AMERIKETARA JOAN NINTZEN

LH4.MAILA

INUITAK

• Ipar-poloan bizi dira, iglu izeneko etxeetan, lurralde hotz-hotzean. Iglu horiek gela bakarrekoak dira.

• Arrantza eta ehizatik bizi dira. Fokak arpoiekin ehizatzen dituzte. Foka larruz arropak egiten dituzte. Txakurrek tiratzen dituzten leratan herriz herri mugitzen dira. Sudurrarekin muxu ematen dute.

• Eta inuitak ipar Poloan, Alaska eta Groenlandian bizi dira.

• Indiarrak lehen biztanleak izan ziren Amerikan, gizaki zuriak iritsi baino askoz lehenago.

• Lautada handietan 30 tribu bizi ziren: dakotak, cheyenneak, komantxeak, apatxeak, siouxak, komantxeak, nabajoak, zuniak, hopiak, mandanak, pawdneak…

• Tribu artean borroka sarri egiten zuten. • Lautada handietako indiarrak nomadak ziren. Ez ziren leku finkoetan

bizi, beti mugitzen ziren ehizaren arabera. Beste batzuek berriz, leku finkoetan bizi ziren.

AZTEKAK

• Aztekak nekazari onak ziren, eta lurra ureztatzeko sistema aurreratua asmatu zuten.

• Artisauak zirenez, oso eskultura politak egiten zituzten, eta urrea landu zuten.

• Eraikin handiak eraiki zituzten beren jainkoak gurtzeko. • Antzinako idazkera bat erabiltzen zuten, hau da, idazkera

Hieroglifikoa. • Borrokalari sutsuak ziren. Hernan Cortes eta bere armada

española izan zen azteken suntsitzailea.

MAIAK

• Nekazari bikainak ziren. Artoa biltzen zuten eta uzta ona jasotzen zituzten. • Artisauek urrezko eta zilarrezko apaingarriak egiten zituzten.• Eguzkia eta ilargia beraien jainkoak ziren eta gurtzeko eskailera handizko

piramideak eraiki zituzten.• Aritmetika, idazkera hieroglifikoa eta 365 eguneko eguzki egutegia asmatu

zuten. • Soldaduak zituzten eta borroka batzuetan parte hartu zuten.• Maien desagerpenari buruz informazio gutxi dago.

INKAK

• Nekazariak eta artisauak ziren. Urrezko artelanak egiten zituzten. • Machu-Picchu Peruko Andeetan kokatutako Inkak egindako hiri bat

zen, Cuzcotik 130 km.tara eta 2045 mko altitudean .1912an aurkitu zuten.

• Inkak ez zuten idazketarik landu, eta marrazkien bidez transmititzen zuten jakinduria.

• Atahulpak inken azken erregeak, soldadu asko zituen. 1530. urte inguruan, Francisko Pizarrok bere soldadu espainolekin hiria suntsitu zuen .

KOLONEN ERAGINA AMERIKAN

• 1492ko abuztuaren 3an, Kristobal Kolon Ozeano Atlantikoan itsasoratu zen, herrialde aberatsetara joateko bidea aurkitu nahian, luxuzko gaiak (bitxiak, zeta, espezieak…) ekartzen baitzituen handik.

• Kolonek Indiara joateko asmoa zeukan.• Urte hartako urriaren 12an iritsi zen Amerikara (Karibeko uharte batera).

Hain bide luzea izanda Kubako uharte batera iritsi eta India zela pentsatu zuen.

• Hango lurretara iritsi ondoren, konkistatzen hasi zen. Berak urrea eta

aberastasunak nahi zituen eta horregatik dena konkistatu eta kolonizatu zuen.

• Americo Vespuciok Kolonen bidaia eta pausoak aztertu zituen eta Indiara joan ez zela jakin zuen. Amerikako mapa egin zuen eta horregatik haren omenez kontinente berriari Amerika deitu zitzaion.

• Patata• Artoa• Tomatea• Piperra • Tabakoa • Kakaoa

• Zaldia• Zenbait edari alkoholdun• Behia• Txerria• Ardia• Eritasunak

Amerikara eraman zutena

Amerikatik ekarri zutena