Dạy trẻ tự kỷ những hành vi thích hợp

DẠY TRẺ TỰ KỶ NHỮNG HÀNH VI THÍCH HỢP

DAVID J. MONKARSH, PH.D.

NHỮNG ĐẶC TÍNH RIÊNG BIỆT CỦA TRẺ TỰ KỶ

1. Trẻ thích sự đơn điệu2. Trẻ chủ yếu tập trung vào những gì thu hút

trẻ và bỏ qua những điều thường cuốn hút các trẻ khác

3. Một khi trẻ đã có một ý nghĩ hay niềm tin, rất khó để trẻ thay đổi suy nghĩ và cảm giác

4. Rất khó để trẻ ngừng một hoạt động cho đến khi nó được hoàn thành


5. Trẻ gặp khó khăn khi chuyển từ hoạt động này sang hoạt động khác6. Mức chú ý của trẻ thay đổi từ rất ít đến rất

nhiều tùy thuộc vào mức hứng thú của trẻ 7. Trẻ thường nói và suy nghĩ theo cách cụ thể

và theo nghĩa đen, đưa đến việc trẻ gặp khó khăn để hiểu những ngôn ngữ và ý trừu tượng


8. Trẻ tiếp thu kinh nghiệm từ một tình huống nhưng không thể ứng dụng kiến thức ấy vào một tình huống khác9. Trẻ thường rất nhạy cảm với ánh nhìn, âm

thanh, mùi, và sờ chạm, những kích thích này khiến trẻ khó chịu và mất bình tĩnh.

10.Trẻ gặp khó khăn trong việc tổ chức và lên kế hoạch để hoàn thành nhiệm vụ đúng giờ.


11. Trẻ gặp khó khăn để thông hiểu những khác biệt trong cảm giác và suy nghĩ của người khác. 12. Trẻ thường có những sở thích khá hạn hẹp và thường không muốn thử những điều/hoạt động mới. 13. Trẻ có thể gặp vấn đề trong các hoạt động vận động thô/tinh đòi hỏi những chuyển động phối hợp hay cần được lên kế hoạch.

HÀNH VI CÓ MỘT MỤC ĐÍCH VÀ MỘT CHỨC NĂNG

• 1. Để đạt được điều mong muốn hay để tác động lên những người khác theo một cách thức riêng.

• 2. Để thu hút sự chú ý theo nhu cầu • 3. Để tránh hay thoát khỏi một mệnh

lệnh/tình huống bực mình hoặc gây khó chịu. • 4. Để xoa dịu hoặc làm thỏa mãn hay an lòng

THÔNG HIỂU CÁC HÀNH VI CỦA TRẺ

1. Các hành vi được khen thưởng xảy ra thường xuyên hơn, trở nên mạnh hơn, và kéo dài hơn. 2. Để hiểu hành vi của một trẻ, nhất thiết phải biết điều trẻ đang cố đạt được thông qua hành vi. 3. Hành vi sai trái hoặc không phù hợp thường xảy ra do trẻ không biết cách nào khác để đạt được điều trẻ muốn.

• VIỆC HƯỚNG DẪN TRẺ CÁCH SỬ DỤNG HÀNH VI TỐT PHÙ HỢP ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC ĐIỀU MONG

MUỐN CÓ MỘT Ý NGHĨA QUAN TRỌNG. • Điều này đòi hỏi phải dạy trẻ các kỹ năng mới giúp

trẻ thay thế các hành vi không được chấp nhận bằng các hành vi phù hợp.

• Tập trung vào những hành vi mà bạn mong muốn sẽ quan trọng hơn là cố gắng ngưng những hành vi mà bạn không mong đợi

THÔNG HIỂU CÁC HÀNH VI CỦA TRẺ

QUY LUẬT ABC CỦA HÀNH VIPhân tích hành vi ứng dụng

KHỞI ĐẦU BẰNG VIỆC XÁC ĐỊNH:1. TIỀN SỬ2. HÀNH VI3. HẬU QUẢ• BIẾT ĐIỀU GÌ XẢY RA TRƯỚC KHI

HÀNH VI KHÔNG PHÙ HỢP XUẤT HIỆN SẼ GIÚP HIỂU ĐƯỢC HÀNH VI BẮT NGUỒN TỪ ĐÂU

QUY LUẬT ABC CỦA HÀNH VI

• MỤC TIÊU CỦA HÀNH VI GIÚP HIỂU ĐƯỢC ĐIỀU MÀ TRẺ ĐANG CỐ GẮNG ĐẠT ĐƯỢC HAY HOÀN TẤT THÔNG QUA HÀNH VI

• QUAN SÁT CÁCH MÀ CÁC CÁ THỂ KHÁC HAY HOÀN CẢNH TRỢ GIÚP CHO HÀNH VI GIÚP HIỂU ĐƯỢC TẠI SAO HÀNH VI VẪN TIẾP DIỄN

QUY LUẬT ABC CỦA HÀNH VI

• ĐỂ THAY ĐỔI HÀNH VI, CẦN PHẢI THEO DÕI HÀNH VI THEO THỜI GIAN ĐỂ NHẬN BIẾT:

• KHI NÀO HÀNH VI ĐƯỢC SỬ DỤNG• Ở NƠI ĐÂU HÀNH VI ĐƯỢC SỬ DỤNG• HÀNH VI ĐẠT ĐƯỢC MỤC TIÊU GÌ • BẰNG CÁCH NÀO MÀ TRẺ SUY NGHĨ VÀ

CẢM NHẬN VỀ KẾT QUẢ KHI SỬ DỤNG HÀNH VI

Những kiểu theo dõi – tìm kiếm

Kelly McKinnon-Bermingham, MA, BCBA

Vấn dề hành vi

Thời gian trong ngày/ngày trong tuần

Khung cảnh/địa điểm xảy ra hành vi

Điều gì xảy ra trước đó?

Bạn làm điều gì sau đó?

Chức năng có thể/mục tiêu của hành vi

Bạn muốn trẻ làm gì thay vào đó?

PHÁT TRIỂN MỘT CHƯƠNG TRÌNH KHEN THƯỞNG VÀ KHUYẾN KHÍCH

• Xác định những điều trẻ thích hay những điều thúc đẩy trẻ làm việc mà trẻ muốn hoặc người khác yêu cầu

• Hỏi trẻ những điều trẻ muốn có và quan sát xem những gì trẻ lựa chọn để làm trong thời gian rảnh rỗi khi không bị người lớn quản lý

• Lập một danh sách các phần thưởng, bắt đầu bằng điều/vật quan trọng nhất và giảm dần đến điều/vật ít quan trọng nhất tùy theo những điều mà trẻ muốn có


• MỖI TRẺ SẼ CÓ NHỮNG ĐIỀU/VẬT HOẶC HOẠT ĐỘNG ĐẶC BIỆT CÓ THỂ THÚC ĐẨY TRẺ THAY ĐỔI HOẶC CẢI THIỆN HÀNH VI

• MỘT VÀI PHẦN THƯỞNG NHƯ:1. THỰC PHẨM HOẶC THỨC ĂN NHANH2. ĐỒ CHƠI HOẶC CÁC HOẠT ĐỘNG MÀ TRẺ MONG MUỐN3. NHỮNG CƠ HỘI ĐỂ CHƠI VỚI BỐ MẸ, BẠN BÈ, HAY ANH CHỊ EM


4. NHỮNG NƠI TRẺ MUỐN GHÉ THĂM 5. CƠ HỘI ĐỂ CHỌN LỰA NHỮNG GÌ MÀ NGƯỜI

KHÁC SẼ LÀM VỚI TRẺ• ĐIỀU QUAN TRỌNG LÀ TRẺ CHỈ CÓ THỂ GIÀNH

ĐƯỢC ĐIỀU TRẺ THÍCH THÔNG QUA VIỆC THỰC HIỆN HÀNH VI MÀ BẠN MONG MUỐN Ở TRẺ

• TRẺ KHÔNG THỂ GIÀNH ĐƯỢC PHẦN THƯỞNG Ở NHỮNG THỜI ĐIỂM KHÁC TRONG NGÀY HOẶC CHO NHỮNG HÀNH VI KHÁC

SỬ DỤNG CÁC HẬU QUẢ TỰ NHIÊN VÀ TRỰC TIẾP

1. THƯỞNG HOẶC ĐƯA RA MỘT HẬU QUẢ CHO MỘT HÀNH VI CÀNG SỚM CÀNG TỐT SAU KHI HÀNH VI XẢY RA

2. XÁC ĐỊNH GIÚP TRẺ NHỮNG HÀNH VI PHÙ HỢP NÀO CÓ THỂ GIÚP TRẺ GIÀNH ĐƯỢC PHẦN THƯỞNG

3. HÃY CHẮC CHẮN RẰNG HẬU QUẢ LÀ MỘT KẾT QUẢ TRỰC TIẾP CỦA HÀNH VI

3. YẾU TỐ KHUYẾN KHÍCH NÊN LÀ MỘT HẬU QUẢ TỰ NHIÊN DÀNH CHO HÀNH VI ĐƯỢC BIỂU HIỆN

LÀM NGƠ NHỮNG HÀNH VI MÀ BẠN KHÔNG MUỐN

• THƯỞNG NHỮNG HÀNH VI BẠN MUỐN VÀ LÀM NGƠ NHỮNG HÀNH VI BẠN KHÔNG MUỐN

• KIÊN ĐỊNH VỀ CÁCH PHẢN ỨNG CỦA BẠN VỚI HÀNH VI CỦA TRẺ

• MỖI LẦN TRẺ THỰC HIỆN HÀNH VI BẠN MONG MUỐN, HÃY KHUYẾN KHÍCH TRẺ BẰNG CÁCH KHEN NGỢI HAY MỘT MÓN QUÀ CỤ THỂ

LÀM NGƠ NHỮNG HÀNH VI MÀ BẠN KHÔNG MUỐN

• HÃY CHẮC CHẮN RẰNG NÉT MẶT, GIỌNG NÓI, VÀ CƠ THỂ BẠN KHÔNG BIỂU HIỆN CHO TRẺ THẤY RẰNG BẠN ĐANG PHẢN ỨNG MỘT CÁCH MẠNH MẼ VỚI NHỮNG HÀNH VI KHÔNG MONG ĐỢI CỦA TRẺ

• CỐ GẮNG GIỮ BÌNH TĨNH VÀ ĐIỀM NHIÊN NGAY CẢ KHI BẠN BUỒN LO VỀ MỘT HÀNH VI

• ĐỪNG ĐE DỌA. HÃY NÓI VỚI TRẺ NHỮNG GÌ MONG ĐỢI TỪ CÁC HÀNH VI TỐT VÀ XẤU

DẠY TRẺ GIÀNH ĐƯỢC ĐIỀU TRẺ MUỐN THÔNG QUA HÀNH VI

• ĐƯA RA MỘT CHUỖI CÁC HÀNH VI MÀ TRẺ PHẢI BIỂU HIỆN NẾU MUỐN GIÀNH ĐƯỢC PHẦN THƯỞNG

• SỬ DỤNG HÌNH ẢNH HAY TỪ NGỮ ĐỂ XÁC ĐỊNH NHỮNG BƯỚC PHẢI TUÂN THỦ THEO ĐỂ GIÀNH ĐƯỢC PHẦN THƯỞNG

• CHO TRẺ THẤY VÀ HƯỚNG DẪN TRẺ HIỂU ĐƯỢC NHỮNG GÌ TRẺ PHẢI LÀM TRƯỚC KHI NHẬN ĐƯỢC NHỮNG ĐIỀU TRẺ MUỐN

Kelly McKinnon-Bermingham, MA, BCBA

Giảng dạy với bảng chương trình thông qua thị giác:

DẠY TRẺ GIÀNH ĐƯỢC ĐIỀU TRẺ MUỐN THÔNG QUA HÀNH VI

• HÃY THAM GIA TRONG VIỆC ĐÁNH GIÁ HÀNH VI CỦA TRẺ VÀ GIÚP TRẺ PHÁN ĐOÁN NẾU TRẺ CÓ CHỌN LỰA TỐT VỀ HÀNH VI

• CÙNG VỚI TRẺ, QUYẾT ĐỊNH LIỆU HÀNH VI CÓ MANG LẠI PHẦN THƯỞNG

• KHEN NGỢI TRẺ NHẬN ĐƯỢC PHẦN THƯỞNG HOẶC XÁC ĐỊNH NHỮNG GÌ CÓ THỂ LÀM Ở LẦN TỚI ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC PHẦN THƯỞNG

GIÚP TRẺ HỌC CÁCH CHỜ ĐỢI ĐIỀU TRẺ MUỐN

• ĐIỀU QUAN TRỌNG LÀ DẠY TRẺ BIẾT RẰNG KHÔNG PHẢI LÚC NÀO TRẺ CŨNG ĐẠT ĐƯỢC ĐIỀU CHÚNG MUỐN NGAY LẬP TỨC

• SỬ DỤNG BẢNG CHƯƠNG TRÌNH THÔNG QUA THỊ GIÁC HAY BẢNG KIỂM GIÚP TRẺ THẤY ĐƯỢC CHUỖI HÀNH VI CẦN LÀM ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC ĐIỀU CHÚNG MUỐN

• DẠY TRẺ, “ĐẦU TIÊN LÀ CÁI NÀY, RỒI ĐẾN CÁI KIA”

CÁC HƯỚNG DẪN ĐỂ XÂY DỰNG NHỮNG HÀNH VI PHÙ HỢP

1. DẠY TRẺ NHỮNG HÀNH VI NÀO CÓ THỂ DÙNG ĐỂ HOÀN THÀNH ĐIỀU TRẺ MUỐN

2. XÁC ĐỊNH CÁC BƯỚC PHẢI TUÂN THỦ THEO ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC MỤC TIÊU MONG MUỐN

3. CHIA HÀNH VI THÀNH NHỮNG PHẦN NHỎ LIÊN KẾT NHAU

4. CHO TRẺ THẤY HÀNH VI TRÔNG NHƯ THẾ NÀO KHI NHỮNG TRẺ KHÁC THỰC HIỆN NÓ

CÁC HƯỚNG DẪN ĐỂ XÂY DỰNG NHỮNG HÀNH VI PHÙ HỢP

5. NHẮC LẠI HÀNH VI VÀ THỰC TẬP HÀNH VI TRONG HOÀN CẢNH PHÙ HỢP6. MỘT KHI HÀNH VI ĐÃ ĐƯỢC HỌC, HÃY CHUYỂN ĐẾN HOÀN CẢNH MỚI NƠI MÀ HÀNH VI CÓ THỂ ĐƯỢC SỬ DỤNG VÀ THỰC TẬP NÓ Ở ĐÓ7. DẠY TRẺ ĐÁNH GIÁ XEM LIỆU HÀNH VI CÓ GIÚP CHÚNG ĐẠT ĐƯỢC ĐIỀU MONG MUỐN HAY KHÔNG

Câu hỏi:

Education

Dạy trẻ tự kỷ những hành vi thích hợp