Upload
adri-martens
View
229
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Citation preview
HV-Midden-Holland
1
Vensters uit de Humanistische Canon
www.humanistischecanon.nl
Bespreking: 6 mei 2014
Inleider: Peter de Wit
Venster Levensbeschouwing en politiek
Tijdsperiode Heden
Thema Een complexe grens
Humanistische thema's in de politiek Doorkijkjes op
Homohuwelijk
Euthanasie
Benno Premsela
HV-Midden-Holland
2
Agenda
1. Het voorafje
2. Het venster Een complexe grens De scheiding van kerk en staat
3. Twee humanistische thema’s bij uitstek Homohuwelijk
Euthanasie
4. Een humanistische politieke meetlat 2012 – landelijke verkiezingen 2014 – Europese verkiezingen
5. Afsluiting de relevantie
Oranje kantlijn: de Canon Groene kantlijn: eigen bronnen
HV-Midden-Holland
3
Het voorafje
Het namenrondje
HV-Midden-Holland
4
Het voorafje
De Canon
35 Vensters geschiedenis en actualiteit
verder lezen
‘Het’ humanisme ligt nergens vast
is historisch veranderlijk
Attentie de thema’s
o zijn belangrijk in de geschiedenis van het humanistisch denken
MAAR: het georganiseerd humanisme o kan zich de thema’s uit de Canon niet toe-eigenen o elk thema kan ook in andere levensbeschouwingen voorkomen
impliciet en expliciet humanisme
HV-Midden-Holland
5
Het voorafje
Drie hoofdlijnen in de Canon
1. uitgangspunt: kritisch denken denken vanuit menselijke vermogens 2. streven: een politiek-moreel streven sociale rechtvaardigheid 3. ideaal: ontplooiing van het individu
Eigentijds Humanisme
Drie pijlers van het HV-humanisme de combinatie van deze drie hoofdlijnen
o zelf denken o samen leven o persoonlijke ontplooiing
HV-Midden-Holland
6
Levensbeschouwing en politiek
Vraag vooraf
De Nederlandse democratie Bent u zélf tevreden over het functioneren van de Nederlandse democratie ? ja nee
De wankele democratie recent uitgekomen boek van Carolien van Ham e.a., 2014
hun conclusie: o de legitimiteitscrisis van de politiek is een mythe o sla geen alarm over de democratie o percentage Nederlanders dat tevreden is over de Nederlandse
democratie is toegenomen
1975: 65% 1980: 55% 1985: 60% 1990: 75% 1995: 75%
2000: 78% 2005: 70% 2010: 78% 2012: 78% (Bron: Trouw 17 april 2014)
HV-Midden-Holland
7
Levensbeschouwing en politiek
Hoe verhouden die twee zich tot elkaar ?
Levensbeschouwing hoe begrijpen we de wereld
o en wat betekent dat voor ons wat we doen
Politiek hoe organiseren we ons samenleven
Drie Humanistische uitgangspunten bij een complexe grens 1. scheiding van kerk en staat
o overheid: niet bemoeien met inhoud van levensbeschouwingen 2. ieder individu heeft levensbeschouwelijke vrijheid
o levensbeschouwelijke principes niet opleggen aan individuen die deze niet delen 3. basisrechten in een democratie
o partijen houden zich met name aan de vrijheid van het individu niet: de dictatuur van de meerderheid wel: vrijheid van levensbeschouwing
o solidariteit: rechtvaardigheid voor het individu
HV-Midden-Holland
8
Levensbeschouwing en politiek
Humanisten in het politieke spectrum
Geen humanistische politieke partij zitten zowel links als rechts in het spectrum
o zowel liberaal als sociaaldemocratisch met elkaar eens over de doelen verschillen van mening over de middelen
belangrijke politieke thema’s voor humanisten o gelijke rechten: homo’s en vrouwen o zelfbeschikking: abortus, euthanasie
Boodschap van de Canon politiek moet levensbeschouwing ruimte geven
o géén levensbeschouwelijke principes opleggen aan de rest Discussievraag: wat als ultieme waarden botsen ?
o hoofddoekjes o kinderen niet inenten o bescherming ongeboren kind
HV-Midden-Holland
9
Levensbeschouwing en politiek
Europa Elisabeth 1: 1563 – Anglicaanse kerk staatsgodsdienst
Scheiding van kerk en staat 1) een staatsgodsdienst
o Engeland, Denemarken privileges voor één bepaalde kerk kerk benoemd leden in huis van afgevaardigden
2) coöperatie tussen kerk en staat o Nederland, België, Duitsland: onvolledige scheiding o gelijkstelling van godsdiensten in grondwet 1848 1579: Nederduitse Hervormde Kerk
godsdienstlessen op openbare scholen (1920) afsluitende bede in troonrede, ‘God zij met ons’ op muntstuk zondagswet, winkeltijdenwet
3) seculiere staat o Frankrijk, Turkije, Portugal o volledige scheiding:
geen godsdienstles op school, wel ethiek en filosofie geen religieuze uitingen in publieke ruimten
HV-Midden-Holland
10
De verhouding kerk en staat
College van B&W – Amsterdam-1
Vier principes in de praktijk 1) scheiding kerk en staat 2) het gelijkheidsbeginsel 3) de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging 4) de neutraliteit van de overheid
Scheiding kerk en staat geen institutionele zeggenschap in de verhouding kerk en staat
schrijven elkaar geen regels voor o dit is een afspraak, geen wettelijke regeling o staat niet in de grondwet
Het gelijkheidsbeginsel artikel 1 Grondwet
allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld o discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras,
geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan
HV-Midden-Holland
11
De verhouding kerk en staat
College van B&W – Amsterdam-2
De vrijheid van godsdienst en levensovertuiging 17e en 18e eeuw: tolerantie
o in publieke sfeer blijft overheid bevoegd regels te stellen openbare godsdienstoefeningen alleen Hervormde Kerk de Hervormde Kerk krijgt financiële steun voor o.a. predikanten in private sfeer: vrijheid van godsdienstoefening
1848: vrijheid van godsdienst in de grondwet o overheid moet alle godsdiensten gelijk behandelen
gaat niet zonder slag of stoot: o.a. de schoolstrijd (1917)
1983: vrijheid van godsdienst en levensovertuiging
artikel 6 Grondwet o het recht zijn godsdienst of levensovertuiging vrij te belijden
individueel of in gemeenschap met anderen behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet
komt mede tot stand onder invloed van: Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
HV-Midden-Holland
12
De verhouding kerk en staat
College van B&W – Amsterdam-3
Neutraliteit van de overheid de overheid mag geen partij kiezen
o wat je aan de één toestaat (verbiedt), moet je ook de ander toestaan (verbieden)
De uitwerking in de praktijk 1) exclusieve neutraliteit o levensbeschouwing en religie worden geheel uitgesloten uit de publieke sfeer o heeft nooit in Nederland bestaan
2) inclusieve neutraliteit o overheid behandelt religie en levensovertuiging gelijk o geeft ruimte aan culturele, religieuze en levensbeschouwelijke diversiteit
3) compenserende neutraliteit o geeft steun aan religieuze en levensbeschouwelijke groeperingen om gelijk
geëquipeerd te zijn de gelijktrekking van de humanistische zuil na 1983 steun aan moskeekoepels en migrantenkerken argument: sociale cohesie – erbij horen en mee doen
HV-Midden-Holland
13
Levensbeschouwing en politiek
Discussie
De scheiding van kerk en staat is geen wettelijke regel van belang zijn artikel 1 en 6 van de Grondwet o De Canon:
ieder individu heeft levensbeschouwelijke vrijheid géén levensbeschouwelijke principes opleggen aan anderen
o de B&W nota: inclusieve en compenserende neutraliteit de gemeente behandelt religie en levensovertuiging gelijk geeft ruimte aan diversiteit
o de Europese Humanistische Federatie de staat moet neutraal zijn (seculier-zijn is niet anti-religieus-zijn) de staat moet wederzijds tolerantie verzekeren geloofsstandpunten waar we het niet met elkaar eens over zijn moeten buiten het publieke debat blijven
Discussievraag vindt u het EHF (Franse) seculiere model voor ook Nederland verkieselijker ?
HV-Midden-Holland
14
Euthanasie
Een goede dood
HV pleit voor: menswaardig leven
én menswaardig levenseinde
HV is gelukkig met de euthanasiewet (2001) maar . . . er zijn lacunes in wetgeving en in interpretatie
Wetgeving euthanasie is strafbaar
o tenzij de arts aan de zorgvuldigheidseisen heeft voldaan
HV: het gaat niet over moord
Interpretatie de wetstekst specificeert de aard van het lijden niet
o en kan dus breed geïnterpreteerd worden
de meeste gevallen gaan om fysiek ondraaglijk en uitzichtloos lijden o HV: lijden kan ook geestelijk, psychisch of existentieel zijn
HV-Midden-Holland
15
Euthanasie
Legale hulp bij zelfdoding
HV wil stervenshulp legaliseren uitgangspunt is individuele zelfbeschikking
o ook bij het levenseinde
behoefte zorgzaam en liefdevol om te gaan met stervenshulp o voorkom onwaardig sterven o het is niet eenvoudig zelf dodelijke middelen te vergaren o het belang van begeleiding en ondersteuning
HV wil de zelfgekozen dood bespreekbaar houden het maatschappelijk draagvlak voor legale hulp vergroten
o voltooid leven erkenning van existentieel lijden
o langdurig en ondraaglijk psychisch en psychiatrisch lijden o dementie
Hulp bij zelfdoding dient mogelijk te zijn mits voldaan is aan duidelijke zorgvuldigheidseisen
HV-Midden-Holland
16
Homohuwelijk
Openstelling van het burgerlijk huwelijk
Critici in de jaren tachtig COC aanvankelijk geen voorstander
o de individuele vrijheid tot het kiezen van een eigen (seksuele) levensstijl
homohuwelijk is aanpassen aan de heteronorm o huwelijk heeft illusie van duurzaamheid o huwelijk maakt je afhankelijk van elkaar
Homohuwelijk (2001) paradepaartje voor humanistisch Nederland
o vijftien jaar lobby en parlementair debat
staat hoog op de humanistische agenda o gelijke behandeling en gelijkberechtiging van iedere mens o ongeacht zijn sekse, seksualiteit, religie of etniciteit
Laatste nieuws scholen mogen leraren niet meer ontslaan of weigeren omdat ze praktiserend homo zijn
o Tweede Kamer heeft de ‘enkele-feit-constructie’ afgeschaft (april 2014)
HV-Midden-Holland
17
Humanistische politieke meetlat
Verkiezingen 2012
De meetpunten humanistische waarden
o vrijheid o verantwoordelijkheid o zelfbeschikking o gelijkwaardigheid
Ineke de Vries levensbeschouwing heeft óók een maatschappelijke kant
o streven naar een humane samenleving waarin mensen zich kunnen ontplooien o verantwoordelijkheid voor hun eigen leven én voor de samenleving als geheel
bij een Europa van waarden en democratie o de bescherming van de fundamentele vrijheden is leidend o niet de toestand van de economie overbenadrukken
zelf verantwoordelijk zijn voor het eigen leven o een appel daarop is belangrijk
HV-Midden-Holland
18
Humanistische politieke meetlat 2012
De vraagpunten in 2012 (landelijke verkiezingen) VVD D’66
Groen links PvdA SP CDA
1. fundamentele vrijheden ½ ½
2. een menselijke economie ½ ½ ½ ½
3. Europa van waarden en democratie ½ ½ ½
4. scheiding kerk en staat O ½
5. gelijke rechten ½
6. duurzaam in woord en daad ½
7. medisch-ethische zelfbeschikking ½ O O
8. menswaardig vreemdelingen/asiel beleid
9. privacy bescherming ½ ½ ½ O
10. echte zorg ½
11. creatief burgerschap ½ ½ ½
12. onderwijs als fundament ½ ½ ½ ½
13. ontwikkelingssamenwerking ½
= ja
½ = deels
= nee 0 = onbekend
HV-Midden-Holland
19
Humanistische politieke meetlat 2014
Europese Verkiezingen 2014
De meetpunten 1. mensen zonder een religie net zo behandelen als mensen met een religie 2. het aantasten van onze privacy schiet te ver door 3. homohuwelijk: in één lidstaat getrouwd, in alle lidstaten erkend! 4. er moet openbaarheid zijn over lobby's, waaronder religieuze lobby's 5. abortus moet in heel Europa legaal en toegankelijk zijn 6. euthanasie voor wilsbekwamen moet legaal en toegankelijk zijn in alle lidstaten 7. subsidies, regelgeving en belastingen moeten een groene economie stimuleren 8. aantasting van de persvrijheid moet door Europese landen worden bestreden 9. het asiel- en vreemdelingenbeleid moet humaner: eerlijke spreiding over de
lidstaten, een menswaardige behandeling en bescherming van mensenrechten 10. wetgeving die de mogelijkheid van religiekritiek beperkt (zoals het verbod op
godslastering) moet in alle lidstaten worden afgeschaft 11. wetenschappelijk onderzoek (zoals stamcelonderzoek) moet niet beperkt
worden door religieuze deelbelangen maar is onafhankelijk en vrij
HV-Midden-Holland
20
Afsluiting
Brengen deze thema’s mijn denken verder ?
Drie uitgangspunten scheiding van kerk en staat
levensbeschouwelijke vrijheid
basisrechten in de democratie
De Amsterdamse praktijk inclusieve en compenserende neutraliteit
Euthanasie de wettekst kan breed geïnterpreteerd worden
Homohuwelijk gelijke behandeling en gelijkberechtiging van iedere mens
Politieke meetlat uitgaan van humanistische waarden
Volgende bijeenkomst op dinsdag 3 juni Thema: Vrijdenken
Dank voor uw belangstelling en bijdrage aan de discussie
Een vrijwillige bijdrage van 2 euro stellen we zeer opprijs pdw/mei 2014