Overheidsbeleid en innoverend werken - Gie Van den Eeckhaut

www.socius.be/innovatie

Hoe kan overheidsbeleid maatschappelijk innoveren

in sociaal-culturele praktijken en organisaties

sterker ondersteunen?

Innovatiefestival 22 mei 2014 Gie Van den Eeckhaut


Salon

Interview

Interview Interview

Focus-‐groepen

Focus-‐groepen

Focus-‐groepen

He6oomtekst: “Samen overheidsbeleid verbeelden"

Resultaat

•  Een kader voor dialoog. Een frame. Een soort van agenda van vragen, kwesDes en mogelijke denkpistes.

•  Geen coherente visie of keuze: die moet het resultaat zijn van het gesprek in de sector en met de overheid.

•  Socius wil zich engageren om daar in het komende jaar gesprekstafels over te organiseren.

Visie op de relaDe van sociaal-‐cultureel werk en

sociaal-‐culturele prakDjken met :

• De samenleving • De overheid

• Partners in het sociaal-‐cultureel veld en andere sectoren

Visie op overheids-‐beleid:

• Het vraagstuk ‘verantwoording’ • Schaal voor overheidsbeleid

• Spanningsvelden rond beleidsvraagstukken

Denkpistes voor beleids-‐

instrumenten gericht op:

• Veiligheid en betrouwbaarheid

• Vrijheid van organiseren • CondiDes voor ideeën • Ondersteuning in fasen • Verantwoording op maat van vernieuwing

• Versterken van samenwerking

• Afschaffen en doorgeven


Deel 1 Een visie op de relatie van

sociaal-culturele praktijken en organisaties met samenleving,

overheid en werkveld of partners


Thema 1 De relatie van het SCvW met

de samenleving


Rol van het SCvW in processen van maatschappelijke innovatie

•  Kritisch-reflexieve rol: door wat we doen, dagen we het systeem uit

•  Actorschap organiseren, mensen aanspreken als politieke subjecten

•  Initiator van maatschappelijke verandering: laboratoriumfunctie

•  SCvW als ‘vrijruimte’ •  Maatschappelijke antenne: reactieve functie,

politiserend werken •  Onderaannemer van politieke overheid


Relatie met ‘het bestaande systeem’ •  Systeemversterkend: maatschappelijk

vernieuwen houdt ons concurrentieel •  Systeemcorrigerend: systemische fouten of

onrechtvaardigheden ondervangen (en dus tegelijk eigenlijk ook systeembevestigend!) . Creëert antitheses die leiden tot nieuwe syntheses: dynamische ontwikkeling van de samenleving zonder utopie als leidmotief

•  Systeemveranderend op fundamenteel niveau: transitie, verbeelding van nieuwe leitbilder= maatschappelijke innovatie in onze betekenis


Maatschappelijke positie van het SCvW: waar hebben we te vernieuwen? •  Actor in de vrije tijd naast andere

vrijetijdsactoren •  Een actor in het educatieve veld – instrument

binnen het kader van levenslang en levensbreed leren

•  Een actor die solidariteit en sociale ondersteuning van mens en samenleving mogelijk maakt

•  Een civiele actor, noodzaak binnen een traag en allesomvattend democratisch proces


Thema 2 De relatie tussen het SCvW

en de overheid


Moet de overheid wel een rol spelen in maatschappelijke innovatieprocessen

vanuit een sociaal-cultureel perspectief?

Zo ja, vanuit welke verhouding?

sturende benadering (van planning tot realisa2e)

regie-‐benadering (s2muleren, kanaliseren en coördineren van ini2a2ef van onderuit)

fundamenteel dialogale benadering

(communica2eve planning)

slim passieve benadering (ruimte

scheppen – periode van

‘intelligent niets doen’ inbouwen)


Overheid als stuurder

Overheid detecteert problemen en ontwerpt beleid om die problemen op te lossen

Overheid schakelt ook civiele actoren in om innovatieve processen te realiseren: civiele actoren als instrumenten binnen overheidsbeleid

SCvW in positie van ‘onderaannemer’, van sociale onderneming

Vooral de output in functie van de doelen is belangrijk


Overheid als speler in een democratisch proces

Faciliteert en voedt democratische processen SCvW als partner en antagonist in

vernieuwingsprocessen Organisaties hebben buiten hun output ook een

intrinsieke waarde op zich – een waarde die ondersteuning verdient


Grondhoudingen in de relatie tussen overheid en SCvW

•  Vertrouwen, nieuwsgierigheid, interesse, authenticiteit en betrokkenheid versus controle, beheersing, wantrouwen en verberging

•  Consensueel samenwerken als norm versus dissensus als positie accepteren

•  Belangenbehartiging op basis van organisaties versus op basis van praktijken

•  Collaboratie of verzet – tav neo-liberale grondmodellen •  Veilige en duurzame relatie met overheid: verhoogt kans

op innoveren en risico nemen? Of juist ‘in slaap wiegen’


Thema 3 De relatie met andere actoren in het sociaal-culturele veld of ruimer


Processen van verkokering en afgrenzing

Geschiedenis: verschuiving van focus (van praktijken naar organisatieprocessen en belangenbehartiging)

Regulering en subsidiëring Verkokering van organisaties maar ook

verkokering van beleid (bv. spreiding over beleidsdomeinen)

Terug praktijken centraal zetten in organisatiebeleid en overheidsbeleid?


Doorbreken van grenzen

Doorbreken van de buitengrenzen: grenzen met SCvW met andere sectoren (sport, jeugdwerk, amateurkunsten, bedrijfsleven, welzijn, …) maar ook met nieuwsoortige praktijken (oudercomités van scholen, verkeersactiegroepen, buurtcomités).

Doorbreken van de binnengrenzen: de onderlinge grenzen tussen organisaties die binnen dezelfde sector of hetzelfde decreet vallen.


Visie op hoe overheidsbeleid vorm wordt

gegeven


Thema 1 De kwestie

‘verantwoording’


Verantwoording tegenover wie?

•  De overheid – in zijn politieke betekenis (minister, kabinet, commissie cultuur, Vlaamse Raad)

•  De overheid – als administratie (agentschap, visitaties, rapportering)

•  De brede samenleving – het publieke discours •  De sector – peer-organisaties


Spanningsvelden •  Waarheids-discours versus waarden-discours •  Organisatie versus praktijken en processen •  Moet elke organisatie innoverende praktijken

realiseren? •  Verantwoording tgo objectieve criteria (beoordeling)

versus dialogale verantwoording •  ‘Hier en nu’ versus geschiedenis •  Op niveau van elke organisatie apart of ook als ‘veld’ of

‘sector’ verantwoorden •  Verantwoording vanuit potentieel versus vanuit resultaat •  Verantwoording vanuit mislukking of enkel vanuit

successen?


Thema 2 Schaal voor beleid


3 schalen?

•  Niveau steden en gemeenten: goede voeling met het lokale – minder draagkracht voor grotere experimenten

•  Niveau Vlaanderen: grotere draagkracht voor experimenten met groter volume – trager?

•  Stadsregio als niveau van de toekomst? Connectie meemaken vanuit Vlaanderen?

Opmerking: verschil tussen schaal van beleid en schaal van uitvoering van beleid!


Thema 3 Spanningsvelden rond beleidsinstrumenten


Interessante spanningsvelden 1 •  Organische visie versus planmatig-

instrumentalistische visie. Lineair-mechanische instrumenten versus procesmatige instrumenten

•  Formats en sjablonen versus open en constructivistische kaders (zich gedragen naar formats om voortbestaan te garanderen: zelfreferentieel)

•  Balans tussen innoveren en bestaande ontwikkelen en onderhouden?

•  Instrumenten gericht op inhoudelijke prioriteiten versus creëren van open contexten?


Interessante spanningsvelden 2

•  Ondersteuning in onderzoeks- en ontwerpfase én andere vormen van ondersteuning in fase van consolidatie en opschaling

•  Financiële middelen distribueren versus dienstverlening (innovatielab, consultancy)

•  Wie? Bestaande organisaties? Burgers? Groepen van burgers?

•  Sectorspecifiek of sectoroverschrijdend? Beleidsdomeinspecifiek of beleidsdomeinoverschrijdend?


Deel 3 Een

overheidsinstrumentarium dat sociaal-culturele

innovatie kan versterken: een inspirerend lijstje


Instrumenten gegroepeerd rond vijf ambities

Instrumenten om organisaties een gevoel van veiligheid en betrouwbaarheid op langere termijn te kunnen geven – een context die bevorderlijk zou kunnen zijn voor innovatie

Instrumenten die de organisaties een grotere vrijheid van organiseren geven

Instrumenten die innovatieve aanpakken in hun verschillende fasen specifiek kunnen ondersteunen

Instrumenten om verantwoordingsprocessen sterker te laten aansluiten bij innovatieprocessen

Instrumenten gericht op het versterken van samenwerking


Gevoel van veiligheid en betrouwbaarheid

Sectoraal verzekeringsfonds sociaal passief P2P ter beschikking stellen van kredieten,

verzekerd door de overheid, om niet te hoeven aankloppen bij de financiële sector

Administratieve vereenvoudiging


Een grotere vrijheid van organiseren

Decreet op basis van modules (functies? Rollen?) Vrije ruimte evenwichtig distribueren over

organisatietypes Soepele experimenteerfondsen op basis van

dialogale verantwoording Proeftuinregeling Flexibele pop-initiatieven mogelijk maken Visies op ‘leren’, ‘verenigen’, … verruimen


Condities creëren voor het ontstaan van nieuwe ideeën

Sabatical, mobility en internationalisering@home versterken

Personeelsbeleid rond innoverende competenties stimuleren

LETS-systeem tussen organisaties waarbij werktijd en dus de bijhorende expertise kan uitgewisseld worden

Inschakelen van ouderen omwille van expertise Overheid die een fase inbouwt van ‘intelligent niets

doen’


Innovatieve aanpakken in verschillende fasen ondersteunen Open projectformules in experimenteerfase

(hypothese van veelbelovendheid) Klassieke projectformules voor opschaling Dienstverlening in vorm van consultancy Convenanten en protocollen rond specifieke

maatschappelijke vraagstukken


Verantwoordingsprocessen sterker aansluiten bij innovatieprocessen

Nieuwe verhouding met witruimte ontwikkelen Risicokapitaal in begrotingen Organisatieplanning verschuiven van lineair en

planmatig naar procesgericht en aandacht voor opportuniteiten

Innovatiefonds onder verantwoordelijkheid van de sector van SCvW


Versterken van samenwerking Werken met ‘multi-actor’-model: creëren van

rotondes voor interactie tussen diverse actoren Beleid voeren rond intersectorale initiatieven en

projecten gericht op belonen van samenwerking HUBS: stadsregionaal, thematisch – duidelijk

zichtbare knooppunten Regelingen maken voor hybride organisaties:

organisaties op snijpunten van sectoren Sterke interacties creëren met wetenschappelijke en

opleidingswereld


Instrumenten die kunnen leiden tot afschaffen van wat bestaat

We stellen vast dat in Vlaanderen zelden iets wordt afgeschaft. Wat nieuw is, komt er bij, komt er bovenop. Het zou zinvol kunnen zijn om instrumenten te ontwikkelen die aanzet geven tot het opheffen, loslaten van structuren, organisaties of praktijken.

Afschafbeurs: adopteer een goede praktijk Koekoeksjongstrategie

Education

Overheidsbeleid en innoverend werken - Gie Van den Eeckhaut