ARAMARAMİİD LD LİİFLERFLER

HazHazıırlayan: Mithatrlayan: Mithat ÖÖZTEKZTEKİİNNYYüük. Elektrikk. Elektrik--Elektronik MElektronik Müüh.h.

ÇÇUKUROVAUKUROVA ÜÜNNİİVERSVERSİİTESTESİİTEKSTTEKSTİİL ML MÜÜH.H.

GiriGirişş

nn 1928 y1928 yııllıında sentez edilennda sentez edilen poliamidpoliamid, 12 y, 12 yııl farkl farkıınanavarvarıılamamlamamışış ve ikinci dve ikinci düünya savanya savaşışında paranda paraşşüüttyapamayan ABD tarafyapamayan ABD tarafıından ipendan ipeğğe alternatif olarake alternatif olaraküürrüün,endn,endüüstrinin hizmetine sunulmustrinin hizmetine sunulmuşştur.Bir espritur.Bir espriolsun diyeolsun diye üürrüün Amerikaln Amerikalıılarca NYLON (larca NYLON ( NNowow YYououLLostost OOldld NNipponippon)) şşeklinde adlandeklinde adlandıırrıılmlmışışttıır.r. İİkincikinciddüünya savanya savaşışı esnasesnasıında ipek kaynaklarnda ipek kaynaklarıı JaponyaJaponya’’ nnıınnelinde bulunmaktaydelinde bulunmaktaydıı..

LLİİFLERFLERİİN OLUN OLUŞŞUMUUMU

nn AtomlarAtomlar birlebirleşşerekerek molekmoleküülllerileri oluoluşştururturur.. ÇÇokokbbüüyyüükk veve genigenişş molekmoleküüllerellere makromolekmakromoleküülldenirdenir.. MakromolekMakromoleküüllerller zincirlemezincirleme birbir babağğoluoluşşturacakturacak şşekildeekilde birbir arayaaraya gelirlersegelirlerse bunabunalineerlineer polimerlerpolimerler denirdenir.. BBüüttüünn liflerlifler yanyanayanyanadizilmidizilmişş olarakolarak bulunanbulunan veve birbirleriylebirbirleriyle babağğoluoluşşturanturan lineerlineer polimerlerdenpolimerlerden oluoluşşurur..

POLPOLİİMER ?MER ?

nn Polimer = PlastikPolimer = Plastik‘’‘’CC’’’’ nunnun metal olmayan elementlerle (H,O,N,CL) meydana getirdimetal olmayan elementlerle (H,O,N,CL) meydana getirdiğği bi büüyyüükk

molekmoleküüllllüü organik bileorganik bileşşiklerdir.iklerdir.

nn YaygYaygıın olan Plastik tn olan Plastik tüürleri;rleri;Polietilen (PE)Polietilen (PE)PolipropilenPolipropilen (PP)(PP)PolistirenPolistiren (PS)(PS)PoietilenPoietilen tereftalattereftalat (PETE)(PETE)polyamidpolyamid (PA)(PA)Polyester (Polyester)Polyester (Polyester)PolivinilPolivinil kloridklorid (PVC)(PVC)PolikarbonatPolikarbonat (PC)(PC)PolitetrafloroetilenPolitetrafloroetilen (PTFE)(Teflon)(PTFE)(Teflon)

YAPAY LYAPAY LİİF ELDE ETME ESASLARIF ELDE ETME ESASLARI

nn YYapayapay liflif eldeelde prensipleriprensipleri 33 tanedirtanedir..

11-- YapayYapay liflif eldesindeeldesinde kullankullanıılacaklacak materyalmateryal çöçözzüünmesinmesisasağğlanlanıırr yadayada eritilerekeritilerek ssııvvıı halehale ddöönnüüşşttüürrüüllüürr..22-- BuBu ssııvvıınnıınn lifilifi şşekillendirmedeekillendirmede kullankullanıılanlan ggöözelerdenzelerdenppüüsksküürtrtüüllüürr..33-- PPüüsksküürtrtüülenlen flamentflament katkatıılalaşşttıırrıılaraklarak ççekilirekilir veve sarsarııllıırr..

nn Yapay lifler kendi iYapay lifler kendi iççerisinde iki gruba ayrerisinde iki gruba ayrııllıır:r: RejenereRejenere vevesentetik lifler.sentetik lifler.Sentetik liflerSentetik lifler, kimyasal reaksiyonlar sonucunda olu, kimyasal reaksiyonlar sonucunda oluşşanan ççeeşşitliitlipolimerlerin ipolimerlerin işşlenmesiyle elde edilir.lenmesiyle elde edilir.RejenereRejenere liflerdeliflerde ise kurucu polimer doise kurucu polimer doğğal bir kaynaktan eldeal bir kaynaktan eldeedilir. Hammaddesi genellikle seledilir. Hammaddesi genellikle selüüloz polimeridir (odunloz polimeridir (odunhamuru) ve klasik lif ihamuru) ve klasik lif işşleme ekipmanleme ekipmanıındanda ççalalışıışılabilecek liflabilecek lifşşekline dekline döönnüüşşttüürmek irmek iççin kimyasal ve/veya fiziksel iin kimyasal ve/veya fiziksel işşlemlerelemleregirmesi gerekir.girmesi gerekir.

nn ÇÇooğğu sentetik ve selu sentetik ve selüüloziklozik filamentlerfilamentler,, ekstrekstrüüzyonezyone edilerekedilereküüretilirler. Bu teknoloji, belirli bir viskozitedeki polimerin,retilirler. Bu teknoloji, belirli bir viskozitedeki polimerin,ddüüze denilen duze denilen duşş babaşşllığıığı benzeri,benzeri, üüzerinde kzerinde küçüüçük deliklerk deliklerbulunan bir aparat ibulunan bir aparat iççinden geinden geççirilerek yaririlerek yarıı eriyik haldeeriyik haldefilamentfilament meydana getirilmesidir. Polimer, dmeydana getirilmesidir. Polimer, düüzeden gezeden geççmedenmedenekstrekstrüüzyonzyon iişşlemi ile istenilen viskoziteye ulalemi ile istenilen viskoziteye ulaşışır. Polimerr. Polimertermoplastiktetermoplastikte ((ııssııttııldldığıığında yumunda yumuşşayayııp eriyebilirler) ise bup eriyebilirler) ise buiişşlem eritme ile gerlem eritme ile gerççekleekleşştirilir ve etirilir ve eğğer polimerer polimer termoplastiktermoplastikdedeğğilse (ilse (termosettermoset) uygun bir) uygun bir solventsolvent iiççerisindeerisinde çöçözdzdüürrüülereklerekistenilen lif formu haline getirilir.istenilen lif formu haline getirilir.

YapayYapay LifLif ÇÇeeşşititlerlerii ;;

I) Rejenere Lifler:

Viskon(Rayon)ModalAsetatTriasetatLyocell

II) Sentetik Lifler

PoliamidAramidPolyesterOlefinAkrilikElastan(Spandex)Cam Lif

SENTETSENTETİİK YAPAY LK YAPAY LİİFLERFLER

nn SentetikSentetik liflif eldeelde etmeetme maddelerimaddeleri 22 adadıımdamda gergerççekleekleşşirir..

11--ManomerlerinManomerlerin sentezisentezi..22--BinlerceBinlerce manomerinmanomerin eeşşleleşştirilmesiyletirilmesiyle makromolekmakromoleküüllüünnteteşşekkekküüllüü..

LifLif eldeelde etmeetme polimerlerinipolimerlerini oluoluşşturabilmekturabilmek iiççinin addisyonaddisyon vevekondenzasyonkondenzasyon adadıı verilenverilen 2 tip2 tip polimerizasyondanpolimerizasyondan faydalanfaydalanııllıırr..PolimerizasyonPolimerizasyon aynaynıı veyaveya benzerbenzer molekmoleküüllerinllerin birbirççooğğununununbirlebirleşşmesimesi suretiylesuretiyle dahadaha bbüüyyüükk dahadaha yyüüksekksek bilebileşşikleriniklerinmeydanameydana gelmesigelmesi şşeklindeeklinde tariftarif edilebiliredilebilir.. TekTek tiptip manomerinmanomerinbirlebirleşşmesindenmesinden oluoluşşuyorsauyorsa homopolimerhomopolimer , 2, 2 yadayada dahadaha fazlafazlasaysayııdada veve farklfarklıı cinstekicinsteki manomerlerinmanomerlerin birlebirleşşmesiylemesiyle meydanameydanageliyorsageliyorsa kopolimerkopolimer denirdenir..

nn DDüünyanya elyafelyaf üüretiminderetiminde yapayyapay elyaflarelyaflarıınn paypayıı giderekgiderekyyüükseliyorkseliyor.. DDüünyanya yyapayapay elyaflarelyaflarıınn paypayıı %% 60 civar60 civarıındadndadıır.r.DDüünyanya ççapapıındanda yapayyapay elyafelyaf üüretimininretiminin bböölgesellgesel dadağığıllıımmıı ::AsyaAsya veve UzakdoUzakdoğğuu ddüünyanya üüretimindenretiminden %65 '%65 'llııkk paypayalmaalmaktadktadıırr.. ABD'ninABD'nin paypayıı % 16% 16 BatBatıı Avrupa'nAvrupa'nıınn % 13% 13Japonya'nJaponya'nıınn iseise % 6% 6 ddıır.r.

YAPAY ELYAF DAYAPAY ELYAF DAĞĞILIMIILIMI

KOMPOZKOMPOZİİT/KARMA MALZEMELERT/KARMA MALZEMELERnn Karma malzemeler yadaKarma malzemeler yada kompozitkompozit malzemeler, birbirinden az yamalzemeler, birbirinden az ya

dada ççok farklok farklıı yapyapııdaki malzemelerin bir araya getirilmesi iledaki malzemelerin bir araya getirilmesi ileoluoluşşmumuşş malzemelere denir.malzemelere denir.

nn Belirli bir amaca yBelirli bir amaca yöönelik olarak tasarlannelik olarak tasarlanıırlar. Bu nedenlerlar. Bu nedenle ‘’Ç‘’Çokokbilebileşşenli malzemeenli malzeme’’’’,,’’Ç’’Çok fazlok fazlıı malzememalzeme’’’’ veyaveya ‘’‘’PekiPekişştirilmitirilmişşmalzememalzeme’’’’ gibi isimlerle adlandgibi isimlerle adlandıırrııllıırlar.rlar.

nn Karma malzemelerde 4 koKarma malzemelerde 4 koşşulul öönem tanem taşışır.r.** İİnsan yapnsan yapııssıı olmasolmasıı* En az iki malzemenin bir araya gelmesi* En az iki malzemenin bir araya gelmesi* Malzemelerin fiziksel olarak bir araya getirilmesi* Malzemelerin fiziksel olarak bir araya getirilmesi* Bile* Bileşşenlerin hienlerin hiçç birinin sahip olmadbirinin sahip olmadığıığı öözellikleri tazellikleri taşışımasmasıı veve

bu amabu amaççlala üüretilmesiretilmesi

AramidAramid lifler ;lifler ;

Yapay elyaf olup,Yapay elyaf olup, kompozitkompozit malzemelermalzemeler

iiççerisinde yer almaktaderisinde yer almaktadıır.r.

Neden ?Neden ? KompozitKompozit malzemeler ve Yapay liflermalzemeler ve Yapay liflerHakkHakkıında bilgi verdim.nda bilgi verdim.

ÇüÇünknküü;;

ARAMARAMİİD Nedir?D Nedir?nn AramidAramid terimiterimi ““aromaticaromatic polyamidepolyamide”” in kin kıısaltsaltıılmlmışıışıddıır.r. AramidAramid lifler ylifler yüüksekksek

performanslperformanslıı yapay sentetik elyaflardyapay sentetik elyaflardıır.r.AramidlerinAramidlerin molekmoleküülleri , katlleri , katıı polimerpolimerzincirleri tarafzincirleri tarafıından gndan güçüçllüü hidrojen bahidrojen bağğlarlarıı ile baile bağğlanarak karakterizelanarak karakterize olmuolmuşştur.tur.

nn PoliamidPoliamid ailesine verilen isimailesine verilen isim ‘’‘’NaylonNaylon’’’’dur.dur.nn PoliamidPoliamid,,peptidpeptid babağğlarlarıı taraftarafıından bandan bağğlanmlanmışış monomerlermonomerler iiççeren bir polimerdir.eren bir polimerdir.nn DDüüşşüük yok yoğğunluk ve yunluk ve yüüksek dayanksek dayanııma sahiptir.ma sahiptir.nn Aromatik yapAromatik yapıı zincirinin katzincirinin katııllığıığınnıı artartıırdrdığıığı iiççin erimezler.Bu yin erimezler.Bu yüüzdenzden aramidleraramidler

çöçözeltiden elde edilirler. (zeltiden elde edilirler. (PhilipsPhilips 1989)1989)nn Organik kimyadaOrganik kimyada ‘’‘’aromatikaromatik’’’’ kelimesi benzen ve benzene yapkelimesi benzen ve benzene yapıısal olaraksal olarak

benzeyen bilebenzeyen bileşşikler iikler iççin kullanin kullanıılmaktadlmaktadıır.r.

nn AramidinAramidin kimyasal yapkimyasal yapııssıı,, amidamid((--COCO--NHNH--))linklerinin minimum %85linklerinin minimum %85’’i doi doğğrudan iki aromatikrudan iki aromatikhalka arashalka arasıına bana bağğlanmlanmışış sentetiksentetik poliamidpoliamidşşeklindedir.eklindedir.

nn MolekMoleküüler yapler yapııssıı hemen hemen tamamen trans yaphemen hemen tamamen trans yapııdadaolduolduğğundan ve cips yapundan ve cips yapııya dya döönmesi mnmesi müümkmküünnolmadolmadığıığından,ndan, aramidaramid lifin spesifiklifin spesifik ççekmeekmemukavemetimukavemeti ççelikten yaklaelikten yaklaşışık 5 kat daha fazladk 5 kat daha fazladıır.r.

nn PoliamidlerPoliamidler uzun zincirli polimerlerdir,uzun zincirli polimerlerdir, aramidinaramidin molekmoleküülerleryapyapııssıında altnda altıı karbon atomu birbirine hidrojen atomu ilekarbon atomu birbirine hidrojen atomu ilebabağğlanmlanmışışlardlardıırr..

nn YYüüksek dksek düüzeyde yzeyde yöönlendirilminlendirilmişş olan bu polimer,dolan bu polimer,düüşşüükkyoyoğğunluk ile yunluk ile yüüksek modksek modüül ve yl ve yüüksek dksek düüzeyde yapzeyde yapışışmamaöözellizelliğği ile yi ile yüüksek mukavemet/aksek mukavemet/ağığırlrlıık orank oranıınnıı üürrüünde birnde biraraya getirmektedir.araya getirmektedir.

nn Mukavemet ve modMukavemet ve modüül del değğerlerinin yanerlerinin yanıı ssııra, liflerinra, liflerinkolaylkolaylııklakla ııslatslatıılabilmesi velabilmesi ve üürrüünde darbe dayannde darbe dayanıımmııöözellikleri dolayzellikleri dolayııssıı ile yaygile yaygıın olarak kullann olarak kullanıılan relan reççinelerininelerinççooğğunluunluğğu ile kullanu ile kullanıılabilmektedir.labilmektedir.

nn AramidAramid elyafelyafıınnıın negatifn negatif ııssııl genlel genleşşme katsayme katsayııssıından dolayndan dolayıı,,ııssııl yayl yayıılmanlmanıınn öönem tanem taşışıddığıığı ortamlarda faydaortamlarda faydasasağğlamaktadlamaktadıır.r.

ARAMARAMİİD TipleriD Tipleri

nn AramidAramid liflerinin , Paraliflerinin , Para--aramidaramid ve Metave Meta--aramidaramid olmakolmak üüzerezerebilinen iki tipi vardbilinen iki tipi vardıır.r.

nn AramidlerAramidler, yap, yapııdaki aromatik halka zincirinin katdaki aromatik halka zincirinin katııllığıığınnıı artartıırrıır.r.Bu halkanBu halkanıın ban bağğlantlantıı şşekline gekline gööre yapre yapıı metameta--aramidaramid veya paraveya para--aramidaramid gibi adlargibi adlarıı alalıır. (r. ( CookCook 1984)1984)

nn ParaPara--aramidlerdearamidlerde aromatikaromatik grupgrup 1.1. veve 4.4. karbonkarbon atomlaratomlarıı üüzerindenzerindenzincirezincire dahildahil olmaktadolmaktadıırr. Meta. Meta--aramidlerdearamidlerde aromatikaromatik grupgrup 1.1. veve 3.3.karbonkarbon atomlaratomlarıı üüzerindenzerinden zincirezincire dahildahil oolmaktadlmaktadıırr..

nn ParaPara--aramidaramid lifler, uzay ve askeri gibi ylifler, uzay ve askeri gibi yüüksek teknolojiksek teknolojiuygulamalaruygulamalarıında kullannda kullanıılmaktadlmaktadıır.r.

nn AromaticAromatic polyamidlerinpolyamidlerin ilk ticari uygulamalarilk ticari uygulamalarıı metameta aramidaramid liflerilifleriolarak 1960olarak 1960 larlarıınn babaşışında banda başşlamlamışışttıır ve parar ve para--aramidaramid liflerliflersonradan 1970sonradan 1970 lili yyııllara dollara doğğru geliru gelişştirilmitirilmişştir.tir.

nn Son ySon yııllardallarda ççeeşşitliitli üüretici firmalar deretici firmalar değğiişşik ticari isimlerle piyasayaik ticari isimlerle piyasayaaramidaramid lifler slifler süürmrmüüşşlerdir.lerdir.

ParaPara--aramidaramid

MetaMeta--aramidaramid

DuPONTDuPONTnn 19601960’’llıı yyııllarllarıın sonlarn sonlarıındanda DuPontDuPont dede NemoursNemours taraftarafıından piyasaya sndan piyasaya süürrüülenlen

""KevlarKevlar", en bilinen", en bilinen aramidaramid markasmarkasııddıır.r. KevlarKevlar liflerinin piyasada bilinenliflerinin piyasada bilinenbebeşş ttüürrüü vardvardıır.r.

11-- KevlarKevlar : Tekerlekte takviye lifi olarak kullan: Tekerlekte takviye lifi olarak kullanııllıır.r.22-- KevlarKevlar 29 : Urgan , kaplanm29 : Urgan , kaplanmışış kumakumaşş,kablo, balistik korunma ama,kablo, balistik korunma amaççllıı kumakumaşş

üüretiminde kullanretiminde kullanııllıır.r.33-- KevlarKevlar 49 : Otomotiv sanayi, deniz sanayi ve sportif ama49 : Otomotiv sanayi, deniz sanayi ve sportif amaççllıı eeşşya sanayindeya sanayinde

kullankullanııllıır.r. KompozitKompozit malzeme yapmalzeme yapıımmıında takviye lifi olarak kullannda takviye lifi olarak kullanııllıır.r.

44-- KevlarKevlar 68 : Kevlar4968 : Kevlar49 ‘‘un kullanun kullanııldldığıığı alanlarda kullanalanlarda kullanııllıır.r.55-- KevlarKevlar 168:168: KevlarKevlar 49 ve 68 den daha y49 ve 68 den daha yüüksek modksek modüüle sahiptir.le sahiptir.

Yine 1960Yine 1960 llıı yyııllardallarda DuPontDuPont ,, ‘’‘’NomexNomex’’’’ ticari isimle kullandticari isimle kullandığıığı metameta--aramidaramid elyafelyaf üürrüüetimideetimide yapmyapmışışttıır.r.

ÜÜRETRETİİCCİİ FFİİRMALARRMALAR

TETEİİJJİİNN

TeijinTeijin firmasfirmasıı taraftarafıındanndan üüretilenretilen AramidAramid lifler; kullanlifler; kullanıım alanlarm alanlarıına vena ve öözelliklerinezelliklerineggöörere TwaronTwaron,,TechnoraTechnora,,TeijinconexTeijinconex,, SufronSufron adadıı altaltıında 4 adetnda 4 adet üürrüünnüü piyasa dapiyasa dabulunmaktadbulunmaktadıır.r.TwaronTwaron®® ,y,yüüksek katsayksek katsayıı veve ççok iyi mukavemetok iyi mukavemet –– aağığırlrlııkk öözellizelliğği olan parai olan para--aramidaramidelyaftelyaftıır. Mekanikr. Mekanik öözellikler azellikler aççııssıından en iyi denge performansndan en iyi denge performansıı sunmaktadsunmaktadıır.Kimyasalr.Kimyasaldirenci ve termal tutarldirenci ve termal tutarlııllığıığından dolayndan dolayıı , kimyasal tan, kimyasal tanıımmıı ‘’‘’ polypoly parapara--phenylenephenyleneterephthalamideterephthalamide ‘’‘’ dirdir..

PPTA kristal yapPPTA kristal yapııssıı ((oxygenoxygen: k: kıırmrmıızzıı,, nitrogennitrogen: mavi,: mavi, hydrogenhydrogen babağğlar: sarlar: sarıı))

nn TeijinconexTeijinconex®® ,,ııssııya dayanya dayanııklklııllığıığı ile bilinen metaile bilinen meta--aramidaramid elyaftelyaftıır. Kimyasal tanr. Kimyasal tanıımmıı polypoly--metameta--phenylenephenylene isophthalamideisophthalamide (MPIA).(MPIA).

nn SulfronSulfron®® ,Kau,Kauççuk iuk iççerikli malzemelerde histereziserikli malzemelerde histerezis öözellizelliğğini saini sağğlamak ilamak iççininkullankullanıılmaktadlmaktadıır.r.

nn TechnoraTechnora®® , Is, Isııya ve kimyasallara karya ve kimyasallara karşışı (( asidasid ) direnci ve mekanik) direnci ve mekanik öözelliklerizellikleri ççok iyiok iyiolan paraolan para--aramidaramid elyaftelyaftıır. Kimyasal tanr. Kimyasal tanıımmıı ‘’‘’coco--polypoly--paraphenyleneparaphenylene/3,4'/3,4'--oxydiphenyleneoxydiphenylene’’’’ dirdir

EnEn ÇÇok Kullanok Kullanıılanlan AramidAramid LiflerLifler

nn ParaPara--aramidaramid

KevlarKevlar ((DuDu--pontpont))TechnoraTechnora ((TeijinTeijin))TwaronTwaron ((TeijinTeijin))VectranVectran

nn MetaMeta--aramidaramid

NomexNomex ((DuDu--PontPont))TeijinconexTeijinconex ((TeijinTeijin))KermelKermel ((KermelKermel))New Star (New Star (YantaiYantai))

nn AramidlerAramidler birbir aminamin grubugrubu ileile birbir karboksillikarboksilli grubunungrubunun reaksiyonureaksiyonu sonucusonucu eldeeldeedilmektediredilmektedir.. BasitBasit birbir ABAB homopolimerihomopolimeri (NH=A, CO=B) a(NH=A, CO=B) aşşagagııdakidaki gibigibişşematizeematizeedilebilmektediredilebilmektedir::nNH2nNH2––ArAr––COClCOCl –– [NH[NH––ArAr––CO]CO] ––n +n + nHClnHCl

A BA B

ÜÜRETRETİİMM

AramidAramid ÜÜretim veretim ve ÇÇekmeekmeProsesiProsesi

TDC, PPDmonomerleri

Polimerizasyon

Koagülasyon,ekstrakyon,kurutma

H2O

Çözündürme

Solvent gerikazanımı

Çekme

H2SO4

Yıkama,nötralizasyon,kurutma

Bobine sarma

NMP, CaCl2Solvent

H2O/H2SO4

TDC: terephthaloyl diclorinePPD: p-phenylene diamine

GENEL KARAKTERGENEL KARAKTERİİSTSTİİKLERKLERİİnn AramidAramid elyaflar, dielyaflar, diğğer sentetik elyaflardan ayer sentetik elyaflardan ayıırt edebilecek bazrt edebilecek bazıı genelgenel

karakteristikkarakteristik öözelliklere sahiptir:zelliklere sahiptir:YYüüksek dayanksek dayanııklklııllııkkYYııpranmaya karpranmaya karşışı iyi direnmeiyi direnmeOrganikOrganik çöçözzüüccüülere karlere karşışı koymakoymaİİletken olmamaletken olmamaErime noktasErime noktasıınnıın yn yüüksek olmasksek olmasıı ( 500( 500°°CC üüzeri)zeri)DDüüşşüük yanabilirlikk yanabilirlikSSııcaklcaklıık derecesini yk derecesini yüükseltebilen gkseltebilen güüvenilir dokumalarvenilir dokumalarKopma noktasKopma noktasıında Dnda Düüşşüük elastikiyetk elastikiyetHafif aHafif ağığırlrlııkta ykta yüüksek mukavemetksek mukavemet

nn AramidAramid elyafelyafıın bu karakteristikleri, katn bu karakteristikleri, katıı polimer molekpolimer moleküüllerinin birlellerinin birleşşimindenimindensasağğlanlanıır.Hidrojen bar.Hidrojen bağğlarlarıından dolayndan dolayıı polimer zincirleri araspolimer zincirleri arasıında gnda güçüçllüü birbiretkileetkileşşim vardim vardıır.r.

FFİİZZİİKSEL FORMUKSEL FORMU

nn AAşşaağığıda belirtildida belirtildiğği gibii gibi aramidaramid liflerin, geniliflerin, genişş ççaplaplıı dedeğğiişşik fizikselik fizikselformlarformlarıı mevcuttur.mevcuttur.

FilamentFilament iplik,iplik,StretchStretch iplik,iplik,Kesik elyaf,Kesik elyaf,KKıısa elyaf, Ksa elyaf, Kıırprpıılmlmışış elyaf,elyaf,Pudra, Toz ,Tanecik,Pudra, Toz ,Tanecik,

KumaKumaşş ve ince katmanlve ince katmanlıı kaplamakaplama

1,38

1,59

1,99

1,99

2,76

8

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Aramid

Carbon

S-Glass

E-Glass

Alum

Steel

ELYAFELYAF ÖÖZELLZELLİİKLERKLERİİyoyoğğunluk (g/cm3)unluk (g/cm3)

FIBER PROPERTIESFIBER PROPERTIESTENSILE STRENGTHTENSILE STRENGTH

500

525

530

625

60

20

0 200 400 600 800

E-Glass

Aramid

Carbon

S-Glass

Steel

Alum

x103 psi

ARAMARAMİİD LD LİİFLERFLERİİN KULLANIMN KULLANIMALANLARIALANLARI

nn GeGeççen 30 yen 30 yııl boyunca, ileri teknolojil boyunca, ileri teknoloji üürrüünleri olarak bilinennleri olarak bilinen aramidaramid elyafelyafııöönemli bir mesafenemli bir mesafe katetmikatetmişş olup uzay,denizcilik,sporolup uzay,denizcilik,spor üürrüünleri,otomotive,nleri,otomotive,silah endsilah endüüstrisi gibi klasikstrisi gibi klasik kompozitkompozit pazarlarpazarlarıında kullannda kullanıılmaktadlmaktadıır.r.

nn Urgan ip ve KabloUrgan ip ve Kablohalatlarhalatlar

nn Plastik BoruPlastik Boru

nn AteAteşşlemlem KablolarKablolarıı

nn HaberleHaberleşşme kablolarme kablolarıı

nn IsIsıı--KorumaKoruma ÜÜrrüünlerinleri

AlevAlev almaz/gealmaz/geççirmezirmez kkııyafetleryafetlernn KesmeKesme--KorumaKoruma ÜÜrrüünlerinleri

nn BalistikBalistik--KorumaKoruma ÜÜrrüünlerinleri

koruyucukoruyucu yelekleryelekler veve kasklarkasklar

nn TekerlekTekerlekotomobilotomobil lastilastiğğii veve mekanikmekanik lastiklastik kompozitlerikompozitleri

nn HortumHortum

nn KayKayışışlarlar

nn KauKauççukuk üürrüünlernler(ta(taşışıyyııccıı kaykayışışlar, yaylar, antilar, yaylar, anti--vibrasyonvibrasyon üürrüünler)nler)

nn SSüürtrtüünmenme ÜÜrrüünlerinleri (fren balatalar(fren balatalar ıı ))

nn SSıızdzdıırmazlrmazlıık elemanlark elemanlarıı

nn Teknik kaTeknik kağığıtt üürrüünlernler

KompozitKompozit üürrüünlernler

nn Elektrik,Makine,OtomotivElektrik,Makine,Otomotiv mmüüh.h. üürrüünlerinleri

İİnnşşaat Maat Müühendislihendisliğğii üürrüünlerinleri

nn AramidAramid elyafelyafıı; Yukar; Yukarııda belirtildida belirtildiğği gibi itfaiyei gibi itfaiyeggöörevlileri, polis ve silahlrevlileri, polis ve silahlıı kuvvetler ikuvvetler iççin koruyucuin koruyucugiysilerde kullangiysilerde kullanııllıırlar.rlar. ÇÇelikten daha hafif ve dahaelikten daha hafif ve dahadayandayanııklklııddıırlar. Yedi katrlar. Yedi kat aramidaramid iiçç yeleyeleğği sadecei sadece1.134 gr. a1.134 gr. ağığırlrlığıığındadndadıır ve 3,048 m uzaklr ve 3,048 m uzaklııktan atektan ateşşedilmiedilmişş 38 kalibre mermiyi durdurabilmektedir.38 kalibre mermiyi durdurabilmektedir.

Her yHer yııll ççelik,elik, fiberglassfiberglass, asbest, al, asbest, alüüminyum veminyum vegrafit igrafit iççin bir alternatif olarak endin bir alternatif olarak endüüstristriuygulamalaruygulamalarıında kullannda kullanıılmaslmasıı iiççin yeni yin yeni yööntemlerntemlerbulunmaktadbulunmaktadıır. Yatlarda kullanr. Yatlarda kullanıılan yelkenlerlan yelkenler aramidaramidliflerinden yapliflerinden yapıılmaktadlmaktadıır.r. ÇüÇünknküü dengeli kumadengeli kumaşşlardlardıır.r.AramidAramid elyafelyaf ççekirdekleriyle yapekirdekleriyle yapıılan kayaklarlan kayaklarartartıırrıılmlmışış tel hayattel hayatıına, daha bna, daha büüyyüük mukavemet vek mukavemet vedaha iyi performansa sahiptir.daha iyi performansa sahiptir.

İleri teknoloji ürünlerini daha geniş sektörlere taşımak veülkemizde uygulamaları yaygın hale getirmek içinöneriler;Yurt dışından ithal edilen hızlandırıcı, sertleştirici gibikimyasalların ve hammaddelerin Türkiye’de üretilmeyebaşlanmasıKullanılan makinaların ve aletlerin yurt içindetasarımının ve üretiminin gerçekleştirilmesiSavunma sanayinde kullanılan kompozit ürünlerin yurtdışına bağımlılığının, bilim-mühendislik-endüstri işbirliğiile zaman içinde azaltılması

SONUSONUÇÇ VEVE ÖÖNERNERİİLERLER

Kaynaklar / Web siteleriKaynaklar / Web sitelerinn www.teijinwww.teijinaramidaramid.com.comnn www.corecomposites.comwww.corecomposites.comnn www.aramid.comwww.aramid.comnn www.tekstilbank.orgwww.tekstilbank.orgnn www.itkib.org.trwww.itkib.org.trnn www.20.uludag.edu.trwww.20.uludag.edu.trnn www.biltek.tubitak.gov.trwww.biltek.tubitak.gov.trnn www.uslanmam.comwww.uslanmam.comnn www.chem.eng.ankara.edu.trwww.chem.eng.ankara.edu.trnn www.eng.deu.edu.trwww.eng.deu.edu.trnn www.filterteks.comwww.filterteks.comnn www.eng.deu.edu.trwww.eng.deu.edu.trnn www.ansell.euwww.ansell.eunn www.haddemetal.comwww.haddemetal.comnn www.istanbul.edu.trwww.istanbul.edu.trnn www.bayar.edu.trwww.bayar.edu.trnn www.cumhuriyet.edu.trwww.cumhuriyet.edu.trnn www.tekstilteknik.comwww.tekstilteknik.comnn www.meskenfm.comwww.meskenfm.comnn www.armaplast.com.trwww.armaplast.com.trnn www.tekstilportal.orgwww.tekstilportal.orgnn www.tekstildunyasi.com.trwww.tekstildunyasi.com.trnn www.library.cu.edu.trwww.library.cu.edu.trnn www.pleo.comwww.pleo.comnn www.wikipedia.orgwww.wikipedia.org

TeTeşşekkekküür ederimr ederim

MithatMithat ÖÖZTEKZTEKİİNN