Evolution of the EU institutional framework (in Albanian Language) by Dr Lorenc Gordani

Av. Lorenc Gordani, PhD

Profesor i se Drejtës së Bashkimit Evropian

HYRJE NE KUADRIN HISTORIKË

Inkuadrim qe ne përmbajtjen e tij fokuson dy shtyllakryesore:

1. Hapat pararendës te integrimit Evropianë (ne slidet e meperparme)

2. Evoluimin historik te Bashkimit Evropianë (këtu sjelle)

Av. Lorenc Gordani, PhD - E Drejta e Bashkimit Evropian

HYRJE NE KUADRIN HISTORIKË

Aspektet kryesore te EVOLUIMIT HISTORIK TE BASHKIMITEVROPIANË, permbledhurazi ketu trajtuar do te shikojne:

A. Themelimin e Bashkimit Evropian

B. Projektin Kushtetues për Evropën

C. Kuadri reformues i Traktatit te Lisbonës


Komuniteti Evropian i Qymyrit dhe Çelikut‐ Integrimit Evropianë nis me Deklaraten e Robert Shuman,më 9 maj 1950

‐ Zyrtarizohet me Traktatin e Parisit, mbi KomunitetinEvropian te Qymyrit dhe Çelikut ‐ KEQC (ECSC) me 18Prill 1951, dhe hyrje ne fuqi më 23 Korrik 1952.

Jean Monnet (9 Nëntor 1888 – 16 Mars 1979) Politikan Francez

ekonomist dhe diplomat

Robert Schuman (Clausen, 1886 – Scy-Chazelles, 1963) Politikan Francez, i

konsideruar si themelues i BE.Av. Lorenc Gordani, PhD - E Drejta e Bashkimit Evropian

Traktatet Themeluese te KomunitetitEvropiane

Zhvillim i mëtejshëm ne proceset integruese u realizuame:

- Komunitetin Ekonomik Evropian - KEE (EuropeanEconomic Community - EEC)

- Komunitetin Evropian të Energjisë Atomike - KEEA(European Atomic Energy Community - EAEC ose EURATOM)

Nenshkruar më 25 mars 1957, dhe hyrje ne fuqi më 1 janar1958.

Institucione qe filluan te operoje kur Traktati hyri në fuqimë 1 janar 1958.


Traktati i MastrihtitBashkimi Evropian themelohet me Traktatin per BashkiminEvropian (TBE) me 7 shkurt 1992, dhe hyrje ne fuqi 1nëntor 1993.

Traktati ndjek pesë objektiva kryesore:

Forcimin e legjitimitetit demokratik të institucioneve;

Përmirësimin e efektivitetit te institucioneve;

Krijimin e një union ekonomik dhe monetar;

Zhvillimin e dimensionit social të Komunitetit;

Politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë

Bashkim i bazuar mbi tri shtylla: te Komuniteteve Evropiane,te Politikës së Jashtme dhe Sigurisë se Perbashket (CommonForeign and Security Policy - CFSP) dhe te Drejtësise dheÇështjeve te Brendshme (Justice and Home Affairs - JHA).


Traktati i Mastrihtit



Traktati i AmsterdamitZhvillim i mëtejshëm u shënua me Traktatin eAmsterdamit, me 1 tetor të vitit 1997 dhe hyrje në fuqimë 1 maj 1999.

Fushat kryesore te ndërhyrjes, jane: transferimi i disakompetencave nga fusha e Drejtësisë dhe Çështjeve teBrendshme (JHA) duke lënë jashtë vetëm BashkëpuniminPolicisë dhe Gjyqësorit në Çështjet Penale.

Krijimin e një politike të Komunitetit në fushën epunësimit, masa për të sjellë Bashkimin më afërqytetarëve të saj, mundësinë e bashkëpunimit të ngushtënë mes të disa shteteve anëtare (bashkëpunimi i zgjeruar).

Shtrirje e procedurës se vendimmarrjes te përbashkët dhevotimin me shumicë të cilësuar dhe procedon me njëridizajnim te numërimit te neneve të Traktateve.

Traktati i Amsterdamit


Traktati i NisësTraktati i Nisës u miratua më 26 shkurt të vitit 2001 dhehyri në fuqi më 1 shkurt 2003.

Traktati është projektuar për t'iu përgjigjur pyetjeve tëlëna hapur nga Traktati i Amsterdamit, e përkatësishtproblemeve institucionale të lidhura me zgjerimin.

Keshtu ai përmban dispozita mbi ndarjen e pushtetevedhe procedurat vendimmarrëse të BE-së: si përbërja eKomisionit, dhe pesha e votave në Këshill dhe zgjerimine votimit me shumicë të kualifikuar.

Ai thjeshton dhe përdorimin e procedurës së zgjeruar tebashkëpunimin dhe bën më efektiv sistem gjyqësor.


Konventa për të Ardhmen e EvropësKritika mbi përgatitjet paraprake dhe vullnetin politik tedobet për thellimin e integritetit evropian në Nisë,rezultoi me fillim të debatit lidhur me ardhmërinë e BE-sëdhe strukturën e vet institucionale.

Si rezultat i kësaj, më 15 dhjetor 2001 në Laeken(Belgjikë), Shefat e Shteteve ose Qeverive, miratuanDeklaratën mbi të Ardhmen e Bashkimit Evropian.

Në të BE-ja trasonte rrugën për një kushtetutë drejt njeorganizimi më demokratike, transparente dhe efektive.


Traktati Kushtetues për EvropënHapi i parë për arritjen e këtij qëllimi ishte themelimi iKonventës Evropiane (Convention on the Future of Europenjohur edhe si European Convention).

Ajo u kryesua nga ish Presidenti francez, Valéry Giscardd’Estaing, me detyrën për të hartuar kushtetutënEvropiane.

Më 18 korrik 2003, kryesuesi, në emër të konventës,zyrtarisht ia dorëzoi Presidentit të Këshillit Evropianpropozim e Traktatit te hartuar nga konventa.



Traktati i Kushtetutës për Europën (TCE)Propozim i miratuar, nga Shefat e Shteteve ose Qeverivemë 17 dhe 18 korrik 2014 në Bruksel.

Kushtetuta do të zëvendësonte traktatet ekzistuese menjë tekst të vetëm për t'i dhënë BE-se nje aset te qartëpolitik për sa i përket institucioneve te tij, kompetencaveqe i përkasin, metodës vendim-marrëse, dhe politikës sejashtme.

Traktati u nënshkrua më 29 tetor 2004 nga përfaqësuesit e25 shtetet anëtare dhe u ratifikua nga 18 shtete anëtarepërfshire referendume mbështetëse në Spanjë dheLuksemburg.

Procesi i ratifikimit te kushtetutës u nderpre mereferendumet e Francës (me kunder 54.68% nga gjithsej69.34% votues) dhe në Holandës (61.7% nga gjithsej 63%).

Traktati i LisbonësPas periudhës dyvjeçare reflektimi merre nisje Traktati iReformës, i nënshkruar më 13 dhjetor 2007, dhe hyrjezyrtarisht në fuqi më 1 dhjetor 2009.

Traktati u hartua shpejt, pasi gjatë takimit konsultues tëKëshillit Evropian më 21 dhe 22 qershor 2007 në Bruksel,Shefat e Shteteve ose Qeverive përcaktuan hollësisht si dhenë çfarë mase duhet të inkorporohen ndryshimet ebiseduara gjatë Konferencës Ndërqeveritare 2004.

Si rrjedhim puna e Konferencës Ndërqeveritare përfundoimë 18 dhe 19 tetor 2007, dhe fitoi miratimin politik tëKëshillit Evropian, i cili njëkohësisht kishte takim jozyrtarnë Lisbonë.

Së fundi, Traktati zyrtarisht u nënshkrua nga Shefat eShteteve apo Qeverive të 27 Shteteve Anëtare të BE-së, nëLisbonë më 13 dhjetor 2007.


Traktati i Lisbonës (i Reformës)Procesi i ratifikimit ishte jashtëzakonisht i vështirë edhepse u ratifikua me sukses në Francë dhe në Holande.

Në fillim me pengesën e referendumit të parë në Irlandë,më 12 qershor 2008 (53.4% kundër, nga gjithsej 53.1%votues). Kaloi në referendumin e dytë (67.1% nga gjithsej59% votues), në tetor 2009.

Në Poloni, Presidenti Kacinski nënshkruajti instrumentinpër ratifikim, ne vazhdën e rezultatit te favorshëm nëreferendumin e Irlandës.

Presidenti çek, Vaclav Klaus, nënshkruajti pasi morrigarancite se ‘Dekretet Beneš’ të vitit 1945, do të mbetente paprekura.

Kështu, procesi i ratifikimit përfundoi në të gjitha 27Shtetet Anëtare, dhe hyri në fuqi më 1 dhjetor 2009.


Procesi i Integrimit Europiane


Ndryshimet kryesore te se Drejtës se UnionitTraktati i Lisbonës, është i njohur gjithashtu si Traktati iReformës, pasi bëri ndryshime të mëdha në TraktatinThemelues të Komunitetit Evropian.

Ai hoqi te ashtuquajturat tre "shtyllat" duke parashikuarndarjen e kompetencave në mes të Bashkimit dheAnëtare.

Përforcoi parimin e demokracisë dhe mbrojtjen e tëdrejtave themelore, duke përfshirë edhe atribuuarKartës së Nisës të njëjtën vlera e ligjore te Traktateve.

Ne këtë mënyre forcoi kapacitetin e BE-së për të vepruarpërbrenda ose jashtë Unionit, për të shtuarlegjitimitetin e vet demokratik dhe për të shtuarpërgjithësisht efikasitetin e veprimit të BE-së.



Ndryshimet kryesore te se Drejtës se UnionitI. Traktati për Bashkimin Evropian (Traktati i BE-së —‘TBE’)

Ristrukturuar në gjashtë titujt: Dispozitat e përbashkëta,Parimeve, Institucionet, Bashkëpunimin e perforcuar,Politikën e përbashkët për punë të jashtme dhe tësigurisë, dispozitat përfundimtare.

II. Traktati mbi Funksionimin e Bashkimit Evropian(‘TFBE’)

Strukturën e njëjtë me Traktatin e KE-së. Fut kapituj të ri,sidomos politikën e energjisë, bashkëpunimin policor dhegjyqësor, sport dhe turizëm.

III. Traktati themelues i Komunitetit Evropian për EnergjiAtomike (Traktati EAEC - ‘Traktati Euratom’). Ndryshuarnë protokollet shtojcë të Traktatit te Lisbonës.


Kuadri reformues i Traktatit te LisbonësTerminologjia e përdorur: shprehja ‘kushtetutë’ nukpërdoret më; ‘ministri i jashtëm i BE-së’ tani thirret‘Përfaqësues i Lartë i Unionit për Politikë të Punëve tëJashtme dhe Sigurisë’; definicionet ‘ligj’ dhe ‘ligj kornizë’janë braktisur.

S’ka artikuj që u referohen simboleve të BE-së, siç janëflamuri, himni ose motoja.

Përparësia e të drejtës të BE-së rrjedh nga praksagjyqësore në Gjykatën e Drejtësisë.

Megjithë, braktisjen e ‘tre shtyllave’, procedurat specialeqë kanë të bëjnë me politikën e punëve të jashtme dhe tësigurisë, përfshirë këtu edhe mbrojtjen evropiane, mbetennë fuqi. Deklaratat e Konferencës Ndërqeveritare tëtheksojnë natyrën e veçantë të kësaj fushe.

Faleminderit për vëmendjentuaj!

Detejat dhe Kontaktet:

Av. Lorenc Gordani, PhD

Profesor i se Drejtes të Bashkimit Evropian

Cell: +355 69 95 32 443

Skype: lorenc_Gordani

www.albaniaenergy.org

Per sa me siper keshillojme: Jean Paul Jacqué, E DrejtaInstitucionale e Bashkimit Evropianë, Papirus, Tirane, 2010,nga faqja 11 ne 23.

Education

Evolution of the EU institutional framework (in Albanian Language) by Dr Lorenc Gordani