MONDROS - İŞGAL VE CEMİYETLER

Mondros Ateşkes AntlaşmasıTaraflar: Osmanlı Devleti - İngiltere (İtilaf Devletleri adına) Temsilciler: Rauf Bey - Amiral Calthrope Yer: Limni adası / Mondros Limanı Tarih: 30 Ekim 1918

Hükümler Açıklama - Yorum

1. Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak boğaz istihkamları İtilaf devletleri tarafından işgal edilecektir.

- Milli egemenliğin doğrudan ihlali - İstanbul'un işgal tehdidi altına girmesiBu işgale Yunanlıların da katılmayacağını Amiral, Rauf Bey'e kişisel güvence vermiştir. - Osmanlı yönetimi bu konuda oldukça endişelidir.

2. - 3. Osmanlı suları torpil ve benzen silahlardan temizlenecek. - Karadeniz'deki torpil yerleri hakkında bilgi verilecek.

- Boğazlardan geçiş ve Karadeniz'e çıkış sırasında askeri, bir sorunla karşılaşmak istememişlerdir.

4. İtilaf devletlerine mensup savaş esirleriyle ermeni esirler ve tutuklular İstanbul'da toplanarak kayıtsız şartsız serbest bırakılarak

Rauf Bey ermeni esirlerin ülkelerine gönderildiği tutuklu olanlar için ise af çalışmalarının sürdüğünü söylemesi üzerine Amiral antlaşmaya Ermeniler ile ilgili bir madde konulmadığı takdirde İngiliz ve Amerikan kamu oylarından tepki göreceklerim söylemiştir. NOT: Bu ilk dört madde hiçbir değişiklik yapılamayacağı söylenerek peşinen kabul ettirilmiştir.

5. Sınırların ve asayişin sağlanması için ge- * rekli olan askeri birlikler dışındaki askerler terhis edileceklerdir. Ağır silahlar teslim edilecektir.

- Terhis edilmeyen asker sayısı İtilaf devletleri tarafından belirlenecektir. - Osmanlı ülkesinde meydana gelecek bir direnişi önceden ortadan kaldırmaya çalışmışlardır. İşgali sorunsuz yapmak istemişlerdir.

6. Savaş gemileri teslim edilecek ve gösterilecek limanlarda bağlı bulundurulacaktır.

- Böylece deniz gücü de etkisiz hale getirilmiştir.

it7. Madde - Müttefikler güvenliklerini tehdit edecek durum ortaya çıktığında herhangi bir stratejik noktayı işgal hakkına sahip olacaklardır.

Anadolu işgaline hukuki gerekçe yaratılmıştır. - Stratejik kavramının içi boş bırakılmıştır. - En önemli maddedir.

8. Liman ve demiryollarından 9. Tersanelerden yararlanacaklardır 10-15. Toros tünelleri işgal edilecek Telgraf kablolarına el konulacak

- İşgal için kullanmak - Ticari dolaşımı denetlemek - Bölgeler arası bağlantıyı kesmek - Halkın durumu öğrenmesine bir süre engel olmak

16-21. -Anadolu dışındaki birliklerin ve subayların teslim olmaları - Alman ve Avusturya uyruklarının ülkeyi terk etmeleri 22. Osmanlı savaş esirleri bırakılmayacak

- Musul'daki birlikler burayı terk edeceklerdir. - Medine'deki birlik teslim olacaktır. Anlaşmada karşılüık esasına uyulmadığının göstergesidir.

23. Osmanlı Hükümeti yabancı hükümet merkezleriyle bütün ilişkisini kesecek

Osmanlı devleti dünyadan izole edilmiştir.

24. Altı vilayette karışıklık çıktığı takdirde işgal edilecek

Doğu Anadolu'yu Ermenistan'a bağlamanın ortamı hazırlanmıştır.

- Mondros Antlaşması bu ayrıntılı durumuyla barış atlaşması özelliğine yaklaşmıştır.- Acele imzalatılmış ve hemen uygulanmıştır.

ilk işgaller ve Değişimİngiltere Fransa İtalya DeğişimMusul Mersin Muğla Antep

Urfa Adana Antalya MaraşAntep Hatay Konya UrfaMaraş SuriyeKars Fransa'yaSamsun

Ege, D. TrakvaYunanistan'a

Kars

Ermenistan'aIrak Lübnan

ÜrdünSuriye

- Osmanlı ülkesindeki ilk işgal; Musul

- Anadolu'da ilk işgal: Dörtyol

İstanbul -

Boğazlar

ortak işgal

TepkiTürk Halkı İstanbul Hükümeti Azınlıklar M. KemalBaslarda - Mondros'a olumlu - İşgal sevinçle

kar-Mondros'a sert

- Sessizlik, şaşkınlık bakar. şılanır. tepki gösterince gö-

- Saltanat merkezinin Yunanistan'a pay - Toprak ve egemen-

revden alınır İstan-

tavrım bekleme verilmemesini başarı lik peşine düşerler. bul'a döner.Sonra olarak değerlendirir. - İşgalcilerle

işbirliğiOradan umudu - İngiltere'nin

tezleriniyaparlar

kesilince silaha sarıla-

savunur.

caktır. - Teslimiyetçidir.- Subaylar ilk komite-lerini oluştururlar.(İslam ihtilal komitesi)

CEMİYETLER

Azınlık CemiyetleriRum Ermeni MuseviAmaçlan Amaçları Amaçları

- Ege ve Marmara Bölge- - Büyük Ermenistan'ın - Filistin'de bir devlet kur-

sini Yunanistan'a bağla- kurulması için Paris Barış

mak

mak Konferansı'na başvurmuş-

- Çıkarlarını korumak

Karadeniz'de Rum lardır. - Alyans İsrailitPontus devleti kurmak - Tasnak Sutyun - Makabi- Megalo İdeayı gerçekleş-

- Hınçak gibi XIX. yy.da Anadolu'dan toprak talep

tirmek kurulmuş partiler tarafın- etmemişlerdir.dan örgütlenmişlerdir.- Wilson ilkeleri- Mondros'un 24. maddesibaşlıca destekleridir.

- Mavri Mira Gümrü antlaşmasıyla Amaçlarına 2. Dünya sa-- Yunan hükümeti patrik- taleplerinden

vazgeçecek-vaşından sonra kavuşa-

hane aracılığıyla cemiyete

lerdir. caklardır.

destek olmuştur.- Yunan Kızılhacı ve göç-

menler komisyonu bucemiyetle çalışıyordu.- Tedhiş hareketinde bu-lunuyordu.

- Pontus Cemiveti

Karadeniz'de Pontusdevleti kurmak istiyordu.- Rusya'dan gelen göç-menlerle güçleri arttı.- Cumhuriyetin kurulma-sına kadar bölgede çatış-malar devam etmiştir.

Milh Varlığa Düşman Cemiyetler

Kürt Teali Cemiyeti 1919'da kurulmuştur. - Wilson ilkelerine dayanarak bağımsız bir devlet kurma amacım taşır.- Önemli kişi ve aşiretlerin milli mücadeleyi desteklemeleri üzerine etkisini yitirmiştir.

İslam Teali Cemiyeti Saltanat ve Hilafetin güçlendirilerek bağımsızlığın korunacağını savunur. Konya ayaklanmalarında etkili olmuştur.

Sulh ve Selameti Osmani ve İngiliz Muhipleri Cemiyeti

- Saltanatın korunması için İngiliz himayesini savunmuşlardır. - Ayaklanmaların çıkmasın da etkili olmuşlardır.

Hürriyet ve İtilaf Partisi Mütarekeden sonra kurulan hükümetler üzerinde etkili olmuştur. Kurtuluş mücadelesinin en önemli karşıt hareketidir.

VVilson Prensipleri Cemiyeti ABD mandasını isteyenler tarafından kurulmuştur. - Pek çok üyesi sonradan kurtuluş savaşma katılmıştır.

Cemiyetler özellikleri- Mondros'la başlayan işgallerden sonra kurulmuşlardır.- Rum ermeni saldırılarının başlaması kuruluşlarını etkilemiştir.- Öncelikle kendi bölgelerinin kurtuluşu İçin çalışmışlardır.- Vatan- millet anlayışına sahip olmuşlardır.- Bölgelerinin Türklüğünü İspat etmek için basını yayın yolunu kullanmaya çalışmışlardır.- Siyasi partilerden uzak durmuşlardır.- Söylemde halifeye bağlı görünürken pratikte kendi otoritelerini tesis etmişlerdir.- Merkezi bir otoriteden yoksundurlar.- Çoğu silahlı mücadeleyi seçmiştir.- Birçok kongreyi toplamışlardır.- Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti içinde birleşmişlerdir.

- Kars İslam şurası Müdafa-i Hukuk; ortak isimleridir

- Trakya paşaeli- Milli Kongre- İzmir Redd-i İlhak- Trabzon Muhafaza-i Hukuk- Vilayet-i şarkiye Müdafa-i Hukuk-ı Milliye- Kilikyalılar- İslam İhtilal Komitesi.

İzmir'in İşgali- Yunanlılar İzmir'in nüfus dengesini bozmak için Mondros'tan

sonra buraya Rum göçmen yerleştirmeye başladılar (Wilson ilkelerine göre yapılabilecek nüfus sayımına ortam hazırlamak İçin)

- Yunanistan'dan askeri eşya ve malzeme taşıyarak askeri işgalin zeminini hazırladılar.- Paris Barış Konferansı'nda İzmir'in Yunanistan'a verilmesi için

İngiltere ile beraber hareket ettiler.-1919 Ocak ayından itibaren izmir'in Yunanistan'a verileceği basında yer almaya başladı.- İzmir Valisi Nurettin Paşa ulusal örgütlerin kurulması için girişimlerde bulundu.- İstanbul Hükümeti "Nasihat Heyeti" yollayarak haberlerin asılsız olduğunu bildirdi.- Nurettin Paşa görevden alınarak teslimiyetçi bir vali (İzzet) atandı.- Nisan 1919'da Konferans İzmir'i Yunanistan'a verdi.- İzmir'de yapılan mitingler (Maşatlık) İtilaf üzerinde etkili olamadı. -15 Mayıs 1919 İzmir İşgal edildi.

İzmir İşgalinin Özelliği-  İzmir'in ticaret ve sanayi kenti olması Avrupa'ya açılan kapı

durumunda olması dünyanın burayla ilgilenmesine neden olmuştur.- Bölge işgalinin geçici olmayacağı, Rum nüfusa dayanılarak

Yunanistan'ın bir daha buradan çıkmayacağı gerçeği Türkleri dehşet içinde bırakmıştır.

- Bu nedenle direnişin biçimi değişmiştir.- Yerli Rumların Yunan ordusuyla beraber hareket etmesi iki halk

arasındaki komşuluk duygularını tamamen yok etmiştir.- İzmir'in İtalya'dan alınması İtilaf devletleri arasında ilk

anlaşmazlığın ortaya çıkmasına neder. olmuştur.- Bu nedenle İtalyan işgali biçim değiştirecektir.- Diğer işgallerle kıyaslanmayacak bir tepki gösterilmiştir.-  İzmir'den sonra Ege'de Yunan işgalinin genişlemesi üzerine

Kuva-i Milliye'nin mücadelesi başlayacaktır.

Yunan İşgalinin Genişlemesi Kuva-i Milliye’ nin Ortaya Çıkışı

Manisa'nın İşgali

Yetkili kişilerin teslimiyetçi tavrı şehrin Yunanlılar tarafından kolayca işgal edilmesine neden olur.

Aydın'ın İşgali27 Mayıs 1919Nazilli 4 HaziranYunanlılar Yörük Ali Efe, 57. Alay kuvvetleri Söke ve Denizli'den gelen milli kuvvetlerin

saldırısı üzerine Nazilli'den geri çekildiler. Ardından Aydın kurtuldu. Daha sonra ileri harekata başlayan Yunanlılar Umurlu - Köşk arasında durduruldu. Bu harekata Demirci Mehmet Efe'de katıldı.

Salihli Cephesi

Çerkez Ethem'in katılmasıyla bir cephe kuruldu.

Ayvalık Cephesi

172. Alay komutanı Yarbay Ali liderliğinde Ayvalık Cephesi meydana getirildi.

Bergama - Soma CephesiBergama kolaylıkla işgal edildi. Şehir Kuva-i Milliye tarafından kısa süre de kurtarıldı.- Menemen de katliamlara başladılar.- Ardından Soma Cephesi oluşturuldu.

Çanakkale - Biga

- Bu bölgedeki direnişi Köprülü Hamdi Bey üstlendi.- Hamdi Bey Gelibolu'da bulunan ülkenin en büyük silah deposu olan AKBAŞ'ı basarak

silahları Anadolu'ya geçirdi.

- M. Kemal'in büyük takdirini topladı.

Batı Anadolu Kuva-i Milliyesi

- Mondros Antlaşmasından sonra Askerin çoğunluğunun terhis edilmesi güvenlik boşluğunu ortaya çıkarmıştır.

- İstanbul Hükümeti ve bazı yerel yöneticilerin teslimiyetçi tavrı sonunda Yunan birlikleri kolayca ilerlemişlerdir.

- Yunana karşı mevcutları oldukça azalan askeri birlikler, efeler ve halkın da desteğini alarak direnişe geçmişlerdir.

- Böylece Ayvalık - Denizli çizgisi üzerinde bir direnme hattı meydana gelmiştir.- Bu çizgide çarpışan birliklere Kuva-i Milliye denilmiştir.- Geniş anlamda düşmana karşı savaşan herkes için bu deyim kullanılacaktır.- Kuva-i Milliye'nin ihtiyaçları halktan karşılanmıştır.

Milne Hattı

- Kuva-İ Milliyenin sert direnişi Yunanistan'ı kaygılandırdı.-  Yunanistan Kuva-i Milliye ile aralarında İtilaf Devletleri birliklerinin yer almasını

ister. Bu istek Paris Barış Konseyi tarafından ret edilir.

- Konsey general Milne'yi durumu rapor etmesi için Batı Anadolu'ya gönderir.

Milne Raporunda

- Türk-Yunan arasında ciddi bir mücadelenin sürdüğünü- Milli kuvvetlerin Yunan'ı yurtlarından atmaya çalıştıklarını

- Osmanlı hükümetini dinlemediklerini ve aralarında bir hat çizilmesi gerektiğini bildirdi.

Böylece işgal altında bulunan bölgelerdeki Yunan kuvvetlerinin güvenliğini sağlamayı amaçlayan bir hat belirlendi.

- Yunan tarafı zaman kazanmak için hattı kabul etti

- Osmanlı Harbiye Nazırlığı, hükümet kabul edinceye kadar hat'a uyulması için emir vermeyeceğini bildirdi.

- Demirci Mehmet Efe: "Biz Osmanlı Devletinin izniyle ayaklanmadık" diyerek uyulmayacağım belirtti.

- M. Kemal hat'a uyulmamasını emretti.

Amiral Bristol Raporu-  Yunanlıların Ege bölgesinde yaptıkları yağma, soygun, kıyım ile ilgili raporlar

İstanbul'da bulunan İtilaf devletlerinin temsilcilerine gelmeye başlayınca Paris Barış Konseyi bir araştırma Komisyonu kurulmasına karar verir.

- Başkan Wilson, ABD. Amiral Bristol'u durumu rapor etmek üzere görevlendirir.

- Amiral raporunu yerinde hazırlayarak Konseye sunar (Ekim 1919)

Rapor

- Mütarekeden sonra bölgedeki Hıristiyan halkın durumuyla ilgili verilen bilgiler yanlıştır.- Öldürülmelerden Yunanistan sorumludur.

- Yunan askeri çekilmeli yerine İtilaf askerleri yerleştirilmelidir.

- Bölgede Türk çoğunluğu vardır. Yunanistan'a verilemez- İngiltere raporu dikkate almamıştır.

- M.Kemal, raporu uluslararası alanda bir araç olarak kullanmıştır.

- Türklerin haklılığını gösteren ilk uluslararası belgedir.

M. Kemal'in İstanbul GünleriKasım 1918-Mayıs 1919- Fethi Bey'îe Minber gazetesini çıkarır- Diplomatik ve askeri çevrelerle temaslarda bulunur- Mecliste lobi oluşturmaya çalışır- Osmanlı Hürriyet Perver Avam Fırkası'na üye olur- Tevfik Paşa kabinesine güvensizlik oyu verdirmeye çalışır- İzzet Paşa kabinesinde Harbiye Nazırlığı görevine talip olur- Padişah Vahdettin'Ie görüşür.- Ülkeyi barışçı yollardan kurtarmaya çalışmıştır. Ancak

girişimleri sonuçsuz kalır. Üstelik raaliyet alam iyice daraltılır.

Bu Sıralarda Anadolu'da Durum- İtilaf devletlerinin işgali gelişmekteydi- İzmir'in Yunanistan tarafından işgal edileceği haberleri ortalığı endişeye sevk etmekteydi.- Rum, Ermeni çetelerinin saldırıları yoğunluk kazanmıştır.- Bunlara karşı Türkler silaha sarılmaya başlamıştır.- Karadeniz bölgesinde Türk- Rum çatışmasının Rumların

lehine sonuçlanması için İngiltere Osmanlı Hükümetine baskı yapmaya başlamıştır.

M.Kemal'in Anadolu'ya işe yarar yetkilerle geçmesi için Karadeniz olayları ona önemli bir fırsat vermiştir Önceden tasarlanan bir formülle "geniş yetkilerle Anadolu'ya geçmek"

• Çok yönlülük Atatürk’ün kişiliğinde bir şekilde ortaya çıkan en büyük özelliktir.

• O ileri görüşlü, hayale ve gurura kapılmayan bir liderdir. O, yalnız bu günü değil gelecek kuşakları da düşünüyordu. Çağdaş uygarlığı amaç edinen Atatürk zaman, mekan ve olanakları en işi şekilde değerlendirirdi.

• O’nun bu özellikleri düşman tarafından bile taktir edilmiştir.• Atatürk’ü daha iyi anlamak ve somut değerlerle tanımak gerekir.

Bu nedenle Atatürk’ün kişisel özelliklerini iyi öğrenmeliyiz. Bunlar; Vatanseverliği, İdealistliği, Gerçekleri arama gücü, Yaratıcı Zekası, ileri görüşlülüğü, Mantıklılığı, Yöneticiliği, Çok cepheliliği, Gururu ve Ümitsizliğe yer vermemesidir.

• • Atatürk, bütün bu özellikleriyle Türk ulusu’nun üstün yeteneklerini taşıyan ve uygulayan dahi bir asker ve komutan, dahi bir siyaset ve devlet adamı, bir devrici olarak yaşamış ve önder kişiliği ile tarihe geçmiştir.

• Kendisinde “Atatürkçü düşünce sisteminin” oluşma nedenleri• — Atatürk’te böyle bir düşünce sisteminin oluşmasında, yaşadığı

ortamın ve özünde var olan bağımsızlık arzusunun etkisi vardır.• — Özellikle Osmanlı Devleti’nin XVII. yüzyıl sonundan itibaren

gerileme ve çökmeye başlaması yapılan çalışmaların (Islahatlar, Tanzimat ve Meşrutiyetler) başarıya ulaşmaması, eğitimin ve ekonominin gittikçe gerilemesi, Atatürkçü düşünce sisteminin oluşmasında etkili oldu. XVII. yüzyıldan beri süren kapitülasyonlar, Osmanlı’nın ekonomik gücünü zayıflattı. 19. yüzyılda iyice ağırlaşan ekonomik koşullar bu yüzyılın sonunda Osmanlı ekonomisini iflasın eşiğine getirdi.

• — Borçlarını ödeyemez duruma gelince, Osmanlı Devleti’nin ekonomik kaynaklarını ele geçirmek amacıyla Avrupalı devletler tarafından

• Duyun—ı Umumiye idaresi kuruldu. 20. yüzyıldaki gelişmeler ve yurdumuzda meydana gelen savaşlar, halkımızın hiçbir zaman esaret içinde yaşamaması ve bağımsızlığına olan düşkünlüğü, Atatürkçü düşünce sistemini oluşturan etkenlerdir.

• Bu anlayışa göre;• • Atatürkçü düşünce sisteminin yapısı, Milli Mücadele ve

Cumhuriyet Dönemi’nde Türk milletinin ihtiyaçlarından doğmuş, gelişmiş ve gerçekleşme imkanı bulmuştur.

• • Atatürkçü düşünce sistemi ışığında milli egemenliğe, milli iradeye dayalı laik, çağdaş ve modern Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Türk ulusu da aklın ve ilmin önderliğinde ve ışığında yürüyen modern düşünceli çağdaş bir ulus olmuştur.

• Okuduğu Okullar• • Fatma Hatun Mahalle Mektebi• • Şemsi Efendi Mektebi• • Selanik Mülkiye Rüştiyesi (sivil ortaokul)• • Selanik Askeri Rüştiyesi• • Manastır Askeri Idadisi (Lise)• • Harp Okulu• • Harp Akademisi• Yaşam Evreleri• • Doğumu- Selanik (1881)• • Şam’da ilk görevine atanması (1905)• • Trablusgarp’a gidişi ve binbaşılığa terfi etmesi• (1911)• • Sofya Askeri Ataşeliğine atanması (1913)• • Çanakkale savaşlarına katılması (1915)• • Generalliğe terfi etmesi (1916)• • Samsun’a çıkış (19 Mayıs 1919)• • Askerlikten istifa etmesi (7/8 Temmuz 1919)• • Başkomutanlığa getirilmesi (5 Ağustos 1921)• • Gazi ve Mareşallik rütbesi verilmesi (19 Eylül

1921)• • Cumhurbaşkanı seçilmesi (29 Ekim 1923)• • İzmir’de Suikast girişiminde bulunulması (16

Haziran 1926)• • Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü (10 Kasım 1938)

• MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI• (19 Mayıs 1919) • -Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığı sıra da Suriye

cephesinde 7. Ordu Komutanı olarak bulunan Mustafa Kemal, 31 Ekim’de Yıldırım Orduları Komutanlığına getirilmiştir. Ateşkesten sonra diğer komutanlar gibi İstanbul’a çağrılmıştır. 13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelen Mustafa Kemal, bir süre başkentte kalarak kurtuluşun nasıl sağlanabileceği yolunda dönemin önemli yönetici ve komutanları ile görüş alış-verişinde bulunmuştur. Manda ve himaye sorununun tartışılmasına bile taraftar olmayan Mustafa Kemal, bağımsızlığın sağlanabilmesi için direniş cemiyetlerinin varlığını ve çalışmalarını destekliyordu. Bununla birlikte direniş cemiyetlerinin bölgesel faaliyetlerine karşı çıkarak bağımsızlık için bütün direniş güçlerinin birleştirilmesinin gerekliliğine değinmiştir.

• • Mondros’tan sonra İstanbul’a dönen bazı Osmanlı subayları (başta Kazım Karabekir olmak üzere) çeşitli bahanelerle Anadolu’ya geçerek halkı işgallere karşı örgütlemeye başladılar. Mustafa Kemal İstanbul’da kaldığı süre içinde önce hükümette görev alarak siyasi yönden vatanın kurtuluşuna hizmet etmeyi düşünmüştür. Ancak İstanbul hükümeti üzerindeki itilaf Devletleri baskısı karşısında hükümetin çaresizliğini gördükten sonra bu fikrinden vazgeçmiştir.

• • Bu sırada Doğu Karadeniz’de Pontus Cemiyeti ’nin çıkardığı karışıklıklar ciddi boyutlara ulaşmış ve halk arasında yer yer mücadeleler baş göstermiştir. İngilizler bölgedeki karışıklıkların önlenememesi durumunda Merzifon ve Samsun’da kendilerine karşı bir halk hareketinin başlamasından korkuyordu. İstanbul Hükümeti de karışıklıklar bir an önce bastırılmazsa Mondros’un 7.maddesinin devreye girmesinden endişe ediyordu.

• • İstanbul Hükümeti ve İngilizler yukarda belirtilen nedenlerden dolayı Karadeniz bölgesinde huzurun sağlanmasından yana idiler. Bölgede huzuru sağlamak amacı ile padişah Vahdettin, Mustafa Kemal’i Dokuzuncu Ordu Müfettişi sıfatıyla Karadeniz bölgesine gönderdi.

• • Trabzon, Samsun, Sivas, Erzurum, Erzincan ve Van bölgesinde huzur ve güvenlik sağlamakla görevlendirilen M. Kemal ve beraberindeki heyet 16 Mayıs’ da, Bandırma vapuru ile İstanbul’dan ayrıldı. Üç günlük bir yolculuktan sonra Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkması ile Ulusal mücadele başladı. Mustafa Kemal’e, Anadolu’daki tüm mülki amir ve komutanlar üzerinde bir yetki verildi.

• HAVZA GENELGESİ (28 Mayıs 1919)• Samsun’dan 25 Mayıs 1919’da

Havza’ya geçen• M. Kemal, buradan memleketin önde

gelen mülki amir ve askeri yetkililerine telgraf çekmiştir. Bu telgraflarla vatanın işgalinin önlenmesi ve ulusal bilincin uyandırılması için halka işgallerin ciddiyetinin anlatılmasını ve protesto mitingleri ile işgallere tepki gösterilmesini istemiştir. Aynı zamanda milli cemiyetlerin halk tarafından desteklenmesini de istedi. Bu bildiri üzerine başta İstanbul olmak üzere Protesto mitingleri düzenlenmiştir. Yapılan mitinglerle işgaller protesto edilirken ulusal bağımsızlık bilinci güçlenmiştir.

• Genelgeden sonra yurdun birçok yerinde düzenlenen mitingler, Havza Genelgesi’nin halk üzerindeki etkisini göstermektedir.

Amasya Genelgesi {22 Haziran 1919) m

Hükümleri Yorum

Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.

- Ülkenin içinde bulunduğu durum açıklanmıştır. - Milli mücadelenin gerekçesi belirtilmiştir.

İstanbul Hükümeti üstüne düşen sorumluluğu yerine getirememektedir. Bu durum milleti yok gibi göstermektedir.

İstanbul hükümetinin İtilaf devletlerinin baskısı altında olduğunu halkın ona güvenmemesi gerektiğini belirtmiştir.

Milletin bağımsızlığını yine onun azim ve kararı kurtaracaktır.

- Amaç olarak bağımsızlık gösterilmiştir. - Ulus iradesi öne çıkarılarak, ileri de nasıl bir yönetim oluşturulacağının ipuçları verilmiştir. - Milli mücadelenin vöntemi belirlenmiştir.

Milletin haklarını koruyacak ve halkın sesini duyuracak milli bir kurulun oluşturulması gerekmektedir.

Milli mücadele halka mal edilmeye çalışılmıştır. - İstanbul Hükümeti'nin milletin haklarını koruyamayacağı tekrar belirtilmiştir.

Her Liva'dan (il) milletin güvenini kazanacak 3. kişinin geçilerek güvenlik içinde Sivas'a gelmeleri gereklidir. Seçimi Belediyeler, Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri yapmalıdır. - Seçim de parti çekişmesi yaşanmamalıdır.

- Her bölgenin Sivas'ta temsil edilmesi öngörülmüştür, - Milli mücadeleye inanan kişilerin seçilmesi istenmiştir.

- Siyasal görüş ayrılıklarının terk edilmesi gerektirdiği belirtilmiştir.

Erzurum'da yapılacak Kongrede seçilecek delegeler Doğu illerini temsilen Sivas'a geleceklerdir.

- Erzurum Kongresi'ne dikkat çekilmiştir. - İki kongre arasında bağ kurulmuştur.

Milli kuruluşlar ve Askeri kurumlar dağıtılmayacak tır.

- Milli mücadele için nelerin gerekli olduğu belirtilmiştir.

İmzalayanlar- M. Kemal Paşa

- A. Fuat Paşa- Rauf Bey

- Rafet Bey

Telgrafla onaylayanlar

- Kazım Karabekir

(Erzurum)

- Cemal Paşa (Konya)

- Genelgenin etkisi artırılmıştır.

- Mücadele kişisellikten kurtarılmıştır.

Özellikleri ve Önemi- Bir ihtilal bildirişidir- Kurtuluş savaşını başlatan bir belgedir- Savaşa çağrıdır- Savaşın gerekçesi ve yöntemi belirlenmiştir.- Milli egemenlik ilkesi ilk defa ortaya çıkmıştır.- Mücadele halka mal edilmiştir.- Temel amaç, Milli bağımsızlık olarak belirtilmiştir.

(İmzalayanlar) Tepkiler,

Rauf Bey ~\ Ulusal egemenlik ilkesindenRefet BevJ huzursuz olmuşlardır.

İstanbul Hükümeti- M. Kemal'i İstanbul'a geri çağırmış ardından görevden almıştır.- Sivas Kongresi'ni önlemeye çalışmıştır. Halk;- Halk delegeleri seçerek bildiriyi onayladığım göstermiştir.

Bazı Kongre ve Cemiyetler

- Durumun tam olarak farkında olmayanlar genelgeye mesafeli durmuşlardır.

Erzurum Kongresi (23 Temmuz-5 Ağustos 1919)

– Toplayan• Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk ve

Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti– Amacı– Bölgenin Ermenilere verilmesine mani

olmak• 15. kolordu komutam Kazım Karabekir'in

varlığı kongrenin burada ve güven içinde toplanmasını sağlamıştır.

KONGRELER DÖNEMİ

Katılan iller; Erzurum, Trabzon, Sivas, Bitlis, VanToplanma biçimi; BölgeselUlusal olması; M. Kemal'in katılması ve alman kararlar nedeniyledir.

Toplantı Öncesi7-8 Temmuz M. Kemal ordudaki görevinden İstifa eder.

Başkomutanlık Kanunu çıkıncaya kadar sivil kalacaktır.

M. Kemal ve Rauf Bey iki üyenin istifa etmesi sonucunda cemiyet üyesi yapılmışlardır.

Erzurum ve Sivas Kongreleri Osmanlı Cemiyet (Dernek) yasasına göre toplanmıştır.

Kararlar Açıklama - Yorum Alman Diğer KararlarMilli sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünemez.

- Vatan sınırları, milli sınır olarak gösterilmiştir. - Bu ifade Misak-ı Milli'nin özünü oluşturacaktır. Milli Sınır 30 Ekim 1918'de işgal edilmeyen yerlerdir.

- Bölge'den göç yasaklanmıştır.- Bağımsızlığımıza saygılı devletlerin yardımını kabul edilebilir. - Osmanlı bölgeyi terk ederse bir hükümet kurulacak, mücadeleye devam edilecektir.- Kararlara karşı çıkanlar vatan haini sayılacaktır.

-Her türlü işgale karşı konulacaktır.- Osmanlı Hükümetinin dağılması halinde millet yurdu koruyacak ve kurtaracaktır.

- Savaş kararı açık bir biçimde ifade edilmiştir. - Mücadele ulusal nitelik kazanmıştır. - Silahlı mücadele resmiyet kazanmıştır.

- Hükümet doğu illerini ve vatanın bütünlüğünü koruyamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır. Hükümeti milli kongre seçecektir.

-İlk defa bir hükümetin kurulmasından bahsedilmiştir. - Seçilme şekli demokratik yöntemdir. - Temsil Heyeti bu kavramın bir ürünüdür.

Kuva-i Milliyeyi etkin - - Kuva-i Milliye'nin varlığı

Milli iradeyi hakim benimsenmiştir.

kılmak esastır. - Milli irade ilkesi yalın bir

halde kullanılmıştır.

Hıristiyan azınlıklara -1856 Islahat Fermanı' mn

sosyal - siyasal denge- başlattığı süreç durdurul-

mizi bozacak ayrıcalık- muştur.

lar tanınamaz. - Azınlıkların batı tarafın-

dan kullanılmasına karşı

çıkılmıştır.

Manda ve himaye kabul - Tam bağımsızlık vurgu-

edilemez lanmıştır.

- İlk defa red edilmiştir.

Mebuslar meclisi top- İstanbul Hükümetini mecli-

lanmalı ve hükü rneti sin denerimi altına sokarak

denetlemelidir. daha çok hata yapmasına

engel olunmaya çalışılmış-

tır.

Kongreyi temsil edecek - Kongrenin en somut so-

bir heyet (Temsil heyeti) nucudur.

seçilmelidir. - Kongre adına D. Anado-

lu'yu temsil edecek bir

kurul oluşturulmuştur.

– MUSTAFA KEMAL AÇISINDAN – - Düşüncesi ve kişiliği halk tarafından – benimsenmiştir.

• - Kongreye başkan seçilmesi ulusal liderliğinin onaylandığının göstergesidir.

• - Sivil olarak önderliğinin kabul edilmesi askeri karizmasının sivil olarak da benimsenmiş olduğunu gösterir.

• Kongrenin her aşamasında Kazım Karabekir Paşa'nm katkısı, Milli Mücadelenin kaderini etkilemiştir.

• Kurtuluş savaşının temel çizgisi belirlenmiştir,• - Bir çok ilk burada yer almıştır.• - Sivas Kongresi için ciddi bir hazırlıktır.

• Bu dönemin yayın organı ALBAYRAK gazetesidir.

• Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919)• Kongreyi Önlemeye Yönelik Hareketler• - İstanbul Hükümetinin Elazığ valisi Ali Galib-i

kongreyi önleme görevi vermesi. (Bu gelişme İstanbul - Anadolu ilişkilerinin iyice gerilmesine yol açar. İstanbul Hükümetinin Milli mücadele karşıtlığının bu dönemdeki ön önemli göstergesi sayılmıştır)

• - İngiliz Binbaşı Noel'in böîgede faaliyet göstermesi

• Kongre Öncesinde ve Sonrasında Sorunlar• - M. Kemal'i başkan seçtirmeme kulisleri

yoğunlaşır. (M. Kemal'in ulusal liderliğe yükselmeye başlaması kişisel ihtirasları körükler, ulusalcı bir çizgi izlemesi saltanata karşı köktenci düşüncelere sahip olduğu kuşkusunu artırır. Bu nedenlerle önü kesilmek istenmiştir.)

• - Padişaha bağlılık telgrafı çekilmesi• - 25 delegenin ABD mandasını isteyen yazılı

talepleri (yakın arkadaşlarının da bunlar arasında olması durumun ciddiyetini gösterir.)

• - Kongrenin siyasetle uğraşmaması gerektiği• Kurtuluş Savaşının önemli bir bölümünde M.

Kemal sultana karşı ılımlı bir çizgi İstanbul Hükümetine karşı sert bir tavır izlemiştir.

• Temsil Kurulu• - Heyeti Temsiliye denilen kurul ilk defa

Erzurum Kongresinde oluşturulmuştur.• - Sivas Kongresinde üye sayısı artırılmıştır.

23 Nisan 1920'e kadar Milli savaşın YÜRÜTME (Hükümet) gücü olmuştur.

• - Direnişi örgütlemiştir.• - Atamalar yapmıştır.• - Vergilerin toplanması konusunda kararlar

vermiştir.• - Askeri ve mülkü yöneticilere emir vermiş ve

uygulatmıştır.• - İlk siyasi başarısı baskı yaparak Damat Ferit

Hükümeti'ni istifa ettirmiştir.• - Yeni İstanbul Hükümetini Amasya

Görüşmelerin de bulunmak zorunda bırakmıştı

• Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti

• - Sivas Kongresinde kurulmuştur (Şarki Anadolu Müd. Hukuk Cemiyeti yerine)

• - Temsil heyeti cemiyetin yönetim organıdır.• - Ana ilkesi Misak-ı Milli'dir.• - Partici akımlardan uzak durmuştur.• - Kuva-i Milliye askeri gücüdür.• - Meclis-i Mebusan da etkili bir grup kurarak

Misak-ı Milli kararlarını aldırmıştır.• - Mecliste I. Grup olarak anılmıştır.• - Cumhuriyet ilanından Önce Halk fırkası

adını almıştır.

• MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ YAYINLARI

• Ulusal Mücadele Taraftarı Yayınlar• • Tasvir-i Efkâr . • Vakit• • ikdam• • Yenigün• • Vatan• • irade-i Milliye• • Hakimiyet-i Milliye• • Öğüt• • Açıkgöz• • Albayrak• Ulusal Mücadele Karşıtı Yayınlar• • İstanbul• • Alemdar• • Peyam-ı Sabah • ■ Aydede• • Ümit

Amasya GörüşmeleriTemsil Heyeti adına M. Kemal İstanbul Hükümeti

adına Salih Paşa Tarih 20-22 Ekim 1919

• Temsil Heyeti'nin Ankara'ya Gelişi (27 ARALIK 1919)

• Nedenleri:• • Ankara'nın stratejik bakımdan

önemli bir yerde olması,• • Anadolu'nun her yerine eşit

uzaklıkta olması,• • İstanbul'dan başlayan demir

yollarının Ankara'ya kadar ulaşması • ■ Ankara'da bir telgrafhanenin

bulunmasıdır.• 1919 Seçimlerini ARMHC adayları

ağırlıklı olarak kazanmıştır.

• Mustafa Kemal Erzurum’ dan mebus seçilmiştir.

Mustafa Kemal'in Son Osmanlı Mebus an Meclisi'ne Gönderdiği Temsilcilerden

İstedikleri ve Yapılanlar:

Osmanlı Mebusan Meclisi'nin Toplanması (12 Ocak 1920)- Osmanlı'nın son meclisi Temsil Heyeti'nin dolayısıyla da halkın başarısıdır.- Meclis MİSAK-I MİLLİ belgesini kabul etmiştir.Misak-ı MilliBağımsızlığı amaçlayan bir meclis kararıdır.İlkeleriAmasya Tamimi, Erzurum Kongresi, Sivas Kongresi kararlarıdır.

Misak-ı Milli Kararlan (28 Ocak 1920)Gizli oturumda kararları alan:

Osmanlı Meclisi Mebusan Meclisi

• Misak-ı Milli Belgesi• - Bir parlamento kararıdır.• - Tam bağımsızlık istenmiştir.• - Vatanın yeni sınırları etnik yoğunluğa dayanılarak

çizilmiştir.• - Etkisini artırmak ve belgeye bağlılıklarını göstermek için

"Yemin" biçiminde tanımlanmıştır.• - Milli mücadelenin programıdır.• - Dünya parlamentolarına duyurulmuştur.• - Padişah tarafından onaylanmamıştır.• Sonuçlan• - İtilaf devletleri ulusal belgeyi kendilerine yönelmiş bir

tehdit olarak algıladılar.• - Ali Rıza Paşa hükümeti istifa ettirildi. Salih Paşa

Hükümeti kuruldu. (Bir süre sonra o da istifa ettirildi) Meclis çalışmalarına süresiz ara verme kararı almıştır.

• -16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal ettiler.• - Bazı mebuslar tutuklanarak Malta adasına götürüldü.• - Damat Ferit yeniden başbakan yapıldı.• - İstanbul - Anadolu ilişkisi ılımlı bir ortamdan çıkarak

savaş ortamına girdi.• İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u İşgal Bildirisi• - İşgal geçicidir• - Amacımız padişahın gücünü sağlamlaştırmaktır.• - Anadolu'daki hareket ilerlerse İstanbul Türklerden

alınacaktır.• - Olası iç ve dış tepkilere karşı yayınlanan bildirinin özü

Anadolu'ya karşı İstanbul'u şantaj aracı olarak kullanmaktır.

• İstanbul'un İşgali Üzerine Anadolu'da Alınan Önlemler

• - Yapılacak askeri sevkıyatı önlemek için demiryolları tahrip edildi. (Ulukışla - Geyve)

• - İtilaf subayları misilleme olarak tutuklandı.• - İstanbul ile bütün haberleşme kesildi,• - Halka Osmanlı Devletinin sona erdiği bildirildi.• - Yeni bir meclisin toplanması için faaliyetlere

başlandı.• TBMM'nin Açılmasına Doğru• Seçim Genelgesi• M. Kemal 17 Mart 1920 de yayınladığı genelge

de İstanbul'un durumunu Özetlemiş ve olağanüstü kurucu bir meclisin Ankara'da toplanması gerektiğini ordu komutanlarına bildirmiştir. Kuruculuk niteliği daha sonra yayınlanan 19 Mart genelgesin de çıkarılmıştır.

• ( Saltanat Yanlılarının Karşı Çıkması nedeniyle)

• "Kurucu meclis" yeni bir devlet kuran niteliklere sahip meclis

• - Seçime her grup ve parti aday gösterebilecektir.• - Her livadan beş kişi seçilecektir.• - Seçimlere belediye idare meclisleriyle Müdafa-i

Hukuk cemiyetlerinin katılması zorunlu kılınmıştır.• - Seçime azınlıklar katılmayacaktır. (19 Mart

genelgesinde bu madde çıkarıldığı halde azınlıklar seçime katılmamıştır)

• - Seçim 15. gün içinde bitirilecektir.• - Meclisi Mebusana seçilenlerde yeni meclise

katılabileceklerdir. (Ulusal iradeye saygı gereği)