Upload
liana-v
View
241
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
ՍՊԻՏԱԿՈՒՑՆԵՐ
Լիանա Վահանյան
Գայանե Օհանյան
Սպիտակուցները բարձրամոլեկուլային օրգանական միացություններ են, որոնք կազմված են պեպտիդային կապով իրար միացած ալֆա-ամինաթթուներից: Կենդանի օրգանիզմներում սպիտակուցների ամինաթթվային հաջորդականությունը որոշվում է գենետիկական կոդով, սինթեզելիս հիմնականում օգտագործվում է ամինաթթուների 20 տեսակ։
Կենդանի օրգանիզմներում սպիտակուցների գործառույթները բազմազան են։ Սպիտակուց ֆերմենտները կատալիզում են օրգանիզմում ընթացող կենսաքիմիական ռեակցիաները և կարևոր դեր են խաղում նյութափոխանակության մեջ։ Որոշ սպիտակուցներ կատարում են կառուցվածքային և մեխանիկական գործառույթ՝ առաջացնելով բջջային կմախքը: Սպիտակուցները կարևոր դեր են կատարում նաև բջիջների ազդանշանային համակարգում, իմունային պատասխանում և բջջային ցիկլում:
Սպիտակուցները մարդու և կենդանիների սննդի կարևոր մասն են կազմում, քանի որ այս օրգանիզմներում սինթեզվում է միայն անհրաժեշտ սպիտակուցների մի մասը։ Մարսողության գործընթացում սննդի մեջ պարունակվող սպիտակուցները քայքայվում են մինչև ամինաթթուներ, որոնք հետագայում օգտագործվում են սպիտակուցի կենսասինթեզում՝ օրգանիզմի սեփական սպիտակուցների սինթեզի համար, կամ քայքայման գործընթացը շարունակվում է էներգիա ստանալու համար։
Սպիտակուցի չափսը կարող է չափվել ամինաթթվային մնացորդների քանակով կամ դալտոններով: Սպիտակուցներն օժտված են ամֆոտերությամբ. արտաքին պայմաններից կախված՝ կարող են ցուցաբերել թթվային կամ հիմնային հատկություններ։
Սպիտակուցների կազմում կան մի քանի տեսակի ֆունկցիոնալ խմբեր, որոնք ջրային միջավայրում իոնացվում են, դրանք են թթու ամինաթթուների կողմնային կարբօքսիլ խմբերը և ազոտ պարունակող կողմնային շղթաների ամինաթթուները: Յուրաքանչյուր սպիտակուց բնութագրվում է իզոէլեկտրական կետով, որը միջավայրի թթվայնության արժեքն է այն միջավայրում, որտեղ սպիտակուցի մոլեկուլի գումարային էլեկտրական լիցքը զրո է, այսինքն՝ մոլեկուլը չի տեղափոխվում էլեկտրական դաշտում: Իզոէլեկտրական կետում սպիտակուցի հիդրատացիան և լուծելիությունը ունեն նվազագույն արժեքը։ Մեծ թվով թթվային մնացորդներ պարունակող սպիտակուցների իզոէլեկտրական կետը գտնվում է թթվային հատվածում, հիմնային մնացորդների դեպքում՝ հիմնային հատվածում։