1

Implikazzjonijiet g]all-individwu u g]as-so`jetà

Ms. C. Cauchi

Tema 3 – SO¬JETÀ KONSUMERISÀ:

2

Introduzzjoni

3

So`jetà li tonfoq ]afna flus f’xiri ta’ o[[etti li normalment jin]admu fil-fabbriki jew g]allinqas mhux mill-individwu stess li jrid ju\ahom.

Il- Konsumatur

X’ta]sbu li tfisser meta ng]idu li qedg]in ng]ixu f’so`jetà konsumeristà?

Min jixtri jew i]allas g]al xi prodott jew xi servizz fis-so`jetà, x’jissejja]?

4

L-EDUKAZZJONI TAL-KONSUMATUR

5

Il-konsumatur huwa kull bniedem li lest li j]allas / jixtri g]al xi prodott jew servizz mog]ti lilu.

L-oppost ta’ produttur.

Illum a]na nistg]u nixtru mhux biss mill-]wienet i\da minn fuq katalogi u minn fuq l-internet (online shopping) u anke teleshopping.

Min hu l-konsumatur?

6

Video Clip

7

Meta persuna tixtri tinvolvi t-trasferiment ta’ flus.

Il-flus ji[ru minn id g]all-o]ra f’\ew[ pro`essi li ma jispi``aw qatt.

I`-¬iklu tal-Konsum I`-¬iklu tal-Produzzjoni

Individwi jew familji jaqilgħu l-flus mill-ħidma li huma jwettqu. B’dawn il- flus jixtru prodotti u servizzi .

Il- maġoranza ta’ dawk li jieħu sehem fil-produzzjoni ta’ oġġett jew servizz, jieħdu kumpens finanzjarju tal-ħidma tagħhom mill- prezz ta’ l-oġġett mibjugħ.

8

F’]in jew ie]or kul]add imur jixtri.

Il-konsumatur jista’ jkun individwu li jmur jixtri o[[ett wie]ed jew kumpanija li tixtri diversi li prodotti u servizzi bi ]sieb li ter[a tbieg] l-o[[etti mixtrija ta]t xi forom o]ra.

E\empju: il-furnar jixtri d-dqiq biex ikun jista’ ja]mieh f’]ob\ u wara jbieg] l-]ob\ lill-klijenti tieg]u; waqt li l-individwu jixtri l-]ob\ g]all-u\u tieg]u.

Il-konsumatur jew ix-xerrej, jipprova jixtri l-a]jar servizz jew prodott bl-inqas prezz possibli.

Is-so`jetà je]tie[ li tipprote[i kemm il-bejjieg] kif ukoll il-konsumatur.

9

Il-konsumatur g]andu dritt li jixtri u dmir li j]allas g]all-prodott jew servizz.

Il-bejjieg] jintrab mal-konsumatur fuq tliet kondizzjonijiet:

Li l-prodott jew s-servizz ikun tajjeb

Li jaqdi l-funzjoni tieg]u tajjeb

Li jaqbel mad-deskrizzjoni mog]ti lill-konsumatur (trade description)

10

}afna drabi naraw lill-konsumatur jew i]oss li m’g]andux sa]]a ji[[ieled g]ad-drittijiet tieg]u, jew inkella, ma jkunx jaf x’inhuma d-drittijiet tieg]u.

L-G]aqda tal-Konsumaturi (li tinsab il-Belt), toffri informazzjoni, tg]allem u tg]in lill-konsumatur.

11

Ma’ l-istudent ta’ ]dejk (in pairs) semmi 3 drittijiet u 3

dmirijiet li g]andu l-konsumatur.

12

ID-DRITTIJIET TAL-KONSUMATUR

Id-dritt g]all-informazzjoni

Id-dritt g]all-g]azla – (biex ikun jista’ jqabbel il-prezzijiet u l-kwalita’)

Id-dritt g]as-sigurtà

Id-dritt li l-konsumatur isemma le]nu

Id-dritt g]all-edukazzjoni tal-konsumatur

Id-dritt g]all-b\onnijiet ba\i`i

Id-dritt g]all-kumpens

13

Id-dritt g]all-ambejnt b’sa]]tu

Li l-prodott ikun ta’ kwalità tajba, sikur u [enwin

Li l-prodott ikollu tiketti miktubin b’mod `ar u bl-ingwa internazzjonali b]all-Ingli\

Li l-prodott ji[i bid-data ta’ l-iskadenza u li din ma tkunx irran[ata

Jekk hu prodott ta’ l-ikel, dan g]andu ji[i bl-ingredjenti imni\\lin u t-tabella tan-nutrizzjoni tidher fuq il-pakektt, kif ukoll il-Best Before Date

Dritt g]ar-rimedju f’ka\ li l-prodott ikun difettu\

14

Dritt g]all-garanzija u g]all-ir`ivuta fi\kali

Garanzija bil-fomm mhix garanzija quddiem il-li[i Maltija.

Konsumatur je]tie[ kuntratt jew dokument bil-miktub, e\empju sena garanzija fuq il-parti u x-xog]ol (parts and labour).

Granzija

Legali Kummer`jali

to]loq il-li[i jag]tihielek tal-]anut

(e\: titlob kumpens) (\mien defenit, e\: tiswija b’xejn)

15

B]ala konsumaturi, g]andna nassiguraw ru]na li l-prodotti ma jkunux ta’ periklu g]al sa]]itna.

Qabel ma nixtru prodott g]andna dejjem infittxu CE mark.

(‘European Conformity’)

Inkunu `erti li [ie i``ekjat mill-Malta Standards Authority – entità governativita; responsabbli g]al verifikazzjoni u spezzjoni ta’ prodotti li jinbieg]u fis-suq Malti.

Meta nixtru minn fuq l-internet, teleshopping u minnbieb bieb (door-to-door) ma jkollniex `ans ne\aminaw.

Il-konsumatur g]andu `-`ans ta’ 15-il [urnata (Cooling Off Period) biex jirritorna l-o[[ett lura.

16

DMIRIJIET TAL-KONSUMATUR Noqg]odu attenti li l-prezz li nkunu qeg]din in]allsu

ikun jirrifleti l-valur veru

Ti``ekja d-data tal-iskadenza qabel ma tixtri l-prodott

Ti``ekja li l-prodott jkun jiffunzjona sew u li huwa f’kundizzjoni tajba qabel ma tixtri

Ti``ekja jekk il-prodott ji[i b’garanzija mieg]u, din tkun imtliet kif suppost skond il-li[i

Ti``ekja li l-prodott ikun issi[illat sew

Qabel ma tu\a l-prodott g]andek taqra sew l-istruzzjonijiet biex ma tag]milx ]sara lil prodott

17

META HU JUM IL-KONSUMATUR?

15 ta’ Marzu - Jum il-Konsumatur

18

Illum il-[urnata l-konsumatur huwa protett mill-li[i:

Consumer Affairs Act li bdiet ta]dem fl-1994 u [iet emendata fl-2001.

Din il-li[i tirregola l-li[ijiet tal-bejg] li jaffetwaw il-bejjieg]a u x-xerrejja.

Tipprote[i lill-konsumaturi mir-reklamar qarrieqi u bejg] ta’ prodotti difettu\i.

19

Bis-sa]]a ta’ din il-li[i twaqqaf il-Kunsill tal-Konsumatur.

Dan hu entità indipendenti mill-gvern. Ix-xog]ol prin`ipali tieg]u hu li jag]ti pariri u jara li jsir ‘fair trading’.

Il-Kunsill tal-Konsumatur waqqaf ukoll it-Tribunal tal-Konsumatur.

Il-post fejn il-konsumatur jista’ jmur u jippre\enta l-ilment tieg]u jekk ma jkunx sodisfatt mill-prodott jew servizz li xtara u u li l-valur tieg]u ma jkunx jaqbe\ il-prezz ta’ 4,000 ewro.

20

Semmi xi eżempji ta’ ilmenti tal- konsumatur.

21

L-edukazzjoni hija arma importanti

f’idejn il-konsumatur, g]ax permezz tat-tag]lim u informazzjoni, il-konsumatur ikun jaf id-drittijiet tieg]u u jag]mel g]a\la a]jar.

G]aliex hija importanti l-edukazzjoni g]all-konsumatur?