NFELΒ1: Οργάνωση & Διοίκηση Εκπαιδευτικών

Προγραμμάτων

Διδάσκοντες/ουσες: Πέρσα Φώκιαλη, Τάσος Βασιλειάδης, Νίκος

Ράπτης, Μαρία Κουρουτσίδου

Ομαδική Εργασία Εξαμήνου

Περιεχόμενα1. Προσδιορισμός του αντικειμένου του προγράμματος.............................................2

2. Προσδιορισμός του σκοπού και των επιμέρους στόχων.........................................7

2.1. Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης (State of the Art)........................7

2.2. Η Διεθνής Εμπειρία......................................................................................9

2.3. Σκοπός και Επιμέρους Στόχοι του Προγράμματος.....................................11

3. Μελέτη της αγοράς του προγράμματος.................................................................13

4. Προσδιορισμός εκπαιδευτικής μεθοδολογίας.......................................................16

5. Χρονοπρογραμματισμός........................................................................................18

Δράση 1: Διερεύνηση Αναγκών Ωφελούμενων Και Ανάγκης Για Προσαρμογή Των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων............................................................................18

Δράση 2: Ανάπτυξη – Προσαρμογή – Αναπαραγωγή Εκπαιδευτικού Υλικού.........18

Δράση 3. Επιμόρφωση Ατόμων Ώριμης Ηλικίας....................................................21

Δράση 4: Δράσεις Δημοσιότητας, Ενημέρωσης και Προβολής του Έργου............22

Δράση 5: Οργάνωση και Διοίκηση του Έργου.......................................................23

Δράση 6: Αξιολόγηση του Έργου...........................................................................24

6. Προσδιορισμός των μέσων υλοποίησης προγράμματος........................................25

7. Προσδιορισμός κόστους υλοποίησης του προγράμματος και τρόπου χρηματοδότησης..........................................................................................................26

8. Προσδιορισμός βιωσιμότητας...............................................................................27

9. Πρόβλεψη μεθόδων και τεχνικών αξιολόγησης....................................................30

Αναφορές.....................................................................................................................32

Παραρτήματα..............................................................................................................34

Διεθνή Παραδείγματα..............................................................................................34

1. Πανεπιστήμιο Κάρολου (Πράγα, Τσεχία) - Σχολή Κοινωνικών Επιστημών. .34

2. Τσεχικό Πολυτεχνείο Πράγας (Πράγα, Τσεχία)............................................38

3. Ένωση Πανεπιστημίων Τρίτης Ηλικίας Σλοβακίας......................................39

4. Πανεπιστήμιο Komensky της Μπρατισλάβας (Σλοβακία).............................40

5. Σλοβάκικο Πολυτεχνείο Μπρατισλάβας (Μπρατισλάβα, Σλοβακία).............41

6. Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας της Lublin (Πολωνία)....................................42

7. Πανεπιστήμιο του Αμβούργου (Γερμανία).....................................................43

8. Ludwig -Maximilian University (Μόναχο, Γερμανία).....................................44

9. JW Goethe University (Φρανκφούρτη, Γερμανία)...........................................45

ΣΕΛΊΔΑ 1

1. Προσδιορισμός του αντικειμένου του προγράμματος

Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ουσιαστικά επανιδρύθηκε το 1984 και είναι ένα από τα δυναμικότερα αναπτυσσόμενα Πανεπιστήμια της χώρας. Σήμερα με 16 Τμήματα και 28 Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών κατατάσσεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα ελληνικά Πανεπιστήμια.

Η έδρα του είναι στη Μυτιλήνη, ενώ Τμήματα του είναι κατανεμημένα σε έξι Πανεπιστημιακές Μονάδες – νησιά (Μυτιλήνη, Χίο, Ρόδο, Σάμο, Σύρο και Λήμνο).

Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου προσφέρει καινοτόμες σπουδές στα πεδία του περιβάλλοντος,, του πολιτισμού, της οικονομίας & διοίκησης, της εκπαίδευσης, των ανθρωπιστικών & κοινωνικών επιστημών, των εφαρμοσμένων επιστημών με έμφαση στη χρήση νέων τεχνολογιών και διεπιστημονικής προσέγγισης. Κύριο χαρακτηριστικό των Τμημάτων του είναι η ανάπτυξη νέων γνωστικών αντικειμένων που ανταποκρίνονται τόσο στις ανάγκες της σύγχρονης ελληνικής και παγκόσμιας κοινωνίας, όσο και στις απαιτήσεις και προσδοκίες των φοιτητών του για σπουδές υψηλής επιστημονικής αξίας.

Η δομή του Πανεπιστημίου Αιγαίου προσιδιάζει με τη φυσιογνωμία ενός σύγχρονου Πανεπιστημίου ευρωπαϊκών προδιαγραφών, το οποίο έχει υιοθετήσει δόκιμες στρατηγικές, ικανές να διασφαλίσουν στους φοιτητές υψηλής ποιότητας παιδεία. Εκτεινόμενο σε σύμπλεγμα νησιών με γεωγραφική δομή αρχιπελάγους, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει ως απώτερο στόχο λειτουργίας του την ανάπτυξη των προϋποθέσεων και την επιλογή των κατάλληλων μηχανισμών, οι οποίοι θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν διαδικασίες τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης σε τομείς υψηλής προστιθέμενης κοινωνικής, πολιτισμικής και οικονομικής αξίας.

Παράλληλα, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στα πλαίσια της Δράσης για τη Δια βίου Μάθηση, προσφέρει Προγράμματα επαγγελματικής επιμόρφωσης και εξειδίκευσης, καθώς και γενικά επιμορφωτικά προγράμματα σπουδών σε διάφορα επιστημονικά πεδία αιχμής. Στα πλαίσια της Δράσης για τη Δια βίου Μάθηση, έχει δημιουργηθεί ένα συνεκτικό πλαίσιο λειτουργίας το οποίο διασφαλίζει την ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, την εγκυρότητα του εκπαιδευτικού περιεχομένου και την άρτια υποστήριξη των επιμορφούμενων σ' όλα τα στάδια συμμετοχής τους.

ΣΕΛΊΔΑ 2

Στηριζόμενοι σε όλη αυτή τη πολυετή εμπειρία και τεχνογνωσία του Πανεπιστημίου Αιγαίου στην οργάνωση και λειτουργία προγραμμάτων σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο καθώς και προγραμμάτων ηλεκτρονικής δια βίου μάθησης προτείνουμε τη λειτουργία προγράμματος παροχής κύκλων εξιδεικευμένων μαθημάτων με την επωνυμία «ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΩΡΙΜΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ (MATURE AGE UNIVERSITY)».

Οι κύκλοι αυτοί μαθημάτων θα προσφέρονται τόσο δια ζώσης όσο και μέσω e-learning και θα απευθύνονται σε αποφοίτους κυρίως δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Θα διδάσκουν δε και θα συμμετέχουν με εκπαιδευτικό υλικό, διδάσκοντες/ουσες από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και από άλλα ΑΕΙ της χώρας ή του εξωτερικού.

Διοίκηση Προγράμματος

Για τη Διοίκηση - Λειτουργία του Προγράμματος υπεύθυνη θα είναι η τριμελής Συντονιστική Επιτροπή (ΣΕ) που θα εκλέγεται στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ο/Η Υπεύθυνος/η κάθε κύκλου μαθημάτων θα είναι μέλος ΔΕΠ ειδικότητας σχετικής με το αντικείμενο κάθε κύκλου μαθημάτων το οποίο θα ορίζεται από την Συντονιστική Επιτροπή.

Επιμορφούμενοι/ες

Το Πρόγραμμα «ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΩΡΙΜΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ (MATURE AGE UNIVERSITY)» απευθύνεται σε ενήλικες που έχουν κλείσει τον εργασιακό τους βίο και ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους αποκτώντας νέες γνώσεις και δεξιότητες ή επικαιροποιώντας και εμβαθύνοντας στις ήδη αποκτημένες.

Δεν υφίσταται κανένας περιορισμός φύλου, φυλής, εθνικότητας, θρησκεύματος ή άλλη διάκριση στην συμμετοχή στο Πρόγραμμα, εκτός της ηλικίας. Οι συμμετέχοντες/ουσες στο πρόγραμμα θα πρέπει να έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον το 50 έτος της ηλικίας τους.

Μέρος των κύκλων μαθημάτων θα στοχεύουν στην συμμετοχή επιμορφούμενων που είναι μόνιμοι κάτοικοι άλλων χωρών. Ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός των κύκλων αυτών θα ακολουθεί τη μεθοδολογία που υποστηρίζει την Ανοικτή και Εξ’ Αποστάσεως ηλεκτρονική μάθηση και θα παρέχονται στην Αγγλική γλώσσα, ή σε όποια άλλη κριθεί κατάλληλη.

Το απαιτούμενο μορφωτικό επίπεδο των συμμετεχόντων/ουσών θα καθορίζεται ανάλογα με το περιεχόμενο και τις απαιτήσεις κάθε κύκλου. Κατά κανόνα όμως, θα απαιτείται απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

ΣΕΛΊΔΑ 3

Ο αριθμός συμμετεχόντων κάθε κύκλου μαθημάτων θα αποφασίζεται από την Συντονιστική Επιτροπή του Προγράμματος σε συνεργασία με το υπεύθυνο του εκάστοτε κύκλου. Μεσοσταθμικά οι συμμετέχοντες/ουσες κάθε κύκλου προβλέπεται να ανέρχονται στα 30-35 άτομα.

Γλώσσα

Η γλώσσα φοίτησης θα είναι η ελληνική ή η αγγλική ή όποια άλλη κριθεί κατάλληλη, ανάλογα τον κύκλο.

Διάρκεια

Η διάρκεια κάθε κύκλου επίσης θα καθορίζεται ανάλογα με το περιεχόμενο του. Η ελάχιστη διάρκεια όμως θα καλύπτει χρονικά ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο, ενώ η μέγιστη προτείνεται να μην υπερβαίνει τα 4 εξάμηνα.

Διδασκαλία & Εκπαιδευτικό Υλικό

Η επιμόρφωση θα παρέχεται με δια ζώσης διαλέξεις/εργαστήρια/επισκέψεις, με ηλεκτρονικά μέσα (τηλεδιάσκεψη, πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης κτλ) ή με συνδυασμό αυτών.

Η διανομή του εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού υλικού θα γίνεται σταδιακά και σε εβδομαδιαία βάση. Το εκπαιδευτικό υλικό θα βρίσκεται σε on-line ψηφιακή μορφή, θα εύκολα εκτυπώσιμο για τους χρήστες που προτιμούν το έντυπο υλικό και θα δίνεται η δυνατότητα τοπικής αποθήκευσής του.

Μελέτη – Δραστηριότητες

Η μελέτη και η εξάσκηση των συμμετεχόντων/ουσών ποικίλει ανάλογα με το γνωστικό αντικείμενο. Οι επιμορφούμενοι κατά τη διάρκεια του του κύκλου θα εκπονούν εργασίες σχετικές με το αντικείμενο της επιμόρφωσης.

Αξιολόγηση μαθησιακών αποτελεσμάτων

Η αξιολόγηση βασίζεται στις αρχές της δια βίου μάθησης και διεξάγεται με πολλαπλούς και συχνά συμπληρωματικούς τρόπους, στοχεύοντας, κατ’ εξοχήν, στην αποτίμηση της επίτευξης των μαθησιακών στόχων και αποτελεσμάτων της Διδακτικής Ενότητας εκ μέρους των επιμορφούμενων. Μπορεί να συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη συμμετοχή στις ανατεθείσες δραστηριότητες, τεστ αξιολόγησης ή/και αυτοαξιολόγησης, την εκπόνηση εργασιών.

ΣΕΛΊΔΑ 4

Η επιτυχή παρακολούθηση του κύκλου μαθημάτων θα οδηγεί στην απόκτηση Πιστοποιητικού Παρακολούθησης.

Το κόστος φοίτησης θα καλύπτεται από δίδακτρα. Το κόστος φοίτησης για κάθε πρόγραμμα ποικίλλει βάσει του αριθμού και του βαθμού εξειδίκευσης των Διδακτικών Ενοτήτων από τις οποίες αποτελείται.

Σε πρώτη φάση προτείνεται η διοργάνωση 4 κύκλων μαθημάτων το περιεχόμενο των οποίων περιγράφεται παρακάτω.

Παράλληλα θα εκπονηθεί μελέτη για τις εκπαιδευτικές ανάγκες και ενδιαφέροντα των ατόμων ώριμης ηλικίας προκειμένου να προγραμματισθεί η λειτουργία νέων κύκλων.

Προτεινόμενες Θεματικές:

1. Μεσόγειος: Πολιτική, Ιστορία και Πολιτισμός

Σύντομη Περιγραφή Περιεχομένου

Αποτελείται από τέσσερα μαθήματα: Ιστορία και Πολιτισμικές σχέσεις των λαών της

Μεσογείου Μειονότητες και γλωσσική πολιτική στη

Μεσόγειο Θέματα Διπλωματικής Ιστορίας και Στρατηγικής

της Μεσογείου (Αρχαιότητα-Μεσαίωνας-Νεότεροι Χρόνοι).

Η Μεσόγειος ανάμεσα στο Ισλάμ και το Χριστιανισμό

Προϋποθέσεις συμμετοχής/ Προαπαιτούμενος γνώσεις

Βασικές δεξιότητες εργασίας με Η/Υ και διαδίκτυο.Καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας.Απολυτήριο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή Πτυχίο Τριτοβάθμιας οποιασδήποτε ειδικότητας

Γλώσσα μαθημάτων ΑγγλικάΔιάρκεια φοίτησης 2 εξάμηνα Αριθμός Εκπαιδευομένων

30

Μεθοδολογία 2 μαθήματα ανά εξάμηνο φοίτησης48 Διαλέξεις (μία εβδομαδιαίως για κάθε μάθημα)8 διαλέξεις/συναντήσεις μέσω τηλεδιάσκεψης1 εβδομάδα στο τέλος του κύκλου συμμετοχής με φυσική παρουσία σε συναντήσεις, επισκέψεις και παρουσιάσεις εργασιών

Αξιολόγηση Οι συμμετέχοντες προετοιμάζουν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου μια εργασία (essay) σε θέμα της επιλογής τους.Οι εργασίες παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια των δια ζώσης συναντήσεων στο τέλος του δεύτερου εξαμήνου

2. Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών

ΣΕΛΊΔΑ 5

Σύντομη Περιγραφή Περιεχομένου

Αποτελείται από τέσσερις ενότητες: Εισαγωγή στους Η/Υ και τα λειτουργικά

προγράμματα. Βασικές αρχές προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένων, λογιστικών φύλλων, βάσεων δεδομένων, διαδικτύου

Πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (MS Word)

Πρόγραμμα επεξεργασίας λογιστικών φύλλων (MS Excel)

Προγράμματα Περιήγησης στο Διαδίκτυο, Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (e-mail)

Προαπαιτούμενος γνώσεις

Απολυτήριο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή Πτυχίο Τριτοβάθμιας οποιασδήποτε ειδικότητας

Γλώσσα μαθημάτων Ελληνικά - ΑγγλικάΔιάρκεια φοίτησης 1 εξάμηνο (εαρινό εξάμηνο)Αριθμός Εκπαιδευομένων

30

Μεθοδολογία 24 Διαλέξεις (δύο εβδομαδιαίως)3 ημέρες δια ζώσης συνάντησης στην αρχή του κύκλου3 συναντήσεις μέσω τηλεδιάσκεψης1 εβδομάδα δια ζώσης συναντήσεων, επισκέψεων, παρουσιάσεων και αξιολόγησης στο τέλος του κύκλου

Αξιολόγηση Οι συμμετέχοντες θα αξιολογηθούν στην ικανότητα χρήσης των Η/Υ σε όλες τις ενότητες. Θα προετοιμάσουν κατά τη διάρκεια της τελευταίας ενότητας το περιεχόμενο της δικής τους ιστοσελίδας (ομαδική εργασία). Η αξιολόγηση θα γίνει κατά τη διάρκεια των δια ζώσης συναντήσεων, στο τέλος των οποίων θα παρουσιασθεί και η εργασία.

3. Βιωματικά Σεμινάρια: Οικοκηπουρική

Σύντομη Περιγραφή Περιεχομένου

Αποτελείται από τις ακόλουθες ενότητες - μαθήματα: Καλλιέργεια Φαρμακευτικών και Αρωματικών Φυτών Αστική Λαχανοκομία Φυσική Φυτοπροστασία Παρασκευάζω την τροφή μου

Προαπαιτούμενος γνώσεις

Βασικές δεξιότητες εργασίας με Η/Υ και διαδίκτυο.Απολυτήριο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή Πτυχίο Τριτοβάθμιας οποιασδήποτε ειδικότητας

Αριθμός Εκπαιδευομένων

30

Γλώσσα μαθημάτων ΕλληνικάΔιάρκεια φοίτησης 1 εξάμηνο (εαρινό)Μεθοδολογία 20 διαλέξεις (5 για κάθε μάθημα)

4 τηλεδιασκέψεις (μία για κάθε ενότητα)2ημερη συνάντηση δια ζώσης στην αρχή των σεμιναρίων και άλλη μία στο τέλος

Αξιολόγηση Οι εκπαιδευόμενοι κάνουν επεμβάσεις σε λαχανόκηπο ενός στρέμματος και σχεδιάζουν και κατασκευάζουν καλλωπιστικό κήπο

4. Άθληση, Υγεία και Διατροφή

ΣΕΛΊΔΑ 6

Σύντομη Περιγραφή Περιεχομένου

Αποτελείται από δύο μαθήματα: Άθληση και Υγεία Θέματα διατροφής

Προαπαιτούμενες γνώσεις Απολυτήριο Δευτεροβάθμιας ΕκπαίδευσηςΓλώσσα μαθημάτων ΕλληνικάΔιάρκεια φοίτησης 2 εξάμηναΑριθμός Εκπαιδευομένων 30Μεθοδολογία 48 διαλέξεις (μία εβδομαδιαίως για κάθε

μάθημα)Αξιολόγηση Οι συμμετέχοντες αξιολογούνται αφενός ως

προς το μάθημα της Άθλησης και Υγείας κατά της διάρκεια των πρακτικών ασκήσεων ενώ ως προς το μάθημα της διατροφής μέσω μιας εργασίας που θα τεθεί από τον διδάσκοντα/σκουσα.

ΣΕΛΊΔΑ 7

2. Προσδιορισμός του σκοπού και των επιμέρους στόχων

2.1. Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης (State of the Art)

Οι ηλικιωμένοι, ή αλλιώς η τρίτη ηλικία είναι μία ιδιαίτερη ηλικιακή ομάδα με ξεχωριστές ανάγκες. Τα όρια έναρξης της 3ης ηλικίας δεν είναι σαφή, συνήθως κάποιος ανήκει στην τρίτη ηλικία εφόσον περάσει το 65 έτος της ηλικίας του, ενώ γενικά θεωρείται κάποιος ηλικιωμένος από την ώρα που θα συνταξιοδοτηθεί. Η 3η ηλικία έχει ειπωθεί ότι είναι τα «χρυσά χρόνια». Αυτό γιατί τότε ο άνθρωπος έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο και μειωμένες υποχρεώσεις ώστε να ασχοληθεί με πράγματα που του αρέσουν και με δραστηριότητες που αγαπάει.

Η ηλικιακή αυτή ομάδα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εξετάζοντας κυρίως το δημογραφικό φαινόμενο της κατακόρυφης αύξησης του αριθμού των ηλικιωμένων και του φαινομένου της γήρανσης του πληθυσμού παγκόσμια. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει έντονο ενδιαφέρον και συζήτηση για την τρίτη ηλικία σε ποικίλα επιστημονικά πεδία.

Η μεγαλύτερη δημογραφική τάση του 21ου αιώνα είναι η γήρανση του πληθυσμού (Χαραλάμπους Α., Ρουσου Ε., 2010). Η υπογεννητικότητα, η αύξηση του μέσου όρου ζωής καθώς τα χαμηλά επίπεδα θνησιμότητας δημιουργεί μια αυξητική τάση ατόμων ηλικίας από 55 ετών και άνω.

Στατιστικά, ο πληθυσμός της γης αυξάνεται κατά 100 εκ. περίπου. Το 2000 ήταν περίπου 6 δις. ενώ το 2025 αναμένεται να ανέλθει στα 8 δισεκατομμύρια (Χαραλάμπους Α., Ρουσου Ε., 2010). Συγκεκριμένα στην Ευρώπη η τρίτη ηλικία είναι αυτή που αυξάνεται περισσότερο. Έτσι η φροντίδα υγείας και ευημερίας των ατόμων της τρίτης ηλικίας μετατρέπεται σε πρόκληση.

Ο σύγχρονος άνθρωπος και μάλιστα όχι πια μόνο στο δυτικό “προοδευμένο” κόσμο, μοιάζει να εντάσσεται σε ένα εξοντωτικό ρυθμό εργασίας ακόμα και μέχρι τις ηλικίες που πρόσφατα θεωρούνταν εξ ορισμού εκτός του εργασιακού βίου. Το οξύμωρο στη σημερινή κατάσταση είναι πως ενώ από τη μία τόσο οι εργασιακές συνθήκες παρατείνουν τον εργασιακό βίο μέχρι τα 65 έτη και μελέτες (ΕθνικόΊδρυμα Ερευνών, 2007) μιλούν για την τέταρτη ηλικία και την ευζωία μέχρι το βαθύ γήρας, σε ένα σημείο αιφνίδια το άτομο τίθεται στην απόμαχη εφεδρεία.

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα ζωής που συμβαίνουν σε αυτή την ηλικία είναι η συνταξιοδότηση. Η συνταξιοδότηση είναι ένας

ΣΕΛΊΔΑ 8

ισχυρός ψυχοπιεστικός παράγοντας στην ζωή ενός ανθρώπου. Αποτελεί μία ισχυρή απώλεια, με πρακτικές και συμβολικές διαστάσεις. Ο εργαζόμενος περνώντας στη φάση της εφεδρείας ξαφνικά βρίσκεται χωρίς αντικείμενο, εκεί που μέχρι την προηγούμενη στιγμή ήταν σε απόλυτη δράση. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό το δυσαναπλήρωτο κενό οδηγεί σε αισθήματα απώλειας, σε καταστάσεις θλίψεις κάποιες (όχι λίγες) καταθλιπτικές καταστάσεις. Το γεγονός αυτό έρχεται να διορθώσει αλλά και να προλάβει κάποιες φορές η δημιουργία δράσεων για τα άτομα τρίτης ηλικίας με σκοπό την καταπολέμηση του στρες και της σωματικής και πνευματικής οκνηρίας(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2009). Με τη συνταξιοδότηση αλλάζει επίσης ο κοινωνικός ρόλος του ατόμου καθότι παύει η καθημερινή του απασχόληση, γεγονός το οποίο μπορεί να επηρεάσει τόσο την κοινωνική του ζωή όσο και την ψυχολογική του προσαρμογή. Αυτή η απότομη ανατροπή του καθημερινού προγράμματος αλλά και του επιπέδου δραστηριοποίησης συχνά δημιουργεί προβλήματα ψυχολογικής διάθεσης, τα οποία μπορεί να εκδηλωθούν με σωματικούς ή ψυχολογικούς όρους. Η αλλαγή επίσης της ταυτότητας του που έως τη συνταξιοδότηση καθοριζόταν και από το επάγγελμα του, μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες προσαρμογής στην καθημερινότητα, ανία και αδράνεια, ιδιαίτερα σε άτομα των οποίων η δουλειά τους ήταν «το παν» ή των οποίων οι συνθήκες και η ποιότητα της ζωής δεν μπορούν να αντισταθμίσουν την απώλεια της εργασίας. Εκτός όμως από την απώλεια του ρόλου, μπορεί να προκύψει και η απώλεια της κοινωνικής ζωής καθώς συχνά κοινωνικοποιούμασθε μέσα από την εργασία μας. Έτσι μόλις κάποιος συνταξιοδοτηθεί έρχεται αντιμέτωπος με δυσκολίες εύρεσης κοινωνικών επαφών και προσέγγισης νέων προσώπων. Επιπλέον εδώ τίθεται και το θέμα της αντιμετώπισης της εσωστρέφειας και της κατάθλιψης που ακολουθεί αρκετούς ανθρώπους στο πρώτο στάδιο της συνταξιοδότησής τους. Η εσωστρέφεια αυξάνεται κατά την τρίτη ηλικία γιατί, σύμφωνα και με τη θεωρία της απόσυρσης, οι ηλικιωμένοι αποστερούνται μεγάλου μέρους των κοινωνικών τους ρόλων, αλλά και η ίδια η κοινωνία τους περιθωριοποιεί.

Ταυτόχρονα, μεγαλώνοντας η ηλικία, εμφανίζονται περισσότερα προβλήματα υγείας και επιδεινώνονται τα παλαιοτέρα. Τα προβλήματα υγείας μπορεί να περιορίζουν τις δραστηριότητές του ατόμου με αποτέλεσμα να πλήττεται η ποιότητα ζωής του αλλά και της οικογένειάς του. Αυτή η φυσική φθορά του οργανισμού σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αυξήσει το αίσθημα ευαλωτότητας του ατόμου. Έτσι ο ηλικιωμένος μπορεί να αρχίσει να φοβάται ότι είναι ευάλωτος, ότι επιβαρύνει την οικογένειά του, ότι αρχίζει να εξαρτάται από τους άλλους και δεν μπορεί να ζήσει αυτόνομα, σκέψεις αρνητικές στις οποίες υποβόσκει ο φόβος της φθοράς και του θανάτου. Όλες αυτές οι

ΣΕΛΊΔΑ 9

αλλαγές στη ζωή του ηλικιωμένου είναι πολύ πιθανό να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία με αποτέλεσμα να εκδηλώσει συμπτώματα όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι το άτομο σήμερα να είναι διπλά εκτεθειμένο σε καταστάσεις που εύκολα οδηγούν σε καταθλιπτικά αισθήματα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν το γεγονός πως η κατάθλιψη αποτελεί μια νόσο που στις ημέρες μας έχει ιστορικά τον υψηλότερο διαχρονικά επιπολασμό και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο στη φάση πριν από την έξοδο από τον εργασιακό βίο όσο και μετά από αυτή. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία (ΠΟΥ), το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που αυτοκτονούν είναι άνω των 65 χρόνων, εκ των οποίων οι περισσότεροι έχουν κατάθλιψη (Manthorpe. J. & Iliffe, S., 2010). Προστατευτικοί παράγοντες φαίνεται να είναι η ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου, η οργάνωση σε συλλόγους και ομάδες, και γενικότερα η δραστηριοποίηση του ατόμου όπως και η καλή υγεία.

Τα τελευταία χρόνια και μετά από σημαντικό αριθμό μελετών βρέθηκε πως η δημιουργία δράσεων ανάπτυξης και καλλιέργειας δεξιοτήτων σε άτομα τρίτης ηλικίας δρα με ιδιαίτερα θετικό τρόπο (Ordonez Τ.Ν. et al., 2011). Οι συμμετέχοντες φέρονται να απολαμβάνουν μεγάλο βαθμό βελτίωσης της ποιότητας ζωής τους τόσο σε συναισθηματικό επίπεδο (πράγμα απόλυτα επιθυμητό) αλλά τις περισσότερες φορές και σε διανοητικό αλλά ακόμα και σε βιοτικό. Μέσα από τις νέες γνώσεις επανέρχεται αίσθημα πληρότητας και χρησιμότητας αλλά και επάνοδος στην ενεργή δράση. Αυτό δρα καταλυτικά στην κοινωνικοποίηση τους και στην αίσθηση αλλά και πρακτική χρησιμότητα τους τόσο προς τον εαυτό τους αλλά και τους οικείους τους. Η δραστηριοποίηση επίσης αυτή έχει δείξει να επιδρά θετικά ακόμα και σε επίπεδο βελτίωσης της υγείας τους τόσο ψυχικής αλλά και συναισθηματικής αλλά ακόμα και σωματικής (De GuzmanA.B. & Escolar Chua R.L., 2014).

Μελετώντας την ικανότητα για μάθηση των ατόμων της τρίτης ηλικίας βλέπουμε ότι καταρρίπτεται ο μύθος της αδυναμίας των ατόμων αυτών. Μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες και να χρειάζονται περισσότερη προσπάθεια και βοήθεια αλλά αυτό μπορεί να συνδέεται με την αύξηση του χρόνου αντίδρασης σε ερεθίσματα όσο ο άνθρωπος μεγαλώνει. Η αδυναμία απόκτησης νέας γνώσης αντισταθμίζεται από την αύξηση της κριτικής ικανότητας καθώς και την ευχέρεια αξιοποίησης της εμπειρίας και των εμπεδωμένων δεξιοτήτων. Τελευταίες έρευνες έχουν δείξει ότι η απώλεια μνήμης είναι επιλεκτική (δηλαδή ξεχνάμε ό,τι δεν μας ενδιαφέρει) και δεν αφορά την μακροπρόθεσμη μνήμη αλλά τη βραχυπρόθεσμη. Έτσι ο τρόπος μάθησης είναι αυτός που πρέπει να αλλάξει προσφέροντας τα ερεθίσματα με αργότερους ρυθμούς ενώ οι ασκήσεις απομνημόνευσης,

ΣΕΛΊΔΑ 10

το διάβασμα και η ενεργός συμμετοχή σε δραστηριότητες αποτρέπουν την εμφάνιση του φαινομένου (www.prisma95,1.gr).

Επίσης το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο που μπορεί να έχουν αρκετά άτομα τρίτης ηλικίας και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις δημιουργούν την εντύπωση ότι δεν μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα σε αυτά τα εξελισσόμενα τεχνολογικά περιβάλλοντα. Οι μελέτες (Boulton-Lewis G., Tam M, 2012) ωστόσο έχουν δείξει ότι τα άτομα τρίτης ηλικίας μπορούν να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες καθώς έχουν διάθεση για κοινωνικότητα και δημιουργικότητα καθώς και ελεύθερο χρόνο (Janiš, 2013).

2.2. Η Διεθνής Εμπειρία

Τα Πανεπιστήμια τρίτης ηλικίας ξεκίνησαν ως μια δομή με στόχο την ικανοποίηση τόσο των εκπαιδευτικών και πολιτιστικών όσο και των ψυχολογικών και κοινωνικών αναγκών των ηλικιωμένων. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το πρώτο τέτοιο πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας ιδρύθηκε το 1973 στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης στη Γαλλία με κύριο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων από τον καθηγητή Pierre Velas. Μετά την πρωτοβουλία αυτή στη Γαλλία, η Ελβετία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν δημιουργήσει κατά τα επόμενα έτη Πανεπιστήμια τρίτης ηλικίας. Το 1975 η καθηγήτρια γεροντολογίας Halina Szwarc, καθιέρωσε στη Βαρσοβία το πρώτο τέτοιο ίδρυμα στην Πολωνία και την Κεντρική Ευρώπη και ακολούθησαν και άλλες πόλεις στης Πολωνίας(Wrocław, 1977, Opole, 1978, Szczecin, Łódź, Κρακοβία κ.α). Το 1982 ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας (U3A) στο Cambridge ως ένας ανεξάρτητος αυτοχρηματοδοτούμενος οργανισμός. Διαθέτει πολλά τμήματα που καλύπτουν μεγάλο πεδίο ενδιαφερόντων. Στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο οι εκπαιδευόμενοι έχουν υψηλό μορφωτικό και κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και στόχος τους είναι η αυτοπραγμάτωση. Το 1989 ιδρύθηκε στην Σερβία το Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας που ακολουθεί το γαλλικό μοντέλο. Ο σχεδιασμός του έγινε με βάση τις ανάγκες των ατόμων αυτών, όπως η ανάγκη για διατήρηση των φυσικών και πνευματικών ικανοτήτων, η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η βελτίωση της επικοινωνίας και άλλα γενικά θέματα που απασχολούν τα άτομα της τρίτης ηλικίας. Συνολικά έως σήμερα λειτουργούν πολλά Πανεπιστήμια Τρίτης Ηλικίας γεγονός που δίνει έμφαση στην εκπαίδευση των ατόμων αυτών καθώς και στον προβληματισμό για ζητήματα ποιότητας και ποσότητας της παροχής της Δια Βίου Μάθησης στους ηλικιωμένους (Βολάκου, 2012) Τα Πανεπιστήμια U3A που στηρίζονται στο γαλλικό πρότυπο είναι πλέον ένα Παγκόσμιο εκπαιδευτικό κίνημα για ηλικιωμένους και προσφέρουν μια ποικιλία μαθημάτων, συνήθως γενικού ενδιαφέροντος και συχνά μέσω τοπικών εθελοντικών ομάδων. Στην χώρα μας, το Πανεπιστήμιο

ΣΕΛΊΔΑ 11

της Τρίτης Ηλικίας εφαρμόζεται πιλοτικά μέσα από το πρόγραμμα εκπαίδευσης της Τρίτης Ηλικίας, που υλοποιείται από έξι δήμους στη Βόρεια Ελλάδα. (http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=30086 )

Από το 2009 λειτουργεί και εικονικό πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας The Virtual U3A (http://vu3a.org/) που παρέχει κύκλους μαθημάτων μέσω τηλεκπαίδευσης. Τα μέλη του ενθαρρύνονται να σχηματίσουν τις δικές τους ανεπίσημες ομάδες μάθησης και συζήτησης, να επιλέξουν τα δικά τους θέματα και να μοιραστούν τις εμπειρίες τους στο site. Ακολουθεί και αυτό τις αρχές της συμμετοχικής εκπαίδευσης του U3A. Ανάλογο εικονικό Πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας λειτουργεί και στη Ρωσία που παρέχει εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε θέματα κουλτούρας, θρησκείας, φιλοσοφίας, τέχνης και ψυχολογίας (http://u3a.niuitmo.ru/) καθώς και στην Αυστραλία (http://u3aonline.org.au/). Εξ αποστάσεως εκπαίδευση παρέχει και η υπηρεσία Office of Distance Education and eLearning (ODEE) του «Πολιτειακού» Πανεπιστημίου του Οχαιο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η οποία έχει στόχο να παρέχει ποικιλία ποιοτικών μαθημάτων και υπηρεσιών, που ανταποκρίνεται στην επιθυμία για δια βίου μάθηση, μέσω αρκετών προγραμμάτων ένα από τα οποία αποτελεί το Πρόγραμμα 60. Οι σπουδαστές κάνουν χρήση του πλεονεκτήματος να παρακολουθήσουν ένα ευρύ πλαίσιο μαθημάτων που προσφέρονται στον οδηγό σπουδών του Πανεπιστημίου και στο χειμερινό και θερινό εξάμηνο. Οι σπουδαστές του Προγράμματος 60 μπορούν να παρακολουθήσουν προπτυχιακό, μεταπτυχιακό επίπεδο και μαθήματα από-απόσταση σε βάση του διαθέσιμου χρόνου. Το πρόγραμμα δεν έχει δίδακτρα, ούτε διδακτικές μονάδες (https://odee.osu.edu/program-60/resources).

Εκτός από τα παραπάνω μοντέλα, υπάρχουν και Πανεπιστήμια τρίτης ηλικίας που ακολουθούν διαφορετική μεθοδολογία. Για παράδειγμα, στο Πανεπιστήμιο Πικαρντί Ιούλιος Βερν, στην Amiens λειτουργεί Υπηρεσία «Δια Βίου» Εκπαίδευσης (Service Universitaire de Formation Tout au Long de la Vie -SUFTLV), η οποία απευθύνεται σε κοινό που έχει διακόψει τις βασικές σπουδές και επιθυμεί να συνεχίσει σε κανονικά ή σύντομα προγράμματα, που θα οδηγήσουν αντίστοιχα σε διπλώματα ή πιστοποιητικά. (https://www.u-picardie.fr/formation/organisation-des-etudes/). Η υπηρεσία Elder Scholar στο UBC (Πανεπιστήμιο British Columbia - UBC The University of British Columbia) του Καναδά, προσφέρει μαθήματα σχεδιασμένα για τις ανάγκες των συνταξιούχων ή ημι-συνταξιούχων, τα οποία ωστόσο μπορούν να τα παρακολουθήσουν όλες οι ομάδες ενηλίκων. Τα μαθήματα προσφέρονται τόσο στο χειμερινό όσο και το θερινό εξάμηνο, διεξάγονται από καθηγητές του UBC και περιλαμβάνουν διαλέξεις, σεμινάρια, ομάδες μελέτης και

ΣΕΛΊΔΑ 12

εργασιών καθώς και ψυχαγωγικούς περιπάτους. Το UBC προσφέρει στους ηλικιωμένους σπουδαστές (65 και άνω) την ευκαιρία να πάρουν διδακτικές μονάδες που προσφέρει το Πανεπιστήμιο και οι οποίες σχετίζονται την απόκτηση διπλώματος σε μαθήματα γενικού ενδιαφέροντος, χωρίς την υποχρέωση αιτήσεων και διδάκτρων.(https://cstudies.ubc.ca/seniors).

Ένα ακόμα μοντέλο Πανεπιστημίου τρίτης ηλικίας λειτουργεί σε χώρες όπως η Γερμανία, η Τσεχία, η Σλοβακία κ.α. όπου η παρεχόμενη εκπαίδευση είναι πιο επίσημη και ακολουθεί αντίστοιχες διαδικασίες με την τυπική Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση. Το προτεινόμενο από εμάς πρόγραμμα ακολουθεί περισσότερο αυτό το μοντέλο.

2.3. Σκοπός και Επιμέρους Στόχοι του Προγράμματος

Ο κύριος σκοπός του προγράμματος είναι η επιμόρφωση ενηλίκων που έχουν κλείσει τον εργασιακό τους βίο και ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους, αποκτώντας νέες γνώσεις και δεξιότητες ή επικαιροποιώντας και εμβαθύνοντας τις ήδη αποκτημένες. Η συμμετοχή των ατόμων ώριμης ηλικίας, οι οποίοι αποτελούν την ομάδα στόχο του προγράμματος, σε εκπαιδευτικά προγράμματα είναι σημαντική και απαραίτητη, λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για τη διατήρηση της πνευματικής λειτουργίας (Λαζαρίδου, 2010)

Η απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων σε διάφορα θέματα, ανάλογα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα τους, ενισχύει την σωματική και ψυχική τους υγεία. Επιπρόσθετα η προτεινόμενη εκμάθηση Η/Υ θα βελτιώσει τις δυνατότητες των μεγαλύτερων ατόμων να γίνουν ενεργοί πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να επωφεληθούν από τις διαδικτυακές υπηρεσίες χωρίς να ταλαιπωρούνται στις ουρές των δημόσιων υπηρεσιών. Επίσης η ανάπτυξη κοινωνικότητας μέσω των ομαδικών εργασιών μειώνει τον κίνδυνο μοναξιάς και κοινωνικού αποκλεισμού. Τέλος η δραστηριοποίησή τους που επιφέρει η εκπαιδευτική ενασχόλησή τους δυναμώνει την αυτονομία τους. Τα οφέλη επεκτείνονται και στην κοινωνία με τη διατήρηση ενεργών και υγιών ατόμων τρίτης ηλικίας τα οποία αξιοποιούν τις γνώσεις τους, τις δεξιότητές τους, τις εμπειρίες και τις δυνατότητές τους για το γενικότερο καλό.

Για την επίτευξη του σκοπού αυτού θα πραγματοποιηθεί έρευνα για να διερευνηθούν και να καταγραφούν οι ανάγκες της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας ώστε να προγράμματα σπουδών να είναι στοχευμένα και σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα των εν δυνάμει συμμετεχόντων/ουσών.

ΣΕΛΊΔΑ 13

Θα αναπτυχθεί, προσαρμοσθεί και αναπαραχθεί υφιστάμενο εκπαιδευτικό υλικό, θα εντοπιστούν/ προσδιοριστούν μαθήματα τα οποία σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα που έχει αναδείξει η προηγηθείσα έρευνα αγοράς, θα διαμορφωθούν προγράμματα μάθησης που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της συγκεκριμένης ομάδας στόχου. Ταυτόχρονα, το εκπαιδευτικό υλικό που θα αναπτυχθεί προκειμένου να προσφερθεί στους επιμορφούμενους/νες θα διατίθεται, τόσο με ηλεκτρονικά μέσα, όσο και σε έντυπη μορφή, πάντα ανάλογα με τη φύση του αντικειμένου και του περιεχομένου του εκπαιδευτικού υλικού. Για τον σκοπό αυτό, θα δημιουργηθεί ειδική ηλεκτρονική βάση (Σύστημα Διαχείρισης Μάθησης - ΣΔΜ) για ένταξη σε αυτή του νέου και προσαρμοσμένου εκπαιδευτικού υλικού των προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης σε ψηφιακή μορφή. Επίσης, προκειμένου να υπάρξει συστηματικότητα και να διασφαλιστεί η δυνατότητα πιστοποίησης και διασφάλισης ποιότητας στα υπό διαμόρφωση προγράμματα, θα συνταχθεί εγχειρίδιο και θα προσδιοριστούν οι διαδικασίες και τα πρότυπα σχεδιασμού προγραμμάτων μαθημάτων και ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού ανά συνεδρία κατάρτισης.

Στην συνέχεια, θα ακολουθήσει η επιμόρφωση και κατάρτιση των επωφελούμενων, τόσο διά ζώσης όσο και με την υποστήριξη ηλεκτρονικών μέσων.

Επιμέρους στόχοι:

Απόκτηση ή και διεύρυνση των γνώσεων, βελτίωση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των ατόμων ώριμης ηλικίας

Αλλαγή του τρόπου στάσης των ατόμων ώριμης ηλικίας απέναντι στη ζωή τους

Συμβολή στην ενσωμάτωση στην κοινωνία των ατόμων ώριμης ηλικίας, στις νέες συνθήκες που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της μετάβασης στη συνταξιοδότηση και κατά τη συνταξιοδότηση,

Να εμπλέξει τα άτομα της ώριμης ηλικίας σε δραστηριότητες που αφορούν το περιβάλλον που τα περιβάλλει, για την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών και της επικοινωνίας μεταξύ τους.

Συμβολή στη βελτίωση της ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων και την επιβράδυνση της γήρανσης.

Αύξηση της αυτοπεποίθησης των ατόμων αυτών Για τους καθηγητές και τα μέλη του προσωπικού του

Πανεπιστημίου Αιγαίου να είναι μια έμπνευση για την ανάπτυξη νέων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τη δημιουργία νέων συνεργασιών στο μέλλον.

ΣΕΛΊΔΑ 14

3. Μελέτη της αγοράς του προγράμματος

Το προτεινόμενο πρόγραμμα απευθύνεται σε ενήλικες που έχουν κλείσει τον εργασιακό τους βίο και ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους αποκτώντας νέες γνώσεις και δεξιότητες ή επικαιροποιώντας και εμβαθύνοντας τις ήδη αποκτημένες.

Τα άτομα αυτής της ομάδας μπορούν θεωρητικά να ενταχθούν και να παρακολουθήσουν οποιοδήποτε πρόγραμμα επιμόρφωσης ενηλίκων λειτουργεί στην Ελλάδα. Στη πραγματικότητα όμως, επειδή τα προγράμματα αυτά αφορούν κυρίως επαγγελματική εκπαίδευση, είναι προσανατολισμένα στην παροχή πιστοποίησης, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των συμμετεχόντων και της θέσης τους στη αγορά εργασίας και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Για τους λόγους αυτούς, τα άτομα τρίτης ηλικίας μπορούν να έχουν μειωμένα κίνητρα να συμμετέχουν σε αυτά. Επιπλέον οι απαιτήσεις της εκπαίδευσης αυτού του είδους μπορεί να είναι περιττά επιβαρυντική για τα άτομα τρίτης ηλικίας που δεν χρειάζονται και δεν επείγονται για την απόκτηση επαγγελματικής πιστοποίησης.

Εξειδικευμένα προγράμματα για τα άτομα τρίτης ηλικίας λειτουργούν πολύ λίγα στην Ελλάδα, όπως το Πανεπιστήμιο της Τρίτης Ηλικίας που εφαρμόζεται πιλοτικά από έξι δήμους στη Βόρεια Ελλάδα στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκε και διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών των συμμετεχόντων, καθώς και εξειδικευμένη εκπαίδευση των εκπαιδευτών που θα λάμβαναν μέρος στο πρόγραμμα. (http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=30086).

Ένα ακόμη ανάλογο εκπαιδευτικό πρόγραμμα πραγματοποίησε η Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Επιστημονική ΈνωσηΕκπαίδευσης Ενηλίκων (ΕΕΕΕ), χ.ε.)(2012) για άτομα τρίτης ηλικίας η οποία σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για να δώσει την ευκαιρία σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που ζουν σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές, την ευκαιρία για συμμετοχή σε εκπαιδευτικές διαδικασίες με στόχο την προσωπική τους ανάπτυξη και έκφραση. Οι συμμετέχοντες ήταν ηλικιωμένοι από το Θράσιο Πεδίο, ως επί το πλείστων χαμηλού εκπαιδευτικού και βιοτικού επιπέδου. Συνολικά έλαβαν μέρος 150 άτομα- μέλη ΚΑΠΗ τριών Δήμων (Ασπροπύργου, Ελευσίνας και Μάνδρας – Ειδυλλίας). Οι ηλικιωμένοι είχαν την ευκαιρία να εκπαιδευτούν σε θέματα όπως Δημιουργική Έκφραση-Χειροτεχνία, Υγεία και Διατροφή, Κίνηση και Ευεξία, Εξοικείωση με τις Νέες Τεχνολογίες και Ανθρώπινες Σχέσεις και Επικοινωνία.

ΣΕΛΊΔΑ 15

Επίσης, από την Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων υλοποιήθηκε το 2013 μία πιλοτική εφαρμογή της μεθόδου «Κριτική και Δημιουργική Μάθηση μέσα από την Αισθητική Εμπειρία», στο ΚΑΠΗ Παραλίας Ασπροπύργου με θέμα τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκών προγραμμάτων η Ελλάδα συμμετέχει/συμμετείχε:

(http://matureproject.eu/wp-content/uploads/2013/01/MATURE-Research_upload_versionC_100613.pdf)

MEMORY-XL: (εκπαιδευτική σύμπραξη Grundtvig)

Περισσότερες πληροφορίες στο Facebook: “Memory In Later Life Project”

Έξι φορείς από τη Πολωνία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ουγγαρία, την Ελλάδα και την Ιταλία συνεργάζονται για να διερευνήσουν πρακτικές και εύχρηστες μεθόδους και τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν από εκπαιδευτές ατόμων τρίτης ηλικίας αλλά και από τους ίδιους τους εκπαιδευομένους με στόχο τη βελτίωση της αντίληψης και της μνήμης. Το πρόγραμμα υλοποιείται από τον Σεπτέμβριο 2012 έως τον Ιούνιο του 2014.

Περισσότερες πληροφορίες: http://matureproject.eu

Το MATURE είναι ένα Σχέδιο Grundtvig που έχει ως στόχο τη διαρκή υποστήριξη για την επαγγελματική ανάπτυξη των επαγγελματιών στην τυπική και τη μη-τυπική εκπαίδευση. Εστιάζει στην ευαισθητοποίηση, την εμπλοκή και την παρώθηση των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας για συμμετοχή. Ένας επιμέρους στόχος του MATURE είναι η ανάπτυξη στρατηγικών για την αντιμετώπιση εμποδίων στη μάθηση που σχετίζονται με τη ηλικία, ιδίως αυτά που απορρέουν από την κακή υγεία, την εξάρτηση, το πολιτιστικό υπόβαθρο ή από αρνητικές στάσεις και προκαταλήψεις.

ΣΕΛΊΔΑ 16

Το πρόγραμμα, αναγνωρίζοντας το ρόλο που μπορούν να έχουν οι εμπλεκόμενοι φορείς στην ενδυνάμωση των ηλικιωμένων για ενεργή συμμετοχή, παρουσιάζει ένα μοντέλο μάθησης, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης αλλά και πέρα από αυτό, αποσκοπώντας σε ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, μέσω ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών παρεμβάσεων.

ΣΕΛΊΔΑ 17

Περισσότερες πληροφορίες: www.foragenetwork.eu

Το πρόγραμμα ForAge είναι ένα Ευρωπαϊκό Δίκτυο που δημιουργήθηκε και διαρκώς αναπτύσσεται για την επικοινωνία και την ανταλλαγή εμπειριών που σχετίζονται με την εκπαίδευση και τη μάθηση ατόμων τρίτης ηλικίας. Στόχος του δικτύου είναι να συμβάλει στην αύξηση των καλών εκπαιδευτικών πρακτικών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετές υπήρξαν πολλές ευρωπαϊκές ανταλλαγές, δραστηριότητες κατάρτισης, σεμινάρια, κοινοτικά προγράμματα και δίκτυα που ασχολούνται με τη μάθηση στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Το προτεινόμενο πρόγραμμα έρχεται να συνδυάσει τα προγράμματα αυτά, με την εισαγωγή κύκλων μαθημάτων που θα παρέχονται από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και θα έχουν το κύρος που απορρέει από την εμπειρία του Ιδρύματος και τη θέση του στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα ενώ ταυτόχρονα θα είναι σχεδιασμένα ειδικά για τα άτομα της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας και θα καλύπτουν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα τους.

ΣΕΛΊΔΑ 18

4. Προσδιορισμός εκπαιδευτικής μεθοδολογίας

Η επιμόρφωση θα παρέχεται με δια ζώσης διαλέξεις/εργαστήρια/επισκέψεις, με ηλεκτρονικά μέσα (τηλεδιάσκεψη, πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης κτλ) ή/και με συνδυασμό αυτών.

Η αξιοποίηση της τεχνολογίας σε ένα τμήμα τουλάχιστον της επιμόρφωσης μπορεί να διεξάγεται από απόσταση, καθώς αυτού του είδους το εκπαιδευτικό μοντέλο, γνωστό ως Blended Learning, βοηθά τους επιμορφωμένους εκτός των άλλων, να αποκτήσουν στην πράξη δεξιότητες αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών, ασχέτως του γνωστικού αντικειμένου επί του οποίου επιμορφώνονται.

Η διανομή του εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού υλικού θα γίνεται σταδιακά και σε εβδομαδιαία βάση. Το εκπαιδευτικό υλικό θα βρίσκεται σε on-line ψηφιακή μορφή, θα εύκολα εκτυπώσιμο για τους χρήστες που προτιμούν το έντυπο υλικό και θα δίνεται η δυνατότητα τοπικής αποθήκευσής του.

Η μελέτη και η εξάσκηση των συμμετεχόντων/ουσών ποικίλει ανάλογα με το γνωστικό αντικείμενο. Οι επιμορφούμενοι κατά τη διάρκεια του του κύκλου θα εκπονούν εργασίες σχετικές με το αντικείμενο της επιμόρφωσης.

Η αξιολόγηση βασίζεται στις αρχές της δια βίου μάθησης και διεξάγεται με πολλαπλούς και συχνά συμπληρωματικούς τρόπους, στοχεύοντας, κατ’ εξοχήν, στην αποτίμηση της επίτευξης των μαθησιακών στόχων και αποτελεσμάτων της Διδακτικής Ενότητας εκ μέρους των επιμορφούμενων. Μπορεί να συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη συμμετοχή στις ανατεθείσες δραστηριότητες, τεστ αξιολόγησης ή/και αυτοαξιολόγησης, την εκπόνηση εργασιών.

Η επιτυχή παρακολούθηση του κύκλου μαθημάτων θα οδηγεί στην απόκτηση Πιστοποιητικού Παρακολούθησης.

Μέρος των κύκλων μαθημάτων θα στοχεύουν στην συμμετοχή επιμορφούμενων που είναι μόνιμοι κάτοικοι άλλων χωρών. Ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός των κύκλων αυτών θα ακολουθεί τη μεθοδολογία που υποστηρίζει την Ανοικτή και Εξ’ Αποστάσεως ηλεκτρονική μάθηση και θα παρέχονται στην Αγγλική γλώσσα, ή σε όποια άλλη κριθεί κατάλληλη.

Σε πρώτη φάση προτείνεται η διοργάνωση 4 κύκλων μαθημάτων:

1. Μεσόγειος: Πολιτική, Ιστορία και Πολιτισμός

ΣΕΛΊΔΑ 19

2. Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών

3. Βιωματικά Σεμινάρια: Οικοκηπουρική

4. Άθληση, Υγεία και Διατροφή

Παράλληλα θα εκπονηθεί μελέτη για τις εκπαιδευτικές ανάγκες και ενδιαφέροντα των ατόμων ώριμης ηλικίας προκειμένου να προγραμματισθεί η λειτουργία νέων κύκλων.

ΣΕΛΊΔΑ 20

5. Χρονοπρογραμματισμός

Το προτεινόμενο έργο είναι διαρκές, θα υλοποιείται δηλαδή κάθε χρόνο λαμβάνοντα υπόψη την εμπειρία και τις αξιολογήσεις από την εφαρμογή των προηγούμενων ετών. Ο χρονοπρογραμματισμός που ακολουθεί αναφέρεται σε ένα πιλοτικό διετές πρόγραμμα που σκοπό έχει την διερεύνηση της αγοράς και τη δοκιμαστική λειτουργία τεσσάρων κύκλων μαθημάτων.

Ο προγραμματισμός ακολουθεί την συνοπτική περιγραφή των διαδοχικών βημάτων (Δράσεις) που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του έργου σε συνάρτηση με τους στόχους.

Προτείνεται ο χωρισμός του έργου στις παρακάτω έξι δράσεις:

Δράση 1: Διερεύνηση Αναγκών Ωφελούμενων Και Ανάγκης Για Προσαρμογή Των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων

Αντικείμενο της συγκεκριμένης Δράσης είναι η διερεύνηση αναγκών ωφελούμενων και ανάγκης για προσαρμογή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που συνοψίζεται σε τρείς βασικούς άξονες-στόχους

• Επεξεργασία και ανάλυση πρωτογενών δεδομένων από τις αιτήσεις συμμετοχής σχετικά με τις ανάγκες των ωφελούμενων και την ανάγκη προσαρμογής των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εξαγωγή συμπερασμάτων.

• Αξιοποίηση και δευτερογενής επεξεργασία δεδομένων σχετικά με την ανάγκη προσαρμογής των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εξαγωγή συμπερασμάτων.

• Εκθέσεις και εξαγωγή συμπερασμάτων και αποστολή της σε φορείς.

Η υλοποίηση αυτών των αξόνων βασίζεται σε ποσοτική έρευνα και θα αφορά τις ανάγκες των ατόμων ώριμης ηλικίας, αλλά και σε στατιστική ανάλυση δεδομένων που προέρχονται από την αίτηση-εγγραφή των συμμετεχόντων/ουσών στο πρόγραμμα, επίσημες πηγές (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat) και συναφείς μελέτες. Ολοκληρώνεται δε με μία σειρά ενεργειών για την παρουσίαση και τη διάχυση των αποτελεσμάτων της δράσης αυτής, κυρίως προς τους φορείς για τη συνολική επιτυχία του έργου.

ΣΕΛΊΔΑ 21

Δράση 2: Ανάπτυξη – Προσαρμογή – Αναπαραγωγή Εκπαιδευτικού Υλικού

Η Δράση 2 αποσκοπεί στην αξιοποίηση της μακροχρόνιας επιστημονικής γνώσης, εμπειρίας και τεχνογνωσίας που έχει αναπτύξει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (ΠΑ) στον τομέα των νέων μορφών εκπαίδευσης και μάθησης σε όλα τα επίπεδα - προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και ΔΙΑ ΒΙΟΥ μάθησης -προς όφελος των ατόμων ώριμης ηλικίας.

Η εμπειρία αυτή στην εκπαίδευση και την επιμόρφωση, τόσο δια ζώσης όσο και μέσω ηλεκτρονικής μάθησης, είναι πολύτιμη προϋπόθεση προκειμένου το ΠΑ να αναπτύξει οργανωμένες δομές και διαδικασίες κατάρτισης και εξειδικευμένης επιμόρφωσης και να είναι έτσι σε θέση να προσφέρει, και στο πλαίσιο της παρούσας πρότασης, αλλά και διαχρονικά, σχετικές υπηρεσίες σε αυτήν ή σε άλλες κατηγορίες πληθυσμού.

Διάρκεια: 12 μήνες

Το εκπαιδευτικό υλικό θα αναπτύσσεται και θα εξελίσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράμματος.

Ειδικότερα, θα αναπτυχθούν και θα αναπαραχθούν εκπαιδευτικά προγράμματα και υλικό βάση των παρακάτω ενεργειών:

Δραστηριότητα 1 – Δειγματοληπτική καταγραφή επιμορφωτικών προγραμμάτων

Αφορά στην καταγραφή φορέων και οργανισμών που υλοποιούν σχετικά προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης και στον εντοπισμό/προσδιορισμό μαθημάτων και τυχόν εκπαιδευτικού υλικού που σχετίζεται με τους τομείς που έχει αναδείξει ως απαραίτητους η προηγηθείσα αναλυτική και διεξοδική έρευνα που θα διεξαχθεί στο πλαίσιο υλοποίησης της Δράσης 1 της παρούσας πρότασης. Προς τούτο προβλέπεται η διενέργεια καταγραφής και δειγματοληπτικής αξιολόγησης και αποτίμησης του περιεχομένου και της δυνατότητας υφιστάμενων προγραμμάτων που ανταποκρίνονται στις αναδειχθείσες ανάγκες των ατόμων ώριμης ηλικίας, προκειμένου να αξιολογηθεί αν και σε ποιο βαθμό, κάποια από τα τυχόν υφιστάμενα προγράμματα καλύπτουν τις προσδιορισμένες επιμορφωτικές ανάγκες, προσδιορίζοντας έτσι τελικά τόσο τα προς προσαρμογή, όσο και τα προς ανάπτυξη επιμορφωτικά προγράμματα που θα σχεδιαστούν και υλοποιηθούν για να καλύψουν τις ανάγκες της προσδιορισθείσας ομάδας- στόχου.

Παραδοτέο 2.1.1: Σύντομη έκθεση δειγματοληπτικής αξιολόγησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων φορέων και οργανισμών.

ΣΕΛΊΔΑ 22

Δραστηριότητα 2 – Πλαίσιο σχεδιασμού και ανάπτυξης προγραμμάτων

Θα προσδιοριστούν από εξειδικευμένη επιστημονική ομάδα και με βάση και την αποκτηθείσα εμπειρία και επιστημονική γνώση, οι διαδικασίες και τα πρότυπα σχεδιασμού προγραμμάτων (τρόπος οργάνωσης, έκταση, συμμετέχοντες, τρόπος διεξαγωγής, κ.ά.), μαθημάτων (συνοπτική περιγραφή, προσδιορισμός σκοπών και στόχων, μαθησιακών αποτελεσμάτων, τρόπου αξιολόγησης, κ.ά.) και ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού (διαμόρφωση βασικού προτύπου μαθήματος). Στη συνέχεια θα διεξαχθεί διαδικτυακό ή/και δια ζώσης σεμινάριο επιμόρφωσης σε εμπλεκόμενους/ες επιμορφωτές/τριες σχετικά με την ανάπτυξη υλικού με βάση τις πρότυπες αυτές διαδικασίες και templates.

Παραδοτέο 2.2.1: Φάκελος σχεδιασμού και ανάπτυξης προγραμμάτων, μαθημάτων και εκπαιδευτικού υλικού, ο οποίος θα αποτελείται από:

1. Συνοπτικό δελτίο περιγραφής προγράμματος εκπαίδευσης και κατάρτισης

2. Συνοπτικό δελτίο περιγραφής μαθήματος

3. Πρότυπο Template ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού ανά μαθησιακή ενότητα

Δραστηριότητα 3 – Επιλογή/ οριστικοποίηση θεματικών πεδίων επιμόρφωσης.

Με βάση τις διαπιστωμένες ανάγκες θα προχωρήσουμε στο σχεδιασμό προγραμμάτων επιμόρφωσης και κατάρτισης που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της συγκεκριμένης ομάδας- στόχου.

Παραδοτέο 2.3.1: Κατάλογος θεματικών πεδίων και αντικειμένων επιμορφωτικών προγραμμάτων προς ανάπτυξη

Δραστηριότητα 4 –Γενικός σχεδιασμός προγραμμάτων και μαθημάτων

Στο πλαίσιο της δραστηριότητας αυτής θα γίνει ο αναλυτικός σχεδιασμός των προγραμμάτων που πρόκειται να υλοποιηθούν – θα γίνει δηλαδή η εξειδίκευση των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων στο πλαίσιο των ανωτέρω προσδιορισθέντων θεματικών πεδίων, θα προσδιοριστούν τα ειδικότερα μαθήματα που πρόκειται να διδαχθούν στο πλαίσιο κάθε προγράμματος, καθώς και οι μαθησιακές ενότητες –συνεδρίες- των επιμέρους μαθημάτων. Τέλος για κάθε πρόγραμμα, επιμέρους μάθημα και επιμέρους επιμορφωτικές συνεδρίες αυτού θα

ΣΕΛΊΔΑ 23

σχεδιαστούν: η διάρκεια, ο τρόπος υλοποίησης, ο τρόπος αξιολόγησης, ο τυχόν απαραίτητος εξοπλισμός, κ.λ.π. Θα σχεδιαστούν προς υλοποίηση τουλάχιστον 4 επιμορφωτικά προγράμματα τα οποία θα απαρτίζονται, κατά μέσο όρο, 24 ή 48 διαλέξεις, ώστε ανάλογα με το αντικείμενο να παρέχεται η δυνατότητα άλλα προγράμματα να έχουν λιγότερες και άλλα περισσότερες του μέσου όρου.

Παραδοτέο 2.4.1: Κατάλογος προγραμμάτων και μαθημάτων (γενική περιγραφή)

Δραστηριότητα 5 –Αναλυτικός σχεδιασμός - Προσαρμογή υφιστάμενου και ανάπτυξη νέου εκπαιδευτικού υλικού σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή

Όπου το Πανεπιστήμιο Αιγαίου διαθέτει στα προγράμματα σπουδών του επιμέρους εκπαιδευτικό υλικό που άπτεται των επιμορφωτικών αναγκών των ωφελούμενων, θα προχωρήσουμε στην προσαρμογή αυτού του υλικού. Επίσης, στις γνωστικές περιοχές όπου έχει ανωτέρως εντοπισθεί η αδυναμία κάλυψης επιμορφωτικών αναγκών θα αναπτυχθεί νέο επιμορφωτικό υλικό, πάντα με βάση τις διαδικασίες και πρότυπα που έχουν προηγουμένως διαμορφωθεί. Όλο το εκπαιδευτικό υλικό θα παραχθεί σε ηλεκτρονική μορφή και ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να είναι απλά κείμενα ή/και προηγμένες μορφές ηλεκτρονικού υλικού (ηλεκτρονικές παρουσιάσεις, βίντεο μαθήματα, βίντεο tutorials, simulations, κ.ά.), ώστε να είναι εφικτή η γρήγορη επικαιροποίησή του και η αξιοποίησή τους στο διηνεκές για διασφάλιση οικονομιών κλίμακας. Υλικό το οποίο κρίνεται σκόπιμο να αναπαραχθεί σε έντυπη μορφή ή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, υλικό που δεν είναι δυνατόν να ψηφιοποιηθεί, θα εκτυπώνεται/αναπαράγεται ώστε να μπορεί να διατίθεται στους επιμορφούμενους/ες.

Παραδοτέο 2.5.1:Έντυπα και ηλεκτρονικά αρχεία νέου προσαρμοσμένου και τεχνολογικά εμπλουτισμένου εκπαιδευτικού υλικού τα οποία θα αποτελούνται από:

1. Προσαρμοσμένο εκπαιδευτικό υλικό σε έντυπη και ηλεκτρονική σε όποιες και όσες θεματικές και προγράμματα εντοπιστεί υφιστάμενο υλικό

2. Νέο εκπαιδευτικό υλικό, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή σε όποιες και όσες θεματικές και προγράμματα επιλεγεί ανάπτυξη υλικού.

ΣΕΛΊΔΑ 24

3. Ψηφιακά εμπλουτισμένο εκπαιδευτικό υλικό –video, video tutorials για εκμάθηση σε όποιες και όσες επιμορφωτικές συνεδρίες κρίνεται απαραίτητο

Δραστηριότητα 6 – Διοικητική και Τεχνολογική Υποστήριξη παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού και λοιπών δραστηριοτήτων της Δράσης 2.

Στο πλαίσιο της δραστηριότητας αυτής θα αναπτυχθούν όλες οι απαραίτητες ενέργειες διοικητικής, τεχνικής και τεχνολογικής υποστήριξης όλων των εμπλεκομένων στη Δράση 2 και ιδιαίτερα των ατόμων που θα αναπτύξουν τα προγράμματα και το εκπαιδευτικό υλικό, σε όλα τα βήματα από την επιλογή τους και την ανάθεση σε αυτούς/ες της ανάπτυξης του υλικού, την ανάρτησή του στην ηλεκτρονική βάση, έως και την αναπαραγωγή του σε έντυπη μορφή ώστε να είναι διαθέσιμα για τους επιμορφούμενους.

Παραδοτέο 2.6.1: Τεκμήρια διοικητικής στήριξης ενεργειών για την παραγωγή έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού.

Παραδοτέο 2.6.2: Τεκμήρια τεχνικής και τεχνολογικής υποστήριξης ενεργειών για την παραγωγή έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού.

Δράση 3. Επιμόρφωση Ατόμων Ώριμης Ηλικίας

Παραδοσιακά η κατάρτιση γίνεται δια ζώσης και με συμβατικά μέσα, όμως όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια καθίσταται σαφές ότι με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών είναι πολύ πιο αποτελεσματική και με καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας σε ένα τμήμα τουλάχιστον της επιμόρφωσης μπορεί να διεξάγεται από απόσταση, καθώς αυτού του είδους το εκπαιδευτικό μοντέλο, γνωστό ως Blended Learning, βοηθά τους επιμορφωμένους εκτός των άλλων, να αποκτήσουν στην πράξη δεξιότητες αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών, ασχέτως του γνωστικού αντικειμένου επί του οποίου επιμορφώνονται.

Επιπρόσθετα, το e-Learning (Ηλεκτρονική Μάθηση) ως βασική συνιστώσα του Blended Learning, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο, έχει περάσει πλέον από την φάση του ακαδημαϊκού πειραματισμού στην φάση ενσωμάτωσης, διάχυσης και ολοκλήρωσης του σε θεσμούς Τυπικής και Μη Τυπικής Μάθησης. Ειδικότερα αποτελεί, σύμφωνα και με την ατζέντα της Ε.Ε., βασικό παράγοντα ενδυνάμωσης της Δια Βίου Μάθησης και βασικό μέσο ανάπτυξης

ΣΕΛΊΔΑ 25

επαγγελματικών δεξιοτήτων σε μια ραγδαία μεταβαλλόμενη και διεθνοποιημένη εργασιακή αγορά.

Η διάσταση της συνεισφοράς των ΤΠΕ στην ΔΙΑ ΒΙΟΥ εκπαίδευση και μάθηση γίνεται καλύτερα κατανοητή μέσα από την σύγκριση του παραδοσιακού σε σχέση με το μοντέλο της διαρκούς εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, όπου στοιχεία όπως η ανοικτή πρόσβαση, η ευελιξία, η αυτό-μάθηση και η κατάργηση χώρο-χρονικών περιορισμών κυριαρχούν, δημιουργώντας ένα πρόσφορο και δυναμικό εκπαιδευτικό περιβάλλον για άτομα όλων των ηλικιών, ικανοτήτων και προσόντων.

Συνεπώς, στο πλαίσιο της δράσης αυτής θα διεξαχθεί η υλοποίηση της επιμόρφωσης και κατάρτισης των επωφελούμενων, τόσο διά ζώσης όσο και με την υποστήριξη ηλεκτρονικών μέσων, ανάλογα με τον τόπο και κυρίως το αντικείμενο επιμόρφωσης.

Προτείνονται αρχικά 4 Θεματικές Ενότητες ως ακολούθως:

1. Μεσόγειος: Πολιτική, Ιστορία και Πολιτισμός

2. Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών

3. Βιωματικά Σεμινάρια: Οικοκηπουρική

4. Άθληση, Υγεία και Διατροφή

Δράση 4: Δράσεις Δημοσιότητας, Ενημέρωσης και Προβολής του Έργου

Οι δράσεις δημοσιότητας της προτεινόμενης πράξης έχουν σχεδιαστεί με βάση δύο βασικούς άξονες στόχευσης:

Α. Την ομάδα των δυνητικά ωφελούμενων και

Β. Τους φορείς που αναπτύσσουν προγράμματα εκπαίδευσης για άτομα τρίτης ηλικίας όπως Δήμοι, Κοινότητες, ΚΑΠΗ, Τοπικοί Σύλλογοι κλπ.

Η Δράση στο πλαίσιο του συγκεκριμένου έργου θα υλοποιηθεί μέσω τριών σημαντικών δραστηριοτήτων:

Δραστηριότητα 1. Δημιουργία ιστοσελίδας

Προτείνεται η δημιουργία μίας εύχρηστης ιστοσελίδας με δυνατότητα αναζήτησης και εύρεσης όλων των πληροφοριών που πιθανόν να χρειάζεται ο/η επωφελούμενος/η. Η ιστοσελίδα θα τροφοδοτείται σε τακτικά διαστήματα με θέματα, άρθρα κ.α.

Δραστηριότητα 2. Διοργάνωση εκδηλώσεων

ΣΕΛΊΔΑ 26

Με στόχο τη δημοσιότητα, την ενημέρωση και τη διάχυση των αποτελεσμάτων προβλέπεται η περιοδική διοργάνωση ημερίδων για τους αρμόδιους φορείς, καθώς και τους εν δυνάμει επωφελούμενους/ες, όπου θα γίνεται αναλυτική αναφορά στη συγκεκριμένη πράξη, στη σκοπιμότητα της, στους στόχους της αλλά και στον βαθμό επίτευξής τους κατά την υλοποίηση με σκοπό την πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των εμπλεκόμενων μερών.

Δραστηριότητα 3. Παραγωγή και διάθεση έντυπου & ηλεκτρονικού υλικού

Στο πλαίσιο αυτό θα δημιουργηθεί ενημερωτικό και επικοινωνιακό υλικό που θα διανέμεται και θα προβάλλεται ηλεκτρονικά. Για τον σκοπό αυτό θα αξιοποιηθεί και η ιστοσελίδα της πράξης.

Παραδοτέα Δράσης 4:

• Δημιουργία και λειτουργία ιστοσελίδας

• Διοργάνωση ημερίδων

• Παραγωγή και διάθεση έντυπου & ηλεκτρονικού υλικού

• Διασύνδεση του Πανεπιστημίου Αιγαίου με φορείς

Δράση 5: Οργάνωση και Διοίκηση του Έργου

Αφορά στην παρακολούθηση της υλοποίησης του συνολικού έργου και των επιμέρους δράσεων καθώς και στον συντονισμό και την ενοποίηση αυτών, προκειμένου να εξασφαλισθεί η επίτευξη των σκοπών αυτού. Επίσης στόχος της είναι η εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του προγράμματος. Η δράση αυτή διατρέχει το έργο σε όλη τη διάρκειά του και περιλαμβάνει διοικητικές και συντονιστικές αναφορές.

Η δράση αυτή είναι επιφορτισμένη για το συντονισμό/υλοποίηση της διεξαγωγής και της αξιολόγησης όλων των προκηρύξεων για τη σύναψη συνεργασιών με εξωτερικούς συνεργάτες, για την προμήθεια εξοπλισμού και αναλωσίμων.

Διάρκεια: 24 μήνες

Δράση 6: Αξιολόγηση του Έργου

Η αξιολόγηση του έργου θα ακολουθήσει τρία στάδια.

Το πρώτο στάδιο, της διερεύνησης, θα γίνει μια προκαταρτική αξιολόγηση ώστε να γνωρίζουμε ποιες εμπειρίες αναμένεται ότι θα

ΣΕΛΊΔΑ 27

έχουν οι εκπαιδευόμενοι, αν γνωρίζουν ή αν μπορούν να μάθουν σε σύντομο χρονικό διάστημα να χειρίζονται τις μεθόδους, και τα εργαλεία μάθησης που έχουν επιλεγεί. Η αξιολόγηση θα δείξει αν οι επιλεγμένες μέθοδοι είναι οι κατάλληλοι. Η αρχική αυτή αξιολόγηση θα δώσει στοιχεία και πληροφορίες για την οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας (όπως είναι η διάρκεια των σεμιναρίων, ο διαθέσιμος χρόνος για μελέτη, τα τεχνικά μέσα, αναγκαίες διευκολύνσεις για όσους αντιμετωπίζουν πρόβλημα πρόσβασης, προσπάθεια για ισότητα ευκαιριών μάθησης κτλ).

Εσωτερική αξιολόγηση

Η ύπαρξη εσωτερικής αξιολόγησης του Ιδρύματος εξασφαλίζει τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα καθώς και τις διορθωτικές κινήσεις όπου χρειάζεται. Αυτή περιλαμβάνει την ποσοτικοποίηση ορισμένων δεικτών πουν αφορούν τους επιδιωκόμενους στόχους τους προγράμματος ανά τακτά χρονικά διαστήματα και την παρακολούθηση της ικανοποίησης των επιμορφούμενων από τα μαθήματα που προσφέρονται μέσω ειδικού ερωτηματολογίου.

Εξωτερική αξιολόγηση

Αξιολόγηση του προγράμματος από εξωτερικούς κριτές. Η αξιολόγηση αυτή θα καλύψει τα ακόλουθα σημεία:

• περιεχόμενο του προγράμματος

• εκπαιδευτικό υλικό

• διοικητική υποστήριξη

• εσωτερική λειτουργία

και θα διερευνήσει το βαθμό στον το πρόγραμμα ανταποκρίθηκε στους στόχους του.

ΣΕΛΊΔΑ 28

6. Προσδιορισμός των μέσων υλοποίησης προγράμματος

Η στελέχωση θα γίνει από τους διδάσκοντες του Πανεπιστημίου Αιγαίου για τις θεματικές ενότητες στις οποίες υπάρχει κάλυψη αντικειμένου ενώ για αυτές που δεν υπάρχει θα πραγματοποιηθούν συνεργασίες με μέλη ΔΕΠ άλλων Ιδρυμάτων.

Θα γίνει χρήση των εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Ρόδο καθώς και του εξοπλισμού που ήδη υπάρχει σε αυτό.

Αμοιβή Υπευθύνου προγράμματος (1 άτομο) για οργάνωση/συντονισμό 1.500€ ετησίως, δηλαδή 3.000 € για το διετές πιλοτικό πρόγραμμα.

Αμοιβές μελών ΔΕΠ και διδασκόντων για διδασκαλία στις δια ζώσης συναντήσεις (225 ώρες διδασκαλίας x 13 €/ώρα κατά μέσο όρο) 2.925 € για το πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας 12 μηνών

Αμοιβές μελών ΔΕΠ και διδασκόντων για τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού (για κάθε διάλεξη υπολογίζονται 3 ώρες για την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού ή/και τη προετοιμασία για τις διαλέξεις δια ζώσης και την αξιολόγηση των εκπαιδευομένων) 225 ώρες διδασκαλίας x 13 €/ώρα κατά μέσο όρο x 3 = 8.775 € για το πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας 12 μηνών

Αμοιβές τεχνικού ή άλλου υποστηρικτικού προσωπικού (1 άτομο μερικής απασχόλησης για διοικητική υποστήριξη του έργου και 1 τεχνικός μερικής απασχόλησης για τεχνική υποστήριξη πλατφόρμας – ιστοσελίδα συνολικά μισθοδοσία ενός ατόμου) 12.000 € για το πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας 12 μηνών και 4.000 € για την περίοδο υποστήριξης του σχεδιασμού του προγράμματος.

Έξοδα μετακινήσεων (έξοδα μετακινήσεων προσκεκλημένων εκπαιδευτών εκτός ιδρύματος κτλ) αν και θα γίνει προσπάθεια μείωσης της κατηγορίας δαπανών αξιοποιώντας το δυναμικό της Ρόδου, υπολογίζουμε περίπου 10 μετακινήσεις ετησίως των 500 € την κάθε μια, δηλαδή 5.000 € για το πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας 12 μηνών.

Έντυπα και Γραφική ύλη (προμήθεια αναλωσίμων) 2.000 €

Έξοδα Δημοσιότητας και Διάχυσης Αποτελεσμάτων (ιστοσελίδα, ημερίδες) 5.000 € για το πιλοτικό πρόγραμμα 24 μηνών.

Εξωτερική Αξιολόγηση Έργου ( 1 εσωτερικός και 1 εξωτερικός αξιολογητής) 2.000 €/ αξιολογητή, δηλαδή 4.000 € για το πιλοτικό πρόγραμμα 24 μηνών

ΣΕΛΊΔΑ 29

Η έρευνα των αναγκών θα πραγματοποιηθεί από το Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και αναμένεται να κοστίσει περίπου 10.000 €..

Σύνολο διετούς προϋπολογισμού 56.700 €.

ΣΕΛΊΔΑ 30

7. Προσδιορισμός κόστους υλοποίησης του προγράμματος και τρόπου χρηματοδότησης

Το προτεινόμενο πρόγραμμα εκτός της εκπαιδευτικής του διάστασης έχει και μια ευρύτερη κοινωνική διάσταση. Βασιζόμενοι σε αυτή, θα μπορούσαμε να απευθυνθούμε σε φορείς χρηματοδότησής για την εξεύρεση πόρων , τουλάχιστο τα πρώτα έτη έως την εγκαθίδρυση της λειτουργίας του προγράμματος. Τέτοιοι οι φορείς μπορούν να είναι ταμεία κοινωνικής ασφάλισης, διαχειριστικές αρχές επιχειρησιακών προγραμμάτων, περιφέρειες καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τόσο στα πρώτα έτη όσο και αργότερα, θα μπορούσαμε ενδεχομένως να απευθυνθούμε και σε εταιρείες της ελεύθερης αγοράς που απευθύνονται σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες ή προωθούν την κοινωνική τους προσφορά σε τομείς σχετικούς με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων τρίτης ηλικίας (όπως για παράδειγμα φαρμακευτικές εταιρείες, πάροχοι ιατρικών υπηρεσιών κτλ).

Με βάση τους υπολογισμούς της προηγούμενης παραγράφου, το ετήσιο κόστος για τη συνέχεια (στη περίπτωση 4 αντίστοιχων κύκλων μαθημάτων υπολογίζεται στα περίπου 40.000 €.

Στα παραπάνω ποσά θα πρέπει να συνυπολογιστεί η κάλυψη πάγιων εξόδων και εξόδων διαχείρισης που καταβάλλονται στο Ίδρυμα, το Τμήμα και το Ειδικό Λογαριασμό του Πανεπιστημίου Αιγαίου με κατ’ αποκοπή ποσοστό. Το ποσοστό αυτό αποφασίζεται αναλόγως του προγράμματος. Επειδή δεν έχει υλοποιηθεί ανάλογο πρόγραμμα από το Πανεπιστήμιο έως τώρα, υπολογίζουμε τα διαχειριστικά έξοδα όπως και στα ΠΜΣ, δηλαδή 10% ΕΛΕ, 5% Πανεπιστήμιο 5% Σχολή και 15% Τμήμα. Συνολικά για προϋπολογισμό 40.000 € τα έξοδα αυτά θα είναι 14.000 € και επομένως ο ετήσιος προϋπολογισμός θα ανέρχεται στα 54.000 €. Αυτό σημαίνει ότι στην περίπτωση 4 κύκλων σπουδών με 30 συμμετέχοντες στον κάθε ένα, τα έξοδα μπορούν να καλυφθούν πλήρως με δίδακτρα ύψους 450 € ετησίως.

Η φιλοσοφία της πολιτικής της καταβολής του ποσού αυτού, βασίζεται στην εκτίμηση ότι η καταβολή διδάκτρων ενδυναμώνει το αίσθημα συνέπειας και ευθύνης των φοιτητών/τριών για την παρακολούθηση του προγράμματος. Επιπρόσθετα, τα δίδακτρα αποτελούν μια βασική πηγή εσόδων.

Για τη βιωσιμότητα του προγράμματος εκτιμάται ότι είναι σημαντική η δυνατότητα προσφοράς κάποιων θεματικών ενοτήτων και στη Αγγλική γλώσσα για την προσέλκυση ξενόγλωσσων συμμετεχόντων.

ΣΕΛΊΔΑ 31

Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο αριθμός των υποψηφίων φοιτητών/τριών θα αυξηθεί και θα μπορέσουν να αναπτυχθούν πλήρως όλα τα θεματικά πεδία που αναφέρονται στο πρόγραμμα σπουδών.

Επιπλέον αξιοποιείται η θέση του Πανεπιστημίου Αιγαίου στα νησιά.

8. Προσδιορισμός βιωσιμότητας

Για το προσδιορισμό της βιωσιμότητας του προγράμματος θα πρέπει να εξετάσουμε πρώτα τα δυνατά και αδύνατα σημεία του φορέα υλοποίησης καθώς και τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που παρουσιάζονται.

Τα δυνατά και αδύνατα σημεία αφορούν το εσωτερικό περιβάλλον Πανεπιστημίου τα οποία προκύπτουν από τους «εσωτερικούς» πόρους που αυτό διαθέτει (π.χ. ικανότητες προσωπικού και στελεχών, ιδιότητες και χαρακτηριστικά του Πανεπιστημίου, τεχνογνωσία, χρηματοοικονομική υγεία και ικανότητα να ανταποκριθεί σε νέες προοπτικές, κλπ.). Αντιθέτως οι ευκαιρίες και οι απειλές αντανακλούν τις μεταβλητές του εξωτερικού περιβάλλοντος του Ιδρύματος, τις οποίες θα πρέπει να εντοπίσει και να προσαρμοστεί σε αυτές ή ακόμα και να τις προσαρμόσει όπου κάτι τέτοιο είναι εφικτό (π.χ. είσοδος νέων ανταγωνιστών, ρυθμίσεις στο νομικό περιβάλλον, δημιουργία ή/και εμφάνιση γνωστικών αντικειμένων, κλπ.). Σύμφωνα με τον τετραετή προγραμματισμό του Ιδρύματος, τα δυνατά και αδύνατα σημεία του είναι:

ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΔΥΝΑΜΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ακαδημαϊκό και διοικητικό προσωπικό υψηλών προσόντων

Μικρή ηλικία διοικητικού και ακαδημαϊκού προσωπικού

Προσωπικό με κοινούς στόχους και όραμα

Στενή επαφή διδασκόντων και γενικότερα του προσωπικού με τους φοιτητές

Άμεση επαφή μεταξύ διδασκόντων στην κάθε Πανεπιστημιακή Μονάδα

Καλή σύνδεση με την τοπική

Απουσία θεσμικής αυτοτέλειας

Ανεπαρκείς κτιριακές υποδομές

Στήριξη σε μεγάλο ποσοστό σε μη μόνιμο ακαδημαϊκό και διοικητικό προσωπικό

Δυσκολία προσωπικής επικοινωνίας μεταξύ μονάδων διαφορετικών νησιών, διοικητικών, διδασκόντων, φοιτητών. Γενικότερα δυσκολία συγκρότησης συνολικής Πανεπιστημιακής Κοινότητας.

Αδυναμία επίτευξης οικονομιών

ΣΕΛΊΔΑ 32

κοινωνία

Καινοτόμες δραστηριότητες και Τμήματα

Σύνδεση με επιχειρήσεις (για πρακτική άσκηση φοιτητών)

Ύπαρξη ερευνητικών περιοχών αριστείας

Άτυπες σχέσεις μεταξύ μελών του προσωπικού

Ευελιξία σε επίπεδο Πανεπιστημιακής Μονάδας

Έμφαση στην Ποιότητα

Συχνή αναμόρφωση προγραμμάτων σπουδών

Σύγχρονα δίκτυα φωνής και δεδομένων

κλίμακας στο προσωπικό (διοικητικοί – διδάσκοντες) και στις υποδομές

Απουσία τυποποίησης διαδικασιών μεταξύ Πανεπιστημιακών Μονάδων

Απουσία κεντρικού μηχανισμού ελέγχου ποιότητας

Έλλειψη διοικητικού και ακαδημαϊκού προσωπικού, καθώς και προσωπικού εργαστηρίων

Μεγάλο κόστος κοινωνικών παροχών προς τους φοιτητές

Μεγάλο κόστος ανάπτυξης συνεργασιών

Ανεπάρκεια οικονομικών πόρων

Απουσία οικονομικών κινήτρων για το ακαδημαϊκό προσωπικό

Τα προτεινόμενο πρόγραμμα θέλει να αξιοποιήσει πλήρως τα ισχυρά σημεία του Ιδρύματος και ιδιαίτερα όσο αφορά στο ακαδημαϊκό και διοικητικό προσωπικό, τη σύνδεση με τις τοπικές κοινωνίες και τις επιχειρήσεις και ασφαλώς την καινοτομικότητα, την ευελιξία και την έμφαση στη ποιότητα. Τα αδύνατα σημεία δεν αφορούν ιδιαίτερα το προτεινόμενο πρόγραμμα, καθότι δεν έχει μεγάλες ανάγκες σε κτιριακές υποδομές ούτε απαιτεί συνεργασίες με όλα τα νησιά. Τέλος, προτείνεται ως αυτοχρηματοδοτούμενο κα δεν σχετίζεται με τις αδυναμίες και τις ανεπάρκειες οικονομικών πόρων του Ιδρύματος.

Πιστεύουμε, όπως έχει αναφερθεί και σε άλλα σημεία της πρότασης μας, ότι ο προσανατολισμός στη παροχή εκπαίδευσης σε αυτή την ηλικιακή ομάδα είναι μια ευκαιρία για το Πανεπιστήμιο τόσο λόγω του πλήθους της όσο και των αυξητικών τάσεων της αλλά και γιατί τα άτομα αυτά έχουν εκπαιδευτικές ανάγκες που μπορούμε να καλύψουμε, έχουν διαθέσιμο χρόνο που μπορούν να αξιοποιήσουν συμμετέχοντας στο πρόγραμμα και έχουν, τέλος, την οικονομική ανεξαρτησία για να καλύψουν το κόστος της συμμετοχή τους.

ΣΕΛΊΔΑ 33

Για την επιτυχία και τη βιωσιμότητα του προγράμματος θα πρέπει να γνωρίζουμε ποιο είναι το κατάλληλο περιεχόμενο της γνώσης που παρέχεται ώστε να ικανοποιεί καλύτερες τις προσδοκίες των επιμορφούμενων. Η επιλογή του περιεχομένου πρέπει να στηρίζεται στην αξιολόγηση των μαθησιακών στόχων και αναγκών. Για το λόγο αυτό προτείνεται η διερεύνηση των αναγκών της ομάδας στόχου καθώς και η καθ΄ όλη τη διάρκεια του προγράμματος αξιολόγηση και επανατροφοδότηση ώστε το περιεχόμενο να τυγχάνει μετατροπών ανάλογα με την πρόοδο, τις ανάγκες και τις επιθυμίες των επιμορφούμενων.

Κίνδυνος για το προτεινόμενο πρόγραμμα, όπως άλλωστε και για κάθε δραστηριότητα που υλοποιείται αυτή τη περίοδο στην Ελλάδα είναι η οικονομική κρίση που μπορεί ανά πάσα στιγμή να μεταβάλει τα δεδομένα με απρόβλεπτο τρόπο.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, το πρόγραμμα μπορεί να είναι βιώσιμο, αν όχι απ’ τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του, στο επόμενο διάστημα όταν θα έχει καθιερωθεί και προβληθεί ώστε να υπάρχει ανάλογη ζήτηση.

ΣΕΛΊΔΑ 34

9. Πρόβλεψη μεθόδων και τεχνικών αξιολόγησης

Η αξιολόγηση του έργου θα ακολουθήσει τρία στάδια.

Διερεύνηση

Το πρώτο στάδιο, της διερεύνησης, θα γίνει μια προκαταρτική αξιολόγηση ώστε να γνωρίζουμε ποιες εμπειρίες αναμένεται ότι θα έχουν οι εκπαιδευόμενοι, αν γνωρίζουν ή αν μπορούν να μάθουν σε σύντομο χρονικό διάστημα να χειρίζονται τις μεθόδους, και τα εργαλεία μάθησης που έχουν επιλεγεί. Η αξιολόγηση θα δείξει αν οι επιλεγμένες μέθοδοι είναι οι κατάλληλοι. Η αρχική αξιολόγηση θα δώσει στοιχεία και πληροφορίες για την οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας (όπως είναι η διάρκεια των σεμιναρίων, ο διαθέσιμος χρόνος για μελέτη, τα τεχνικά μέσα, αναγκαίες διευκολύνσεις για όσους αντιμετωπίζουν πρόβλημα πρόσβασης, προσπάθεια για ισότητα ευκαιριών μάθησης κτλ).

Εσωτερική Αξιολόγηση

Η επικέντρωση της εσωτερικής αξιολόγησης μπορεί να είναι στις προσδοκίες των επιμορφούμενων και στην εκτίμηση των αδυναμιών σε γνώσεις και δεξιότητες. Επίσης θα πρέπει να διερευνηθούν τα κίνητρα για γεφύρωση αυτών των ελλειμμάτων γιατί πιστεύουμε ότι αυτά αποτελούν ένα πολύ δυνατό παράγοντα. Κίνητρα μπορεί να είναι η ωφελιμότητα της ενέργειας, το κίνητρο του κύρους της συμμετοχής σε ένα Πανεπιστημιακό πρόγραμμα, τα κοινωνικά ή επικοινωνιακά κίνητρα.

Η ύπαρξη εσωτερικής αξιολόγησης του Ιδρύματος εξασφαλίζει τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα καθώς και τις διορθωτικές κινήσεις όπου χρειάζεται. Αυτή περιλαμβάνει:

Την ποσοτικοποίηση ορισμένων δεικτών πουν αφορούν τους επιδιωκόμενους στόχους τους προγράμματος ανά τακτά χρονικά διαστήματα

Την παρακολούθηση της ικανοποίησης των επιμορφούμενων από τα μαθήματα που προσφέρονται μέσω ειδικού ερωτηματολογίου.

Οι επιμορφούμενοι/ες καλούνται να αξιολογήσουν κάθε ένα από τα μαθήματα στο τέλος του κάθε κύκλου σπουδών αναφορικά με 4 κριτήρια:

1. Χρησιμότητα μαθήματος

2. Επίπεδο διδασκαλίας

ΣΕΛΊΔΑ 35

3. Επίπεδο σημειώσεων / διδασκαλία

4. Δυσκολία εργασιών

Επίσης περιλαμβάνει τη συνολική αξιολόγηση, που περιλαμβάνει τις εξής ερωτήσεις:

- Βρήκατε χρήσιμο το πρόγραμμα;

- Θα το προτείνατε σε άλλους;

- Ανταποκρίθηκε η θεματική ενότητα στις προσδοκίες σας;

Εξωτερική Αξιολόγηση

Αξιολόγηση του προγράμματος από εξωτερικούς κριτές. Η αξιολόγηση αυτή θα καλύψει τα ακόλουθα σημεία:

• περιεχόμενο του προγράμματος

• εκπαιδευτικό υλικό

• διοικητική υποστήριξη

• εσωτερική λειτουργία

και θα διερευνήσει το βαθμό στον το πρόγραμμα ανταποκρίθηκε στους στόχους του.

ΣΕΛΊΔΑ 36

ΑναφορέςBoulton-Lewis G., Buys l., Lovie-Kitchin J., Barnett K., Nikki L. (n.d.). Ageing,

Learning And Computer Technology. Ανάκτηση από Queensland University of Technology, Australia: http://eprints.qut.edu.au/12511/1/12511.pdf

Boulton-Lewis G., Tam M. (2012). Active Ageing, Active Learning. Springer.

Cotten, S.R., Ford, G., Ford, S., Hale, T.M. (2014). Internet Use and Depression Among Retired Older Adults in the United States: A Longitudinal Analysis. The Journals of Gerontology, Series B Psychological Sciences Social Sciences. doi:10.1093/geronb/gbu018

Coursolle, K.M., Sweeney, MM., Raymo, J.M., Jeong-Hwa Ho. (2010). The Association Between Retirement and Emotional Well-being: Does Prior Work–Family Conflict Matter. The Journals of Gerontology, Series B Psychological Sciences Social Sciences. doi:10.1093/geronb/gbp116

De Guzman A.B. & Escolar Chua R.L. (2014). Effects of Third Age Learning Programs on the Life Satisfaction, Self-Esteem, and Depression Level among a Select Group of Community Dwelling Filipino Elderly. Educational Gerontology(40), σσ. 77-90. doi:http://dx.doi.org/10.1080/03601277.2012.701157

Janiš, K. (2013). Volný čas seniorů - The Leisure Time of Senior Citizens. Disertační práce. Olomouce: UNIVERZITA PALACKÉHO V OLOMOUCI.

Manthorpe. J. & Iliffe, S. (2010). Suicide in later life: public health and practitioner perspectives. International Journal of Geriatric Psychiatry vol 25, Issue 12, σσ. 1230–1238. doi:10.1002/gps.2473

Maximiliane, E., Szinovacz, E., Davey, A. (2004). Retirement Transitions and Spouse Disability: Effects on Depressive Symptoms. The Journals of Gerontology, Series B Psychological Sciences Social Sciences(59 (6)), σσ. 333-342. doi:10.1093/geronb/59.6.S333

Ordonez Τ.Ν. et al. (2011). Revista Espaρola de Geriatrνa y Gerontologνa. (vol 46).

Βολάκου, Κ. (2012). Τα κίνητρα συμμετοχής των ατόμων της τρίτης ηλικίας σε προγράμματα εκπαίδευσής. Η περίπτωση των ΚΑΠΗ/ΕΔΑΠΕ των Δήμων Κερατσινίου - Δραπετσώνας και Κορυδαλλού. . Αθήνα: Διπλωματική Εργασία ΠΜΣ "Εκπαιδευση Ενηλίκων" Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Γεωργιάδη Ε., Σαμόλη Ε., Φριλίγκου Γ. (2010). Εντοπισμός των Εκπαιδευτικών Αναγκών Των Ηλικιωμένων Μελων Του Κ.Α.Π.Η. Του Δήμου Κρουσώνα. Πτυχιακή Εργασία Τ.Ε.Ι Κρήτης.

Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. (2007). Μακροζωΐα και ευζωΐα.

Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΕΕΕΕ). (χ.ε.). Προγραμμα Εκπαιδευσης Ατομων Τριτης Ηλικιας. Τελικη Εκθεση Αξιολογησης. Αθήνα.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. (2009, Νοέμβριος). Ο κάθε άνθρωπος κρατάει το μυστικό της μακροζωίας. Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.

Λαζαρίδου, Τ. -Α. (2010). Η εκπαίδευση στην Τρίτη ηλικία. Αθήνα : Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων.

ΣΕΛΊΔΑ 37

Παναγιωτάκης, Γ. (2008). Διερεύνηση των Εκπαιδευτικών Αναγκών των Ηλικιωμένων Του Κέντρου Ανοικτής Προστασίας (Κ.Α.Π.Η.) Του Δήμου Κρουσώνα Στο Νομό Ηρακλείου Κρήτης.

Χαραλάμπους Α., Ρουσου Ε. (2010). Οι παράγοντες που συνέβαλαν στην «επιδημιολογική μετάβαση» και οι επιπτώσεις της παραπάνω τάσης στην οργάνωση των υπηρεσιών υγείας και τη διαμόρφωση της πολιτικής υγείας. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 27(6), σσ. 976-983. Ανάκτηση από www.mednet.gr/archives

ΣΕΛΊΔΑ 38

Παραρτήματα

Διεθνή Παραδείγματα

1. Πανεπιστήμιο Κάρολου (Πράγα, Τσεχία) - Σχολή Κοινωνικών Επιστημών

Η Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Καρόλου έχει περισσότερα από είκοσι χρόνια εμπειρίας στην οργάνωση και τη διδασκαλία μαθημάτων στα πλαίσια του Πανεπιστήμιου της Τρίτης Ηλικίας.

Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά από τα προγράμματα που προσφερόταν στο παρελθόν (έως το ακαδημαϊκό έτος 2010/2011).

Σεμινάριο Κινηματογράφου (2 εξάμηνα)

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε συμμετέχοντες/ουσες που ενδιαφέρονται να εμβαθύνουν στον τομέα της κινηματογραφίας, της κριτικής και του σχολιασμού κινηματογραφικών ταινιών. Τα μαθήματα περιλαμβάνουν προβολές κινηματογραφιών ταινιών παράλληλα με εισαγωγικές διαλέξεις. Στο τέλος των σπουδών οι απόφοιτοι επεξεργάζονται την παρουσίαση ενός επιλεγμένου κινηματογραφικού έργου.

Ιστορία του Τσέχικου κινηματογράφου (1 εξάμηνο)

Το πρόγραμμα φέρνει τους συμμετέχοντες/ουσες σε επαφή με την ιστορία του Τσέχικου κινηματογράφου. Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου εξειδικεύονται, ανάλογα με τα ενδιαφέροντας τους, σε συγκεκριμένη περίοδο εξέλιξης της κινηματογραφίας. Την παραγωγή της περιόδου αυτής συνδέονται και αναλύονται στο ευρύτερο πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο.

Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές (1 εξάμηνο)

Το πρόγραμμα προσφέρει στους συμμετέχοντες/ουσες τη δυνατότητα να αποκτήσουν τις βασικές δεξιότητες εργασίας με υπολογιστή σε περιβάλλον MS Windows, επεξεργασίας κειμένων και χρήσης διαδικτύου.

Μεγάλοι Ζωγράφοι (1 εξάμηνο)

ΣΕΛΊΔΑ 39

Περιλαμβάνει συγκριτικές διαλέξεις για εξέχουσες προσωπικότητες της ζωγραφικής του 19ου και 20ου αιώνα οι οποίοι επηρέασαν σημαντικά την εξέλιξη της τεχνοτροπίας της σύγχρονης τέχνης. Από την ανάλυση της φόρμας και του περιεχομένου αντιπροσωπευτικών έργων αυτών των καλλιτεχνών αναδύονται χαρακτηριστικά παραδείγματα λύσεων της επονομαζόμενης κρίσης απεικόνισης.

Έθνη και Εθνικισμός (2 εξάμηνα)

Ιστορία του ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος για τον εθνικισμό (1960-2000), θεωρία των πολιτιστικών και εθνοτικών ομάδων – η ανθρωπολογική προοπτική. Έθνη, φυλές και μειονότητες στη ροή του χρόνου. Χαρακτηριστικά και σύμβολα εθνών, φυλών και πολιτισμικών ομάδων. Παραδείγματα εθνικιστικών μορφωμάτων της Κεντρικής Ευρώπης (Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία), της Δυτικής Ευρώπης (Σκωτία, Ουαλία, Βάσκοι) και των Ηνωμένων Πολιτείων πριν από το 1989 - πραγματικότητα και αντίληψη.

Πολιτική Υγείας (1 εξάμηνο)

Εισαγωγή σε βασικές θεωρητικές έννοιες: δημόσια πολιτική, υγεία και ασθένεια, καθοριστικοί παράγοντες υγείας, η πολιτική για την υγεία ως πολιτική διαδικασία.

Οικονομία και Οικογένεια

Η οικογένεια ως παράγοντας της αγοράς της ύστερης νεωτερικότητας: υπό την πίεση και τους πειραματισμούς της αγοράς, με την αυξανόμενη εξάρτηση από το κράτος. Πληθυσμιακή οικονομία και δημογραφική κατάρρευση.

Οικονομία και ευτυχία: ο κύκλος της ζωής. Ιδανικοί τύποι του «μη-ιδανικών» πολιτικών στήριξης της οικογένειας. Επένδυση "για τα γεράματα" ή επένδυση "για τα παιδιά".

Η οικογένεια ως προτεραιότητα: κοινωνικά συνεκτική, οικονομικά ανταγωνιστική. Οικονομια χρήματα και η μοίρα του ανθρώπου

Από το ακαδημαϊκό έτος 2011/2012 η Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Καρόλου περνάει στην ανάπτυξη ενός στοχευμένου προγράμματος κοινωνικών επιστημών που αποτελείται από μαθήματα αντιπροσωπευτικά των κλάδων που θεραπεύει η Σχολή. Το πρόγραμμα αποτελείται από κύκλους διαλέξεων θεματικής κοινωνικών επιστημών με ευελιξία στην προσφορά και στη δυνατότητα επιλογής των επιμέρους μαθημάτων αλλά με καθορισμένους όρους φοίτησης.

ΣΕΛΊΔΑ 40

Υψηλό βαθμό δημοτικότητας έχουν επιτύχει τόσο τα ιστορικά προσανατολισμένα μαθήματα (π.χ. Ιστορία της τηλεόρασης, Ιστορία του ΗΒ κτλ) και τα θεωρητικά (κοινωνιολογικά ή ανθρωπολογικά μαθήματα) όσο και τα αντικείμενα που αφορούν στην απόκτηση δεξιοτήτων (βασική λογιστική, χρήση υπολογιστών κτλ.).

Η Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Καρόλου δεν προσπαθεί να προσφέρει απλά ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους ηλικιωμένους, αλλά επιχειρεί να δημιουργήσει ένα ευχάριστο και ποιοτικό πανεπιστημιακό περιβάλλον για τους συμμετέχοντες/ουσες που θα επιτρέπει να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους και να εμβαθύνουν τις γνώσεις και την αντίληψη τους.

Οι συμμετέχοντες/ουσες μπορούν να επιλέξουν την παρακολούθηση ενός μεμονωμένου κύκλου μαθημάτων, λαμβάνοντας με την επιτυχή ολοκλήρωση του «Πιστοποιητικό ολοκλήρωσης κύκλου μαθημάτων».

Έχουν επίσης τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν το ολοκληρωμένο πρόγραμμα που διαρκεί από 6 εξάμηνα. Στη περίπτωση αυτή, κάθε εκπαιδευόμενος/η υποχρεούται να γραφτεί κάθε εξάμηνο σε μια τουλάχιστον δέσμη μαθημάτων από τις προσφερόμενες. Για τους εκπαιδευόμενους ισχύουν, τηρουμένων των αναλογιών, οι κανονισμοί σπουδών και εξετάσεων της Σχολής και του Πανεπιστημίου.

Οι συμμετέχοντες/ουσες έχουν πρόσβαση όχι μόνο στη βιβλιοθήκη της Σχολής, αλλά και στο αποθετήριο οπτικοακουστικών μέσων (mediotéka) και στις ερευνητικές βάσεις δεδομένων.

Μπορούν επίσης να αξιοποιούν τις ώρες συμβουλευτικής και φροντιστηρίων που προσφέρουν οι διδάσκοντες/ουσες.

Ενδεικτικά παρατίθενται οι κύκλοι μαθημάτων του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους:

Χειμερινό εξάμηνο 2014/2015

2000 χρόνια στην άκρη της Ευρώπης (Ιστορία των Βαλκανίων) Αμερικανοί συγγραφείς του 20ου αιώνα Θεοί, πολέμαρχοι, ειρηνοποιοί και …. συγγραφείς ιστοριών

μυστηρίου (Ιστορία, πολιτική και πολιτισμός της Σκανδιναβίας) Ο (ηλικιωμένος) άνθρωπος μπροστά από το μικρόφωνο και τη

κάμερα (ραδιοφωνική και τηλεοπτική παρουσίαση, ορθοφωνία, κτλ) Σεμινάριο για τον κινηματογράφο Ιστορία της Φωτογραφίας Ι Ιστορία της επιχειρηματικότητας: από τον Ringhoffer και την

Podolská στον Baťa αλλά και τον Babiš Έχει έρθει το τέλος της τηλεόρασης ως μέσου; Ποιος καταλαβαίνει την ιστορία - οι ιστορικοί ή οι μάρτυρες;

ΣΕΛΊΔΑ 41

Κέλτικες ρίζες και τα εθνικά συμφέροντα στη σύγχρονη Ευρώπη Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών – Βασικές γνώσεις Λάμψη και δυστυχία του τέλους του ψυχρού πολέμου Τα ΜΜΕ από κοντά (ιστορική ανασκόπηση και σύγχρονη

λειτουργία) Διεθνή ασφάλεια και σύγχρονες ζώνες συγκρούσεων Μύθοι και Πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μη το φωτογραφίζεις, κινηματογράφησε το! Προσωπικότητες των ΗΠΑ και η εποχή τους, ή επιλεγμένα κεφάλαια

της αμερικανικής ιστορίας Το έργο και η ζωή ανδρών και γυναικών των εκδοτικών οίκων της

Πράγας Εξέλιξη της δημοσιογραφίας από τη δημιουργία του Διαδικτύου έως

σήμερα Μετανάστες στην Ευρώπη. Αποτελούν απειλή; Σεμινάριο για τις Εικαστικές Τέχνες Η σύγχρονη τσέχικη γλώσσα στην πράξη και στα ΜΜΕ Η συνάντηση της παράδοσης των προηγούμενων αιώνων και της

σύγχρονης εποχής στη βρετανική πολιτική σκηνή Θεωρία και πρακτική των ραδιοφωνικών ειδήσεων Οι εθνικές αφηγήσεις του 19 και 20 αι. ως στοιχεία της ευρωπαϊκής

και εθνικής ταυτότητας. Απομονωτισμός εναντίον ολοκλήρωσης.

Εαρινό εξάμηνο 2014/2015

Τσέχικες ταινίες μεγάλου μήκους της περιόδου 1987-1996 Ιστορία και πολιτισμός των μουσουλμάνων της Κεντρικής Ασίας Η Ιστορία της αγάπης υπό το πρίσμα της Κοινωνιολογίας Δημοκρατία και λόμπι Οι δυο πτώσεις της Γιουγκοσλαβίας Σεμινάριο για τον κινηματογράφο Παγκοσμιοποίηση και επικοινωνία Η ιστορία του 20ου αιώνα με το φακό των ντοκιμαντέρ Ιστορία της Φωτογραφίας II Χρήση Η/Υ - προχωρημένοι Τα ΜΜΕ από κοντά (ιστορική ανασκόπηση και σύγχρονη

λειτουργία) Ο λαϊκισμός στην Ευρώπη σήμερα Οι κίνδυνοι της επικοινωνίας μέσω Διαδικτύου Σεμινάριο για τις Εικαστικές Τέχνες Η σύγχρονη τσέχικη γλώσσα στην πράξη και στα ΜΜΕ Σύγχρονη Γερμανική Λογοτεχνία Αρχαίες τέχνες στην υπο-Σαχάρια Αφρική Θεωρία και πρακτική της ραδιοφωνικής δημοσιογραφίας «Η Δύση δεν θα το επέτρεπε»; Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη

μεταξύ της Δύσης και Ανατολής την περίοδο 1943-1953

ΣΕΛΊΔΑ 42

[τα στοιχεία αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα: http://www.fsv.cuni.cz/ και από το ενημερωτικό φυλλάδιο του προγράμματος τρίτης ηλικίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Καρόλου http://www.fsv.cuni.cz/FSVTEMP-576-version1-fsv_brozura_u3v_2014_vnitrek_n.pdf]

ΣΕΛΊΔΑ 43

2. Τσεχικό Πολυτεχνείο Πράγας (Πράγα, Τσεχία)

Προσφέρει ποικιλία μαθημάτων διάρκειας 1-7 εξαμήνων η επιτυχής παρακολούθηση των οποίων οδηγεί στην απόκτηση «Πιστοποιητικού ολοκλήρωσης κύκλου μαθημάτων».

Μαθήματα που έχουν προγραμματισθεί το επόμενο ακαδημαϊκό έτος (2015/2016). Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάποια από αυτά έχουν ήδη συμπληρωθεί οι διαθέσιμες θέσεις (Απρίλιος 2015).

Ιστορία των Μεταφορών Οικονομία και Μεταφορές Αγγλική γλώσσα (μεσαίο επίπεδο) Γερμανική γλώσσα (μεσαίο επίπεδο)

(και άλλα επίπεδα, ορολογία, γλώσσες όπως Ισπανικά, Ρωσικά, κτλ ανάλογα το έτος και το ενδιαφέρον)

Πώς θα αισθάνομαι ασφαλής (στο δρόμο, στο σπίτι, στο διαδίκτυο) Εφαρμοσμένες φυσικές επιστήμες Πρακτικά μαθηματικά από τους αρχαίους Αιγυπτίους έως σήμερα Βασικές γνώσεις αρχιτεκτονικού σχεδίου Πειραματικές Μέθοδοι και δοκιμές στη δόμηση Τα μυστικά του μικρόκοσμου Άθληση ηλικιωμένων 1ο έτος Άθληση ηλικιωμένων 2ο έτος Κατασκευές σκυροδέματος (7 εξάμηνα) Χρήση Η/Υ - προχωρημένοι Χρήση Η/Υ - Βασικές εφαρμογές Tablet και e-book

Από το Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών παρέχεται ποικιλία μαθήματων για προγράμματα Η/Υ όπως το Photoshop (2 εξάμηνα) το Gimp (4 εξάμηνα) το Zoner Photo Studio 15 (2 εξάμηνα), κ.α. Οι καλύτεροι απόφοιτοι των μαθήματων υπολογιστών μπορούν να παρακολουθήσουν ένα επιπλέον εξάμηνο εργαστηριακών μαθημάτων στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών και στη συνέχεια να συμμετέχουν ενεργά σε διάφορα προγράμματα του Τμήματος και να παρέχουν έργο σε εργασίες που τους ανατίθενται. Επίσης, συμμετέχουν στη διδασκαλία των μαθημάτων ως βοηθοί.

[τα στοιχεία αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του προγράμματος Πανεπιστήμιο

Τρίτης Ηλικίας (U3V) του Πολυτεχνείου της Πράγας: http://u3v.fjfi.cvut.cz].

ΣΕΛΊΔΑ 44

3. Ένωση Πανεπιστημίων Τρίτης Ηλικίας Σλοβακίας

Στη Σλοβακία υπάρχουν 15 Πανεπιστήμια στα οποία λειτουργούν τμήματα για ενήλικες τρίτης ηλικίας. Τα Πανεπιστήμια αυτά έχουν ιδρύσει από το 1994 την Ένωση Πανεπιστημίων Τρίτης Ηλικίας της Σλοβακίας.

Πανεπιστήμια – μέλη της ένωσης

UTV CĎV pri UK v Bratislave ( www.cdvuk.sk/utv) UTV pri STU v Bratislave

(www.stuba.sk/new/generate_page.php?page_id=1350) UTV pri UMB v Banskej Bystrici ( www.ccv.umb.sk/) UTV pri ŽU v Žiline ( www.ucv.uniza.sk/ucv/?

ur1=5&ur2=0&ur3=0) UTV v Košiciach ( www.tuke.sk/tuke/vzdelavanie/usek-

vzdelavania-1/univerzita-tretieho-veku/) UTV pri AOS, Liptovský Mikuláš ( www.aos.sk/utv) UKF v Nitre ( www.ukf.sk/dalsie-vzdelavanie/univerzita-tretieho-

veku) TU v Trnave ( www.truni.sk/univerzita-tretieho-veku) TnUAD v Trenčíne ( www.tnuni.sk/index.php?id=121) SPU v Nitre ( www.uniag.sk/sk/univerzita-tretieho-veku) TU vo Zvolene ( www.tuzvo.sk/utv) Katolícka univerzita v Ružomberku

(www.ku.sk/index.php/studium/celozivotne-vzdelavanie.html) Prešovská univerzita v Prešove ( www.unipo.sk/) UTV PEVŠ v Bratislave (

www.paneurouni.com/sk/projekty/univerzita-tretieho-veku/charakteristika/)

Dubnický technologický inštitút v Dubnici nad Váhom ( http://www.dupres-group.com/index.php?id=1&company=5&action=show_page&id_menu_item=339)

Το πρώτο Πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας στη Σλοβακία λειτούργησε στο Πανεπιστήμιο Komensky της Μπρατισλάβας το 1990. Ακολούθησαν αυτά του Martin, της Nitra, της Banská Bystrica κ.α. φτάνοντας

ΣΕΛΊΔΑ 45

σήμερα στους 7200 σπουδαστές ετησίως από τους οποίους οι 6186 είναι γυναίκες (85,8%).

[τα στοιχεία αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα της ένωσης http://asutv.sk/ στην οποία υπάρχει ενημέρωση, εκτός της σλοβάκικης, στην αγγλική και γερμανική γλώσσα)

ΣΕΛΊΔΑ 46

4. Πανεπιστήμιο Komensky της Μπρατισλάβας (Σλοβακία)

Είναι το πρώτο Πανεπιστήμιο στη Σλοβακία που από το 1985 διοργάνωσε κύκλους μαθημάτων και από το 1990 λειτουργεί το Πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας για ενήλικες άνω των 50 ετών (κάτοικοι περιοχών εκτός Μπρατισλάβας γίνονται δεκτοί από την ηλικία των 45 ετών) κατόχους εθνικού απολυτηρίου μέσης εκπαίδευσης. Μέχρι σήμερα έχει περισσότερους από 10.000 απόφοιτους ενώ ετησίως εγγράφονται στα Τμήματα του περίπου 1800-1900 σπουδαστές.

Διδάσκονται πολλές ειδικότητες, (π.χ. στο τρέχον ακαδημαϊκό έτος, διδάσκονται 39 ειδικότητες) αλλά αυτές που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον συμμετεχόντων είναι: Ιστορία και μνημεία της Μπρατισλάβας, Ψυχολογία, Ιστορία της Τέχνης, γενική ιατρική, φάρμακα και υγεία, υπολογιστές και ανανέωση ψυχικών και φυσικών δυνάμεων ηλικιωμένων

Η φοίτηση είναι τριετής, το πρώτο έτος είναι εισαγωγικό και διδάσκονται θέματα περισσότερο γενικής παιδείας, ενώ στα δύο επόμενα διδάσκονται οι επιλεγμένες ειδικότητες.

Από τον Αύγουστο του 2008 το Πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας χρηματοδοτείται από τη Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια του Grundtvig. Την τρέχουσα περίοδο συμμετέχει σε δύο έργα Sokrates Grundtvig, το Projekt EFOSEC (http://www.efos-europa.eu/efosec-d/) και το projekt Sokrates Grundtvig 1 „E-LiLL (http://www.elill.net/) που αφορά σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Καρόλου της Πράγας και το Πανεπιστήμιο της Ulma της Γερμανίας για τη δημιουργία εξ αποστάσεως προγραμμάτων εκπαίδευσης για τα άτομα της τρίτης ηλικίας.

ΣΕΛΊΔΑ 47

[τα στοιχεία αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου https://uniba.sk/

και του Πανεπιστημίου τρίτης ηλικίας http://www.cdv.uniba.sk/index.php?id=2452 ].

ΣΕΛΊΔΑ 48

5. Σλοβάκικο Πολυτεχνείο Μπρατισλάβας (Μπρατισλάβα, Σλοβακία)

Υπό το σύνθημα "Človek zostáva mladým, pokiaľ je ešte schopný učiť sa, získavať nové vlastnosti a znášať názory ostatných" (Ο άνθρωπος παραμένει νέος, όσο ακόμη είναι σε θέση να μάθει, να αποκτήσει νέες ιδιότητες και να αποδέχεται τις απόψεις των άλλων) λειτουργεί από τον Οκτώβριο του 1998 το Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας στο Πολυτεχνείο της Μπρατισλάβας. Σε αυτό γίνονται δεκτές γυναίκες από το 45 έτος και άντρες από το 50 έτος ηλικίας οι οποίοι είναι απόφοιτοι τουλάχιστο κάτοχοι του εθνικού απολυτήριου

δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (maturita).

Στη παρούσα φάση, υλοποιούνται 11 κύκλοι μαθημάτων σε θεματικές που σχετίζονται με

την αρχιτεκτονική (Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, Αρχιτεκτονική πόλεων, Αρχιτεκτονική κήπων, πάρκων και φυσικού περιβάλλοντος, Αρχιτεκτονική της Μπρατισλάβας)

τον τρόπο ζωής και την υγεία (τρόφιμα και υγεία, φροντίδα της σωματικής και ψυχικής υγείας)

την πληροφορική και τις τεχνολογίες επικοινωνιών (Υπολογιστές, Διαδίκτυο, Ψηφιακή φωτογραφία κ.α)

Η φοίτηση είναι συνήθως τριετής, το πρώτο έτος είναι πιο γενικό και τα δύο επόμενα εξειδικευμένα. Κάθε έτος περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο 14 θεματικές διαλέξεις (1 κάθε δεκαπενθήμερο) η οποία ακολουθείτε από δημόσιο διάλογο κα πρακτική εξάσκηση (κατά περίπτωση). Υπάρχει πρόβλεψη και για επισκέψεις καθώς και ολιγοήμερες εκδρομές.

Οι απόφοιτοι αποκτούν «Αποδεικτικό Αποφοίτησης» το οποίο τους απονέμεται σε τελετή ανάλογη αυτής της ορκωμοσίας των αποφοίτων του Πολυτεχνείου.

ΣΕΛΊΔΑ 49

[τα στοιχεία αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του προγράμματος http://www.stuba.sk/sk/pracoviska/institut-celozivotneho-vzdelavania-stu-v-bratislava/univerzita-tretieho-veku.html?page_id=1350)

ΣΕΛΊΔΑ 50

6. Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας της Lublin (Πολωνία)

Η Πολωνία είναι ένα από τα πρώτα ευρωπαϊκά κράτη που υιοθέτησαν τις απόψεις για την αναγκαιότητα εκπαίδευσης στη Τρίτη ηλικία και τα πρώτα προγράμματα εισάχθηκαν στα τοπικά Πανεπιστήμια 1975,

Το Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας της Lublin ιδρύθηκε το 1985 υπό την εποπτεία των πέντε Πανεπιστημίων της περιοχής της Lublin (ανατολική επαρχία της Πολωνίας).

Τα προγράμματα δεν αποσκοπούν στην ανάπτυξη επαγγελματικών πιστοποιήσεων αλλά στην εκλαΐκευση των γνώσεων με μεθόδους προσαρμοσμένες στην ηλικία και τις ανάγκες των συμμετεχόντων. Προσφέρονται διάφοροι τύποι μαθημάτων, σε διαφορετικές μορφές, όπως: ανοιχτές διαλέξεις, ομάδες κοινού ενδιαφέροντος, εργαστήρια (workshops), ομάδες δραστηριοποίησης, εκμάθηση ξένων γλωσσών, ομάδες συγγραφής κ.ά.

Στο επόμενο ακαδημαϊκό έτος προγραμματίζονται οι ακόλουθες θεματικές:

Πανεπιστημιακές διαλέξεις (3 φορές την εβδομάδα) με θέματα γενικής επιστήμης, φυσικών επιστημών και ιατρικής

Τμήματα κοινωνικής ένταξης - ψυχολογίας (σε μικρές ομάδες) Πιο κοντά στη σύγχρονη εποχή - εβδομαδιαίες συναντήσεις και

εργαστήρια Δραστηριότητες για εθελοντές

Η οργάνωση των προγραμμάτων και η συμμετοχή σε αυτά είναι πιο ελεύθερη. Σκοπός των μαθημάτων και των διαλέξεων είναι η προσωπική ανάπτυξη. Η αξιοποίηση των γνώσεων, των ικανοτήτων και του συνολικού δυναμικού των ατόμων τρίτης ηλικίας θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κοινωνίας. Για να είναι εφικτό αυτό απαιτείται η συνεχή απόκτηση νέων δεξιοτήτων και γνώσεων.

ΣΕΛΊΔΑ 51

[τα στοιχεία αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του προγράμματος http://www.utw.lublin.pl/)

ΣΕΛΊΔΑ 52

7. Πανεπιστήμιο του Αμβούργου (Γερμανία)

Το Πρόγραμμα σπουδών για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας (KSE) στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου έχει ως σκοπό να δώσει την ευκαιρία σε όσους το επιθυμούν να παρακολουθήσουν σεμινάρια και διαλέξεις από όλες τις σχολές του Πανεπιστημίου του Αμβούργου.

Τα μαθήματα επιλογής παρέχονται δωρεάν, δεν υπάρχει όριο ηλικίας, ούτε απαιτήσεις εξετάσεων ή πιέσεις για συγκεκριμένα αποτελέσματα. Τα μαθήματα προσφέρονται σε όσους έχουν τη διάθεση και το χρόνο για προσωπική ικανοποίηση, εξέλιξη, ολοκλήρωση. Η παρακολούθησή τους δεν οδηγεί απαραίτητα σε απόκτηση πτυχίου αλλά υπάρχει η δυνατότητα πιστοποιητικού παρακολούθησης σπουδών.

Τα γνωστικά αντικείμενα που θα καλυφθούν για το 2015 είναι:

1. Πόλεμος και Ειρήνη

2. Γνωστική εκπαίδευση

3. Μαθήματα Υπολογιστών

4. Ξένες γλώσσες

5. Ιστορία , Φιλοσοφία , Πολιτική , Ψυχολογία

6. Λογοτεχνία, τέχνη , πολιτισμός

7. Μαθηματικά, Φυσική , Βιολογία , επιστήμες της γης

8. Επικοινωνία, μελέτη της ιστορίας

9. Επικοινωνία, μελέτη της λογοτεχνίας

Παράλληλα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά ταξίδια και εκδρομές

ΣΕΛΊΔΑ 53

8. Ludwig -Maximilian University (Μόναχο, Γερμανία)

Το Πανεπιστήμιο του Μονάχου (Ludwig -Maximilian University) προσφέρει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα κατάρτισης για τη δια βίου μάθηση. Απευθύνεται σε ενήλικες εκπαιδευόμενους που ενδιαφέρονται να βελτιώσουν το επίπεδο γνώσεων και την ποιότητα ζωής τους. Για το λόγο αυτό προσφέρει μαθήματα από όλες τις σχολές. Έτσι οι εκπαιδευόμενοι παράλληλα με την απόκτηση νέων γνώσεων έρχονται και σε επαφή με τη νεότερη γενιά. Το πανεπιστήμιο της Τρίτης Ηλικίας του Μονάχου ιδρύθηκε το 1987 από το θεολόγο και φιλόσοφο Eugen Biser.

Διαλέξεις και σεμινάρια

Οι διαλέξεις και τα σεμινάρια που προσφέρονται κάθε εξάμηνο είναι :

Σχολή Καθολικής Θεολογίας Προτεσταντική Θεολογία Νομική Σχολή Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Ιατρική Σχολή Τμήμα Ιστορίας Φιλοσοφική Σχολή, Φιλοσοφία της Επιστήμης και Θρησκευτικών

Σπουδών Σχολή Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Τμήμα Πολιτιστικών Σπουδών Τμήμα Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Μαθηματικών πληροφορικής και της στατιστικής Τμήμα Φυσικής Τμήμα Χημείας και Φαρμακευτικής Τμήμα Βιολογίας Τμήμα των Επιστημών της Γης Ακαδημαϊκές υπηρεσίες

ΣΕΛΊΔΑ 54

9. JW Goethe University (Φρανκφούρτη, Γερμανία)

Το Πανεπιστήμιο της Τρίτης Ηλικίας της Φρανκφούρτης (U3L) είναι ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα του JW Goethe University. Απευθύνεται συγκεκριμένα σε ενήλικες (άνω των 60 ετών) και προσφέρει σεμινάρια, διαλέξεις, ομάδες εργασίας μέσα σε ένα ακαδημαϊκό πλαίσιο και περιβάλλον.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να παρακολουθήσουν μαθήματα για διάφορα επιστημονικά πεδία ενώ επιπλέον, σε όσους ενδιαφέρονται, δίνεται η δυνατότητα να αντιμετωπίσουν με τη βοήθεια των προγραμμάτων ζητήματα γήρανσης του πληθυσμού και να συμμετάσχουν σε ερευνητικά προγράμματα κατά του γήρατος.

Πρόσφατα εκπαιδευτικά πεδία:

Χειμερινό Εξάμηνο 2013/14 Το δημόσιο και το Ιδιωτικό

Χειμερινό Εξάμηνο 2010/11 Η Ελευθερία μεταξύ ιδεατού και πραγματικότηταςΧειμώνας 2007/08 Ο μύθος στο παρελθόν και το παρόν

ΣΕΛΊΔΑ 55