7.4 yetişkinliğe geçiş ve yaşam alternatifleri

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)

Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

(BAP)

7.4 Yetişkinliğe Geçiş ve Yaşam Alternatifleri 2

YETİŞKİNLİĞE GEÇİŞ VE YAŞAM

ALTERNATİFLERİ

Aileler bu dönemde özel gereksinimli

çocuklarının gelecekteki yaşam

imkanları konusunda yoğun bir endişe yaşamaktadırlar.


Özel gereksinimli bireylere bakım hizmetlerinin sunulmasında

benimsenen ilkeler

Özel gereksinimli bireylerin öncelikle ailesinin yanında ve kendi evinde bakımına önem verilir.

Bunun için gerekli maddi destek ve bilgilendirme desteği ailelere sağlanır.

Yatılı merkezlerde bakım alan özel gereksinimli bireylerin eğitim hizmetlerinden

de yararlanmaları için Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okullarla

işbirliği yapılır.

Bakım hizmetlerinden yararlanan ve çalışabilecek durumda olan özel gereksinimli

bireylerin istihdamı için gerekli kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılır.


• Özür gruplarına yönelik bakım ve rehabilitasyon programları ve özel gereksinimli bireylerin toplumsal hayata katılmalarına ilişkin programlar oluşturmak, geliştirmek ve uygulamakla yükümlüdür.

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirge

me (SHÇE

K)7.4 Yetişkinliğe Geçiş ve Yaşam Alternatifleri 5

SHÇEK’e bağlı olarak kurulan;

Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri

Aile Danışma ve Rehabilitasyon Merkezleri

Özel Bakım Merkezlerinde özel gereksinimli bireylere ve ailelerine

hizmetler sunulmaktadır.


7.4.1 Bakım Hizmetleri 7

Bakım Hizmetleri

Özel gereksinimli bireylere sunulan bakım hizmetleri, kişisel bakım hizmetlerini kapsamaktadır. Bunlar şu şekilde listelenebilir:

Banyo yaptırılması, tuvalet gereksiniminin giderilmesine yardımcı olunması, gerekiyorsa temizliğinin yapılması, tırnakların kesilmesi,

saçların taranması, dişlerin temizlenmesi, beslenme gereksinimlerinin karşılanması, el, yüz ve ayak temizliği,

sakal tıraşının yapılması, istenmeyen tüylerin temizlenmesi, elbiselerin giydirilmesi, çıkarılması,

burun ve kulak temizliğinin yapılması, yatağın temizlenmesi ve düzeltilmesi, odasının temizlenmesi,

çamaşırlarının yıkanması, tehlikelere karşı korunması.


Bakım hizmeti almaya gereksinim duyan özel

gereksinimli bireyin kendisi, anne-babası, akrabaları,

komşuları, sağlık kuruluşları, mahalli idareciler (muhtar vb), belediye zabıta memurları gibi

kişiler bakım hizmetinden yararlanması için başvuruda

bulunabilir.


Bakım hizmetlerine başvuru için bir dilekçe yazarak bu

dilekçeyi:

İl müdürlükleri

İlçe müdürlükleri

Kuruluş müdürlükleri ve

Diğer sosyal hizmet kuruluşlarına teslim etmek yeterlidir.


Dilekçe bildiriminin

ardından SHÇEK yetkilileri gerekli

incelemeleri yaparak rapor

hazırlarlar.

Bu incelemeler kişinin TC kimlik

numarasından aile nüfus bilgilerine

ulaşarak gerçekleştirilmekte

dir.

Özel gereksinimli birey 18 yaşını

doldurmamışsa ya da 18 yaşını

doldurmuş olduğu halde zihinsel

özellikleri dolayısıyla kısıtlanmış

durumdaysa, bakım hizmeti alması için

gerekli başvuru mutlaka yasal

temsilcisi tarafından

yapılmalıdır.


Bakım hizmetlerinden yararlanmak üzere yapılan

başvurularda: Özürlü sağlık kurulu raporu (bulaşıcı

hastalık ya da madde bağımlılığı var ise mutlaka belirtilmiş olmalıdır).

18 yaşının altındaki bireyler için, koruma altına alınması ve bakım merkezine

yerleştirilmesi için mahkemelerden alınacak karar.

Velayet altında olmayanlar için vesayet altına alınmasına ilişkin karar, gibi belgelerin

tamamlanması gerekir.


Özel gereksinimli bireyin belgelerinin tamamlanmasına kadar geçecek sürede kalacak yeri ve bakacak kimsesi yoksa; bakım sunan kimseler olduğu halde bunlar belgeler tamamlanana kadar bakım hizmeti sunamayacak kadar zor durumdaysa, belgelerin tamamlanması beklenmeden bakım merkezine yerleştirme işi gerçekleştirilir.

Belgelerin ise en geç altı ay içinde tamamlanması gerekir.


Merkezlerde kontenjan ayrılmış olması ve/veya boş yer bulunması durumunda, özel gereksinimli bireyler için bir yıl içinde en fazla 30 gün olmak üzere misafir olarak geçici bakım hizmetleri sunulmaktadır.


7.4.2 Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde Yaşama 15

Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde

Yaşama

Özel gereksinimli bireylerin çok büyük bir bölümünün yetişkinlik yıllarında da ailelerinin evinde, anne baba ve kardeşleri ile birlikte yaşamaya devam ettikleri bildirilmektedir.

AİLE İLE BİRLİKT

E YAŞAMA Bağımsız evlerde

yaşamanın ekonomik ve sosyal birçok beceriyi gerektiriyor olması ailelerin çocuklarının güvenliğine ilişkin duydukları endişeler bu alternatifin daha az değerlendirilmesine yol açıyor olabilir.

BAĞIMSIZ

EVLERDE YAŞAM


177.4.2 Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde Yaşama

İster aileleri ile birlikte isterse bağımsız evlerinde

yaşamaya devam etsinler özel gereksinimli bireylerin de

tıpkı normal gelişim gösteren bireyler gibi birtakım

becerilere sahip olmaları, kendileri ve aileleri açısından

son derece önemlidir.



Bağımsız Yaşam BecerileriTüketici Becerileri Ev İçi Beceriler Parayı Tanıma ve Doğru Kullanma Sorumlu Olduğu Harcamaları

Yapma Basit Gelir Gider Kayıtları Tutma Banka Hizmetlerinden Yararlanma

Evdeki Araç-Gereçleri Kullanma Mutfak Becerileri Ev Düzeni ve Temizliği Çamaşır Yıkama ve Giysilerin

Bakımı Uyku Zamanı Becerileri

Sağlığı Koruma Becerileri Toplumu Tanıma Becerileri Basit Sağlık Sorunlarını Çözme Koruyucu Sağlık Önlemleri Alma İlaç Kullanma Kişisel Sağlık Problemlerini

Çözme

Bağımsız Seyahat Etme, Yol Bulma Eğlence Olanaklarından

Yararlanma Vatandaşlık Hak ve

Sorumluluklarını Bilme Yasaları Bilme ve Yasalara Uyma Toplum Beklentilerine Uygun

Davranma

7.4.3 Kendini Yönetme 20

Kendini Yönetme

Yetişkinlik dönemine gelmiş özel gereksinimli bireylerin

toplumsal yaşamda daha fazla etkinlik gösterebilmeleri için

günlük yaşamda gerçekleştirilen etkinliklerde

yetişkin yönergelerinin azaltılması önemli olabilir.

7.4.3 Kendini Yönetme 21

Kendini Yönetme StratejileriSTRATEJİNİN ADI TANIMI ÖRNEKKendine Önuyaran Verme Kişinin, bir işi yapmak

üzere görsel, işitsel ya da dokunsal bir hatırlatıcıyı kendisi için kullanması.

Alışveriş yaptığında para üstü almak için, cüzdanını açtığında görülen “para üstünü unutma” yazılı karta bakma.

Kendine Yönerge Verme Kişinin bir işi yapmak için önce kendi kendine konuşması ve sonra o işi yapması (yetişkin tarafından söylenen yönergeyi kendisinin söylemesi)

Yatak çarşaflarının değiştirilmesi sırasında “kirlenmiş çarşafları çıkarttım, şimdi temiz olanları sereceğim. Temiz çarşafları serdim, şimdi kirli yastık kılıfını çıkaracağım…” denilmesi.

Kendini İzleme Kişinin bir davranışı gerçekleştirip gerçekleştirmediğine kendisinin karar vermesi ve ardından bu kararını kaydetmesi.

İşyerindeki görevleri için kendisine verilmiş olan listedeki her bir basamağı gerçekleştirip gerçekleştirmediğini gözden geçirme: fotokopideki belgeleri aldım, dosyalara yerleştirdim, dosyaları rafa koydum.

7.4.3 Kendini

Yönetme 22

Kendini Yönetme StratejileriSTRATEJİNİN ADI TANIMI ÖRNEK

Kendini Değerlendirme

Kişinin bir davranış ile ilgili olarak, önceden belirlenmiş olan ölçütü karşılayıp karşılamadığını belirlemesi.

Ev işleri ile ilgili olarak hazırlanmış listede yer alan işlerin her birini gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirledikten sonra “Bugünkü işlerimi bitirdim/bitirmedim” demesi.

Kendini Pekiştirme Kişinin gerçekleştirdiği davranışlara bağlı olarak hoşuna giden bir etkinliği yapması ya da hoşuna giden bir ödülü seçmesi.

“Bugünkü işlerimin tamamını bitirdim, şimdi televizyon izleyebilirim” demesi ve televizyon izlemesi.

7.4.3 Kendini

Yönetme 23

Education

7.4 yetişkinliğe geçiş ve yaşam alternatifleri