1A APUNTEAK

TALESLANAK

Ez daude jasorik, baina ondorengoek egindako lanengatik ezagutzen dira.( Aristoteles.Teofrasto…) Ez dago erreferentziarik.

Lan garrantzitsuenak : matematika eta astronomiari buruzkoak

MATEMATIKA → GEOMETRIA Egiptora egindako bidaiatatik jasotako jakintzatik

Teorema generalak eta arrazonamendu deduktiboak atera Piramideen altuera→ altuerak alderatzen

Egiptotik ezagutzak Greziara eraman Talesen teorema

Elkarketa → Eman ditzagun hiru zuzen paralelo. Beste bi zuzen ebakitzailek

(d eta d') mozten badituzte, d lerroko zuzenkiek ( eta ) eta d'

lerrokoek ( eta ) proportzionaltasuna gordetzen dute:

Zirkuluarena → Zirkunferentzia batean inskribaturiko triangeluaren alde batdiametroa bada, triangelua zuzena da.

ASTRONOMIA Astronologia nautikoa lana → Zalantzan dago berak egin izana Hartz txikia aztertu

Marinelak konstelazio horren bidez kokatu beraien burua Eklipse bat hautematen lehena eta hau zientifikoki adierazten.

Saros­a erabili → 18 urte, 10 egun eta 8 orduko zikloa Gerran zeuden momentu hartan, eta gerra gelditu egin zen.

Ilargiak disdira egiten zuela Eguzkiaren erreflexuagatik esaten zuen Urtearen egunak eta urtaroak zehaztu zituen Anekdota: putzu batera erori zen, zeruari begira zegoela

FISIKA Fenomeno magnetikoa aztertzen lehena

URA Ozeanoa Osirisa da ( berpizkundearen jaikoa) Tetis­a Isisa da → Tetis = itsasoo ninfa Isisa: jainkoen erregina Uretik dator guztia kondentsazio eta dilatazioagatik Lurrak uraren gainean deskantzatzen du Hezetasuna gauza guztietan dago Beroa hezetasunak sortzen du eta hezetasunak gordetzen du ere.

Ura naturaren jatorria da

INFLUENTZIA Arima inmortala zegoela esan zuen→ Aristotelesek hori erabili bere teoria sortzeko

Eskola

­ K. a. VI. mendean sortu zen.­ Miletus greziako kolonian, Joniako egeako kostaldean kokatuta zegoen.­Talesen erreflexio filosofikoan Anaximandrorekin eta Anaximesekin batera elkartu zen eta “MiletokoEskola” sortu eta horrela deitu zioten.­Hilozoismoan sinisten zuten, hau da gizakiak garatzeko ahalmena zeukala zioten.­ Eskola jonikoa zen. Monistak ziren eta bere gaiak konkretuak ziren Grezia zaharrean. Beraien gaiak,konkretuak ziren uraren inguruan zirelako eta ura gauza konkretua delako. Monistak: Monista guztiek duten komuna da Arjetzat elementu bat besterik ez dutela proposatzen. Errealitate bakar batean oinarritzen den filosofiaren teoria da.­Lehenengo kausa erreala betirako izan behar zela zioten, beraien mentalidadeak ez zuten munduaren kreazioaren teoria absolutua sinesten.­Ez da desberdintasun nabarmenik zientzia eta filosofiaren artean.­Lege antzerako bat dago unibertsoaren funtzionamenduaren inguruan, eta arrazoiaren bitartez egin daitekeela; errealaren printzipioa adierazten duena.­Lehenengo filosofoa zelako, bere helburua ideia arrazionalak dira( arrazoiak ematen zituen) berak, esaten zuen zerbait gertatzen bazen, gero ondorio konkretu bat eduki behar zuela. Adibidez: Sagar bat zuhaitzetik erori ezkero usteldu egiten da eta punto.

ARJEA:-Filosofoen ustetan naturak beti printzipio edo arje batera igortzen zuen, galde zitekeen ea naturan

posible zen

sorrera, ointarri zen sustantzia edo errealitate bakar batek osatua izatea.

-Talesen irirtzian funtzio hori urak betetzen zuen, ideia hau pentsamendu mitikotik hartu zuen, ura

betidanik elementu garrantzitsu bat izan delako. Beraz, Talesek, unibertsoaren lehen arjetzat hartu

zuen ura.

-Baieztapen hori esperientzian oinarritu zuen, zentzu askotan ikus zezakeelako bizitzaren jatorria ura

dela: biziduna iturburuei dariela dirudi eta bizi nahi badu, behar-beharrezkoa zaio ura.

-Talesek zioenez lurra ur gainean dago eta hezetasunak gauza guztiak elikatzen ditu; ura isurkari

izatetik solido eta lurrun izatera ere iristen da, berotasuna hezetasunak sorrarazten eta

kontserbatzen du, gainera, gauza guztien haziak hezeak dira, eta beraz ura gauza heze guztien iturria

da.

-Horrez gain, Talesek bazekizkien uraren lehen arjetasun ori adierazten zuten zenbait mito, baina

haren azalpenek ez zuten forma mitikorik izan.

ANAXIMANDRO

LANA: Meteoritoen izaera eta fenomeno atmosferiko eta astronomikoak ere aztertuzituzten→

Euria, haizea, tximistak… Munduaren forma, izaki bizidunen jatorria…

Beraien aurkikuntzek gaur egun ez dute balio zientifikorik bainazientzialarien oinarriak izan ziren

ESKOLAMiletoko eskola Mileton kokatuta zegoen, Joniako kostan (Asia txikia).

NOIZTIK NORA: K. a. 600tik K. a. 490.era egon zen zabalik.

Eskola zabaldu zen garaian Miletoko herriak garapen ekonomikoa, politikoaeta intelektual handia lortu zuen.

PARTAIDEAK: Partaide nagusia Miletoko Tales, Anaximandro eta Anaximenes→ V.mendean kideak

banatu Monista zen

ESKOLAREN EZAUGARRIAK: Ezin dugu eskolaren izaera zehaztu filosofoek ez zituztelako idatzirik utzi.

Helburua: ARKHEA aurkitzea, hiruren artean aurkitu zuten.

Bakoitzak arjea leku ezberdin batean aurkitu: Talesek→ Uran Anaximandrok→ infinituan eta zehaztugabean Anaximenesek→ Airean

Hirurek hilozoismoan sinisten zuten→ Gizaki guztiek bizitza garatzeko gaitasuna Azpimarratzekoa:

Arjearen arazoa aurkitu Aldaketa kostanteaz ohartu

ARJEA­ a.C. 610 eko filosofoa.

­ Talesen herri berdinekoa zen, Miletokoa.

­ Lehen filosofoa izan zen gizakiaren eta bizitzaren jatorriaren esplikazio detailatua eman

zuen

­ Anaximandro izan zen gnomon Greziara sartu zuen.

Lacedomoniako puntu batean itxi zuen, horrela “equinoccio”, solztioa, ordu

indikatzailea deskubritu zuen.

­ Geometria ezagutaraztea lagundu zuen.

­ Natura, lurraren zirkuitua eta izarrei buruz idatzi zuen.

­ Munduko lehen mapa geografikoa egin zuen.

­ Eboluzioa baieztatu zuen, lehenik uretako animaliak eta ondoren lurreko animaliak sortu

zirela esanez.

­ Aristotelesen idatzi askotan Anaximadroren ideiak aipatzen ditu.

APEIRON

­Anaximandroren kezka: Arkhea edo gizakiaren jatorrizko oinarria bilatzea zen.

Gizakiaren arjea bilatzen aritu zen ­ bere erantzuna: Ez zen materia (lurra, ura,

sua..) edo objetu bat izan Apeiron baizik. Apeiron→ zehaztugabea eta mugagabea, determinatuta ez dagoena, eternoa

eta etengabe mugimentuan (lo divino). Lurreko materiak (ura, lurra, airea) Apeironeko dine (zurrunbilotik)

sortzen zen dena. Apeiron­en ideia eta esanahia batez ere Teofrastotik dator, baina

Simplicio, Hepolito eta Plutarkotik ere.

­ Anaximandrok apeiron hitzarekin beste natura infinito batekoa dena zeru guztietatik

zetorrena zela esan nahi zuen.

­ Nola kontrolatzen zuen apeironek natura.

Lurra itzulbiratuz, materia eskaintzen zuen.

Indar motriza eta bitala transmititzen zuen. Munduaren hasierako organizaziotik, naturaren (beharraren) legea aplikatzen

zen.

ANAXIMENES

Arjea:

­Airea denaren jatorria zela zioen.­Ez zuen esaten dena airea zenik baina bai dena airez osatuta zegoela, existitzen den guztiaairez osatuta zegoela.­Airea ez da substantzia natural bat, bizitzaren printzipioa baizik.­Airea leku guztietan dago.­Aireak izaera jainkotiarra zuela uste zuen,arimarekin erlazioa, airea bere kabuz gauzakegiteko gai zela esaten zuen.­Airea jainkoa bera zela esaten zuen askotan.­ Bi prozesu zeuden, kondentsaketa eta rarefakzioa: Beroak aire arindu egiten du eta hotzakaldiz trinkotu.­Airea izatez ikus ezina da gizakiontzat, baina kondentsazioan edo rarefakzioan ikusgaibihurtzen da, airea beste egoera batzuetan ikus daiteke.­Aireak gauzak aldatzen zituela zioen, baina gauza horien identitatea mantentzen jarraitzenduen.­Anaximandoren apeiron­en ideia eta Talesen teoriak bere arjeara aplikatu zituen, hau da,airea mugagabea zela zioen baina zerbait definitua aldi berean.

Lana:- Gaur egun Anaximenes filosofo bezala ezagutzen dugu, Baina hortaz aparte, meteorologoa etaastronomoa ere izan zela kontuan eduki behar da. Horren harira, meteoritoen izaera, fenomenoastronomikoak eta fenomeno atmosferikoak (haizea, euria, tximistak, eklipsea, ilargialdia...) aztertuzituen.- Astroen osaketari buruz ere hitz egiten zuen.-LURRA UNIBERTSOAREN ERDIA. Eguzkia eta beste astroak inguruan biraka.

- Geografiaren, izakien eta gizakien jatorriari buruzko hainbat lan egin zituen, beti ere bere arjeakontuan edukita.- “Sobre la naturaleza” liburua idatzi zuen, dialekto joniko batean eta irakurle guztiek ulertu zezakeenhiztegi errez bat erabiliz.- Lurra izaki bizidun bat zela eta honek ere arnasten zuela baieztatzen zuen.

- Kosmologia deitzen zaio Anaximenes, Talesek eta Anaximandrok egindako lanari, kosmosarenjatorria bilatu nahi zutelako.

Eskolaren ezaugarriak:

Filosofo hau miletoko eskolako hirugarren filosofoa izan zen. Miletoko mendebaldeko leheneskola filosofikoan ikasi zuen. K. a. 600tik K. a. 490.era iraun zuena.

Eskola honetako partaide nagusiak:1­ Miletoko Tales2­ Anaximenes3­ Anaximandro.

Doriarren inbasioen ondorioz, eskela honen izaera jonikoa zen.. Miletoko Tales eta Anaximandrokidazki batzuk utzi zituzten “Naturari buruz” deiturikoak baina Anaximenesek ez zituen idatzirik utzi.

Hiru filosofoek unibertsoko arje printzipioa bilatu zuten. Talesek uran ikusi zuen, Anaximandrokinfinitua edo zehaztugabean eta Anaximenesek airean.

K. a. 546. urtearen ondoren Jonia pertsiarren menpe gelditzearen, Anaximenesen heriotzaren eta hortikgutxira Mileto suntsitua izan zenaren ondorioz, Miletoko eskola suntsituta gelditu zen(K. a. 494).

PITAGORIKOAK

Lana:-Crotonan, bere eskola pitagoriko ospetsua sortu zuen.

-Biderketen taula pitagorasek asmatu zuela uste dute eta pitagorasen teorema frogatzen

lehenengoa izan zen bera.

-Pitagorasen teorema honen ondorioz zenbaki irrazionalak aurkitu zituen.

-Pitagorasen taoremak hau esaten du:Demagun triangelu zuzen bat dugula, non a eta b katetoak

diren, eta c hipotenusa. c aldearen karratuak osatzen duen azalera, a eta b aldeen karratuen azaleren

baturaren berdina dela frogatu nahi da.

Arjea: Mundua ulertzeko gakoa matematika eta hauen arteko armonia da (dena dira zenbaki

hutsak). Abstraktutzat jo beharrean, gauza errealtzat hartzen zuten, eta guztiaren

printzipio sortzaile bezala ulertzen zuten. Gauzen arteko erlazioak zenbakien bidez adieraz daitezke. Zenbakien zentzua:

1ak batasuna 2ak lerroa

Naturan lerroa agertuz gero, bi zenbakien arteko erlazioa. 3ak triangelua

Hiru zenbakiren arteko erlazioa. 4ak karratua

Lau zenbakiren arteko erlazioa.

10ak perfekzioa 1+2+3+4=10 Zenbaki triangeluarra (perfektua) Kristautasunaren jatorria dela uste da

Izpiritu sainduaren sinboloaren sorburua Mandamenduak 10 izateko arrazoia

Alderdi musikala eta zenbakiena elkarri lotuta Eskala musikala proportzionaltasunean oinarrituta Notak bibrazio kopuru jakinak dira. Konpasak, tempoa, interbaloak

ESKOLAREN EZAUGARRIAK­ Eskola pitagorikoa­ Eskola filosofikoa eta, aldi berean, erlijiosoa sortu zuen. Arima hilezkorra etamugimenduaren kausa zela zioen. Horrez gain, arima gorputzez gorputz trasmititzenzela uste zuen.­ Bere eskola monista zen, bere ustez printzipio nagusia zenbakiak baitziren, hau da, arje bakarra zuen.­ Berau Crotonan Italiako hegoaldean zegoen.Ezagaugarriak:

­ Ez zuten inolako ondasunik­ Begetarianoak ziren­ Errealitatea matematikan oinarrituta dagoela uste zuten­ Filosofiak espirituaren purifikaziorako balio zuen­ Kide guztiak leialkortasuna adierazi behar zuten eta ixilpekoa gordetzeko gaiizan behar ziren.­ Arimari garrantzia ematen zioten eta berau gorputzari lotuta zegoela zigor

bezala. Honek uste zuen, pertsona bat hiltzean bere arima beste baten barruan sartzen zela,eta honegatik belar jaleak egiten ziren, edozein lagunen arimak zurea jateko beldur baitziren.

­Bere ustez arjea ez zen ez ura, ez sua, ez lurra, ez haizea , hauek funtsezkotzat hartzenzituen elementuak ziren.

HERAKLITO:Eskola

Heraklito filosofo presokratikoa. . Heraklitoren pentsamenduak joniar tradizioaren barruan mantentzen ziren.

Efesoko eskolakoa zen, eta bertako filosofo nagusiena Heraklito izan zen. Berau monista zen, hau da ideia edo printzipio bakar bat defendatzen zuen. Eskola honetan sua materian aldaketak egiten zuela aipatu zuen eta ondorioz

energiaren teoria aurreratu zuen. Unibertsoaren eta gizakiaren sorreraren esplikazioak baztertu zuen eta naturatik

ateratako esplikazioak proposatu zuen.Lanak

De la naturaleza liburua,zaila ulertzeko. Esaldi motzak erabili idazteko.Arjea

Kosmosa aldakorra da, beharren arabera piztu edo itzaltzen den su eternala.Etengabe gertatzen diren aldaketei devenir edo bilakaera izena eman zien.

Su hori kontrako elementuen arteko oposizio edo gerraren ondorioz sortzen da.Kontrako indarren gerra horri dialektika izena eman zion.

Gerra hori Logosak erregulatzen du, kontrako elementuak bateratzen baititu Logosak,elementu hauen arteko armonia lortuz.

Kontrako elementu horiek gerra eta bakea dira. Sua materiaren egitura da, bere errekuntzaren erregulartasunak Kosmosaren

aldaketaren neurri erregularra guztiz azaltzen du. Suaren egitura aktiboak kontrako elementuak batera mantentzea zein batak besteari

kontra egitea ziurtatzen du, baita Logosarekin duten harreman estua ere. Kosmosaren aldakortasuna ez da Heraklitoren ideia bakarrik, baina aurrekoek baino

gehiago azpimarratu zuen. Hala ere, batez ere aldakortasun horren neurri erregularraazpimarratu zuen, aldaketak gorabehera beti irauten zuen egonkortasuna.

Heraklitoren ondorengo filosofoek, Platonek adibidez, Heraklitoren eta berejarraitzaileen (Cratilo, batez ere) exagerazioen eragina jasan zuten. Azken honek(Cratilo) esaten zuen Kosmosaren aldakortasunaren eraginez, ezinezkoa zela ibaiberean bi aldiz sartzea.

Heraklitok dena zekiela eta egia absolutua bere barnean zegoela uste zuen. Jakintsuaskoren esanetan, uste hori zuenez, ezinezkoa da pentsaera horrekin zientziaz askojakitea.

PARMENIDESARJEA: IZATE IRAUNKORRA

Erreala: aldatzen ez dena edo ezin dena, finkoa 3 zenbakia beti da 3; gorria beti da gorria Eboluzioa, aniztasuna, mugimendua ez errealak Zentzumenik ez, aldaketa eta aniztasuna dakarte.

Egian sinetsi: egia bilatzeko bideak landu 2 bide

i. Egiazkoa (zeharkatu behar dena) Den hori beti da: erreala dena existitu egiten da, eta

ezinezkoa da erreala dena ez existitzea.

Izatea iraunkorra da, ezinezkoa da aldatzea. Egia: bakarra, aldaezina, aniztasunik gabea.

ii. Iritzizkoa (kontraesanak eta itxurazko jakinduria) Aldaketa gertatzen denean, gauzak ez direna izatera

pasatzen dira, direna ez izatera, hain zuzen. Gauza horiekexistituko dira, baina aldatzean, gauzak errealak izateariutziko diote (ez dira existituko).

Aldaketa fisikoak errealak dira. Eboluzio edo aldaketa ilusio bat da

Existitzen ez dena, existitzen hasten da: Bi modui. Oinarria Izatea da → betidanik existitu da

Ez du jatorririk, beti egon delakoii. Oinarria Ez-Izatea da → Izatea ezerezetik sortu da

Izatea mugiezina/aldaezina Onartzea ez-izatea ere existitzen dela, hutsa dagoela

kontraesana da. Kontraesana: ez egia

Alderantziz: Izateari uztean, ez izatean bilakatu → ez dena ez daexistitzen

Bere pentsamenduaren emaitza: BI MUNDUi. Itxuraren mundua: Aniztasuna, aldaketa eta denbora.

Sentimenen bitartez gauza itxura, hil eta sortu den dena etaagertu eta desagertzen dena antzeman.

Ilusiozko mundua: Ez errealaii. Adimenaren mundua: Erreala, bakarra, betirako iraunkorra,

mugiezina eta aldaezina. Arrazoimenak soilik ulertzen duen mundua.

Lanak Lan asko egin zituen baina gutxi batzuk heldu dira gure eskutara Parmenidesen liburuaren izena "Peri pýseos" da.

K.A. 480 eta 475 bitartean idatzi zen 2 zatitako sarrera bat dauka; Lehena da hobeen dagoena kontserbatuta

eta gutxiago kontserbatuta 19 zati ditu guztira

Eskola

Eskola pitagoriko eta eleatikoko kidea.

Eskola pitagorikoa: Kiritiko azaldu

Bertan ikasi: Erreala dena aldatzen ez dena, aldagaitza dena dela. Kontzeptuak sentimenetaz ez fidatu

Aldaketaren kontra aldaezintasuna, aniztasunaren kontra batasuna. Eskola eleatikoa:

Logika eta abstrakzioan oinarritu Parmenidesek ezarri:

Izatearen batasuna, era absolutu, zehazgabe eta abstrakto batean.

ZENON (diferenteena)Arjea:

Parmenidesen ikaslea eta jarraitzaile sutsua. Parmenidesen teoriak defendatzeko aporiak erabili zituen. Pluralismoaren aurka → unibertsoa ez dela anitza.

Zentsumenek aditzera eramaten diguten aniztasun irudiaren aurka. Esaten zuen aniztasuna onartzen badugu→ unibertsoa askotarioa edo

anitza dela onartu beharko dugula, eta hau logikaren kontra doa. Arrazoimenak eta logikaren arauek erakusten dute mundua: egonkorra,

aldagaitza, sinplea dela. Mugimendua ukatzeko aporia bat erabili zuen: Akiles eta dordoka.

(Ondo ulertzeko)Zer da aporia bat? Irakaspena: zenbateraino dagoen eraginda zentzumenak eta

zenbateraino arrazoiak. Egiten du: zentzumenak engainatu eta arrazoiak erabili egia bilatzeko.

Zentzumenekin pertsona bakoitzak informazioa desberdin jaso. Arrazoimena unibertsala eta ukaezina da.

Ezinezkoa da zerbaitentzat izatea eta ez izatea. AKILES ETA DORDOKA

http://www.youtube.com/watch?v=OyqZlwJpM2c Espazioa infinituki dibisiblea denez Akilesek ez du inoiz dordoka

harrapatuko. Arrazoimena erabiliz ikusten da ez diola irabaziko, baina zentzumenak

erabiliz ikusten da irabazi egingo diola.Lanak:Izena nondik: Zenon eta Parménides bizi ziren herriko izenetik du jatorria (Eleaherritik).Nondik? Parmenidesek fundatu zuen,Eskola mZenonen aurkitu diren lan bakarrak aniztasunaren aurkako 2 eta mugimenduarenaurkako 4 argudio bakarrik aurkitu dira.Hau aniztasunaren argudioetako bat da.

­Aniztasuna existituko balitz, gauzak hain txikiak eta hain handiak izango liratekeen aldiberean hain txikiak izango liratekeen, gauza infinituak eta era berean neurririk gabeko gauzakegongo liratekeelako.Hau berriz mugimenduaren argudioetako bat da.

­Mugimendua ezinezkoa da, mugitzen ari den pertsona edo gauza bide erdiraino iritsibehar delako amaierara baino.

ESKOLA:Garaia: bere momentu hoberena VI eta V. mendeetan izan zen.

ota: Eleatikoa.

Pentsakera: Filosofia hau jarraitzen dutenentzako, ez da posible realitatikokipentsatzea dialektikoki egiten ez baldin badu behintzat, TESIA(+), ANTITESIA(-)ETA SINTESIA(:)

Monista zen, hau da, ideia eta printzipio bakar bat defendatzen zuten (filosofopresokratikoa). Printzipioa: Mugimendua ez da erreala, sentimenes sortutako ilusiobat besterik ez da.Paradoxa: ‘Soy y no soy’ Iraganean izan nintzenarengatik gaur egun holakoa naiz,eta gaur egun naizenarengatik izango naiz.

http://www.webdianoia.com/filosofia/griega.htm

EMPEDOKLES

ARJEA Lurrean aldaketak gertatzen direla esaten zuen, honetan ados zegoen

Heraklitorekin. Parmenidesek aldiz, ezer ez dela aldatzen zioen. Elementu bakarra egotea ezinezko zela esaten zuen. Esate baterako,

kolore bakar batekin ezin da ezer egin, zuria adibidez, baina zuriari beltza,urdina eta gorria gehituz gero milaka kolore atera daitezke.

Elementuak: ura, airea, sua eta lurra. Berak naturako “erroak” zirelaesaten zuen.

Bata ezin da bestean bihurtu, aldaezinak dira. Bere esanetan naturan gertatzen diren gauza guztiak lau elementu hauen

nahasketak dira, baina beti ere proportzio desberdinetan. Elkartu eta banatu egiten dira gauzak sortzeko. Maitasunak eta gorrotoak

elkartzen eta banatzen dituela dio. Maitasunak elkartu eta gorrotoak,aldiz, banatu.

Enpedoklesek guzti hau deduzitu aurretik, Tales eta Anaximenesek ura etaairea naturako gai garrantzitsuenak zirela esan zuten. Greziarrek bestealde batetik, suaren garrantziaz konturatu ziren.

Lanak:

Medikuntzan aurrerapen handiak egin zituen, eta askok jainko edo mago

txamaniko bezala tratatzen zuten. 2 liburu idatzi eta gu gana ailegatu: “naturaz” eta “garbikuntzaz”. Astronomian ilargiak argia ez zeukala demostratu zuen. Eguzkiarekin berdin

pentsatzen zuen ezin izan zuen frogatu. Kosmologian lurra esfera bat zela frogatu nahi izan zuen

Eskola: Pluralista zen Heraklito eta Parmenidesen aurkako planteamenduak, planteatu zituen Arje bat baino gehiago zuen Sortzapena eta usteltasuna ustatu zuen

ANAXAGORAS

ARJEA:

Filosofo pluralista zen.

Gauza guztien jatorria ikertu zuen (haziaren ideia asmatu).

Hazi hauen nahasketen garrantzia aipatzen du ( guztiaren sorrera).

Jaiotza eta heriotzen arrazoiak behar ditu, zerbait dago hau ahalbidetzen

duena (Zenon eta Parmenides).

Empedoklesekin desadostazuna zuen, lau elementurekin ezin dira gauza

guztiak azaldu, elementuak infinituak dira.

Mundua nahasketak eta banaketak sortzen diren zurrunbilo batean sortzen da.

Nous-aren garrantzia ( arrazoia edo inteligentzia ), Anaxagorasen arjea

definitzen zuen.

Homeomeriak (haziak, elementu guztien sorrera azaltzeko erabiltzen ditu).

Lanak:

Bere bizitzan zehar hainbat lan egin zituen. Horietako bat izatea arrazoitzeko erabiltzen zituenKaosean aurkitzen ziren gauza infinitu horiei homeomeria izena jartzea izan zen.Hemeomeria oinarrizko gaiak, aurkako bikoteak , haziak eta osagai organikoak ziren.Anaxágorasen ustetan Kaosean homeomeria guztiak nahastuta zeuden. Nousari esker Kaoshori Kosmos bihutu zen, hau da, gauza guztien ordena adimenari esker gertatu zen. Eguzkiaharri gorri bat zela eta ilargiak isaltzen zuela berak esan zuela esaten duten batzuek nahiz eta

hau guztiz segurua ez izan. Gainera arrainen arnasketari eta eklipeseei buruzko hainbat lanegin zituen. Joniako Lampsaco hirian filosofia eskola bat zabaldu zuen hil aurretik.

Eskola:Erlijioaren aurkako baieztapenak zabaltzea leporatu omen zioten eta Troadeko Lampsakos hirira erbesteratu eta bertan filosofo eskola sortu zuen.Pluralista izan zen. Berak uste zuen, gauzen printzipioa ez zela bakarra ezta ere, Enpedoklesek zioen bezela, ez zirela lau elementu; baizik eta elementu zenbaezinen nahasketa. (Empedoklesek esaten zuenez, lau elementu funtsezko zeuden hazien ideia hau azaltzeko, baina Anaxagorasek soilik lau elementurekin existitzen den guztia explika zezakela ezinezkoa dela esaten du. Berak esaten zuen elementu kopurua eta substantzia kopurua berdina zela, eta horrela esan zuen elementu infinituak daudela (oso txikiak eta ikusezinak).)

LEUCIPO

Eskola:

Leucipo eskola atomistaren sortzaile eta fundatzailea izan zen K.a. V. mendean. Eskolaren pentsamendu orokorrak hauek ziren

Pentsamendu atomista, (atomoa guztiaren oinarria da). Ez dute idea espiritualik ez babeste ezta partekatzen ere.

Gizakiaren arima ere gauza meterial bat balitz bezala ikusten dute. Atomismoa azaltzeko ez zuten espiritualismora jotzen.

Atomoaren ezaugarri batzuk finkatu zituzten eta horietan oinarritutaazalpen zientifikoak ematen zituzten.

Non ikasi zuen Leucipok? Garai hartan, ez zen gaur egun bezala eskoletara joaten gai ezberdinak

ikastera. Jakinduria handia zuten pertsonak plazaz plaza joaten ziren beraienjakintzak partekatzera. Jendeari interesatzen baldin bazitzaion beste momentubatean filosofoak elkartu eta bertan ikasten zituzten gai ezberdinak.

Leuciporen kasuan oinarrituta: Bere irakasletzat elean plazaz plaza ibiltzen ziren filosofoak

hartu daitezke. Ondoren Abderara joan zenez, orduan bera izango zen plazaz

plaza mugituko zena eskola atomista zabaldu arte

ARJEAPENTSAMENDUAK:

­Munduaren konzepzioa oso materialista da.

­Ez dute inolako printzipio espiritualik onartzen.­Giza guztien oinarria atomoa da.­Dena da materia, baita gizakiaren arima ere.­Arima atomo esferikoagoekin osatuta dago.­Pluralista. Aniztasuna elementu zenbaiten nahasketaz azalduz.­Parmenidesen esanetan oinarritu: "el ser es, el no ser, no es" (badena bada, ezdena, ez da).­Genesia eta korrupzioa edo ustelkeria ezeztatzen zuen, beste filosofoek onartzenzituzten arren. Aurreko filosofoek munduaren sorrerari buruz zuten ikuspegia aldatuzuten.

ATOMOA:­Zatiezina da.­Homeomerietatik ezberdintzen da. Ez direla ezaugarri desberdinak dituztenelementuak, baizik eta homogeneoak. Beraien arteko diferentzia bakarra alderdikuantitiboak direla, hala nola, tamaina, pisua, etab.­Infinituak dira.­Elkartuaz, errealitatean ditugun gauzk eratzen dituzte..

LANAK: Eskola atomistaren ekarpena Atomoaren lehen eredua

DEMOKRITO

ESKOLAREN EZAUGARRIAK: Eskola Atomista:

Leuzipo bezala. Aniztasuna eta mugimendua onartzen zuten. Bi printzipio bereizi zituen:

Betea Ikusezinak eta oso txikiak diren partikulez osatua (atomoak).

Parmenidesek esan zuen bezala. Hutsa

Gauzak eratzeko den printzipio erreala da.

Beste kontzeptu bat Zoria

Enpedoklesen adiskidetasuna eta gorrotoa esplikatzeko erabilizuen.

Anaxagorasek “Nousa” erabiltzen zuen horretarako.

Miletoko Thales­ekin jaiotako pentsalarien lerrodoktrinalekoa da.

Honek garrantzi handia ematen dio matematikari Ezaugarrien nozioa kantitateagatik ordezkatzeko ahaleginak egiten ditu. Astronomia eta geometriaren inguruko hainbat tratatu idatzi zituen

Galduak daude. Piramideen eta konoen bolumena kalkulatzeko ekuazioa

asmatu zuen. Zenbakiei buruzko teorien inguruan liburuak idatzi zituen

Aztiekin eta Babiloniako jakintsuekin ikasi zuen. Leuzipo edota Anaxagoras izan ziren bere irakasleetako batzuk. Pertsian, Indian eta Egipton egon zela esaten da, bertako jakintsuekin.

Ezaguna da bere teoria atomiko dela eta. Oso ona zen geometrian.

MAPAN KOKATU: Demokrito Abderan jaio zen, Traziako lurraldean, garai hartako greziar polis­aren

hiriburuan (gaur egungo Greziaren ipar kostan). Pirotagoras ere bertakoa zen

DEMOKRITOREN LANAK Lan asko idatzi bazituen ere gutxi batzuen atalak soilik daude gordeta. Bere lanak hizkuntzaren edertasuna eta argitasunagatik bereizten ziren. Idazkiak banatzen dira:

Etikoa→ Corpus democriteum Bertan “Mikrokosmos” bat kontsideratzen da gizakia

Hutsa den atomo multzo bat Gizakiaren alaitasuna→ Barne orekan Jainkoarenganako beldurrik gabe

Ez zen sinesduna eta ez zuen hil ondorengo bizitzan sinesten. Fisikoa

Atomoaren teoria sortu zuen (Leuziporekin batera)

Teoria hau azaltzeko “Opinión el frío, opinión el calor; verdad losátomos y el vacío” liburua idatzi zuen.

Matematikoa (B x H) / 3 piramideen bolumena adierazten duen formula idatzi zuen,

baita kono baten bolumena kalkulatzeko erabili daitekeela ere. Aritmetika eta geometria

Gauzen zaporea azaltzeko ere aritmetika eta geometriaerabiltzen zituen

Forma geometrikoa eransten zuen gustu bat edo besteemateko

Gozo sentsazioa→ forma esferikoa Mingotsa→ Forma borobildu eta leuna Garratza→ Ertz askotakoa eta zorrotza

Filologikoa Hizkuntzari buruz idatzi zuen

Teknikoa Natura, izan eta ez izatearen printzipioarekin azaltzen du

Izateak, Parmenidesen izate garbiaren ezaugarriak Ez izatea

DEMOKRITOREN ARJEA

Gauza materialetan soilik sinsitu, ez naturaren indar espiritualean = pluralista Natura nahiz naturako aldaketak egotearen zergatia non: gertatzen edo gauzatu den

zerbait horretan bertan aurkitu

Existitzen den bakarra : Atomoak eta atomoak mugitzen direneko espazioa (

Ezer ez da ezerezitik sortua eta ezer ez da bestebarikdesagertzen ,ondorioz natura derrigor osatua atomoz)

­Betearen printzipioa : Atomoekin lotuta

Atomoen nolakotasunak :

Elkartu egiten dira Banaezinak dira (guztiaren osagai den hori ,ezin daiteke banatu zati

txikiagoetan. bestela natura kamustu ( ezerezean geratu )

Aldaezinak dira ( beste atomo batzuekin elkartzean beste objeturenbat sortuezean )

Hilezkorrak dira betidanik egon dira hutsean, espazioan , ezer ez delakoezerezetik sortzen

Ezin daitezke guztiz berdinak izan ,ezberdinak izatea ezinbestekoa : gorputz ezberdinak osatu ahal izateko(bestela ez litzateke azalpen bat

egongo gauza ezberdinen osaketarako)

Formaga eta posiziogatik ezberdintzea posible

Gure ingurunera egokitzeko gaitasuna espazioan mugitzen dabiltzen einean.

Atomoen arteko loturak desegitea posible da beste objetu batzuk sortu ahalizateko

Hauen mugimenduaren atzean ez dago nolako helbururik

­Hutsaren printzipioa : mugimenduari lotuta

Atomoen mugimendua : ( zorian oinarritua) Hasieran, lerro zuzenetan mugitzera mugatua Gero ,arrazoi batzuengatik gauza bakoitza osatzeko, atomo

zehatz batzuk behar direla ikusi eta arrazoitu :

ibilbide hori aldatu erregulartasunik gabe mugitu, norabide guztietan

hutsean zehar elkarren artean talka egin elkartu atomo handiagoak sortuz sortu gaur egun ezagutzen ditugun objetuak

Teoria tomikoak gure sentsazioak adierazi : Gure zentzumenekin zerbait jaso, sentitu, ­­­> atomoek espazioan gauzatzen

dituzten mugimenduen ondorioz

WEBGRAFIA:http://antroposmoderno.com/antro­articulo.php?id_articulo=586

http://es.wikipedia.org/wiki/Dem%C3%B3critohttp://www.rafaelrobles.com/wiki/index.php?title=Los_or%C3%ADgenes_del_pensamiento_filos%C3%B3fico