท
โคราช
ไท มอญ พมา
จนลาว ชาวเล
ปกษใต มสลม
ซาไก
แตละกลมชาตพนธมวฒนธรรมและภาษา
ของตน และไมอาจจะสอสารกนไดหรอได
เตมท แตละกลมคน ภกดหรอ royalty ตอ
ทองถนหรอพนทของ ตน สำานกการเปนคน
ชาตไทยหรอสยามจงยงไมเกด
คนเมอง มง เยา ลวะ ผตอง
เหลอง กะเหร ยง มเชอร
ลาว เขมร
กย สวย ผไท
โคราช
ไท มอญ พมา
จนลาว ชาวเล
ปกษใต มสลม
ซาไก
นบตงแตสมย ร. 5 เปนตนมา ภาษาไทย
ทเปนภาษาของคนภาคกลางไดถกทำาใหกระจายไปกลนภาษา
ในทองถนอน และภาษาไทยภาคกลางถกสถาปนาใหเปนภาษามาตรฐานของคนทอาศยอยในกลอง
รปขวานทอง พรอม กบกระบวนการ Thai-
isation
ภาษาไทย
เมอภาษากระจาย ไป เรองราวทสอผาน
ภาษากตามไปประวตศาสตรถกเขยนรวมหรอทำาใหทกคน
ทกชาต ทกภาษาในดนแดนประเทศไทยมประวตรวมกบพอขน
รามคำาแหง พระเจา อทอง พระนเรศวร
มหาราช พระ นารายณ
พระเจาตากสน บาน บางระจน ศรสรโยทย
คณหญงโม... และรวมถงทำาใหคนในทก
ภาคสวนเกลยดพมาลาวอสานแยกตวเปน
ไทย ไมเปนลาวเหมอนลาว
กลาวโดยรวมแลว การเขามาของตะวนตกสงผลกระทบตอการ
สรางตวตนของรฐสยาม ทำาใหรฐ สยามเปลยนจากรฐ mandala
หรอรฐไรราง (non geo-body) มาเปนรฐสมบรณาญาสทธราช
หรอรฐมราง (geo-body) รฐทม พรมแดนเปนเสนขดแบงแนชด
พรอมทงสงผลใหเกดอตลกษณ ความเปนสยามทประกอบดวย
“ชาต-ศาสนา- ”พระมหากษตรย
อตล กษณความเป นไทย= ร กชาต(สยาม) ศาสนา(พทธ)และพระมหากษตร ย