CHEMISTRY

BY K.SURYA SAGAR

హరిత రసాయనశాస్త్రం� :- పర్యా�వరణానికి ఏమాత�� హాని కలు�గక��డా రసాయన పదార్యా� లున�

స్త్రం�శ్లే�షిం�చు�ట మరియ� విషపూరిత వ�ర్యా� లు� ర్యాక��డా లేదా తక�(వ పరిమాణాలులో విడు�దలుయ్యే� విధం�గా వివిధం పద/త�లున� ర0పొం�దిం�చే

శాస్త్రం�.

పాల్ అనసా7 స్ హరిత రసాయనశాసా నికి కొని: పా; థమిక నియమాలున� ర0పొం�దిం�చాడు�. కన�క ఇతనినిహరిత రసాయనశాస్త్రం

పితామహBనిగా పేర్కొ(నవచు�Eన�.

ప్రా� థమిక నియమాలు:- పాల్ అనాసాG స్ మరియ� జాన� వార:ర్ అనే శాస్త్రంవేత7లు� కొని: నియమాలున� ర0పొం�దిం�చార�. 1. వ�ర� ఉప ఉతNనా:లు పరిమాణాని: కనిషG సా� యికి తగ్గింQ�చాలి. 2. వ�ర�� విడు�దలైన తర్యాTతదానిని తీసివేయడు� లేదా తిరిగ్గిం ఉపయోగ్గిం�చుడు� క�టే అస్త్రంలు� ఆ వ�ర�� విడు�దలు కాక��డా చు0డాలి. 3. విష రహిత, ప;మాదరహిత కి]యాజనకాలున� ఎం�చు�కోవాలి. వాటి న��డి విషరహిత , అధిక ప;భావవ�తమైన కి]యాజనా�లున� ర0పొం�దిం�చాలి. 4. విషరహిత, తక�(వ విషపూరిత రసాయన స్త్రం�శ్లే�షణలున� ర0పొం�దిం�చాలి. మరియ� అధిక దింగ�బడి పొం�దాలి. 5. కాలు�ష� రహిత , స్త్రం�రక్షితమైనదాj వణిని ఉపయోగ్గిం�చాలి. ఉదా:- నీర�. 6. సాధారణ�గా వేడి చేసే పద/త�లుక� బద�లు� మైకో] తర�గాలుతోగానీ , అతి ధంTన�లుతోగానీతాడున� చేసి చుర�పూరిp చేయాలి. 7. స్త్రంరైన స్త్రంమయ�లో ఉతNనా:లున� గ�రిp�చుడు� , విశ్లే�షణ చేయడు�దాTర్యా ఉప ఉతNనా:లు ఏర్యాNట�న� నివారి�చువచు�E. 8. రసాయన ప;మాదాలు� జరగక��డా రసాయన పదార్యా� లు ర0ప�న� ర0పొం�దిం�చుడు�.

హరిత సం�శ్లే�షణ:- ఉ�డాలిrన లుక్షణాలు�. 1.% దిగుబడి / దిగుబడిశాత� :- దింగ�బడి శాత� అధిక�గా ఉ�టే అపుడు� ఆ చుర� హరిత చుర� అవుత��దిం.

పా; యోగ్గింక ఉతNన: పరిమాణ� % దింగ�బడి / దింగ�బడి శాత� = ____________________ X 100 సైదా/ �తిక ఉతNన: పరిమాణ� పైఫార�yలా న��డి ఒక విషయ� స్త్రంNషG�గా తెలు�స్త్రం�7 �దిం. అదేమిట�టే ఒక చుర�లో ఒక మోల్ కి]యాజనక�పూరిpగా ఒకమోల్ ఉతNన:�గామారితే అటిG చుర�లో దింగ�బడి శాత� 100. ఈచుర�లో వ�ర� పదార�� శాత� స్త్రం�నా: అనగా ఒకే ఒక ఉతNన:� ఏరNడు�త��దిం. కన�క% దింగ�బడి 100 ఉ�డే విధం�గా చుర�న� ర0పొం�దిం�చాలి. 2. % పరమాణ వినియోగు� :- ఒక చుర� ఎం�తమేరక� హరిత చుర� అవుత��దో % పరమాణ� వినియోగ�దాTర్యా గ�రిp�చువచు�E. ఉతNన: అణ�భార� % పరమాణ� వినియోగ� = ------------------------------------- X 100 ఉతNన: అణ�భార� + వ�ర� పదార�� అణ�భార� చుర�లో ఒక వేళ వ�ర� పదార�� ఏరNడుక��టే % పరమాణ� వినియోగ� 100 అవుత��దిం.

3. % పరమాణ� ఎంకానమీ:-

R.A. షెలు�న� ప;కార�

ఉతNన: పరమాణ�వులుభార� % పరమాణ� ఎంకానమీ = ---------------------------------- X 100 చుర�లోవాడిన అని: కి]యాజనకాలుభార�

చుర�లో వినియోగ్గిం�చిన కి]యాజనకాలునీ: ఉతNనా:లు�గామారితే ఆ చుర�లో %

పరమాణ� ఎంకానమి 100 అవుత��దిం.

సాధారణ�గా రసాయన చుర�లులోపునరమరిక చుర�లు� , స్త్రం�కలున చుర�లు� హరిత చుర�లు�అవుతాయి.

1. పునరమరిక చుర�లు� (Rearrangement Reactions) :- ఈచుర�లులో పరమాణ� ఎంకానమిశాత� 100 ఉ�ట��దిం. ఎం�ద�క�టే ఈ రకమైన చుర�లులో పరమాణ�వులు� లేదా స్త్రంమ0హాలు� పునరమరిక చెం�దిం వేర్కొక అమరిక గలు ఉతNనా:ని: ఏరNర�సా7 యి. ఈచుర�లో ఏ విధంమైన ఉప ఉతNనా:లు� ఏరNడువు. కన�క % ఎంకానమి 100 ఉ�ట��దిం. ఉదా:- క్లై�స్త్రంన� పునరమరిక. ఈచుర�లో ఎంల్లై�ల్ ఫినైల్ ఈథర్ 2- ఎంల్లై�ల్ ఫినాల్ గాపునరమరిక చెం�ద�న�.

OH

200ºC 4-5 atm

సం�కలున చర�లు:-

ఈచుర�లులో కి]యాజనకాలునీ: ఒకదానితో ఒకటి స్త్రం�కలున� చెం�దిం కేవలు� ఒక ఉతNనా:ని: మాత�మే ఏరNర�సా7 యి . కన�క అని: స్త్రం�కలున చుర�లులో % పరమాణ� ఎంకానమీ 100 ఉ�ట��దిం. 1. CH3-CH=CH2+Br2 CCL4 CH3-CH-CH2 Br Br 1-Propene 1,2-di Bromo Propane 2. CH3-CH=CH2 + HBr CH3-CH-CH3

Br 1-propene 2-Bromo propane

పెరిసైక్లి�క్ చర�లు:- ఈ రకమైన చుర�లులోపాత బ�ధాలు� విచిEన:� కావడు� కొత7 బ�ధాలు� ఏరNడుడు� ఏక కాలు�లో జర�గ�తాయి. వీటిలో క0డా ఉప ఉతNనా:లు� ఏరNడువు. కన�క% ఎంకానమి 100 గమని�చు వచు�Eన�. ఉదా:- – డీల్r ఆలు�ర్ చుర�.