دادخواه

تاثیر فناوري اطالعات/کاربرد

دادخواه

1 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

اقتصاد و تجارت الکترونیکی

2 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

E-Commerce / E-Business

تجارت الکترونیکیElectronic Commerce (E-Commerce)انجام تجارت کاال و خدمات با استفاده از ارتباطات راه دور و ابزارهاي مبتنی بر آن

کسب و کار الکترونیکیElectronic Business (E-Business)اجراي کسب و کار با استفاده از ارتباطات راه دوراز معناي وسیع تري نسبت به تجارت الکترونیکی برخوردار است عالوه بر خرید و فروش شامل ارائه خدمات به مشتریان، همکاري با شرکاي بنگاه و

اجراي معامالت در یک سازمان است

گاهی کسب و کار الکترونیکی با فرمول زیر بیان می شود:EB = EC + BI + CRM + SCM + ERP

تجارت الکترونیکیElectronic Commerce (E-Commerce)انجام تجارت کاال و خدمات با استفاده از ارتباطات راه دور و ابزارهاي مبتنی بر آن

کسب و کار الکترونیکیElectronic Business (E-Business)اجراي کسب و کار با استفاده از ارتباطات راه دوراز معناي وسیع تري نسبت به تجارت الکترونیکی برخوردار است عالوه بر خرید و فروش شامل ارائه خدمات به مشتریان، همکاري با شرکاي بنگاه و

اجراي معامالت در یک سازمان است

گاهی کسب و کار الکترونیکی با فرمول زیر بیان می شود:EB = EC + BI + CRM + SCM + ERP

3 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

E-Business

EB = EC + BI + CRM + SCM + ERP

کسب و کار الکترونیکیElectronic Business (EB)

تجارت الکترونیکی(EC)Electronic Commerce

هوشمندي تجاريBusiness Intelligence (BI)

مدیریت ارتباط با مشتريCustomer Relationship Management (CRM)

مدیریت زنجیره تامینSupply Chain Management (SCM)

برنامه ریزي منابع بنگاه(ERP)Enterprise Resource Planning

EB = EC + BI + CRM + SCM + ERP

کسب و کار الکترونیکیElectronic Business (EB)

تجارت الکترونیکی(EC)Electronic Commerce

هوشمندي تجاريBusiness Intelligence (BI)

مدیریت ارتباط با مشتريCustomer Relationship Management (CRM)

مدیریت زنجیره تامینSupply Chain Management (SCM)

برنامه ریزي منابع بنگاه(ERP)Enterprise Resource Planning

4 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

هوشمندي تجاريBusiness Intelligence (BI)

هوش تجاري مجموعه تواناییها، تکنولوژي ها، ابزارها و راهکارهایی است که به درك بهتر. مدیران از شرایط کسب و کار کمک می نماید

ابزارهاي هوش تجاري، دیدگاه هایی از شرایط گذشته، حال و آینده را در اختیار افراد قرارو اطالعات مورد نیاز مدیران در هر سطح، در لحظه و با کیفیت باال در اختیار آنها می دهند

. قرار خواهد گرفت

مدیریت ارتباط با مشتريCustomer Relationship Management (CRM)

CRM بخشی از استراتژي یک سازمان جهت شناسایی مشتریان، راضی نگهداشتن آنها و. تبدیل آنها به مشتري دائمی می باشد

با بهره گیري ازCRM، ارتباط مشتریان با سازمان و نیازمندي هاي آنها مورد بررسی و.تجزیه و تحلیل اصولی قرار می گیرد

CRM درواقع فرایندي است جهت گردآوري و یکپارچه سازي اطالعات به منظور بهره. برداري مؤثر و هدفدار از آنها

این اطالعات می تواند در رابطه با مشتریان، فروش، بازاریابی مؤثر، حساسیت و یا نیازهاي.بازار باشد

هوشمندي تجاريBusiness Intelligence (BI)

هوش تجاري مجموعه تواناییها، تکنولوژي ها، ابزارها و راهکارهایی است که به درك بهتر. مدیران از شرایط کسب و کار کمک می نماید

ابزارهاي هوش تجاري، دیدگاه هایی از شرایط گذشته، حال و آینده را در اختیار افراد قرارو اطالعات مورد نیاز مدیران در هر سطح، در لحظه و با کیفیت باال در اختیار آنها می دهند

. قرار خواهد گرفت

مدیریت ارتباط با مشتريCustomer Relationship Management (CRM)

CRM بخشی از استراتژي یک سازمان جهت شناسایی مشتریان، راضی نگهداشتن آنها و. تبدیل آنها به مشتري دائمی می باشد

با بهره گیري ازCRM، ارتباط مشتریان با سازمان و نیازمندي هاي آنها مورد بررسی و.تجزیه و تحلیل اصولی قرار می گیرد

CRM درواقع فرایندي است جهت گردآوري و یکپارچه سازي اطالعات به منظور بهره. برداري مؤثر و هدفدار از آنها

این اطالعات می تواند در رابطه با مشتریان، فروش، بازاریابی مؤثر، حساسیت و یا نیازهاي.بازار باشد

5 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مدیریت زنجیره تامینSupply Chain Management (SCM)

مدیریت منابعی که جهت برآوردن نیاز مشتري براي محصول و یا سرویس شما استفاده. میشوند

مدیریت زنجیره تامین تلفیقی است از هنر و علم که در جهت بهبود دسترسی به مواد اولیه ,.ساخت محصوالت و یا خدمات و انتقال آن به مشتري بکار میرود

SCM بخش می باشد که در ادامه به توضیح آن میپردازیم 5شامل بر:1-ارجاع-5ارسال-4تولید-3منابع-2برنامه ریزي

برنامه ریزي منابع بنگاه(ERP)Enterprise Resource Planning

سیستمی جامعی است که سعی در یکپارچه سازي همه وظایف و بخشهاي موجود دریکسازمان با استفاده ازیک سیستم کامپیوتري واحد را دارد که بتواند نیازهاي خاص و ویژه این

. بخشها را برآورده سازد ، این کار با استفاده از یک نرم افزار کامپیوتري انجام میشود که بوسیله یک پایگاه داده واحد

.امکان به اشتراك گذاري اطالعات و ارتباط بخشهاي مختلف را با یکدیگر برقرار میسازد این نرم افزار از تعدادي ماژول نرم افزاري تشکیل شده است که هر یک بخشی از وظایف موجود

.در شرکت را بر عهده دارند

مدیریت زنجیره تامینSupply Chain Management (SCM)

مدیریت منابعی که جهت برآوردن نیاز مشتري براي محصول و یا سرویس شما استفاده. میشوند

مدیریت زنجیره تامین تلفیقی است از هنر و علم که در جهت بهبود دسترسی به مواد اولیه ,.ساخت محصوالت و یا خدمات و انتقال آن به مشتري بکار میرود

SCM بخش می باشد که در ادامه به توضیح آن میپردازیم 5شامل بر:1-ارجاع-5ارسال-4تولید-3منابع-2برنامه ریزي

برنامه ریزي منابع بنگاه(ERP)Enterprise Resource Planning

سیستمی جامعی است که سعی در یکپارچه سازي همه وظایف و بخشهاي موجود دریکسازمان با استفاده ازیک سیستم کامپیوتري واحد را دارد که بتواند نیازهاي خاص و ویژه این

. بخشها را برآورده سازد ، این کار با استفاده از یک نرم افزار کامپیوتري انجام میشود که بوسیله یک پایگاه داده واحد

.امکان به اشتراك گذاري اطالعات و ارتباط بخشهاي مختلف را با یکدیگر برقرار میسازد این نرم افزار از تعدادي ماژول نرم افزاري تشکیل شده است که هر یک بخشی از وظایف موجود

6.در شرکت را بر عهده دارند دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تجارت الکترونیک آن دسته از کاربردهاي فن آوري اطالعات که به صورت سیستمی براي

.پشتیبانی و پیشرفت دادن جریان کاري و مبادالت تجاري ایجاد شده است

تعامل سیستمها ارتباطیCommunication، سیستمهاي مدیریت اطالعاتData Managementو امنیتSecurity که بواسطه آنها امکان مبادله

. اطالعات تجاري در رابطه با فروش محصوالت و یا خدمات میسر می گردد

بنابراین تعریف اجزاء اصلی تجارت الکترونیک عبارتند از :Communications سیستمهاي ارتباطیData Management سیستمهاي مدیریت داده هاSecurityامنیت

آن دسته از کاربردهاي فن آوري اطالعات که به صورت سیستمی براي.پشتیبانی و پیشرفت دادن جریان کاري و مبادالت تجاري ایجاد شده است

تعامل سیستمها ارتباطیCommunication، سیستمهاي مدیریت اطالعاتData Managementو امنیتSecurity که بواسطه آنها امکان مبادله

. اطالعات تجاري در رابطه با فروش محصوالت و یا خدمات میسر می گردد

بنابراین تعریف اجزاء اصلی تجارت الکترونیک عبارتند از :Communications سیستمهاي ارتباطیData Management سیستمهاي مدیریت داده هاSecurityامنیت

7 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاریخچه قبل از پیدایش اینترنت(آغاز گردید 1970در اوایل دهه(محدود به شرکتهاي بزرگ تجاريهاي کامپیوتري با ارتباطات مشخص ، شرکتهاي بزرگ دست به ایجاد شبکه

محدود و استاندارد شده براي انتقال الکترونیکی سرمایه و مبادله اطالعات تجاري میان یکدیگر زدند

انتقال الکترونیکی سرمایهElectronic Fund Transfer (EFT) مبادله الکترونیکی دادهاElectronic Data Interchange (EDI)

ایجاد و توسعه اینترنت و شبکه جهان گستر ، باعث خلق فرصتهاي زیادي براي.توسعه و پیشرفت زیر ساختها و کاربردهاي تجارت الکترونیک گردید

امروزه: تبلیغات، انجام عملیات بانکی از خانه، خرید اینترنتی، کاریابی، حراج اینترنتی، ارائه

...خدمات به مشتریان، برقراري ارتباط با شرکاي تجاري،

قبل از پیدایش اینترنت(آغاز گردید 1970در اوایل دهه(محدود به شرکتهاي بزرگ تجاريهاي کامپیوتري با ارتباطات مشخص ، شرکتهاي بزرگ دست به ایجاد شبکه

محدود و استاندارد شده براي انتقال الکترونیکی سرمایه و مبادله اطالعات تجاري میان یکدیگر زدند

انتقال الکترونیکی سرمایهElectronic Fund Transfer (EFT) مبادله الکترونیکی دادهاElectronic Data Interchange (EDI)

ایجاد و توسعه اینترنت و شبکه جهان گستر ، باعث خلق فرصتهاي زیادي براي.توسعه و پیشرفت زیر ساختها و کاربردهاي تجارت الکترونیک گردید

امروزه: تبلیغات، انجام عملیات بانکی از خانه، خرید اینترنتی، کاریابی، حراج اینترنتی، ارائه

8...خدمات به مشتریان، برقراري ارتباط با شرکاي تجاري، دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

چارچوب تجارت الکترونیک

9 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع تجارت الکترونیکانواع مختلف تجارت الکترونیک عبارتند از

تجارت به تجارتb2bتجارت به مصرف کنندهb2cتجارت به دولتb2gمصرف کننده به مصرف کنندهc2cتجارت موبایلm-commerce

Business-to-business (B2B) تجارت بین شرکتها، شرکت ها به صورت الکترونیکی به تجارت و مبادله اطالعات می

.به شرکت دیگر ارائه میدهد) کارخانه اي(یعنی معامالت و خدماتی که شرکتی. پردازند این نوعی از تجارت الکترونیک است که با روابط بین سازمانها سروکار دارد. ًپیش بینی میشود که رشد تجارت .تجارت هاي الکترونیک از اي نوع است% 80تقریبا

.باشدb2cخیلی بیشتر از b2bالکترونیک

انواع مختلف تجارت الکترونیک عبارتند ازتجارت به تجارتb2bتجارت به مصرف کنندهb2cتجارت به دولتb2gمصرف کننده به مصرف کنندهc2cتجارت موبایلm-commerce

Business-to-business (B2B) تجارت بین شرکتها، شرکت ها به صورت الکترونیکی به تجارت و مبادله اطالعات می

.به شرکت دیگر ارائه میدهد) کارخانه اي(یعنی معامالت و خدماتی که شرکتی. پردازند این نوعی از تجارت الکترونیک است که با روابط بین سازمانها سروکار دارد. ًپیش بینی میشود که رشد تجارت .تجارت هاي الکترونیک از اي نوع است% 80تقریبا

.باشدb2cخیلی بیشتر از b2bالکترونیک 10 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع تجارت الکترونیکBusiness-to-Consumer (B2C)

تجارت الکترونیکی که بوسیله یک شرکت براي ارائه سرویس به مصرف کننده.ایجاد می شود) مشتري( این مدل،مصرف کننده یا مشتریان را درگیر جمع کردن اطالعات در مورد کاال و

.خرید کاالي فیزیکی یا کاالي اطالعاتی می نماید تجارت الکترونیکb2cبه خصوص هزینه اي که صرف ( هزینه ي معامالت را

این کاهش هزینه ها توسط .کاهش میدهد) گشتن دنبال کاال و خدمات میشودافزایش دسترسی مشتریان به اطالعات و همچنین این فرصت براي مشتریان که

.قیمت ها را باهم مقایسه کنند،صورت میگیرداولین آنها (این مدل ابتدایی ترین و دومین مدل از نظر میزان استفادهb2bاست (

.در میان مدلهاي تجارت الکترونیک است شرکت هاي خرده فروشی الکترونیکیAmazon.com, Drugstore.com

Business-to-Consumer (B2C) تجارت الکترونیکی که بوسیله یک شرکت براي ارائه سرویس به مصرف کننده

.ایجاد می شود) مشتري( این مدل،مصرف کننده یا مشتریان را درگیر جمع کردن اطالعات در مورد کاال و

.خرید کاالي فیزیکی یا کاالي اطالعاتی می نماید تجارت الکترونیکb2cبه خصوص هزینه اي که صرف ( هزینه ي معامالت را

این کاهش هزینه ها توسط .کاهش میدهد) گشتن دنبال کاال و خدمات میشودافزایش دسترسی مشتریان به اطالعات و همچنین این فرصت براي مشتریان که

.قیمت ها را باهم مقایسه کنند،صورت میگیرداولین آنها (این مدل ابتدایی ترین و دومین مدل از نظر میزان استفادهb2bاست (

.در میان مدلهاي تجارت الکترونیک است شرکت هاي خرده فروشی الکترونیکیAmazon.com, Drugstore.com

11 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع تجارت الکترونیکConsumer-to-Consumer (C2C)

به تجارت هاي ساده ي شخصی گویند که به صورت فردي بین مصرف کنندگان انجاماین نوع تجارت الکترونیک با رشد بازارهاي الکترونیکی و حراج هاي الکترونیکی به .میگیرد

. وجود آمد در زمینه ي نقش تجارتc2c در تجارت جهانی باید گفت با این که سایتهايc2c از

در بین مردم متداول و محبوب هستند ولی این مدل Napsterو eBayجمله .تجارت،نقش کوچکی در بین تجارتهاي جهانی بازي میکنند

به نظر میرسد این مدل بیشترین پتانسیل را براي توسعه در آینده دارد.

Business-to-Government (B2G)عموم مردم(تجارت بین شرکتها و بخش همگانی.( این مدل اشاره میکند به استفاده اینترنت براي تهیه عمومی،روش هاي مجوز گرفتن و سایر

.عملیاتهایی که به دولت مربوط میشود امروزه نقش تجارتb2g به عنوان جزئی از تجارت هاي الکترونیکی جهانی بسیار کم و

.غیر قابل توجه است

Consumer-to-Consumer (C2C) به تجارت هاي ساده ي شخصی گویند که به صورت فردي بین مصرف کنندگان انجام

این نوع تجارت الکترونیک با رشد بازارهاي الکترونیکی و حراج هاي الکترونیکی به .میگیرد. وجود آمد

در زمینه ي نقش تجارتc2c در تجارت جهانی باید گفت با این که سایتهايc2c ازدر بین مردم متداول و محبوب هستند ولی این مدل Napsterو eBayجمله

.تجارت،نقش کوچکی در بین تجارتهاي جهانی بازي میکنندبه نظر میرسد این مدل بیشترین پتانسیل را براي توسعه در آینده دارد.

Business-to-Government (B2G)عموم مردم(تجارت بین شرکتها و بخش همگانی.( این مدل اشاره میکند به استفاده اینترنت براي تهیه عمومی،روش هاي مجوز گرفتن و سایر

.عملیاتهایی که به دولت مربوط میشود امروزه نقش تجارتb2g به عنوان جزئی از تجارت هاي الکترونیکی جهانی بسیار کم و

.غیر قابل توجه است12 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع تجارت الکترونیکm-commerce تجارت موبایل به معنی خرید و فروش اجناس توسط تکنولوژي هايwireless

.ها انجام میگیردPDAاست که توسط وسایلی مثل تلفن هاي همراه و همزمان با رشد و پیشرفت وسایلwireless و باال رفتن امنیت آنها،برخی بر این

باورند که تجارت موبایل،از تجارت الکترونیکی در زمینه معامالت تجاري دیجیتالی .پیشی گرفته و بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد

این نظریه میتواند در مورد مناطق آسیایی درست باشند زیرا در این مناطق کاربران.موبایل خیلی بیشتر از کاربران اینترنت هستند

به نظر میرسد که ژاپن رهبر جهانی تجارت موبایل است.

m-commerce تجارت موبایل به معنی خرید و فروش اجناس توسط تکنولوژي هايwireless

.ها انجام میگیردPDAاست که توسط وسایلی مثل تلفن هاي همراه و همزمان با رشد و پیشرفت وسایلwireless و باال رفتن امنیت آنها،برخی بر این

باورند که تجارت موبایل،از تجارت الکترونیکی در زمینه معامالت تجاري دیجیتالی .پیشی گرفته و بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد

این نظریه میتواند در مورد مناطق آسیایی درست باشند زیرا در این مناطق کاربران.موبایل خیلی بیشتر از کاربران اینترنت هستند

به نظر میرسد که ژاپن رهبر جهانی تجارت موبایل است.

13 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

B2C

14 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

اجزاء یک معامله ي موفق در دنیاي تجارت الکترونیک:یک معامله در تجارت الکترونیک الزم است شرطهاي زیر را درا باشد

"باید داراي اجزاي زیر باشد"فروشنده:مثالً (با قابلیت هاي تجارت الکترونیکی) ثبت شده(یک وب سایت حقوقیserver

)معامله امنیک اینترانت حقوقی که سفارشات،به روش موثري پردازش شوند. کارمندان آشنا به علمIT که بتوانند جریان اطالعات را مدیریت کرده و از سیستم

.تجارت الکترونیکی نگاهداري کنند

:یک معامله در تجارت الکترونیک الزم است شرطهاي زیر را درا باشد

"باید داراي اجزاي زیر باشد"فروشنده:مثالً (با قابلیت هاي تجارت الکترونیکی) ثبت شده(یک وب سایت حقوقیserver

)معامله امنیک اینترانت حقوقی که سفارشات،به روش موثري پردازش شوند. کارمندان آشنا به علمIT که بتوانند جریان اطالعات را مدیریت کرده و از سیستم

.تجارت الکترونیکی نگاهداري کنند

15 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

اجزاء یک معامله ي موفق در دنیاي تجارت الکترونیک"باید مؤسسات زیر باشند"شرکاي معامله:

از جمله کارت اعتباري با (مؤسسات بانکی که سرویس هاي معامالتی ارائه میدهند)انتقال الکترونیکی پول

شرکتهاي باربري و حمل و نقل داخلی و خارجی براي جابجایی کاالهاي فیزیکی درهزینه ي انتقال کالهاي کوچک مانند کتاب باید کم .داخل یا حتی خارج از کشور

یعنی طوري نباشد که هزینه ي خرید اینترنتی خیلی گرانتر از هزینه ي خرید .باشد.محلی تمام شود

مؤسسات بیمه که حمل و انتقال کاالها را بیمه کرده و امنیت آن را تامین کند.

"باید مؤسسات زیر باشند"شرکاي معامله: از جمله کارت اعتباري با (مؤسسات بانکی که سرویس هاي معامالتی ارائه میدهند

)انتقال الکترونیکی پول شرکتهاي باربري و حمل و نقل داخلی و خارجی براي جابجایی کاالهاي فیزیکی در

هزینه ي انتقال کالهاي کوچک مانند کتاب باید کم .داخل یا حتی خارج از کشوریعنی طوري نباشد که هزینه ي خرید اینترنتی خیلی گرانتر از هزینه ي خرید .باشد

.محلی تمام شودمؤسسات بیمه که حمل و انتقال کاالها را بیمه کرده و امنیت آن را تامین کند.

16 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

اجزاء یک معامله ي موفق در دنیاي تجارت الکترونیک“در معامالت باید افراد زیر باشند” مشتریان:

تعداد بسیار زیادي از افرادي که به اینترنت دسترسی دارند،داراي در آمدي هستند.که میتوانند در همه حال از در آمد و کارت اعتباریشان استفاده نمایند

داري مقادیري کاال براي فروش باشند به صورتی که فروش اینترنتی آنها به صرفه.تر از روش فیزیکی باشد

"در معامالت "کارخانجات تجاريb2b: مجوعه اي از تعداد زیادي شرکت یا کارخانه که به اینترنت دسترسی دارند و قابلیت

.نگهداري، سفارش و فروش کاالها را درا هستند

“در معامالت باید افراد زیر باشند” مشتریان: تعداد بسیار زیادي از افرادي که به اینترنت دسترسی دارند،داراي در آمدي هستند

.که میتوانند در همه حال از در آمد و کارت اعتباریشان استفاده نمایند داري مقادیري کاال براي فروش باشند به صورتی که فروش اینترنتی آنها به صرفه

.تر از روش فیزیکی باشد

"در معامالت "کارخانجات تجاريb2b: مجوعه اي از تعداد زیادي شرکت یا کارخانه که به اینترنت دسترسی دارند و قابلیت

.نگهداري، سفارش و فروش کاالها را درا هستند

17 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

اجزاء یک معامله ي موفق در دنیاي تجارت الکترونیک"براي ایجاد"دولت:

شامل مستندات و امضاي (قوانین دولتی براي معامالت تجارت الکترونیکی...)دیجیتالی و

مؤسسات قانونی که بر رعایت قوانین وضع شده توسط دولت، نظارت میکند و از.فروشندگان و خریداران، در مقابل حیله گران محافظت میکند

استفاده موفق از اینترنت بستگی دارد به"اینترنت"و در نهایت ،:ساختار گسترده و قابل اعتماد اینترنت ساختار هزینه ي مناسب، به طوري که مشتري بتواند براي زمان طوالنی از آن

اینترنت ISPمثالً شارژ ماهیانه، براي مصرف کنندگانی که از (استفاده کند)میگیرند

"براي ایجاد"دولت: شامل مستندات و امضاي (قوانین دولتی براي معامالت تجارت الکترونیکی

...)دیجیتالی و مؤسسات قانونی که بر رعایت قوانین وضع شده توسط دولت، نظارت میکند و از

.فروشندگان و خریداران، در مقابل حیله گران محافظت میکند

استفاده موفق از اینترنت بستگی دارد به"اینترنت"و در نهایت ،:ساختار گسترده و قابل اعتماد اینترنت ساختار هزینه ي مناسب، به طوري که مشتري بتواند براي زمان طوالنی از آن

اینترنت ISPمثالً شارژ ماهیانه، براي مصرف کنندگانی که از (استفاده کند)میگیرند

18 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

نیازمندي هاي تجارت الکترونیکزیرساخت ها1. سخت افزار، نرم افزار، شبکه هاي ارتباط

مکانیزم هاي پرداخت الکترونیکی2.امنیت، ماندگاري، قابلیت پذیرش، راحتی استفاده، : مسائل پرداخت الکترونیکی

هزینه تراکنش، محرمانه بودن، گمنامی، قابلیت ردیابی و کنترل فوريامنیت3.Authenticationتصدیق هویتIntegrityتمامیت بررسی کامل بودن داده ها و اطالعات و عدم خرابی انهاPrivacyمحرمانگی اطالعات خصوصی خریدارانSafetyامنیت انتشار اطالعات مربوط به کارتهاي اعتباري و رمز برروي اینترنت

زیرساخت ها1. سخت افزار، نرم افزار، شبکه هاي ارتباط

مکانیزم هاي پرداخت الکترونیکی2.امنیت، ماندگاري، قابلیت پذیرش، راحتی استفاده، : مسائل پرداخت الکترونیکی

هزینه تراکنش، محرمانه بودن، گمنامی، قابلیت ردیابی و کنترل فوريامنیت3.Authenticationتصدیق هویتIntegrityتمامیت بررسی کامل بودن داده ها و اطالعات و عدم خرابی انهاPrivacyمحرمانگی اطالعات خصوصی خریدارانSafetyامنیت انتشار اطالعات مربوط به کارتهاي اعتباري و رمز برروي اینترنت

19 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مکانیزم هاي پرداخت الکترونیکیکارتهاي اعتباريستفاده از این گونه کارت ها، بدین صورت است که وقتی کاالیی خریداري می ا

شود، با دادن شماره کارت اعتباري، بهاي کاال که از طرف بانک خریدار به حساب بانکی فروشنده واریز می شود و همان مبلغ به حساب بدهکاري خریدار گذاشته

می شود و در صورتحسابی که براي خریدار ارسال می گردد از وي مطالبه می .شود

کارتهاي بدهی پرداخت هاي بدهی از این نظر با پرداخت هاي اعتباري متفاوت هستند که در

تراکنش، قرضی براي خریدار ایجاد نمی شود بلکه خریدار باید وجه مورد نیاز را در زمان خرید، در حساب خود داشته باشد تا تراکنش انجام شود و در همان

زمان تسویه حساب صورت گیرد و در صورت کافی نبودن موجودي خریدار، داد و .ستد انجام نمی شود

کارتهاي اعتباريستفاده از این گونه کارت ها، بدین صورت است که وقتی کاالیی خریداري می ا

شود، با دادن شماره کارت اعتباري، بهاي کاال که از طرف بانک خریدار به حساب بانکی فروشنده واریز می شود و همان مبلغ به حساب بدهکاري خریدار گذاشته

می شود و در صورتحسابی که براي خریدار ارسال می گردد از وي مطالبه می .شود

کارتهاي بدهی پرداخت هاي بدهی از این نظر با پرداخت هاي اعتباري متفاوت هستند که در

تراکنش، قرضی براي خریدار ایجاد نمی شود بلکه خریدار باید وجه مورد نیاز را در زمان خرید، در حساب خود داشته باشد تا تراکنش انجام شود و در همان

زمان تسویه حساب صورت گیرد و در صورت کافی نبودن موجودي خریدار، داد و .ستد انجام نمی شود

20 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مکانیزم هاي پرداخت الکترونیکیپول الکترونیکی

الکترونیکی اسکناس یا سکه معمولی است و به مکانیزم هاي پرداختی نسخهگفته می شود که در آن نشانه هاي رمزگذاري شده که نشان دهنده مقدار پول

بنابراین در این روش خریدار از قبل . است میان دو طرف معامله مبادله می شودمبلغی را می پردازد و در ازاي آن پول الکترونیکی دریافت می کند که این پول

.در هنگام خرید براي فروشنده، فرستاده می شود

چک هاي الکترونیکی در پرداخت هاي مبتنی بر چک الکترونیکی، از یک مدرك الکترونیکی که شبیه

با استفاده از چک الکترونیکی، مبلغ . به یک چک کاغذي است، استفاده می شودپرداختی توسط یک سند معتبر براي فروشنده فرستاده می شود، سپس آن سند

سیستم پرداخت چک الکترونیکی . به وسیله حساب بانکی خریدار نقد می شوددر این سیستم نیز شخص . بسیار شبیه به سیستم پرداخت کارت بدهی است

خریدار قبل از اینکه خرید کند باید در بانک خود وجه مورد نیاز را داشته باشد تا .در هنگام خرید تسویه حساب در همان زمان صورت گیرد

پول الکترونیکیالکترونیکی اسکناس یا سکه معمولی است و به مکانیزم هاي پرداختی نسخه

گفته می شود که در آن نشانه هاي رمزگذاري شده که نشان دهنده مقدار پول بنابراین در این روش خریدار از قبل . است میان دو طرف معامله مبادله می شود

مبلغی را می پردازد و در ازاي آن پول الکترونیکی دریافت می کند که این پول .در هنگام خرید براي فروشنده، فرستاده می شود

چک هاي الکترونیکی در پرداخت هاي مبتنی بر چک الکترونیکی، از یک مدرك الکترونیکی که شبیه

با استفاده از چک الکترونیکی، مبلغ . به یک چک کاغذي است، استفاده می شودپرداختی توسط یک سند معتبر براي فروشنده فرستاده می شود، سپس آن سند

سیستم پرداخت چک الکترونیکی . به وسیله حساب بانکی خریدار نقد می شوددر این سیستم نیز شخص . بسیار شبیه به سیستم پرداخت کارت بدهی است

خریدار قبل از اینکه خرید کند باید در بانک خود وجه مورد نیاز را داشته باشد تا .در هنگام خرید تسویه حساب در همان زمان صورت گیرد

21 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مکانیزم هاي پرداخت الکترونیکیریزپرداختها

در داد و ستد هایی که از کارت اعتباري، کارت بدهی یا چک الکترونیکی استفادهمی شود، بانک ها هزینه اي را به عنوان دستمزد بر می دارند که این مقدار بستگی

.به میزان خرید و فروش ندارد همچنین مکانیزم پرداخت پول الکترونیکی نیز براي داد و ستدهایی با هزینه خیلی

کم مناسب نیست، چون به الگوریتم هاي رمز نگاري با محاسبه زیاد، متکی هستند و همچنین به پایگاه داده هاي خیلی بزرگ براي نگه داشتن لیست پول هاي خرج

. شده نیاز است به همین دلیل، سیستم هایی با عنوان ریزپرداخت ها ایجاد شده اند که براي داد و

.ستدهاي با هزینه خیلی کم طراحی گردیده اند

ریزپرداختها در داد و ستد هایی که از کارت اعتباري، کارت بدهی یا چک الکترونیکی استفاده

می شود، بانک ها هزینه اي را به عنوان دستمزد بر می دارند که این مقدار بستگی .به میزان خرید و فروش ندارد

همچنین مکانیزم پرداخت پول الکترونیکی نیز براي داد و ستدهایی با هزینه خیلیکم مناسب نیست، چون به الگوریتم هاي رمز نگاري با محاسبه زیاد، متکی هستند و همچنین به پایگاه داده هاي خیلی بزرگ براي نگه داشتن لیست پول هاي خرج

. شده نیاز است به همین دلیل، سیستم هایی با عنوان ریزپرداخت ها ایجاد شده اند که براي داد و

.ستدهاي با هزینه خیلی کم طراحی گردیده اند

22 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مکانیزم هاي پرداخت الکترونیکیکارت هاي هوشمند

مکانیزم هاي . یکی دیگر از روش هاي پرداخت، استفاده از کارت هاي هوشمند استپرداختی که تاکنون به آن اشاره شد مبتنی بر نرم افزارها بوده، اما براي استفاده از

.کارت هاي هوشمند از دستگاه هاي سخت افزاري کارت خوان، استفاده می شود همه اطالعات مستقیما روي کارت هوشمند پیاده سازي می شود، به این ترتیب

اطالعات بحرانی و حساس، حتی روي کامپیوتر شخصی خریدار هم قرار ندارد و امکان دسترسی غیرمجاز افراد سواستفاده کننده به داده هاي روي کامپیوتر شخص،

.از بین می رود

کارت هاي هوشمندمکانیزم هاي . یکی دیگر از روش هاي پرداخت، استفاده از کارت هاي هوشمند است

پرداختی که تاکنون به آن اشاره شد مبتنی بر نرم افزارها بوده، اما براي استفاده از .کارت هاي هوشمند از دستگاه هاي سخت افزاري کارت خوان، استفاده می شود

همه اطالعات مستقیما روي کارت هوشمند پیاده سازي می شود، به این ترتیباطالعات بحرانی و حساس، حتی روي کامپیوتر شخصی خریدار هم قرار ندارد و

امکان دسترسی غیرمجاز افراد سواستفاده کننده به داده هاي روي کامپیوتر شخص، .از بین می رود

23 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مسائل مهم در تجارت الکترونیکحمایت از خریدار

جستجو براي یافتن سایتها و فروشنده هاي معتبر فروشنده هاي ناآشنا... ) آدرس، تلفن و فکس و (یافتن اطالعات توانایی بررسی میزان امنیت سایت فروشنده و ارزیابی سازمان از طریق یک مرجع

معتبر و قابل اعتماد بررسی خدمات پس از فروش، گارانتی و قابلیت بازگشت پول فروشنده هاي مشکوك با (قابلیت مقایسه ي قیمتها با دیگر فروشگاههاي معمولی

)قیمتهاي بسیار پاییندانستن نظرات دوستان قابل اعتماد در مورد فروشنده کاالدانستن حقوق در صورت بوجود آمدن منازعه

حمایت از خریدارجستجو براي یافتن سایتها و فروشنده هاي معتبر فروشنده هاي ناآشنا... ) آدرس، تلفن و فکس و (یافتن اطالعات توانایی بررسی میزان امنیت سایت فروشنده و ارزیابی سازمان از طریق یک مرجع

معتبر و قابل اعتماد بررسی خدمات پس از فروش، گارانتی و قابلیت بازگشت پول فروشنده هاي مشکوك با (قابلیت مقایسه ي قیمتها با دیگر فروشگاههاي معمولی

)قیمتهاي بسیار پاییندانستن نظرات دوستان قابل اعتماد در مورد فروشنده کاالدانستن حقوق در صورت بوجود آمدن منازعه

24 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مسائل مهم در تجارت الکترونیکحمایت از فروشنده

حمایت از فروشنده در مقابل خریدارانی که هزینه را نمی پردازند و یا ادعا دارند که.کاالي خریداري شده را دریافت نکرده اند

،محافظت از آنها در مقابل استفاده غیرقانونی از نام آنها، آدرس اینترنتیاصطالحات، کلمات و لوگوهاي منحصر به فرد آنها

نیاز به یک مرجع قانونی براي شناسایی و مجازات مصرف کنندگانی که پس ازدانلود نرم افزارها و دانش فروشنده، به طور غیر قانونی به فروش آن اقدام می کنند

حمایت از فروشنده حمایت از فروشنده در مقابل خریدارانی که هزینه را نمی پردازند و یا ادعا دارند که

.کاالي خریداري شده را دریافت نکرده اند ،محافظت از آنها در مقابل استفاده غیرقانونی از نام آنها، آدرس اینترنتی

اصطالحات، کلمات و لوگوهاي منحصر به فرد آنها نیاز به یک مرجع قانونی براي شناسایی و مجازات مصرف کنندگانی که پس از

دانلود نرم افزارها و دانش فروشنده، به طور غیر قانونی به فروش آن اقدام می کنند

25 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مسائل مهم در تجارت الکترونیکاصول اخالقی

محرمانگی بیشتر سیستم هاي پرداخت الکترونیکی اطالعاتی در مورد خریدار دارند بنابراین

.باید از هویت خریداران محافظت گردد

ردگیري اینترنتی با استفاده از نرم افزارهاي بخصوص می توان تمامی حرکتهاي مالی اشخاص را

ردگیري نمود

حذف واسطه ها استفاده از تجارت الکترونیکی باعث می شود تعدادي از کارمندان شرکتها، دالالن و

.عامل هاي واسط از چرخه فروش حذف شوند

اصول اخالقیمحرمانگی

بیشتر سیستم هاي پرداخت الکترونیکی اطالعاتی در مورد خریدار دارند بنابراین.باید از هویت خریداران محافظت گردد

ردگیري اینترنتی با استفاده از نرم افزارهاي بخصوص می توان تمامی حرکتهاي مالی اشخاص را

ردگیري نمود

حذف واسطه ها استفاده از تجارت الکترونیکی باعث می شود تعدادي از کارمندان شرکتها، دالالن و

.عامل هاي واسط از چرخه فروش حذف شوند26 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مسائل مهم در تجارت الکترونیکنگرانی هاي قانونی

نام هاي دامنه اي بسیاري از شرکتها که داراي نام هاي یکسانی در کشورها و نقاط مختلفی هستند

.براي گرفتن نام دامنه اي که یک عالمت تجاري ثبت نشده است رقابت می کنندمالیات ها

دولت ها و اتحادیه ها به دنبال افتن راهی براي گذاشتن مالیات براي خرید و فروشهاي اینترنتی هستند

حق کپی رایت دانش و اموال فکري و ذهنی اشخاص بوسیله ي قوانین کپی رایت محافظت میشود

.و به صورت رایگان قابل استفاده نیستند

نگرانی هاي قانونینام هاي دامنه اي

بسیاري از شرکتها که داراي نام هاي یکسانی در کشورها و نقاط مختلفی هستند.براي گرفتن نام دامنه اي که یک عالمت تجاري ثبت نشده است رقابت می کنند

مالیات ها دولت ها و اتحادیه ها به دنبال افتن راهی براي گذاشتن مالیات براي خرید و فروش

هاي اینترنتی هستندحق کپی رایت

دانش و اموال فکري و ذهنی اشخاص بوسیله ي قوانین کپی رایت محافظت میشود.و به صورت رایگان قابل استفاده نیستند

27 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر اعتماد در تجارت الکترونیکی اعتماد یک فرآیند پویا است و براساس تجربه و اثر مثبت یا منفی آن افزایش یا

.کاهش می یابد اعتماد زمانی آغاز می شود که یک فرد مشخصه هایی را در یک تجارت ببیند

همانند ادب، تخصص، اطمینان فروشنده به . که قابلیت اعتماد داشته باشد...کاالي خود،

تجارت از طریق اینترنت مخاطراتی به همراه دارد که مهمترین دلیل آن عدم.وجود اعتماد بین مشتري و فروشنده است

دالیل:نبود حضور فیزیکی خریدار و فروشنده در محل داد و ستدنبود امکان بررسی کاال و مکان فروش آن قبل از خریدعدم دسترسی خریدار به کاال به محض خریداري

اعتماد یک فرآیند پویا است و براساس تجربه و اثر مثبت یا منفی آن افزایش یا.کاهش می یابد

اعتماد زمانی آغاز می شود که یک فرد مشخصه هایی را در یک تجارت ببیندهمانند ادب، تخصص، اطمینان فروشنده به . که قابلیت اعتماد داشته باشد

...کاالي خود، تجارت از طریق اینترنت مخاطراتی به همراه دارد که مهمترین دلیل آن عدم

.وجود اعتماد بین مشتري و فروشنده استدالیل:

نبود حضور فیزیکی خریدار و فروشنده در محل داد و ستدنبود امکان بررسی کاال و مکان فروش آن قبل از خریدعدم دسترسی خریدار به کاال به محض خریداري

28 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر اعتماد در تجارت الکترونیکیقابلیت اعتماد و اطمینان از عملکردهاي اصلی یک وب سایت تجاري است. بازدیدکنندگان یک سایت تجاري براي بررسی قابلیت اطمینان آن به بررسی

:فاکتورهاي رسمی سایتهاي تجاري می پردازندآیا طراحی سایت توسط فرد متخصصی انجام شده است؟آیا معماري و ساختار اطالعات معقول و منطقی است؟آیا به راحتی می توان در سایت به گشت و گذار پرداخت؟آیا استفاده از امکانات سایت راحت است؟ آیا به سواالت بدیهی که در ذهن اکثر بازدیدکنندگان ایجاد می شود پاسخ داده

است؟آیا دیگران این سایت را قابل اعتماد می دانند؟

فروشنده یک کاال یا سرویس باید به نوعی اعتماد خریدار را جلب کند تا بتواند.آن کاال و سرویس را به فروش برساند

قابلیت اعتماد و اطمینان از عملکردهاي اصلی یک وب سایت تجاري است. بازدیدکنندگان یک سایت تجاري براي بررسی قابلیت اطمینان آن به بررسی

:فاکتورهاي رسمی سایتهاي تجاري می پردازندآیا طراحی سایت توسط فرد متخصصی انجام شده است؟آیا معماري و ساختار اطالعات معقول و منطقی است؟آیا به راحتی می توان در سایت به گشت و گذار پرداخت؟آیا استفاده از امکانات سایت راحت است؟ آیا به سواالت بدیهی که در ذهن اکثر بازدیدکنندگان ایجاد می شود پاسخ داده

است؟آیا دیگران این سایت را قابل اعتماد می دانند؟

فروشنده یک کاال یا سرویس باید به نوعی اعتماد خریدار را جلب کند تا بتواند29.آن کاال و سرویس را به فروش برساند دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

روشهاي جلب اعتماد خریدار در تجارت الکترونیکیظاهر وب سایت

باید ساختاري ساده، شفاف و زیبا داشته باشدبازدید و گشت و گذار در سایت به راحتی انجام پذیرد به سرعت بارگذاري شودنیازي به دانلود هیچگونه ابزاري مانند جاوا یا فلش براي بازدید آن نباشد نمایش اطالعات(نحوه ي ارائه کاال(

فراهم آوردن مشخصات تماس فروشنده ،مشخصاتی چون آدرس پستی، آدرس پست الکترونیک، شماره تلفن... بازدیدکنندگان براي موقعی که نیاز به کمک دارند یا بخواهند کاال را مرجوع کنند

و یا به ارائه نظاتشان بپردازند به دنبال مشخصات تماس با فروشنده هستند

ظاهر وب سایتباید ساختاري ساده، شفاف و زیبا داشته باشدبازدید و گشت و گذار در سایت به راحتی انجام پذیرد به سرعت بارگذاري شودنیازي به دانلود هیچگونه ابزاري مانند جاوا یا فلش براي بازدید آن نباشد نمایش اطالعات(نحوه ي ارائه کاال(

فراهم آوردن مشخصات تماس فروشنده ،مشخصاتی چون آدرس پستی، آدرس پست الکترونیک، شماره تلفن... بازدیدکنندگان براي موقعی که نیاز به کمک دارند یا بخواهند کاال را مرجوع کنند

و یا به ارائه نظاتشان بپردازند به دنبال مشخصات تماس با فروشنده هستند

30 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

روشهاي جلب اعتماد خریدار در تجارت الکترونیکی از مراجع معتبر) بخصوص گواهینامه هاي امنیتی(داشتن گواهی نامه

گواهینامهSSLSSL پروتکلی است که بر مبناي آن داده هاي ورودي به شکل رمز درآمده و روي

.اینترنت فرستاده می شوند وجودSSL نشاندهنده ان است که ارسال اطالعات به آن وب سایت کامال امن و

حفاظت شده استداشتن گواهی تایید کاال از سازمان ها و افراد معتبر و متخصص

Testimonialیکی از راههاي شگفت انگیز در جلب اعتماد مشتري است نشاندهنده آن است که آیا مشتریانی که قبال از وب سایتی خریداري کرده اند از

کاال و یا سرویسی که خریده اند راضی هستند یا خیر

از مراجع معتبر) بخصوص گواهینامه هاي امنیتی(داشتن گواهی نامه گواهینامهSSLSSL پروتکلی است که بر مبناي آن داده هاي ورودي به شکل رمز درآمده و روي

.اینترنت فرستاده می شوند وجودSSL نشاندهنده ان است که ارسال اطالعات به آن وب سایت کامال امن و

حفاظت شده استداشتن گواهی تایید کاال از سازمان ها و افراد معتبر و متخصص

Testimonialیکی از راههاي شگفت انگیز در جلب اعتماد مشتري است نشاندهنده آن است که آیا مشتریانی که قبال از وب سایتی خریداري کرده اند از

کاال و یا سرویسی که خریده اند راضی هستند یا خیر31 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

روشهاي جلب اعتماد خریدار در تجارت الکترونیکیداشتن یک سیاست مطمئن مربوط به حریم خصوصی

بسیاري از مشتریان ترس از سوء استفاده افراد نادرست از اطالعات شخصی شاندارند

دارندگان وب سایت ها در سیاست مربوط به حریم خصوصی باید نحوه ي جمعآوري اطالعات و استفاده از آنها را تشریح نمایند

بازدیدکنندگان باید بدانند که آیا اطالعات آنها به نفر سومی فروخته و یا به اشتراكگذاشته می شود یا خیر

برخی از وب سایتها سیاست مربوط به حریم خصوصی خود را توسط برخیموسسات معتبر و مورد اطمینان تایید کرده و از آنها گواهی اعتبار دریافت می

.کنند

داشتن یک سیاست مطمئن مربوط به حریم خصوصی بسیاري از مشتریان ترس از سوء استفاده افراد نادرست از اطالعات شخصی شان

دارند دارندگان وب سایت ها در سیاست مربوط به حریم خصوصی باید نحوه ي جمع

آوري اطالعات و استفاده از آنها را تشریح نمایند بازدیدکنندگان باید بدانند که آیا اطالعات آنها به نفر سومی فروخته و یا به اشتراك

گذاشته می شود یا خیر برخی از وب سایتها سیاست مربوط به حریم خصوصی خود را توسط برخی

موسسات معتبر و مورد اطمینان تایید کرده و از آنها گواهی اعتبار دریافت می .کنند

32 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

روشهاي جلب اعتماد خریدار در تجارت الکترونیکیاطمینان مشتري از اینکه کاالي ارائه شده همان کاالي مورد نیاز او است

فروشنده باید اطمینان خود را به کاال و خدمات خود نشان دهدتعهد وب سایت به اینکه در صورت عدم رضایت مشتري پول وي را بازگرداند فروشندگان باید یک نمونه و یا مدل آزمایشی از کاال و سرویس خود را به مشتریان

.قبل از خرید ارائه دهند

33 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

بازاریابی الکترونیکی

34 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

بازاریابی الکترونیکی بازاریابی الکترونیکی یک عملکرد مجزا که منحصرا با فروش محصوالت و

خدمات ارتباط دارد نبوده بلکه فرآیندي مدیریتی است براي اداره نمودن ارتباط .ایجاد شده میان سازمان و مشتري

سواالت مطرح در بازاریابی الکترونیک جذب مشتري(چگونه مشتري جدیدي پیدا کنیم ؟ (حفظ مشتري(چگونه این مشتري جدید را حفظ کنیم؟( در بازاریابی ابتدا باید هویت هر مشتري را مشخص نموده و خصوصیات هر یک

. از آنها را بطور مجزا مورد بررسی قرارداد هرچه میزان ارتباط برقرارشده میان شما و مشتریتان نزدیکتر و صمیمی تر

. باشد به همان نسبت می توانید آنها را به سازمان خود وابسته سازید برقراري این ارتباط صمیمی نیازمند کسب اطالعات دقیق از مشتریانتان می

.باشد

بازاریابی الکترونیکی یک عملکرد مجزا که منحصرا با فروش محصوالت وخدمات ارتباط دارد نبوده بلکه فرآیندي مدیریتی است براي اداره نمودن ارتباط

.ایجاد شده میان سازمان و مشتريسواالت مطرح در بازاریابی الکترونیک

جذب مشتري(چگونه مشتري جدیدي پیدا کنیم ؟ (حفظ مشتري(چگونه این مشتري جدید را حفظ کنیم؟( در بازاریابی ابتدا باید هویت هر مشتري را مشخص نموده و خصوصیات هر یک

. از آنها را بطور مجزا مورد بررسی قرارداد هرچه میزان ارتباط برقرارشده میان شما و مشتریتان نزدیکتر و صمیمی تر

. باشد به همان نسبت می توانید آنها را به سازمان خود وابسته سازید برقراري این ارتباط صمیمی نیازمند کسب اطالعات دقیق از مشتریانتان می

.باشد35 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

چرخه بازاریابی الکترونیکیتهیه و تداركارتباطنقل و انتقالخدمات پس از فروش

تهیه و تدارك در مرحله تهیه و تدارك سازمان می بایست نیازها و خواسته هاي مشتریان را

. تعیین نماید سازمان جهت تولید محصوالت و یا ارائه خدمات خود نیازمند تجزیه و تحلیل

.نیازهاي مشتریان می باشد نیاز ها ، خواسته ها ، عالیق و (هر چه میزان شناخت سازمان از مشتریان خود

بیشتر باشد به همان اندازه فرآیند بازاریابی الکترونیک موثر تر و بهتر ) سلیقه ها.عمل خواهد نمود

تهیه و تداركارتباطنقل و انتقالخدمات پس از فروش

تهیه و تدارك در مرحله تهیه و تدارك سازمان می بایست نیازها و خواسته هاي مشتریان را

. تعیین نماید سازمان جهت تولید محصوالت و یا ارائه خدمات خود نیازمند تجزیه و تحلیل

.نیازهاي مشتریان می باشد نیاز ها ، خواسته ها ، عالیق و (هر چه میزان شناخت سازمان از مشتریان خود

بیشتر باشد به همان اندازه فرآیند بازاریابی الکترونیک موثر تر و بهتر ) سلیقه ها36.عمل خواهد نمود دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

چرخه بازاریابی الکترونیکیارتباط

مطابق سلیقه و خواسته مشتري طراحی شد ) یا خدمت ( زمانی که محصول. ارتباط آغاز می شودمرحله

سازمان باید در ابتدا نظرات مشتریان را در رابطه بامحصوالت وخدمات جدیدي که.ارائه نموده است جلب نماید

پس از این مرحله ، سازمان باید اطالعات مورد نیاز را در اختیار مشتري قراردهد تا. او نظرات خود را درمورد محصوالت و خدمات ارائه شده مطرح نماید

مشتري باید قدرت انتخاب اطالعات مورد نیاز خود را از میان عنوان هاي مختلف.داشته باشد

باید براي خرید محصوالت و خدمات جدید در مشتري انگیزه الزم ) سازمان(شرکتبراي رسیدن به این هدف می توان از کلیه امکانات رسانه اي موجود . را ایجاد نماید

.در اینترنت بهره جست فرآیندهاي فوق منجر به خریداري محصول یا سفارش خدمتی از سوي مشتري می

.گردد

ارتباط مطابق سلیقه و خواسته مشتري طراحی شد ) یا خدمت ( زمانی که محصول

. ارتباط آغاز می شودمرحله سازمان باید در ابتدا نظرات مشتریان را در رابطه بامحصوالت وخدمات جدیدي که

.ارائه نموده است جلب نماید پس از این مرحله ، سازمان باید اطالعات مورد نیاز را در اختیار مشتري قراردهد تا

. او نظرات خود را درمورد محصوالت و خدمات ارائه شده مطرح نماید مشتري باید قدرت انتخاب اطالعات مورد نیاز خود را از میان عنوان هاي مختلف

.داشته باشد باید براي خرید محصوالت و خدمات جدید در مشتري انگیزه الزم ) سازمان(شرکت

براي رسیدن به این هدف می توان از کلیه امکانات رسانه اي موجود . را ایجاد نماید.در اینترنت بهره جست

فرآیندهاي فوق منجر به خریداري محصول یا سفارش خدمتی از سوي مشتري می.گردد

37 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

چرخه بازاریابی الکترونیکینقل و انتقال

اهمیت بسزایی درفرآیند بازاریابی شما دارد) خدمات(مرحله تحویل کاال مکانیزم مطمئن براي پرداخت پول توسط خریدارتحویل بموقع سفارش به مشتريخدمات پس از فروش

در مرحله خدمات پس از فروش تالش براي ایجاد ارتباط میان مشتري و فروشنده. می باشد

جذب مشتري جدید مشکل تر و پرهزینه تر از نگهداري و حفظ مشتریان قبلی می. باشد مشتري مهمترین عامل در تبلیغ خدمات و کاالي ارائه شده بوده و به همین دلیل

.باید از خدمات پس از فروش مناسبی بهره مند گردد اطالعاتی که ازطریق ارتباط با مشتري در مرحله خدمات پس از فروش جمع آوري

.می گردند باعث بوجود آمدن مرحله تهیه و تدارك می شود

نقل و انتقال اهمیت بسزایی درفرآیند بازاریابی شما دارد) خدمات(مرحله تحویل کاال مکانیزم مطمئن براي پرداخت پول توسط خریدارتحویل بموقع سفارش به مشتريخدمات پس از فروش

در مرحله خدمات پس از فروش تالش براي ایجاد ارتباط میان مشتري و فروشنده. می باشد

جذب مشتري جدید مشکل تر و پرهزینه تر از نگهداري و حفظ مشتریان قبلی می. باشد مشتري مهمترین عامل در تبلیغ خدمات و کاالي ارائه شده بوده و به همین دلیل

.باید از خدمات پس از فروش مناسبی بهره مند گردد اطالعاتی که ازطریق ارتباط با مشتري در مرحله خدمات پس از فروش جمع آوري

.می گردند باعث بوجود آمدن مرحله تهیه و تدارك می شود38 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

آموزش الکترونیکی

39 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع آموزش الکترونیکیآموزش مبتنی بر وبWeb Based Trainingسیستمهاي الکترونیکی پشتیبان از عملکرد

Electronic Performance Support Systems

کالس مجازي ناهمزمانAsyncronous Virtual Classroom

کالس مجازي همزمانSyncronous Virtual Classroom

آموزش مبتنی بر وباستفاده از محیط و پروتکل هاي موجود در وب براي آموزش

آموزش مبتنی بر وبWeb Based Trainingسیستمهاي الکترونیکی پشتیبان از عملکرد

Electronic Performance Support Systems

کالس مجازي ناهمزمانAsyncronous Virtual Classroom

کالس مجازي همزمانSyncronous Virtual Classroom

آموزش مبتنی بر وباستفاده از محیط و پروتکل هاي موجود در وب براي آموزش

40 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع آموزش الکترونیکیسیستمهاي الکترونیکی پشتیبان از عملکرد

از این سیستم ها براي رفع مشکالتی که کاربران در هنگام کار با سیستم هاي.مختلف با آنها مواجه می شوند استفاده می گردد

دسترسی به اطالعات در لحظه نیاز براي کاربران فراهم می گردد. بیشتر براي بهبود کیفیت کار نیروي انسانی و در محیط هاي کاري و موسسات

.استفاده می شوداین سیستم ها آموزش را به اندازه دلخواه و در لحظه نیاز به کاربر ارائه می دهد.

سیستمهاي الکترونیکی پشتیبان از عملکرد از این سیستم ها براي رفع مشکالتی که کاربران در هنگام کار با سیستم هاي

.مختلف با آنها مواجه می شوند استفاده می گردددسترسی به اطالعات در لحظه نیاز براي کاربران فراهم می گردد. بیشتر براي بهبود کیفیت کار نیروي انسانی و در محیط هاي کاري و موسسات

.استفاده می شوداین سیستم ها آموزش را به اندازه دلخواه و در لحظه نیاز به کاربر ارائه می دهد.

41 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع آموزش الکترونیکیکالس مجازي ناهمزمان

کالسی در اینترنت است که معلم و فراگیر به طور ناهمزمان و با استفاده از فناوري.هاي مختلف شبکه و اینترنت در آن شرکت می کنند

همه افراد از یک فضاي آموزشی به صورت اشتراکی استفاده می کنند اما هریک درزمان مورد نظر خود به این فضا مراجعه می کنند و از آنچه تا این لحظه در کالس

.رخ داده است اطالع پیدا می کنند دانش آموزان می توانند پرسش و پاسخ، یادداشت هاي معلم، گزارش کار سایر

.دانشجویان و اطالعات مفید دیگر را ببینند

کالس مجازي ناهمزمان کالسی در اینترنت است که معلم و فراگیر به طور ناهمزمان و با استفاده از فناوري

.هاي مختلف شبکه و اینترنت در آن شرکت می کنند همه افراد از یک فضاي آموزشی به صورت اشتراکی استفاده می کنند اما هریک در

زمان مورد نظر خود به این فضا مراجعه می کنند و از آنچه تا این لحظه در کالس .رخ داده است اطالع پیدا می کنند

دانش آموزان می توانند پرسش و پاسخ، یادداشت هاي معلم، گزارش کار سایر.دانشجویان و اطالعات مفید دیگر را ببینند

42 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع آموزش الکترونیکیکالس مجازي همزمان

یک محیط آموزشی زنده است که در آن معلم و دانشجویان به صورت همزمان امادر مکان هاي فیزیکی متفاوت با بهره گیري از شبکه هاي کامپیوتري به آموزش

.مشغول می شوندکالس در زمان واقعی برگزار می گردد.نیاز به پهناي باند زیاد براي پشتیبانی ارتباطات میان افراد شرکت کننده دارد.

کالس مجازي همزمان یک محیط آموزشی زنده است که در آن معلم و دانشجویان به صورت همزمان اما

در مکان هاي فیزیکی متفاوت با بهره گیري از شبکه هاي کامپیوتري به آموزش .مشغول می شوند

کالس در زمان واقعی برگزار می گردد.نیاز به پهناي باند زیاد براي پشتیبانی ارتباطات میان افراد شرکت کننده دارد.

43 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

فناوري ها و ابزارهاي آموزش الکترونیکیمتن

یکی از پر استفاده ترین ابزارها در وب استمستندات

منابعی که در کنار محتویات اصلی دروس می توانند به یادگیري کمک کنند. نمودارها(Excel) مقاالت ،(PDF) اسالیدهاي آموزشی ،(Power Point)

محتویات چندرسانه ايبه دلیل محدودیت پهناي باند کامال مقدور نیست.پایگاه داده ها

نقش عمده اي در برنامه هاي کاربردي محیط هاي آموزشی ایفا می کنند ذخیره سازي و مدیریت پروفایل کاربران، سواالت امتحانی و ثبت و بازیابی نتایج

.امتحانات بوسیله پایگاه داده ها انجام می گردد

متنیکی از پر استفاده ترین ابزارها در وب استمستندات

منابعی که در کنار محتویات اصلی دروس می توانند به یادگیري کمک کنند. نمودارها(Excel) مقاالت ،(PDF) اسالیدهاي آموزشی ،(Power Point)

محتویات چندرسانه ايبه دلیل محدودیت پهناي باند کامال مقدور نیست.پایگاه داده ها

نقش عمده اي در برنامه هاي کاربردي محیط هاي آموزشی ایفا می کنند ذخیره سازي و مدیریت پروفایل کاربران، سواالت امتحانی و ثبت و بازیابی نتایج

.امتحانات بوسیله پایگاه داده ها انجام می گردد

44 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

فناوري ها و ابزارهاي آموزش الکترونیکیپست الکترونیکی

یکی از مهمترین ابزارها براي برقراري ارتباطات در سیستم آموزشی می باشد این نامه ها را می توان بوسیله یکی از بخش هاي سیستم به طور خودکار تولید و

.ارسال نمودپیام رسانی فوري و گپ زنی

اعضاي کالس می توانند همزمان با هم در شبکه حضور داشته و با یکدیگر به تبادل.اطالعات بپردازند

گروههاي خبري هر گروه خبري متشکل از افرادي است که به یک موضوع خاص عالقه داشته و به

بحث و تحقیق در مورد آن می پردازنداعضاي یک کالس می توانند در قالب یک گروه خبري فعالیت نمایند

پست الکترونیکییکی از مهمترین ابزارها براي برقراري ارتباطات در سیستم آموزشی می باشد این نامه ها را می توان بوسیله یکی از بخش هاي سیستم به طور خودکار تولید و

.ارسال نمودپیام رسانی فوري و گپ زنی

اعضاي کالس می توانند همزمان با هم در شبکه حضور داشته و با یکدیگر به تبادل.اطالعات بپردازند

گروههاي خبري هر گروه خبري متشکل از افرادي است که به یک موضوع خاص عالقه داشته و به

بحث و تحقیق در مورد آن می پردازنداعضاي یک کالس می توانند در قالب یک گروه خبري فعالیت نمایند

45 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

فناوري ها و ابزارهاي آموزش الکترونیکیبرنامه هاي کاربردي اشتراکی

هر کاربر می تواند برنامه هاي خود را با دیگر کاربران موجود در شبکه به اشتراك.بگذارد

این فناوري خصوصا در مواقعی که دانشجویان در حال کار برروي پروژه هاي.کامپیوتري خود هستند مفید است

نرم افزارهاي کنترل از راه دور نصب ) دانشجو(برنامه هایی هستند که برروي کامپیوتر سرویس گیرنده یا کالینت

امکان کنترل دانشجو را از راه دور می ) معلم(شده و به سرویس دهنده یا سرور .دهند

کنفرانس هاي صوتی و تصویريبه صورت دوطرفه و شامل صوت و تصویر می باشد.نیاز به پهناي باند زیاد شبکه براي ارسال صوت و تصویر می باشد

برنامه هاي کاربردي اشتراکی هر کاربر می تواند برنامه هاي خود را با دیگر کاربران موجود در شبکه به اشتراك

.بگذارد این فناوري خصوصا در مواقعی که دانشجویان در حال کار برروي پروژه هاي

.کامپیوتري خود هستند مفید استنرم افزارهاي کنترل از راه دور

نصب ) دانشجو(برنامه هایی هستند که برروي کامپیوتر سرویس گیرنده یا کالینتامکان کنترل دانشجو را از راه دور می ) معلم(شده و به سرویس دهنده یا سرور

.دهند کنفرانس هاي صوتی و تصویري

به صورت دوطرفه و شامل صوت و تصویر می باشد.نیاز به پهناي باند زیاد شبکه براي ارسال صوت و تصویر می باشد

46 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

47 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مزایاي آموزش الکترونیکی امکان یادگیري در هر زمان و مکان(حذف محدودیت زمان و مکان(امکان یادگیري در هر سنکاهش هزینه هاي تحصیلی نسبت به روش سنتیدسترسی ساده به منابع آموزشی جدیدامکان یادگیري مشارکتی بدون هیچ حدومرز جغرافیایییادگیري انتخابی دوره هاي آموزشیامکان سفارشی سازي برنامه آموزشی

امکان یادگیري در هر زمان و مکان(حذف محدودیت زمان و مکان(امکان یادگیري در هر سنکاهش هزینه هاي تحصیلی نسبت به روش سنتیدسترسی ساده به منابع آموزشی جدیدامکان یادگیري مشارکتی بدون هیچ حدومرز جغرافیایییادگیري انتخابی دوره هاي آموزشیامکان سفارشی سازي برنامه آموزشی

48 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

سیستمهاي مدیریت آموزش الکترونیکی سیستم مدیریت آموزشLearning Management System

سیستم نرم افزاري است که بر آموزش دانشجویان نظارت دارد. اموري مانند مدیریت اشتراك هر دانشجو، ثبت نام، انتخاب واحد، جمع آوري

اطالعات در مورد پیشرفت تحصیلی دانشجو، کوئیزها، امتحانات پایانی و به طور کل ارزشیابی و نمره دادن

سیستم مدیریت محتواي آموزشیLearning Content Management System هدف اصلی و اولیه این سیستم مدیریت محتواي آموزشی است که می تواند به

.صورت سفارشی براي هر دانشجو ارائه شود در این سیستم می توان محتوایات آموزشی را ایجاد و ذخیره کرد، مورد استفاده

مجدد قرار داد و به حذف یا اصالح آنها پرداخت

سیستم مدیریت آموزشLearning Management Systemسیستم نرم افزاري است که بر آموزش دانشجویان نظارت دارد. اموري مانند مدیریت اشتراك هر دانشجو، ثبت نام، انتخاب واحد، جمع آوري

اطالعات در مورد پیشرفت تحصیلی دانشجو، کوئیزها، امتحانات پایانی و به طور کل ارزشیابی و نمره دادن

سیستم مدیریت محتواي آموزشیLearning Content Management System هدف اصلی و اولیه این سیستم مدیریت محتواي آموزشی است که می تواند به

.صورت سفارشی براي هر دانشجو ارائه شود در این سیستم می توان محتوایات آموزشی را ایجاد و ذخیره کرد، مورد استفاده

مجدد قرار داد و به حذف یا اصالح آنها پرداخت

49 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر کار و اشتغال

50 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر کار تغییردستخوشرااشتغالوکارماهیتخودخاصویژگیهايبااطالعاتعصر

.نمایدمیزیاديتحوالتو

دستهذیلموارددرمیتوانرادهدمیرخاشتغالوکارعرصۀدرکهتغییراتی:نمودبندي

فعلیمشاغلازبرخیحذفـالفوسنتیکتابداريبامرتبطمشاغلشبیه..مشاغلازدیگردربرخیتغییرـب

فناوريازمتأثر..وپزشکی،آموزشیتجارت،مهندسی،فعالیتهايمثالبعنوان.شوندمیاجراجدیدروشهاییبااطالعات

تغییردستخوشرااشتغالوکارماهیتخودخاصویژگیهايبااطالعاتعصر.نمایدمیزیاديتحوالتو

دستهذیلموارددرمیتوانرادهدمیرخاشتغالوکارعرصۀدرکهتغییراتی:نمودبندي

فعلیمشاغلازبرخیحذفـالفوسنتیکتابداريبامرتبطمشاغلشبیه..مشاغلازدیگردربرخیتغییرـب

فناوريازمتأثر..وپزشکی،آموزشیتجارت،مهندسی،فعالیتهايمثالبعنوان.شوندمیاجراجدیدروشهاییبااطالعات

51 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر کار ج ـ ایجاد مشاغل جدید

بعنوان مثال مشاغلی نظیر، برنامه نویس وب، برنامه نویس بانک اطالعاتی،برنامهنویس سایت، کارشناس امنیت اطالعات، مدیر شبکه

د ـ ایجاد پدیدة دورکاري به معنی استفاده از رایانه ها و ارتباطات راه دور براي انجام وظایف شغلی

درموقعیتهاي جغرافیایی متفاوت هـ ـ تخصصی تر شدن سطح وظایف واگذار شده به انسانها

لذا ایجاد و ارتقاي مهارتهاي کارکنان از .کارهاي فیزیکی به ماشینها واگذار می شود.اهمیت خاصی برخوردار است

ج ـ ایجاد مشاغل جدید بعنوان مثال مشاغلی نظیر، برنامه نویس وب، برنامه نویس بانک اطالعاتی،برنامه

نویس سایت، کارشناس امنیت اطالعات، مدیر شبکه د ـ ایجاد پدیدة دورکاري

به معنی استفاده از رایانه ها و ارتباطات راه دور براي انجام وظایف شغلیدرموقعیتهاي جغرافیایی متفاوت

هـ ـ تخصصی تر شدن سطح وظایف واگذار شده به انسانهالذا ایجاد و ارتقاي مهارتهاي کارکنان از .کارهاي فیزیکی به ماشینها واگذار می شود

.اهمیت خاصی برخوردار است

52 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

سیستم هاي عملیات از راه دورامري ضروري ) دور عملیات(در عصر اطالعات، اجراي عملیات فیزیکی از راه دور

.و اجتناب نا پذیر خواهد بود انجام چنین فعل و انفعاالتی از طریق شبکه هاي کامپیوتري مثل اینترنت و

.تجهیزات دیگر همچون روباتهاو مداراهاي واسط امکان پذیرمیگرددتولید از راه دورباغبانی از راه دوررصد ستارگان از راه دورراحی از راه دورجزمایشگاههاي از راه دور آ کنترل ادوات خانگی از راه دور

امري ضروري ) دور عملیات(در عصر اطالعات، اجراي عملیات فیزیکی از راه دور.و اجتناب نا پذیر خواهد بود

انجام چنین فعل و انفعاالتی از طریق شبکه هاي کامپیوتري مثل اینترنت و.تجهیزات دیگر همچون روباتهاو مداراهاي واسط امکان پذیرمیگردد

تولید از راه دورباغبانی از راه دوررصد ستارگان از راه دورراحی از راه دورجزمایشگاههاي از راه دور آ کنترل ادوات خانگی از راه دور

53 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تولید از راه دورمدیریتدورراهازکهکارخانهیکدرتولیدعملیاتمجريتوانندمیروباتها

.باشندشود،میمیکاربرانکهايگونهبهبودهکنترلقابلاینترنتطریقازروباتهااینگونه

نمایندارسالروباتبهاینترنتازبسترراحودفرامینتوانند

54 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

(Telegarden)باغبانی از راه دورشودمیگفتهمتعلقاتسایروزمینروباتها،ازايمجموعهبه،دورراهازباغ

گیاهانپرورشبهاینترنتطریقازودورراهازتواندکاربرمیآنهابوسیلهکه.بپردازد

55 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

(Telesurgery)جراحی از راه دور در جراحی از راه دور ، عملیات پزشکی به کمک ابزار و تجهیزات نصب شده در

.اتاق عمل از راه دور صورت می گیرد

56 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

(Telelab)آزمایشگاههاي از راه دور این سیستمها محققان را قادر به اجراي آزمایشات خود از راه دور با استفاده از

. روباتهاي اینترنتی وبدون نیاز به حضور فیزیکی آنها در آزمایشگاه می نماید چنین آزمایشگاههایی امکان استفاده مشترك را براي همه پژوهشگران در اقصی

.نقاط جهان فراهم می آورد

این سیستمها محققان را قادر به اجراي آزمایشات خود از راه دور با استفاده از. روباتهاي اینترنتی وبدون نیاز به حضور فیزیکی آنها در آزمایشگاه می نماید

چنین آزمایشگاههایی امکان استفاده مشترك را براي همه پژوهشگران در اقصی.نقاط جهان فراهم می آورد

وسایل خانگی قابل کنترل از راه دور چنین کاربردي انسانها را قادر به کنترل وسایل خانگی خود از هر نقطه اي می

یخچالهاي کنترل از راه دور، که خود وجود ادوات خانگی کامال هوشمند. نمایدقادر به سفارش اتوماتیک مواد مورد نیاز از فروشگاههاي اینترنتی می باشند،

.را فراهم می آوردIntelligent Homeامکان نیل به خانه هاي هوشمند 57 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

)Teleworkers(دسته بندي دورکاران دورکاران تمام وقت خانگیHome Based Teleworkers

افراد در محل سکونت خود به انجام وظایف شغلی می پردازند. محل کار این افراد که معموال یکی از اتاق هاي منزل است را دفتر کار خانگی می

.نامند

دورکاران سیارMobile Teleworkers این گونه افراد در خارج از محل کار و اقامت وظایف شغلی خود را با تجهیزاتی

. همچون تلفن همراه و کامپیوتر قابل حمل انجام می دهندمحل کار این افراد را دفتر مجازي می نامند.

دورکاران تمام وقت خانگیHome Based Teleworkersافراد در محل سکونت خود به انجام وظایف شغلی می پردازند. محل کار این افراد که معموال یکی از اتاق هاي منزل است را دفتر کار خانگی می

.نامند

دورکاران سیارMobile Teleworkers این گونه افراد در خارج از محل کار و اقامت وظایف شغلی خود را با تجهیزاتی

. همچون تلفن همراه و کامپیوتر قابل حمل انجام می دهندمحل کار این افراد را دفتر مجازي می نامند.

58 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

)Teleworkers(دسته بندي دورکاران دورکاران پاره وقتSupplementary Teleworkers

در حالت معمول در محل کار حاضر می شوند و در برخی موارد به صورت پاره وقت.و ظایف شغلی خود را در منزل انجام می دهند

دورکاران متمرکزCentered Teleworkers کارکنانی که در محل کار حاضر شده اما با بهره گیري از فناوري اطالعات و

.ارتباطات در یک محیط مشخص به انجام وظایف خود می پردازند

دورکاران پاره وقتSupplementary Teleworkers در حالت معمول در محل کار حاضر می شوند و در برخی موارد به صورت پاره وقت

.و ظایف شغلی خود را در منزل انجام می دهند

دورکاران متمرکزCentered Teleworkers کارکنانی که در محل کار حاضر شده اما با بهره گیري از فناوري اطالعات و

.ارتباطات در یک محیط مشخص به انجام وظایف خود می پردازند

59 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مزایاي دورکاري کاهش نرخ بیکاري تدارك شرایط اشتغال براي تمام شهروندانکاهش مصرف انرژي و ترافیکایجاد اشتغال براي معلوالن ، زنان خانه دار و سالخوردگانکاهش مخارج کارمندانافزایش رضایت شغلیصرفه جویی در زمان بدلیل کاهش رفت و آمدهاامکان گزینش کارکنان کارا از هر جا کاهش هزینه هاي اداري از قبیل هزینه ایاب و ذهاب، ساختمان و.. خود نظارتی( مدیریت مبتنی بر کار و نه حضور(کاهش فشارهاي روحی ناشی از محیط کار و تعامالت اجتماعی روزمره

کاهش نرخ بیکاري تدارك شرایط اشتغال براي تمام شهروندانکاهش مصرف انرژي و ترافیکایجاد اشتغال براي معلوالن ، زنان خانه دار و سالخوردگانکاهش مخارج کارمندانافزایش رضایت شغلیصرفه جویی در زمان بدلیل کاهش رفت و آمدهاامکان گزینش کارکنان کارا از هر جا کاهش هزینه هاي اداري از قبیل هزینه ایاب و ذهاب، ساختمان و.. خود نظارتی( مدیریت مبتنی بر کار و نه حضور(کاهش فشارهاي روحی ناشی از محیط کار و تعامالت اجتماعی روزمره

60 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

معایب دور کارينیاز به ایجاد فضاي کاري در منزلکاهش ارتباطات شغلی و اجتماعی کاهش امنیت شغلی مسیر شغلی مشخص و مطمئنوجود عدموابستگی اجراي کار به محدودیتهاي تکنولوژیکنیاز به امنیت اطالعات و مقابله با تهدیدات شبکه اي نبود مدیریت متمرکز بر نحوه انجام وظایف کارکنان نیاز به پشتوانه قانونی مناسب براي کارکنان) رایانه اي( سواد اطالعاتی وجود لزوم

نیاز به ایجاد فضاي کاري در منزلکاهش ارتباطات شغلی و اجتماعی کاهش امنیت شغلی مسیر شغلی مشخص و مطمئنوجود عدموابستگی اجراي کار به محدودیتهاي تکنولوژیکنیاز به امنیت اطالعات و مقابله با تهدیدات شبکه اي نبود مدیریت متمرکز بر نحوه انجام وظایف کارکنان نیاز به پشتوانه قانونی مناسب براي کارکنان) رایانه اي( سواد اطالعاتی وجود لزوم

61 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مشاغل مناسب براي دورکاريباشندمیاجراوهدایتقابلفرديشکلبه.نیازمندندکمیبازرسیونظارتوتعلیمآموزش،به.نیستندوابستهخاصیمکانوزمانبه.وثابتمنابعبهفیزیکیدسترسیمدیر،یامشتريبارودررومواجههبهنیاز

.ندارندمحرمانهاطالعاتبکارگیرياستگیرياندازهقابلسهولتبهحاصلهنتایج.متون،ولغاتپردازشنوشتن،وخواندنریزي،برنامهتفکروبامرتبطشغلهاي

.کاغذيکارهايسایرودادهتفسیروآنالیزپژوهش،

باشندمیاجراوهدایتقابلفرديشکلبه.نیازمندندکمیبازرسیونظارتوتعلیمآموزش،به.نیستندوابستهخاصیمکانوزمانبه.وثابتمنابعبهفیزیکیدسترسیمدیر،یامشتريبارودررومواجههبهنیاز

.ندارندمحرمانهاطالعاتبکارگیرياستگیرياندازهقابلسهولتبهحاصلهنتایج.متون،ولغاتپردازشنوشتن،وخواندنریزي،برنامهتفکروبامرتبطشغلهاي

.کاغذيکارهايسایرودادهتفسیروآنالیزپژوهش،62 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر تولید

63 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

بازاریابی و دریافت نیاز مشتري

تحلیل نیاز و استخراج مشخصات فنی محصول

مشتري

چرخۀاز مشتري تا مشتري

هاي فناوري اطلالعات محیطتولیدي را در کلیه سـطوح اعم از مـدیریت، طراحـی،

ــه ــاخت و برنام ــزي، س ریارتباط با مشتري تحت تأثیر قرار داده است

64

تحلیل نیاز و استخراج مشخصات فنی محصول

عملیات مهندسی

محصولساخت

حمل و تحویل

مشتري

بکارگیري فناوري اطالعات در ي مراحل باعث ارتقاي همه

کارایی و اثربخشی خواهد شد

هاي فناوري اطلالعات محیطتولیدي را در کلیه سـطوح اعم از مـدیریت، طراحـی،

ــه ــاخت و برنام ــزي، س ریارتباط با مشتري تحت تأثیر قرار داده است

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

فناوري اطالعات در طراحی و آنالیز محصول طراحی به کمک کامپیوترCAD

که نقش انسان (در طراحی هوش مصنوعی وسیستم هاي اطالعاتی استفاده از •)را کم رنگ می کند

CATشبیه سازي، تجزیه و تحلیل و تست محصول به کمک کامپیوتر •شبکه هاي ارتباطیطراحی مشترك مبتنی بر •

طراحی به کمک کامپیوترCADکه نقش انسان (در طراحی هوش مصنوعی وسیستم هاي اطالعاتی استفاده از •

)را کم رنگ می کندCATشبیه سازي، تجزیه و تحلیل و تست محصول به کمک کامپیوتر •شبکه هاي ارتباطیطراحی مشترك مبتنی بر •

65 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

CAD: Computer Aided Design

طراحی سنتیطراحیها عموماً وقت گیر و پردردسر بودند•در صورت ترسیم اشتباه و یا تغییر طرح، اصالح و رسم مجدد نقشه ها زمان زیادي را به خود •

.اختصاص می دادنگهداري نقشه ها و مراقبت از آنها نیز مسئله دیگري بود که هم فضاي زیادي را می طلبید و •

هم زمان قابل توجهی را براي کدگذاري بایگانی و بازیابی مجدد به خود اختصاص می داد مزایاي استفاده ازCAD

کاهش خطاهاي طراحی و تولید، ایجاد تناسب میان نقشه و روشهاي تولید، تشخیص آسان •روابط اجزاي قطعه در مرحله تحلیل، تسهیل در آمــاده سازي مستندات و بهبود یا افزایش

استانداردهاي طراحیامروزي، امکان ایجاد مدلهاي توپر سه بعدي را براي طراح فراهم CADنرم افزارهاي پیشرفته•

آورده اندبا بهره برداري وسیع از تکنیــک هاي هوش مصنوعی و به لطف سیستم هاي خبره تعبیه •

به عنوان مثال آنها قادرند جرم . شده در آنها، قابلیت تجزیه و تحلیل طرحها را نیز دارا هستند. طرح، حجم طرح و مرکز ثقل قطعات را محاسبه و تعیین کنند

طراحی سنتیطراحیها عموماً وقت گیر و پردردسر بودند•در صورت ترسیم اشتباه و یا تغییر طرح، اصالح و رسم مجدد نقشه ها زمان زیادي را به خود •

.اختصاص می دادنگهداري نقشه ها و مراقبت از آنها نیز مسئله دیگري بود که هم فضاي زیادي را می طلبید و •

هم زمان قابل توجهی را براي کدگذاري بایگانی و بازیابی مجدد به خود اختصاص می داد مزایاي استفاده ازCAD

کاهش خطاهاي طراحی و تولید، ایجاد تناسب میان نقشه و روشهاي تولید، تشخیص آسان •روابط اجزاي قطعه در مرحله تحلیل، تسهیل در آمــاده سازي مستندات و بهبود یا افزایش

استانداردهاي طراحیامروزي، امکان ایجاد مدلهاي توپر سه بعدي را براي طراح فراهم CADنرم افزارهاي پیشرفته•

آورده اندبا بهره برداري وسیع از تکنیــک هاي هوش مصنوعی و به لطف سیستم هاي خبره تعبیه •

به عنوان مثال آنها قادرند جرم . شده در آنها، قابلیت تجزیه و تحلیل طرحها را نیز دارا هستند. طرح، حجم طرح و مرکز ثقل قطعات را محاسبه و تعیین کنند

66 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تولیدفناوري اطالعات در برنامه ریزي فرایند و شامل انتخاب ماشین ،هدف از برنامه ریزي فرایند شرح توالی عملیات تولید یک قطعه

.است. ..، مواد و نوع عملیات، ابزارها

برنامه ریزي فرایند به کمک کامپیوترCAPP

Computer Aided Process Planning

انسان برنامه ریزي فرایند را با استفاده از سیستمهاي اطالعاتی توسط ( رویکرد متنوع)کامپیوتر انجام می دهد

حذف نقش انسان ـ رویکرد مولد ( استفاده از هوش مصنوعی(

و شامل انتخاب ماشین ،هدف از برنامه ریزي فرایند شرح توالی عملیات تولید یک قطعه.است. ..، مواد و نوع عملیات، ابزارها

برنامه ریزي فرایند به کمک کامپیوترCAPP

Computer Aided Process Planning

انسان برنامه ریزي فرایند را با استفاده از سیستمهاي اطالعاتی توسط ( رویکرد متنوع)کامپیوتر انجام می دهد

حذف نقش انسان ـ رویکرد مولد ( استفاده از هوش مصنوعی(

67 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

برنامه ریزي و کنترل تولید فناوري اطالعات در

فناوري اطالعات در برنامه ریزي و کنترل

تولید

برنامه ریزي و کنترل موجودي

به عنوان مثالبازرسی کاال با استفاده از کامپیوتر•استفاده از کامپیوتر در کنترل کیفیت•

68

فناوري اطالعات در برنامه ریزي و کنترل

تولید

برنامه ریزي و کنترل موجودي

برنامه ریزي و کنترل عملیات تولید

برنامه ریزي و کنترل جریان مواد

هاي اطالعاتی، استفاده از کامپیوتر، سیستمهوش مصنوعی و شبکه هاي ارتبـاطی در

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات. برنامه ریزي و کنترل تولید هوشمند

تولید یکپارچه کامپیوتريCIM: Computer Integrated Manufacturing

،بکارگیري کامپیوتر در کلیه فعالیت هاي داخل یک کارخانه اعـم از سیسـتم هـاي مـالیاداري، سیستم هاي پشتیبانی مهندسی، مدیریت تولید و روش هاي ساخت تحـت عنـوان

اتوماسیون و خودکارسـازي در . (نامیده می شودCIMتولید یکپارچه مبتنی بر کامپیوتر )کارخانه

CIM: Computer Integrated Manufacturing

،بکارگیري کامپیوتر در کلیه فعالیت هاي داخل یک کارخانه اعـم از سیسـتم هـاي مـالیاداري، سیستم هاي پشتیبانی مهندسی، مدیریت تولید و روش هاي ساخت تحـت عنـوان

اتوماسیون و خودکارسـازي در . (نامیده می شودCIMتولید یکپارچه مبتنی بر کامپیوتر )کارخانه

69

تولید یکپارچهمبتنی بر

CIMکامپیوتر

سیستم هاي مالی و اداري ...برنامه ریزي و بودجه، هزینه یابی و

سیستم هاي پشتیبانی مهندسی ...طراحی محصول، مهندسی به کمک کامپیوتر و

مدیریت تولید هماهنگ سازي فعالیت هاي تولیدي، تعادل بـین سـرمایه، کـارایی فرآیند و خدمات مشتري

سیستم هاي اجرایی ...ساخت به کمک کامپیوتر، تست و ارزیابی، ربات ها و دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

کسب و کار یکپارچه مبتنی بر کامپیوتر

CIB

ها و در این الگو محیط بیرون از کارخانه شامل مشتریان و تأمین کنندگان نیز با فعالیت.گرددهاي کامپیوتري مرتبط میمحیط درون کارخانه از طریق شبکه

70صفحه

CIMریزي موادبرنامه

دریافت درخواست مواد توسط تأمین

کننده

تولید تحویل محصول به مشتريتحویل مواد

درخواست مشتري

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

بنگاه هاي توسعه یافته یا تحت شبکه در این حالت کارخانه به عنوان یک بنگاه تولیدي می تواند به سایر بنگاه هاي تولیدي

دیگر از طریق شبکه هاي کامپیوتري متصل گردیده و در انجام عملیات خود از مشارکت .آنها بهره مند شود

71 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تولید یکپارچه مبتنی بر کامپیوترCIM – Computer Integrated Manufacturing

محدود به مرزهاي کارخانه

حرکت به سمت بنگاه هاي توسعه یافته

72

کسب و کار یکپارچه مبتنی بر کامپیوترCIB – Computer Integrated Business

CIMعالوه بر درون کارخانه .باشدشامل محیط بیرونی هم می...مثال بازار و مشتري، تأمین کنندگان و

بنگاه هاي گسترده یا توسعه یافته Extended Enterprise / Networked Enterprisesدادخواه-مبانی فناوري اطالعات

MRP – Material Requirements Planning)1960اواخر (برنامه ریزي مواد مورد نیاز

MRP II – Manufacturing Resource Planning)1980در نیمه دوم دهه ... آالت، ابزار، پرسنل، و اعم از ماشین(ریزي منابع تولید برنامه

ERP

73

Make to Stockساخت براي انبار کردن

MRP II – Manufacturing Resource Planning)1980در نیمه دوم دهه ... آالت، ابزار، پرسنل، و اعم از ماشین(ریزي منابع تولید برنامه

ERP – Enterprise Resource Planning

Make to Stockساخت براي انبار کردن

Make to Orderساخت براي سفارش

دادخواه-مبانی فناوري اطالعاتمونتاژ بر اساس سفارش، مهندسی بر اساس سفارش

و با مدیریت زنجیره تأمین و مدیریت ارتباط ERPارتباط با مشتري

ERP

74

CIMریزي موادبرنامه

دریافت درخواست مواد توسط تأمین

کننده

تولید تحویل محصول به مشتريتحویل مواد

درخواست مشتري

CRM SCM

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

ERPوفناوري اطالعات

•ERPیک راه حل سیستمی مبتنی بر فناوري اطالعات است که منابع سازمان راکنترل توسط یک سیستم به هم پیوسته با دقت، سرعت و کیفیت براي برنامه ریزي در

.مدیران قرار می دهدERP کامل کنندة ارتباط مدیریت زنجیرة تامینSCMمشتري و مدیریت ارتباط با

CRMاست. شامل اجزاي متعددي از جمله مجموعه اطالعات پایه کنترل پروژه، لجستیک و

تدارکات، منابع انسانی، مالی، زیر سیستم هاي تولید، زیر سیستم هاي اداري، زیر .است....سیستم هاي مدیریت منابع انسانی،

•ERPیک راه حل سیستمی مبتنی بر فناوري اطالعات است که منابع سازمان راکنترل توسط یک سیستم به هم پیوسته با دقت، سرعت و کیفیت براي برنامه ریزي در

.مدیران قرار می دهدERP کامل کنندة ارتباط مدیریت زنجیرة تامینSCMمشتري و مدیریت ارتباط با

CRMاست. شامل اجزاي متعددي از جمله مجموعه اطالعات پایه کنترل پروژه، لجستیک و

تدارکات، منابع انسانی، مالی، زیر سیستم هاي تولید، زیر سیستم هاي اداري، زیر .است....سیستم هاي مدیریت منابع انسانی،

75 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

ERPو تجارت الکترونیکامروزه مشتریان و تامین کنندگان مایلند که از طریق بستر تجارت الکترونیکی به همان •

.به دست می آورندERPاطالعاتی دست یابند که کارمندان از طریق سیستم اطالعاتی از جمله وضعیت سفارشات، سطح موجودي ها و صورت حساب ها•فراهم کردن دسترسی به اطالعات الزم از طریق اینترنت•قرار داد یکی براي مشتریان و یکی ERPباید دو کانال دسترسی جدید در سیستم •

براي تامین کنندگان و شرکابا سیستم تجارت الکترونیکی غالبا مشکل و پیچیده ERPیکپارچه سازي سیستم •

.است

امروزه مشتریان و تامین کنندگان مایلند که از طریق بستر تجارت الکترونیکی به همان •.به دست می آورندERPاطالعاتی دست یابند که کارمندان از طریق سیستم

اطالعاتی از جمله وضعیت سفارشات، سطح موجودي ها و صورت حساب ها•فراهم کردن دسترسی به اطالعات الزم از طریق اینترنت•قرار داد یکی براي مشتریان و یکی ERPباید دو کانال دسترسی جدید در سیستم •

براي تامین کنندگان و شرکابا سیستم تجارت الکترونیکی غالبا مشکل و پیچیده ERPیکپارچه سازي سیستم •

.است

76 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر دولت

77 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

دولت الکترونیکی

کارایی،ارتقايبرايارتباطاتواطالعاتفناوريکاربردازعبارتالکترونیکدولتدولتدرونهمچنینوهادولتبیناطالعاتیتعامالتوتبادالتشفافیتاثربخشی،

وشهروندانکشور،سطحدریاشهريمحلی،ازاعمدولتیاداراتمختلفسطوحشاملودسترسیطریقازشهروندانتوانمنديارتقايموجبکهباشدمیتجاريهايبنگاه.استاطالعاتازگیريبهره

کارایی،ارتقايبرايارتباطاتواطالعاتفناوريکاربردازعبارتالکترونیکدولتدولتدرونهمچنینوهادولتبیناطالعاتیتعامالتوتبادالتشفافیتاثربخشی،

وشهروندانکشور،سطحدریاشهريمحلی،ازاعمدولتیاداراتمختلفسطوحشاملودسترسیطریقازشهروندانتوانمنديارتقايموجبکهباشدمیتجاريهايبنگاه.استاطالعاتازگیريبهره

78 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

خدمات دولت الکترونیکی خدمات پرداختOnlineپرداخت مالیات، عوارض و صورت حساب آب، برق، گاز : نظیر

و غیره نظرخواهیOnline

خدمات کاریابی الکترونیکی ارایه داده هاي آماريOnlineنظیر اطالعات ترافیکخدمات بازار و اجتماع الکترونیکیخدمات پلیس الکترونیکی رأي گیري الکترونیکیE- voting

ثبت شرکت، تولد و مرگ:خدمات ثبت الکترونیکی نظیر

خدمات پرداختOnlineپرداخت مالیات، عوارض و صورت حساب آب، برق، گاز : نظیرو غیره

نظرخواهیOnline

خدمات کاریابی الکترونیکی ارایه داده هاي آماريOnlineنظیر اطالعات ترافیکخدمات بازار و اجتماع الکترونیکیخدمات پلیس الکترونیکی رأي گیري الکترونیکیE- voting

ثبت شرکت، تولد و مرگ:خدمات ثبت الکترونیکی نظیر

79 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

هاي دولت الکترونیکیبخشGTC(Government(شهروندانبادولتارتباط• to Citizen

GTB(Government(هاشرکتبادولتارتباط• to Business

GTG(Government(دولتبادولتارتباط• to Government

GTG

80

Government

Citizen Business

GTC GTB

GTG

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

:GTBخدماتالکترونیکیمزایده هايوهاحراج•شرکتثبت•دستیابیکنترل•ثبتاطالعاتسرویس هاي•الکترونیکفرم هاي•اصولیموافقتومجوزصدور••…

:GTCخدماتپر کردن و ارزیابی فرم هاي مالیاتی •الکترونیکیاحضاریه•ورزشیمجوز هايصدور•الکترونیکیفرم هاي•الکترونیکیاجتماعوبازارخدمات•الکترونیکیپلیسخدمات••…

81

:GTBخدماتالکترونیکیمزایده هايوهاحراج•شرکتثبت•دستیابیکنترل•ثبتاطالعاتسرویس هاي•الکترونیکفرم هاي•اصولیموافقتومجوزصدور••…

:GTCخدماتپر کردن و ارزیابی فرم هاي مالیاتی •الکترونیکیاحضاریه•ورزشیمجوز هايصدور•الکترونیکیفرم هاي•الکترونیکیاجتماعوبازارخدمات•الکترونیکیپلیسخدمات••…

:GTGخدمات خدمات دیپلماتیک کارا•امکان تبادل الکترونیکی اطالعات بین سازمان هاي دولتی•دادخواه-مبانی فناوري اطالعات)تجارت جهانی(مراودات بازرگانی بین دول•

الکترونیکیشهر فنّاوري اطالعات در مدیریت و خدمات شهري تاثیرات زیادي را خواهد گذاشتدولت . شهر الکترونیکی یا شهر هوشمند نتیجۀ تاثیر این فناوري بر ابعاد مختلف شهري می

.باشد در شهرهاي سنتی بخش عمده اي از وقت شهروندان صرف فعالیتهاي تکراري و غیر

انتظار در صف ها، طی مسافت هاي طوالنی براي خرید کاال و دریافت : مفید می شود...خدمات، معطل شدن در ترافیک سنگین و

با استفاده از فناوري اطالعات و شبکه هاي رایانه اي، تهیه کاال ، ارائه خدمات و دستیابی.به اطالعات به صورت شبانه روزي و در کل ایام هفته امکانپذیر است

فنّاوري اطالعات در مدیریت و خدمات شهري تاثیرات زیادي را خواهد گذاشتدولت . شهر الکترونیکی یا شهر هوشمند نتیجۀ تاثیر این فناوري بر ابعاد مختلف شهري می

.باشد در شهرهاي سنتی بخش عمده اي از وقت شهروندان صرف فعالیتهاي تکراري و غیر

انتظار در صف ها، طی مسافت هاي طوالنی براي خرید کاال و دریافت : مفید می شود...خدمات، معطل شدن در ترافیک سنگین و

با استفاده از فناوري اطالعات و شبکه هاي رایانه اي، تهیه کاال ، ارائه خدمات و دستیابی.به اطالعات به صورت شبانه روزي و در کل ایام هفته امکانپذیر است

82 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مدل شهر الکترونیکیشهر الکترونیکی شامل اجزایی است که تعامل آنها با یکدیگر تجقق چنین شهري را •

:میسر می سازدشهر الکترونیکی شامل اجزایی است که تعامل آنها با یکدیگر تجقق چنین شهري را •

:میسر می سازد

83

دولت الکترونیکی سازمان الکترونیکی زندگی الکترونیکی

زیرساختار الکترونیکی

اجزاي شهر الکترونیکیدادخواه-مبانی فناوري اطالعات

زندگی الکترونیکیدر کشورهاي پیشرفته سبک زندگی انسانها در اثر استفاده از ابزارهاي فناوري اطالعات •

. تغییر یافته و باعث بوجود آمدن نظریه زندگی الکترونیکی شده است:اجزاء زندگی الکترونیکی•

استفاده از فناوري اطالعات براي آموزش و انتقال مفاهیم: آموزش الکترونیکی•استفاده از فناوري اطالعات براي ارائه خدمات سرگرمی، تفریحی و : تفریح الکترونیگی•

گردشگرياستفاده از فناوري اطالعات در برقراري ارتباطات، ارسال و دریافت پیام : ارتباطات الکترونیکی•

...شبیه کیوسک هاي ارتباطی، پست الکترونیکی و نقل و انتقال وجوه مالی براي انجام امور روزانه مثل خرید، داد و ستد و : تراکنش الکترونیکی•

معامالت با کمک اینترنت

در کشورهاي پیشرفته سبک زندگی انسانها در اثر استفاده از ابزارهاي فناوري اطالعات •. تغییر یافته و باعث بوجود آمدن نظریه زندگی الکترونیکی شده است

:اجزاء زندگی الکترونیکی•استفاده از فناوري اطالعات براي آموزش و انتقال مفاهیم: آموزش الکترونیکی•استفاده از فناوري اطالعات براي ارائه خدمات سرگرمی، تفریحی و : تفریح الکترونیگی•

گردشگرياستفاده از فناوري اطالعات در برقراري ارتباطات، ارسال و دریافت پیام : ارتباطات الکترونیکی•

...شبیه کیوسک هاي ارتباطی، پست الکترونیکی و نقل و انتقال وجوه مالی براي انجام امور روزانه مثل خرید، داد و ستد و : تراکنش الکترونیکی•

معامالت با کمک اینترنت84 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

سازمان الکترونیکیسازمانها و شیوه کار آنها نیز در اثر استفاده از فناوري اطالعات تغییر کرده به طوریکه •

:امروزه در بیشتر ادارات از امکانات الکترونیکی استفاده می شودبه معنی انجام معامالت تجاري از طریق اینترنت: تجارت الکترونیکی•به معنی تامین قطعات و سایر نیازمندي ها با استفاده از روش هاي : تدارکات الکترونیکی•

اینترنتیبه معنی نرم افزارهاي یکپارچه که تمام فرآیندها و فعالیت : سیستم هاي برنامه ریزي منابع بنگاه•

.هاي سازمان را پوشش می دهند

سازمانها و شیوه کار آنها نیز در اثر استفاده از فناوري اطالعات تغییر کرده به طوریکه •:امروزه در بیشتر ادارات از امکانات الکترونیکی استفاده می شود

به معنی انجام معامالت تجاري از طریق اینترنت: تجارت الکترونیکی•به معنی تامین قطعات و سایر نیازمندي ها با استفاده از روش هاي : تدارکات الکترونیکی•

اینترنتیبه معنی نرم افزارهاي یکپارچه که تمام فرآیندها و فعالیت : سیستم هاي برنامه ریزي منابع بنگاه•

.هاي سازمان را پوشش می دهند

85 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

دولت الکترونیکیبه معنی استفاده از فناوري اطالعات براي اداره سازمان ها و ارائه خدمات شبانه روزي به •

شهروندان

زیرساختار الکترونیکیبخش هاي این . ایجاد یک شهر الکترونیکی بدون زیرساختار مناسب ممکن نیست•

:زیرساختار عبارتند ازوجود نیروي انسانی ماهر و متخصص•محیط حقوقی به معنی وجود قوانین و مقررات مورد نیاز مانند قانون تجارت الکترونیکی، •

قانون پرداخت الکترونیکی، قانون جرایم رایانه ايشرایط فرهنگی مناسب براي استفاده از خدمات شهر الکترونیکی•زیرساخت مخابراتی شبیه توسعه خطوط تلفن ثابت و همراه، توسعه مراکز خدمات اینترنتی، •

86تقویت پهناي باند مورد نیاز

بخش هاي این . ایجاد یک شهر الکترونیکی بدون زیرساختار مناسب ممکن نیست•:زیرساختار عبارتند از

وجود نیروي انسانی ماهر و متخصص•محیط حقوقی به معنی وجود قوانین و مقررات مورد نیاز مانند قانون تجارت الکترونیکی، •

قانون پرداخت الکترونیکی، قانون جرایم رایانه ايشرایط فرهنگی مناسب براي استفاده از خدمات شهر الکترونیکی•زیرساخت مخابراتی شبیه توسعه خطوط تلفن ثابت و همراه، توسعه مراکز خدمات اینترنتی، •

دادخواه-مبانی فناوري اطالعاتتقویت پهناي باند مورد نیاز

شهر الکترونیکیخدمات بازدید و استفاده از نمایشگاهها، کتابخانه ها، موزه ها، مراکز زیارتی و سیاحتی بدون حضور •

فیزیکی

تکمیل فرمهاي درخواست شغل و کاریابی، ثبت شرکتها، صدور شناسنامه، گواهینامه، بیمه نامه •و غیره در هر زمان و مکان و مبتنی بر شبکه

پرداخت قبوض و صورت حسابهاي مختلف مالیات، عوارض، آب، گاز،برق وتلفن، رزرو هتل ، بلیط •و سایر موارد مشابه بصورت الکترونیکی

انجام معامالت مختلف بین شرکتها و مصرف کنندگان مبتنی بر شبکه •.امکان دسترسی از راه دور به پزشکان و متخصصان مختلف فراهم می شود•

بازدید و استفاده از نمایشگاهها، کتابخانه ها، موزه ها، مراکز زیارتی و سیاحتی بدون حضور •فیزیکی

تکمیل فرمهاي درخواست شغل و کاریابی، ثبت شرکتها، صدور شناسنامه، گواهینامه، بیمه نامه •و غیره در هر زمان و مکان و مبتنی بر شبکه

پرداخت قبوض و صورت حسابهاي مختلف مالیات، عوارض، آب، گاز،برق وتلفن، رزرو هتل ، بلیط •و سایر موارد مشابه بصورت الکترونیکی

انجام معامالت مختلف بین شرکتها و مصرف کنندگان مبتنی بر شبکه •.امکان دسترسی از راه دور به پزشکان و متخصصان مختلف فراهم می شود•

87 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر سازمان

88 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر سازمانفناوري اطالعات فرصت هاي جدیدي را براي سازمان ها پدید آورده است تا بتوانند با •

یکدیگر ارتباطی نزدیک برقرار نمایند، از منابع و امکانات مشترك بهره جویند و مدل .هاي جدید کسب و کار را تجربه کنند

سازمان ها براي ورود به عصر اطالعات فرآیندهاي سنتی خود را مورد مطالعه قرار داده و •با مهندسی مجدد آن ها تمهیدات الزم براي بهره مندي بیشتر از فناوري اطالعات را

.فراهم می آورند:نقش فناوري اطالعات در سازمان•

Development’s Toolابزار توسعه سازمان •

Development’s Platformبستر توسعه سازمان •

فناوري اطالعات فرصت هاي جدیدي را براي سازمان ها پدید آورده است تا بتوانند با •یکدیگر ارتباطی نزدیک برقرار نمایند، از منابع و امکانات مشترك بهره جویند و مدل

.هاي جدید کسب و کار را تجربه کنندسازمان ها براي ورود به عصر اطالعات فرآیندهاي سنتی خود را مورد مطالعه قرار داده و •

با مهندسی مجدد آن ها تمهیدات الزم براي بهره مندي بیشتر از فناوري اطالعات را .فراهم می آورند

:نقش فناوري اطالعات در سازمان•Development’s Toolابزار توسعه سازمان •

Development’s Platformبستر توسعه سازمان •89 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر سازمانفناوري اطالعات به عنوان ابزار و بستر توسعه سازمان تغییرات زیادي در سازمان ها •

:پدید می آورد از جملهبدین معنی که ساختار هرمی یا سلسله مراتبی سازمان که : تغییر در ساختار سازمانی•

همراه با انعطاف پذیري، کارایی و رقابت پذیري کم است به ساختار گسترده هرمی با ارتفاع کم و قاعده وسیعتر تبدیل شده و به سوي سازمان هاي شبکه اي و مجازي

بدین ترتیب . پیش می رود که از انعطاف پذیري و کارایی بیشتر برخوردار است.استفاده از فناوري اطالعات باعث کاهش سطوح مدیریتی می شود

تقویت روند خودکارسازي و مجازي سازي فرآیندهاي فیزیکی سازمان•

فناوري اطالعات به عنوان ابزار و بستر توسعه سازمان تغییرات زیادي در سازمان ها •:پدید می آورد از جمله

بدین معنی که ساختار هرمی یا سلسله مراتبی سازمان که : تغییر در ساختار سازمانی•همراه با انعطاف پذیري، کارایی و رقابت پذیري کم است به ساختار گسترده هرمی با

ارتفاع کم و قاعده وسیعتر تبدیل شده و به سوي سازمان هاي شبکه اي و مجازي بدین ترتیب . پیش می رود که از انعطاف پذیري و کارایی بیشتر برخوردار است.استفاده از فناوري اطالعات باعث کاهش سطوح مدیریتی می شود

تقویت روند خودکارسازي و مجازي سازي فرآیندهاي فیزیکی سازمان•

90 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر سازمانبدین معنا که به کارگیري فناوري اطالعات با توجه به : تمرکز یا عدم تمرکز سازمانی•

مدیرانی . دیدگاه مدیریت سازمان می تواند موجب تمرکز یا عدم تمرکز مدیریت گرددکه متمایل به تمرکز بیشتر در تصمیم گیري می باشند می توانند با بکارگیري این

فناوري، اطالعات بیشتري جمع آوري نموده و تصمیمات بیشتري را به صورت از سوي دیگر مدیرانی که متمایل به کاهش تمرکز تصمیم . متمرکز اتخاذ نمایند

گیري هستند می توانند با استفاده از این فناوري، اطالعات بیشتري را در اختیار .کارکنان قرار داده و مشارکت آنان را در تصمیم گیري هاي سازمانی افزایش دهند

بدین معنا که به کارگیري فناوري اطالعات با توجه به : تمرکز یا عدم تمرکز سازمانی•مدیرانی . دیدگاه مدیریت سازمان می تواند موجب تمرکز یا عدم تمرکز مدیریت گردد

که متمایل به تمرکز بیشتر در تصمیم گیري می باشند می توانند با بکارگیري این فناوري، اطالعات بیشتري جمع آوري نموده و تصمیمات بیشتري را به صورت

از سوي دیگر مدیرانی که متمایل به کاهش تمرکز تصمیم . متمرکز اتخاذ نمایندگیري هستند می توانند با استفاده از این فناوري، اطالعات بیشتري را در اختیار .کارکنان قرار داده و مشارکت آنان را در تصمیم گیري هاي سازمانی افزایش دهند

91 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر سازمانبه این معنی که مدیران و کارکنان می توانند با استفاده از روش : افزایش هماهنگی•

هایی همچون پست الکترونیکی، سیستم هاي اطالعاتی و جلسات الکترونیکی از راه دور محدودیت هاي جغرافیایی را حذف کرده و با یکدیگر ارتباط بیشتري برقرار

.نمایندجایگزینی نقش انسان و واحدهاي سازمانی با سیستم هاي اطالعاتی و ماشین ها •

همراه با ارتقاي سطح شغلی انسان در سازمان که موجب افزایش کارایی انسانی ).حذف بعضی از مشاغل(خواهد شد

افزایش دقت، سرعت عمل و کیفیت در ارائه خدمات و محصوالت و کاهش هزینه •.گشته و در نهایت بهره وري سازمانی را افزایش می دهد

به این معنی که مدیران و کارکنان می توانند با استفاده از روش : افزایش هماهنگی•هایی همچون پست الکترونیکی، سیستم هاي اطالعاتی و جلسات الکترونیکی از راه

دور محدودیت هاي جغرافیایی را حذف کرده و با یکدیگر ارتباط بیشتري برقرار .نمایند

جایگزینی نقش انسان و واحدهاي سازمانی با سیستم هاي اطالعاتی و ماشین ها •همراه با ارتقاي سطح شغلی انسان در سازمان که موجب افزایش کارایی انسانی

).حذف بعضی از مشاغل(خواهد شد افزایش دقت، سرعت عمل و کیفیت در ارائه خدمات و محصوالت و کاهش هزینه •

.گشته و در نهایت بهره وري سازمانی را افزایش می دهد92 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

تاثیر فناوري اطالعات بر سازمانتنوع بیشتر در خدمات، محصوالت و سفارشی سازي•توسعه دایره مشتریان و ایجاد فضاي بازارهاي جهانی و تجارت الکترونیکی•)مدیریت از راه دور(تاثیر بر شیوه مدیریت به عنوان مثال مدیریت منابع انسانی •تحول در فرهنگ سازمانی و کاري کارکنان•

تنوع بیشتر در خدمات، محصوالت و سفارشی سازي•توسعه دایره مشتریان و ایجاد فضاي بازارهاي جهانی و تجارت الکترونیکی•)مدیریت از راه دور(تاثیر بر شیوه مدیریت به عنوان مثال مدیریت منابع انسانی •تحول در فرهنگ سازمانی و کاري کارکنان•

93 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

ساختار سازمانیسازمان سلسله مراتبی

با ارتفاع زیادسازمان سلسله مراتبی

با ارتفاع کم سازمان شبکه اي

قدرت و اختیار مدیران

94

مشارکت کارکنان

مدیران تصمیم گیري کرده و به کارکنان ابالغ

می کنند

مدیران مشکالت را اعالم و پیشنهادات را دریافت کرده و

سپس تصمیم گیري می کنند

کارکنان از آزادي عمل در محدوده تعریف شده برخوردارند

هریک از واحدهاي موجود در شبکه که بهتر بتوانند

مساله را حل کنند اقدام می نمایند

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مقایسه سازمان هاي سلسله مراتبی و شبکه ايسازمان شبکه اي سازمانی است که همه واحدهاي سازمانی آن با یکدیگر مرتبط می باشند•سازمان هاي سلسله مراتبی کامال داراي ساختار مشخص بوده و از حالت رسمی برخوردارند •

در حالیکه سازمان هاي شبکه اي از درجه ساختاري ضعیف تري برخوردار بوده و حالت .غیررسمی دارند

در سازمان هاي سلسله مراتبی مدیر به عنوان فرمانده دستوراتی را صادر کرده و سایرین اجرا •می کنند در حالیکه در سازمان هاي شبکه اي مدیریت بیشتر نقش رهبري را برعهده داشته

.و تفویض اختیار می کنددر سازمان هاي سلسله مراتبی اطالعات در اختیار مدیر قرار می گیرد و به عبارت بهتر مدیر •

مالک اطالعات است در حالیکه در سازمان هاي شبکه اي اطالعات به صورت مشترك در .اختیار کارکنان نیز قرار دارد

سازمان شبکه اي سازمانی است که همه واحدهاي سازمانی آن با یکدیگر مرتبط می باشند•سازمان هاي سلسله مراتبی کامال داراي ساختار مشخص بوده و از حالت رسمی برخوردارند •

در حالیکه سازمان هاي شبکه اي از درجه ساختاري ضعیف تري برخوردار بوده و حالت .غیررسمی دارند

در سازمان هاي سلسله مراتبی مدیر به عنوان فرمانده دستوراتی را صادر کرده و سایرین اجرا •می کنند در حالیکه در سازمان هاي شبکه اي مدیریت بیشتر نقش رهبري را برعهده داشته

.و تفویض اختیار می کنددر سازمان هاي سلسله مراتبی اطالعات در اختیار مدیر قرار می گیرد و به عبارت بهتر مدیر •

مالک اطالعات است در حالیکه در سازمان هاي شبکه اي اطالعات به صورت مشترك در .اختیار کارکنان نیز قرار دارد

95 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

مقایسه سازمان هاي سلسله مراتبی و شبکه ايدر سازمان هاي سلسله مراتبی کارکنان به عنوان هزینه محسوب می شوند در حالیکه در •

.سازمان هاي شبکه اي کارکنان به عنوان سرمایه سازان محسوب می شونددر سازمان هاي سلسله مراتبی از انجام ریسک پرهیز می شود در حالیکه در سازمان هاي •

.شبکه اي ریسک مدیریت می شوددر سازمان هاي سلسله مراتبی افراد نقش آفرینی می نمایند در حالیکه در سازمان هاي •

.شبکه اي تیم ها جایگزین افراد می شوندفناوري اطالعات تغییراتی را در سازمان ها بوجود اورده است بدین صورت که ساختارهاي •

سلسله مراتبی با ارتفاع زیاد به سمت ساختارهایی با ارتفاع کمتر و به تدریج ساختارهاي شبکه .اي و در نهایت سازمان هاي مجازي حرکت می کند

در سازمان هاي سلسله مراتبی کارکنان به عنوان هزینه محسوب می شوند در حالیکه در •.سازمان هاي شبکه اي کارکنان به عنوان سرمایه سازان محسوب می شوند

در سازمان هاي سلسله مراتبی از انجام ریسک پرهیز می شود در حالیکه در سازمان هاي •.شبکه اي ریسک مدیریت می شود

در سازمان هاي سلسله مراتبی افراد نقش آفرینی می نمایند در حالیکه در سازمان هاي •.شبکه اي تیم ها جایگزین افراد می شوند

فناوري اطالعات تغییراتی را در سازمان ها بوجود اورده است بدین صورت که ساختارهاي •سلسله مراتبی با ارتفاع زیاد به سمت ساختارهایی با ارتفاع کمتر و به تدریج ساختارهاي شبکه

.اي و در نهایت سازمان هاي مجازي حرکت می کند

96 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

سازمان هاي مجازيسازمان هاي مجازي یکی از انواع سازمان هاي شبکه اي هستند که براي تسهیم مهارت ها، •

. هزینه ها و دستیابی به بازارهاي مشترك از طریق فناوري اطالعات به یکدیگر وصل می باشنداین سازمان ها به صورت شرکت هاي جداگانه اي هستند که به صورت الکترونیکی به سازمان •

بدین معنا که بخش هاي مهندسی، بازاریابی، تحقیق و توسعه و . مرکزي کوچکی اتصال دارندحسابداري دیگر واحدهایی از یک سازمان نیستند بلکه سازمان هاي جداگانه و مستقلی هستند

.که بر اساس قرارداد با هم کار می کنند:ویژگی هاي سازمان هاي مجازي•

استفاده از ارتباطات کامپیوتريامکان استفاده مشترك از منابع •عدم مرز محدود و مشخص جغرافیایییکسان بودن اعضا•انعطاف پذیري و قابلیت انطباقموقتی بودن اهداف•

97

سازمان هاي مجازي یکی از انواع سازمان هاي شبکه اي هستند که براي تسهیم مهارت ها، •. هزینه ها و دستیابی به بازارهاي مشترك از طریق فناوري اطالعات به یکدیگر وصل می باشند

این سازمان ها به صورت شرکت هاي جداگانه اي هستند که به صورت الکترونیکی به سازمان •بدین معنا که بخش هاي مهندسی، بازاریابی، تحقیق و توسعه و . مرکزي کوچکی اتصال دارند

حسابداري دیگر واحدهایی از یک سازمان نیستند بلکه سازمان هاي جداگانه و مستقلی هستند .که بر اساس قرارداد با هم کار می کنند

:ویژگی هاي سازمان هاي مجازي•استفاده از ارتباطات کامپیوتريامکان استفاده مشترك از منابع •عدم مرز محدود و مشخص جغرافیایییکسان بودن اعضا•دادخواه-مبانی فناوري اطالعاتانعطاف پذیري و قابلیت انطباقموقتی بودن اهداف•

به دنبال ظهور و گستـــرش کاربردي سیستم هاي رایانه اي سازمانها دریافتند که براي بهره •گیري از سیستم هاي اطالعاتی نیازمند برنامه ریزي و استفاده از روشهاي مدون و استاندارد

.توسعه سیستم ها هستندبه مــرور زمان با گسترش و پیچیده تر شدن سیستم هاي اطالعاتی در سازمانها نیاز به •

رویکردي جامع نگر در طراحی سیستم ها احســــاس شد از این رو متدولوژي هاي متدولوژي هــایی که براي توسعه سیستم ها، . سازمان نگر پابه عرصه وجود نهادند

اهداف و نیازمندیهاي سطح باالي سازمان یعنی اهداف و استــراتژي هاي کالن سازمانی .را نیز در نظر می گرفتند

98

به دنبال ظهور و گستـــرش کاربردي سیستم هاي رایانه اي سازمانها دریافتند که براي بهره •گیري از سیستم هاي اطالعاتی نیازمند برنامه ریزي و استفاده از روشهاي مدون و استاندارد

.توسعه سیستم ها هستندبه مــرور زمان با گسترش و پیچیده تر شدن سیستم هاي اطالعاتی در سازمانها نیاز به •

رویکردي جامع نگر در طراحی سیستم ها احســــاس شد از این رو متدولوژي هاي متدولوژي هــایی که براي توسعه سیستم ها، . سازمان نگر پابه عرصه وجود نهادند

اهداف و نیازمندیهاي سطح باالي سازمان یعنی اهداف و استــراتژي هاي کالن سازمانی .را نیز در نظر می گرفتند

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

معماري فناوري اطالعات در سازمانکوهن معروف شد -قانونی در کنگره آمریکا به تصویب رسید که به قانون کلینگر 1996در سال •

و به موجب آن سازمانها و نهادهاي دولتی ملزم شدند معماري فناوري اطالعات سازمان خود را CLINGER. (تدوین کنند – COHEN 1996(

مسئولیت تدوین، اصالح و اجراي معماري فناوري اطالعات در هر سازمان مطابق این قانون بر •.آن سازمان قرار گرفتCIO(Chief Information Officer)عهده مدیر ارشد اطالعاتی

:معماري فناوري اطالعات بر اساس این قانون به صورت زیر تعریف شده است•معماري فناوري اطالعات یک چارچوب یکپارچه براي ارتقاء یا نگهداري فناوري •

موجود و کسب فناوري اطالعاتی جدید براي نیل به اهداف راهبردي سازمان و .مدیریت منابع آن می باشد

کوهن معروف شد -قانونی در کنگره آمریکا به تصویب رسید که به قانون کلینگر 1996در سال •و به موجب آن سازمانها و نهادهاي دولتی ملزم شدند معماري فناوري اطالعات سازمان خود را

CLINGER. (تدوین کنند – COHEN 1996(مسئولیت تدوین، اصالح و اجراي معماري فناوري اطالعات در هر سازمان مطابق این قانون بر •

.آن سازمان قرار گرفتCIO(Chief Information Officer)عهده مدیر ارشد اطالعاتی :معماري فناوري اطالعات بر اساس این قانون به صورت زیر تعریف شده است•

معماري فناوري اطالعات یک چارچوب یکپارچه براي ارتقاء یا نگهداري فناوري •موجود و کسب فناوري اطالعاتی جدید براي نیل به اهداف راهبردي سازمان و

.مدیریت منابع آن می باشد99 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

ضرورت وجود معماري فناوري اطالعات در سازمانمعماري فناوري اطالعات در سازمان یا معماري اطالعات یا معماري سازمانی، به دنبال ارائه یک •

چارچوب سازمانی براي هماهنگی و همسوسازي کلیه فعالیت ها و عناصر فناوري اطالعات در :درون یک سازمان می باشد که به دالیل زیر ضروري است مورد توجه قرار گیرد

سازمان هاي بزرگ و بویژه موسسات دولتی ناگزیرند از منابع خارجی براي : برون سپاري•در چنین شرایطی طبیعی . پیشبرد اهداف خود استفاده کنند که به آن برون سپاري گویند

است که استانداردهاي فنی و محیط هاي کاري پیمانکاران خارجی به تدریج به سازمان به همین دلیل الزم است تا الگوها و استانداردهاي مشخصی را تعریف و . تحمیل می شود.بکارگیري نمود

منجر به طرح ایده معماري فناوري اطالعات در سازمان : تنوع فناوري هاي جدید در سازمان•.شد که چارچوبی براي یکپارچه سازي توسعه فناوري اطالعات می باشد

معماري فناوري اطالعات در سازمان یا معماري اطالعات یا معماري سازمانی، به دنبال ارائه یک •چارچوب سازمانی براي هماهنگی و همسوسازي کلیه فعالیت ها و عناصر فناوري اطالعات در

:درون یک سازمان می باشد که به دالیل زیر ضروري است مورد توجه قرار گیردسازمان هاي بزرگ و بویژه موسسات دولتی ناگزیرند از منابع خارجی براي : برون سپاري•

در چنین شرایطی طبیعی . پیشبرد اهداف خود استفاده کنند که به آن برون سپاري گوینداست که استانداردهاي فنی و محیط هاي کاري پیمانکاران خارجی به تدریج به سازمان

به همین دلیل الزم است تا الگوها و استانداردهاي مشخصی را تعریف و . تحمیل می شود.بکارگیري نمود

منجر به طرح ایده معماري فناوري اطالعات در سازمان : تنوع فناوري هاي جدید در سازمان•.شد که چارچوبی براي یکپارچه سازي توسعه فناوري اطالعات می باشد

100 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

ضرورت وجود معماري فناوري اطالعات در سازمانبه گونه اي که فناوري هاي جدید : تحول سریع محیط هاي سخت افزاري و نرم افزاري•

اطالعاتی هنوز از راه نرسیده کهنه می شوند و سازمان ها براي تجهیز خود به آخرین فناوري .ها ناگریزند به طو مستمر هزینه هاي هنگفتی را متحمل گردند

که سازمان ها را مجبور به صرفه جویی بیشتر در زمینه : محدودیت بودجه و منابع مالی•در نتیجه براي هر هزینه اي دالیل و . سرمایه گذاري برروي فناوري اطالعات می نماید

.توجیهات اقتصادي محکمی مورد نیاز است

به گونه اي که فناوري هاي جدید : تحول سریع محیط هاي سخت افزاري و نرم افزاري•اطالعاتی هنوز از راه نرسیده کهنه می شوند و سازمان ها براي تجهیز خود به آخرین فناوري

.ها ناگریزند به طو مستمر هزینه هاي هنگفتی را متحمل گردندکه سازمان ها را مجبور به صرفه جویی بیشتر در زمینه : محدودیت بودجه و منابع مالی•

در نتیجه براي هر هزینه اي دالیل و . سرمایه گذاري برروي فناوري اطالعات می نماید.توجیهات اقتصادي محکمی مورد نیاز است

101 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

NISTالگوي معماري فناوري اطالعات

:الیه است5یا الگوي معماري سازمانی داراي •

Business

پایداري بیشتر

102

Business

Information

Application

Data

Technology

دادخواه-مبانی فناوري اطالعاتتغییرات بیشتر

الیه هاي معماري فناوري اطالعات در سازمان: الیه کسب و کار•

نوك هرم معماري فناوري اطالعات جنبه هاي مربوط به کسب و کار و تجارت سازمان را تشریح می •در این سطح مباحثی چون استراتژي هاي کسب و کار و فناوري سازمان خط مشی ها دامنـــه و . کند

انجام می ... تصمیم گیري درمورد پارادایم هاي تجاري فناوري اطالعات مانند کسب و کار الکترونیک و.شود

ماموریت و اهداف یک سازمان فرآیندهاي کسب و کار آن را تعیین کرده و اساسی ترین الیه ي •معماري کسب و کار . معماري یک سازمان می باشد زیرا اهداف یک سازمان به ندرت تغییر می کند

.یک سازمان مستقیما توسط مدیران ارشد سازمان تعیین می گردد

: الیه کسب و کار•نوك هرم معماري فناوري اطالعات جنبه هاي مربوط به کسب و کار و تجارت سازمان را تشریح می •

در این سطح مباحثی چون استراتژي هاي کسب و کار و فناوري سازمان خط مشی ها دامنـــه و . کندانجام می ... تصمیم گیري درمورد پارادایم هاي تجاري فناوري اطالعات مانند کسب و کار الکترونیک و

.شودماموریت و اهداف یک سازمان فرآیندهاي کسب و کار آن را تعیین کرده و اساسی ترین الیه ي •

معماري کسب و کار . معماري یک سازمان می باشد زیرا اهداف یک سازمان به ندرت تغییر می کند.یک سازمان مستقیما توسط مدیران ارشد سازمان تعیین می گردد

103 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

الیه هاي معماري فناوري اطالعات در سازمان: الیه اطالعات•

در این الیه اطالعات . سازمان براي دستیابی به اهداف خود به اطالعات و منابع اطالعاتی نیاز دارد•موجود در سازمان، منابع اطالعاتی، جریان اطالعاتی، چگونگی توزیع اطالعات ، چگونگی دسترسی

بدین معنا که چه اطالعاتی در سازمان تولید .کارکنان به اطالعات سازمان مورد توجه قرار می گیرد...می شود؟ چگونه توزیع می گردد؟ چه کسانی و به چه اطالعاتی دسترسی دارند؟

: الیه برنامه هاي کاربردي•این الیه دربرگیرنده سیستم هاي کاربردي است که براي دستیابی به کارکردهـــــاي تعریف شده در •

.الیه هاي باالیی الزم می آیندسیستم (CRM(مدیریت ارتباطات با مشتري (ERP(سیستم هایی چون برنامه ریزي منابع سازمان

در این الیه لحاظ ... و(SCM(سیستم هاي مدیریت زنجیره عرضه (MIS(هاي اطالعاتی مدیریت .شده اند

: الیه اطالعات•در این الیه اطالعات . سازمان براي دستیابی به اهداف خود به اطالعات و منابع اطالعاتی نیاز دارد•

موجود در سازمان، منابع اطالعاتی، جریان اطالعاتی، چگونگی توزیع اطالعات ، چگونگی دسترسی بدین معنا که چه اطالعاتی در سازمان تولید .کارکنان به اطالعات سازمان مورد توجه قرار می گیرد

...می شود؟ چگونه توزیع می گردد؟ چه کسانی و به چه اطالعاتی دسترسی دارند؟

: الیه برنامه هاي کاربردي•این الیه دربرگیرنده سیستم هاي کاربردي است که براي دستیابی به کارکردهـــــاي تعریف شده در •

.الیه هاي باالیی الزم می آیندسیستم (CRM(مدیریت ارتباطات با مشتري (ERP(سیستم هایی چون برنامه ریزي منابع سازمان

در این الیه لحاظ ... و(SCM(سیستم هاي مدیریت زنجیره عرضه (MIS(هاي اطالعاتی مدیریت .شده اند

104 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

الیه هاي معماري فناوري اطالعات در سازمان: الیه داده ها•

پایگاههاي ( در این الیه مدل داده اي سازمان شامل موجودیت ها و روابط آنها و بانکهاي داده •بر خالف الیه اطالعات گستره .که در سیستمهاي اطالعاتی استفاده می شود مطرح است) اطالعاتی

پوشش این الیه بسیار وسیع می باشد و عالوه بر مدیریت و مراجع تصمیم گیري همه کارکنان .تغییر و تحول در این الیه بیشتر از الیه اطالعات است. عملیاتی سازمان را دربر می گیرد

: الیه فناوري یا زیرساختها•این سطح از فناوري اطالعات دربـــرگیرنده فناوریهاي سخت افزاري و نرم افزاري ازجمله ریزپردازنده •

ها رایانه هاي شخصی شبکه هاي رایانه اي زیرساختهاي مخابراتی و الکترونیکی بسترهاي نرم افزاري در الیه معماري زیرســـــاختها فناوریهاي سخت افزاري نرم افزاري و شبکه هاي . می شود... و

.مخابراتی موردنیاز براي استقرار سیستم هاي کاربردي سازمان شناسایی و تبیین می گردند

: الیه داده ها•پایگاههاي ( در این الیه مدل داده اي سازمان شامل موجودیت ها و روابط آنها و بانکهاي داده •

بر خالف الیه اطالعات گستره .که در سیستمهاي اطالعاتی استفاده می شود مطرح است) اطالعاتیپوشش این الیه بسیار وسیع می باشد و عالوه بر مدیریت و مراجع تصمیم گیري همه کارکنان

.تغییر و تحول در این الیه بیشتر از الیه اطالعات است. عملیاتی سازمان را دربر می گیرد

: الیه فناوري یا زیرساختها•این سطح از فناوري اطالعات دربـــرگیرنده فناوریهاي سخت افزاري و نرم افزاري ازجمله ریزپردازنده •

ها رایانه هاي شخصی شبکه هاي رایانه اي زیرساختهاي مخابراتی و الکترونیکی بسترهاي نرم افزاري در الیه معماري زیرســـــاختها فناوریهاي سخت افزاري نرم افزاري و شبکه هاي . می شود... و

.مخابراتی موردنیاز براي استقرار سیستم هاي کاربردي سازمان شناسایی و تبیین می گردند

105 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

IS(Information Systems)سیستم هاي اطالعاتی

عبارت است از یک سیستم کامل طراحی شده براي تولید، جمع آوري، سیستم اطالعاتی•.سازماندهی، ذخیره، بازیابی و انتشار اطالعات در یک سازمان

106 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع سیستم هاي اطالعاتیTPS: Transaction Processing Systemsسیستم هاي پردازش عملیات •

سیستم هاي . به کمک کامپیوتر استفاده می شوداي اجراي عملیات یا تراکنشهاي روزمره سازمانبر•انبارداري، کارگزینی، حسابداري، تدارکات، مدیریت قراردادها، فروش، کنترل موجودي، اموال،

.سیستم هاي پردازش عملیات هستند. . . پشنهادات داخلی، مدیریت نظرات مشتریان، آموزش و

107

گزارشاتTPSبرنامه هاي TPSداده هاي

TPSیکساختار دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع سیستم هاي اطالعاتیMIS: Management Information Systemsسیستم هاي اطالعات مدیریت •

گونه اي از سیستم هاي اطالعات سازمانی کامپیوتري که اطالعات داخلی سازمان را از سیستم هاي •پردازش عملیات می گیرند و آنها را در قالب هاي بامعنی و مفید به عنوان گزارش هاي مدیریت خالصه

.می کنند تا در انجام وظایف مدیریتی مانند کنترل و تصمیم گیري استفاده شونداست و به عملیات روزمره سازمان مربوط نمی شود بلکه به مدیریت TPSیک سطح باالتر از •

براي MISمثال در موضوع رزرو بلیط از . فعالیتهایی که عملیات را پشتیبانی می کند باز می گرددتهیه گزارشات مدیریتی در بارة عملکرد نمایندگی هاي فروش بلیط و ارزیابی آنها استفاده می شود

MIS: Management Information Systemsسیستم هاي اطالعات مدیریت •

گونه اي از سیستم هاي اطالعات سازمانی کامپیوتري که اطالعات داخلی سازمان را از سیستم هاي •پردازش عملیات می گیرند و آنها را در قالب هاي بامعنی و مفید به عنوان گزارش هاي مدیریت خالصه

.می کنند تا در انجام وظایف مدیریتی مانند کنترل و تصمیم گیري استفاده شونداست و به عملیات روزمره سازمان مربوط نمی شود بلکه به مدیریت TPSیک سطح باالتر از •

براي MISمثال در موضوع رزرو بلیط از . فعالیتهایی که عملیات را پشتیبانی می کند باز می گرددتهیه گزارشات مدیریتی در بارة عملکرد نمایندگی هاي فروش بلیط و ارزیابی آنها استفاده می شود

108

گزارشات متعدد MISبرنامه TPSاطالعات

MISساختار یکMISداده هاي

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

نیاز مدیران به سیستم هاي اطالعات

برنامه ریزي بلند مدت ، اطالعات کالن، نیاز بیشتر به اطالعات خارجی سازمان، تصمیم گیري استراتژیک و غیر ساختاري

.میزان اطالعات و نوع اطالعات مورد استفاده در سطوح مختلف مدیریت متفاوت است

109

مدیران ارشد

مدیران میانی

مدیران اجرایی

برنامه ریزي بلند مدت ، اطالعات کالن، نیاز بیشتر به اطالعات خارجی سازمان، تصمیم گیري استراتژیک و غیر ساختاري

برنامه ریزي کوتاه مدت ، اطالعات دقیق و اجرایی، نیاز بیشتر به اطالعات داخلی سازمان، تصمیم گیري روزمره و ساخت یافته

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع سیستم هاي اطالعاتیDSS: Decision Support Systemسیستم هاي پشتیبان تصمیم گیري •

گونه اي از سیستم هاي اطالعات سازمانی کامپیوتري که در تصمیم گیریهاي نیازمند مدلسازي، فرمولبندي، •بیشتر .محاسبه، مقایسه، انتخاب بهترین گزینه یا پیش بینی سناریوهاي محتمل به مدیریت کمک می کنند

معموال همراه با . باالي سازمان براي حل مسائل خاص بکار می رودهبراي پشتیبانی از تصمیمات مدیران رد. تعامل با مدیر است

110

گزارشات DSSبرنامه TPSاطالعات

MISاطالعات

DSSمدلهاي

DSSداده هاي

)کاربر(مدیر

دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

DSSانواع سیستم هاي

فردیکازپشتیبانیPersonal Support:.استرابطهدراوباتنهاDSSلذاشودمیاخذکاربریامدیریکتوسطگیريتصمیمحالتایندر•گروهیکازپشتیبانیGroup Support System (GSS)یاGDSS:

باشدگروهباتعاملدربایدDSSلذاشودمیانجامگروهیکتوسطوظایفحالتایندر•یاريگیريتصمیمجلساتدرراافرادازگروهیکهاستافزارهاسختوافزارهانرمازايمجموعه•

.کندمی

فردیکازپشتیبانیPersonal Support:.استرابطهدراوباتنهاDSSلذاشودمیاخذکاربریامدیریکتوسطگیريتصمیمحالتایندر•گروهیکازپشتیبانیGroup Support System (GSS)یاGDSS:

باشدگروهباتعاملدربایدDSSلذاشودمیانجامگروهیکتوسطوظایفحالتایندر•یاريگیريتصمیمجلساتدرراافرادازگروهیکهاستافزارهاسختوافزارهانرمازايمجموعه•

.کندمی

111 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

انواع سیستم هاي اطالعاتیIS: Intelligent Systemسیستم هاي هوشمند•

:سیستم هاي خبره1.سیستمهایی است که با بهره گیري از دانش و استنتاج شبیه یک فرد خبره عمل میکند بعبارت بهتر •

این سیستمها از آنجایی که بصورت هوشمند عمل می کنند، یکی . رفتار یک فرد خبره تقلید می شودمثال میتوان به سیستمهایی چون گزینش هوشمند . از مقوله هاي هوش مصنوعی نیز محسوب میشود

. اشاره کرد.. کارکنان، برنامه ریزي تولید هوشمند و

NN: Neural Network: سیستم هاي شبکه عصبی2.

در حل مسائل تقلید ) شبکۀ عصبی(سیستمهایی است که تالش می کند تا عملکرد مغز انسان را •بدین ترتیب که براي یک مسئلۀ خاص ، شبکه اي از تعدادي عناصر پردازشی را طراحی و . کند

پس از یادگیري سیستم .د و سپس عملیات یادگیري در آن صورت می پذیردکنپیاده سازي می .قادر است تا مسائل جدید را حل کند

IS: Intelligent Systemسیستم هاي هوشمند•

:سیستم هاي خبره1.سیستمهایی است که با بهره گیري از دانش و استنتاج شبیه یک فرد خبره عمل میکند بعبارت بهتر •

این سیستمها از آنجایی که بصورت هوشمند عمل می کنند، یکی . رفتار یک فرد خبره تقلید می شودمثال میتوان به سیستمهایی چون گزینش هوشمند . از مقوله هاي هوش مصنوعی نیز محسوب میشود

. اشاره کرد.. کارکنان، برنامه ریزي تولید هوشمند و

NN: Neural Network: سیستم هاي شبکه عصبی2.

در حل مسائل تقلید ) شبکۀ عصبی(سیستمهایی است که تالش می کند تا عملکرد مغز انسان را •بدین ترتیب که براي یک مسئلۀ خاص ، شبکه اي از تعدادي عناصر پردازشی را طراحی و . کند

پس از یادگیري سیستم .د و سپس عملیات یادگیري در آن صورت می پذیردکنپیاده سازي می .قادر است تا مسائل جدید را حل کند

112 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات

منابع

مبانی و مدیریت فناوري اطالعات، محمد فتحیاناینترنت

Information Technology, 3rd Edition James A. Senn

مبانی و مدیریت فناوري اطالعات، محمد فتحیاناینترنت

Information Technology, 3rd Edition James A. Senn

113 دادخواه-مبانی فناوري اطالعات