Upload
xabieransola
View
1.576
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
ERROMANTIZISMOAERROMANTIZISMOAEUSKAL HERRIANEUSKAL HERRIAN
XIX. MENDEAXIX. MENDEA
ArrazoimenarenArrazoimenaren gainetik:gainetik:
• SentipenakSentipenak• EmozioakEmozioak• FantasiaFantasia• IdealakIdealak• ASKATASUNAASKATASUNA
• IrrazionaltasunaIrrazionaltasuna• GizabanakoaGizabanakoa• Bat-batekotasunaBat-batekotasuna• IrudimenaIrudimena• SentimentuaSentimentua• IntuizioaIntuizioa
GAIAKGAIAK
• MaitasunaMaitasuna• HeriotzaHeriotza• Norberaren barne-munduaNorberaren barne-mundua
URRUTIKOURRUTIKO LEKU ETA ALDIAKLEKU ETA ALDIAK
• EkaitzakEkaitzak• BasamortuakBasamortuak• Gau iluneko itzalakGau iluneko itzalak• Itsaso mugagabeakItsaso mugagabeak
PIARRES TOPET “ETXAHUN”
JOAN BAUTISTA ELIZANBURU
JOAN IGNAZIO IZTUETA
FELIPE ARRESE BEITIA
JOSE MARI IPARRAGIRRE
INDALEZIO BIZKARRONDO “BILINTX”
IPARRAGIRREIPARRAGIRRE
POETA ERROMANTIKOAPOETA ERROMANTIKOA (1820-1881)(1820-1881)
1834-1839: lehenengo karlistada.1834-1839: lehenengo karlistada.
• Iparragirrek ez zuen onartu Bergarako Iparragirrek ez zuen onartu Bergarako besarkadan hitzartutakoa.besarkadan hitzartutakoa.
• Euskal foruen alde borrokatu zen beti.Euskal foruen alde borrokatu zen beti.• Atzerrira alde egin zuen.Atzerrira alde egin zuen.
FrantziaFrantzia
• Caroline Duprez abeslari soprano Caroline Duprez abeslari soprano frantsesaren babesa izan zuen.frantsesaren babesa izan zuen.
• Frantsesa ikasi zuen.Frantsesa ikasi zuen.• Olerkari frantsesen olerkiak Olerkari frantsesen olerkiak
irakurtzeko aukera izan zuen.irakurtzeko aukera izan zuen.• Musika eta kantu-ikasketak egin zituen.Musika eta kantu-ikasketak egin zituen.
Eta gero…Eta gero…
Suitza…Suitza…Italia…Italia…Londres…Londres………eta hemeretzi urtez kanpoan izan eta hemeretzi urtez kanpoan izan
ondoren Euskal Herrira itzuli zen.ondoren Euskal Herrira itzuli zen.
Bertan, lagun artean, sortu zituen:Bertan, lagun artean, sortu zituen:• Gernikako arbolaGernikako arbola• Glu, glu, gluGlu, glu, glu• Zugana ManuelaZugana Manuela• ……
Eta bere emaztea izango zena ezagutu zuen Eta bere emaztea izango zena ezagutu zuen ANJELAANJELA
Gernikako arbolaGernikako arbolada bedeinkatuada bedeinkatuaEuskaldunen arteanEuskaldunen arteanguztiz maitatua.guztiz maitatua.Eman ta zabal zazuEman ta zabal zazumunduan frutuamunduan frutuaadoratzen zaituguadoratzen zaituguarbola santuaarbola santua
Hainbat kantu saio egin zituen, Hainbat kantu saio egin zituen, gobernukoak aztoratu, epaitu, gobernukoak aztoratu, epaitu, espetxeratu eta kanpora bota zuten espetxeratu eta kanpora bota zuten arte.arte.
Anjelak eta biek alde egin zuten Anjelak eta biek alde egin zuten Argentinara. Gero Uruguai aldera.Argentinara. Gero Uruguai aldera.
Iparragirre Ameriketako lurraldeetan Iparragirre Ameriketako lurraldeetan artzain, bertsoak eta kantuak eginez.artzain, bertsoak eta kantuak eginez.
Bitartean Anjela 8 seme-alabak aurrera Bitartean Anjela 8 seme-alabak aurrera atera ezinik.atera ezinik.
2. Karlistada Euskal Herrian2. Karlistada Euskal Herrian
Berri txarrak jaso zituen Montevideon: Berri txarrak jaso zituen Montevideon: Euskal Herrian foruak behin betiko Euskal Herrian foruak behin betiko galduak ziren.galduak ziren.
Anjela eta zortzi seme-alabak Uruguain Anjela eta zortzi seme-alabak Uruguain utzita Euskal Herrira bueltatu zen.utzita Euskal Herrira bueltatu zen.
Pneumonia baten ondorioz hil zen, dena Pneumonia baten ondorioz hil zen, dena galduta eta bakardadean, 61 urte galduta eta bakardadean, 61 urte zituela.zituela.
IPARRAGIRREREN BERTSO IPARRAGIRREREN BERTSO MOTAKMOTAK
AberkoiakAberkoiak AmodiozkoakAmodiozkoak UmorezkoakUmorezkoak DedikatuakDedikatuak KritikazkoakKritikazkoak KontatzaileakKontatzaileak
Galdu dirade oitura onak,galdua dugu Euskera...ola bagaude, eun urte barrugaldu da gure izena!Erro, Aizkibel ziran bezelaerakusterik gaur ez da.Gure euskera ...ai! galtzen badagu... euskaldunak ez gera!
EZ BEDI GALDU EUSKARA
Gure euskera eder maiteagaltzen gaur degu ikusten,euskaldun onak arritzeko danola ez diran lotsatzen!Larramendirik, Astarloarikez da geiago aipatzen...Ez da utsegin aundiagorikondo badegu pentsatzen.
Bere estiloaz:Bere estiloaz: Zortziko handian eta zortziko txikian Zortziko handian eta zortziko txikian
osatu zituen bertso gehienak.osatu zituen bertso gehienak. Neurria eta errima baldar samarrak .Neurria eta errima baldar samarrak . Ez zen bertso-jartzaile teknikoa, ez Ez zen bertso-jartzaile teknikoa, ez
zuen puntu aberatsik erabiltzen, ez zuen puntu aberatsik erabiltzen, ez kontrasterik, ez ironiarik…kontrasterik, ez ironiarik…
Laburbilduz…Laburbilduz… Olerkaria baino musikaria eta abeslaria Olerkaria baino musikaria eta abeslaria
dela esan dezakegu.dela esan dezakegu. Herriarengana heldu zen, izan ere, bere Herriarengana heldu zen, izan ere, bere
kanten letra askok bizirik diraute.kanten letra askok bizirik diraute. Euskal Herriaren egoerak eta Euskal Herriaren egoerak eta
herriarekiko konpromisoak markatu herriarekiko konpromisoak markatu zuten Iparragirreren jarduna.zuten Iparragirreren jarduna.