opracował Dawid Rosół Na zdjęciu: ikony lat 50. na Świecie (Marilyn Monroe) i w Polsce (Władysław Gomułka)

22.07.1952 konstytucja PRL

W 1947 uchwalono tzw. małą konstytucję. W 1949 roku rozpoczęto przygotowywanie projektu pełnej konstytucji. W styczniu 1952 r. gotowy projekt poddano „ogólnonarodowej dyskusji” (jak podawano później wzięło w niej udział 11 mln Polaków). W tym czasie projekt wysłano do Moskwy. Stalin naniósł na nim swoje poprawki. Próbną wersję uzupełnił jeszcze Bolesław Bierut.

wzór: konstytucja ZSRR z 1936 r.

„Polska Rzeczpospolita Ludowa jest państwem demokracji ludowej (…) [w którym] władza należy do ludu pracującego miast i wsi”

z artykułu 1 konstytucji:

1953 śmierć Stalina

W marcu 1953 roku w Moskwie zmarł Józef Stalin. Oficjalnie podano, że przyczyną śmierci był wylew. Pojawiły się jednak plotki o zabójstwie (Stalin prawdopodobnie przygotowywał kolejną „czystkę”). Ta śmierć (wbrew nadziejom wielu) nie tylko nie spowodowała liberalizacji, ale jeszcze wzmocniła kult Stalina. W PRL-u Bierut z Cyrankiewiczem nadal rządzili żelazną ręką.

*

* dla uczczenia Stalina w 1953 r. Katowice przemianowano na Stalinogórd; do oryginalnej nazwy powrócono w 1956 r.

1956 XX zjazd KPZR

„(…) Terror ten [stalinowski] był faktycznie skierowany nie przeciwko resztkom rozbitych klas wyzyskiwaczy, lecz przeciwko uczciwym pracownikom partii i państwa radzieckiego. (…)”

Nikita Chruszczow

Po śmierci Stalina w ZSRR rozpoczęła się walka o władzę, z której zwycięsko wyszedł Nikita Chruszczow – nowy I Sekretarz Komunistycznej Partii Związku Radzie-ckiego. W 1956 roku, podczas XX zjazdu KPZR Chruszczow wystąpił z referatem potę-piającym Józefa Stalina. Ta niespodziewana krytyka przyniosła zmiany w Polsce i na Węgrzech. Z Moskwy nie wrócił już do Polski Bolesław Bierut, który nie wpisywał się w nową politykę prowadzoną przez komunistów. Oficjalnie zmarł na zawał serca.

z przemówienia Chruszczowa w 1956 r.

Nikita C

hru

szczow

p

rzywó

dca ZSR

R w

latach 1

95

3-1

96

4

1956 rewolucja na Węgrzech

Zmiany w Moskwie oraz wy-darzenia roku 1956 w Polsce (patrz następne slajdy) dopro-wadziły do wybuchu rewolucji na Węgrzech. Węgierskie władze szybko poparły protestujące społeczeń-stwo. Ogłoszono neutralność kraju i jego wystąpienie z Układu Warszawskiego. W odpowiedzi władze radzieckie zdecydowały o inwazji. 60 tys. żołnierzy Armii Czerwonej ru-szyło na Budapeszt. Węgrzy, którzy nie otrzymali pomocy z Zachodu, skapitulowali po tygodniu walk.

czerwiec 1956 wydarzenia

w Poznaniu

„Każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się podnieść rękę przeciwko władzy ludowej, niechaj będzie pewny, że mu tę rękę władza ludowa odrąbie.”

Józef Cyrankiewicz, 29 czerwca 1956

/do protestujących/

zobacz więcej:

http://www.czerwiec56.ipn.gov.pl/

/28 czerwca 1956 roku robotnicy zakładów im. H. Cegielskiego (największego zakładu w Poznaniu) rozpoczęli protest; kiedy do protestujących przyłączyli się pracownicy innych zakładów i mieszkańcy Poznania obok haseł ekonomicznych pojawiły się hasła wolnościowe, antykomunistyczne i antyradzieckie; liczbę protestujących szacowano na sto tysięcy; bezsilne władze zdecydowały o wprowadzeniu do miasta wojska (w tym dywizji pancernych); rozpoczęto walki z robotnikami; w ciągu dwóch dni brutalnie spacyfikowano protesty;

czerwiec ‘56 był pierwszym wielkim kryzysem społecznym w okresie PRL-u

październik 1956 Władysław Gomułka I sekretarzem KC PZPR

Po śmierci Bieruta (marzec ’56) i wydarzeniach poznańskich (czerwiec ‘56) w Polsce narastało napięcie społeczne. Obawiający się wybuchu kolejnych protestów Chruszczow przybył w październiku 1956 do Warszawy. W kierunku miasta posuwały się też stacjonujące w Polsce oddziały Armii Czerwonej. Do walk, ani rewolucji jednak nie doszło. Napięcie zostało rozładowane przez wybór na I Sekretarza KC PZPR popularnego w spo-łeczeństwie Władysława Gomułki. W kraju rozpoczęły się reformy, nazywane odwilżą gomułkowską bądź destalinizacją.

rezygnacja z przymusowych kołchozów

uwolnienie prymasa Wyszyńskiego

powrót ostatnich zesłańców z ZSRR

ustalenie zasad stacjonowania Armii Czerwonej w Polsce

rehabilitacja skazanych w okresie stalinizmu

umowa państwo - Kościół

(29 tys.)

wyrzucenie większości Rosjan z armii polskiej

(1,5 tys.)

zwolnienie z więzień niewinnie skazanych (35 tys.)

ukaranie największych zbrodniarzy komunistycznych

odwilż 1956-7

koniec