5. Harremanan ekosistemetan

LH 5 NATUR ZIENTZIAK: EGOKITZAPENA SANTILLANA

1 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com

HARREMANAK

EKOSISTEMETAN

Izaki bizidun bakoitzak bere beharrak ditu.

Habitat, landare edo animalia horrentzat bere beharrak

betetzen dituen lurralde eremua da, bere bizilekua.

Bestalde, izaki bizidunak ingurunera egokitzen dira.

5 IZAKI BIZIDUNAK ETA INGURUNE FISIKOA

Hartz zuriak Ipar poloan bere habitat

dauka: oso ilaje trinkoa du eta gatz

geruza lodia hotzik babesteko.

Ilearen koloreak elurretan kamuflazen

laguntzen dio.

Kaktusek zurtoinetan

ura gordetzen dute.



Izaki bizidunek ingurune fisikoa ere aldatzen dute. ( Adibidez, kastoreak presak egiten dituztelako).

Urtxintxek haziak

lurperatzen dituzte

eta basoa hazten

laguntzen dute.

Koral – arrezifeek (uharriek) ere ingurunea

eraldatzen dute.

Zizareek galeriak

zulatzen dituzte

lurzoruan eta hura

aireztatzen eta

eraldatzen dute.



Landareek ez dituzte elikagaiak hartzen.

Landareek bere elikagaiak ekoizten dituzte. Horretarako behar

dituzte:

ARGIA URA AIREA LURZORUA

Eguzki argirik gabe,

landareek ezin dute

bizi.

Ezinbestekoa da

landareentzat.

Landare batzuk uretan

bizi dira: nenufarrak

Landareek karbono

dioxidoa behar dute elikagaiak

sortzeko. Gas hau, airean

dago.

Lurzoruetan, ura eta gatz mineralak

daude. Hauek beharrezkoak dira elikagaiak

sortzeko.

LANDAREAK ETA INGURUNE FISIKOA

Landareek ura eta lurreko substantzia batzuk xurgatzen dituzte

sustraien bidez.

Horregatik lurrera botatzen ditugun substantzia batzuk, kaltegarriak

izan daitezke landareentzat.



Landareen nutrizioa bi prozesu hauek osatzen dute:

FOTOSINTESIA: landareek beren elikagaiak ekoizten dituzte.

ARNASKETA: Oxigenoa hartzen dute hostoetatik eta Karbono

dioxidoa botatzen dute.

FOTOSINTESIA ETA

ARNASKETA

Ura eta gtaz mineralak

sustraien bidez hartzen dute.

Horretarako ile xurgatzaileak

dituzte.(1)

Uraren eta gatz mineralen

nahastean izerdi

landugabea da.

Hostoetara hodi

zurkaretatik (2)

Karbono dioxidoa, hostoen

bidez hartzen dute

Eguzki argia, klorofilaren

bidez egunez hartzen dute.

Klorofila hostoetan eta

zurtoinetan dago.

Liber hodien

bidez, izerdi

landua garraiatzen

da.



Landareek, izaki bizidun guztiek bezala, arnasa hartu behar dute bizitzeko.

ARNASKETA:

Arnasketan, landareek oxigenoa hartzen dute airetik eta

karbono dioxidoa botzatzen dute, estomen bidez.

GALDERAK:

Basamortuan, animalia asko lur azpiko gordelekuetan bizi dira

egunez. Zure ustez, zergatik gertatzen da hori?



Landare batzuk ura gordetzen dute zurtoinetan, zergatik?

Zeintzuk dira landareen beharrak?

Landareek zergatik behar dute airea?

Izenak bere lekuan kokatu:

Hodi zurkara - izerdi landugabea - izerdi landua - liber-hodiak



Zein gas-truke izaten da landareen arnasketan?

Erlazionatu:

Ura eta beste

substantzia batzuk

xurgatzen ditu.

Eguzkia

Eguzki argia

Izerdi landugabea

gora joaten da.

Izerdi landua sortzen

du.

Izerdi landua

banatzen du.



ELIKADURA EKOSISTEMAN

ELIKADURA - HARREMANAK

EKOIZLEAK:

Landareak eta algak beren

elikagaiak sortzen dituzte.

LEHEN MAILAKO

KONTSUMITZAILEAK:

Animalia belarjaleak: untxiak,

ardiak….

BIGARREN MAILAKO

KONTSUMITZAILEAK:

Animalia haragijaleak

dira:otsoak, armiarmak

KONTSUMITZAILEAK:

Beste izaki bizidunbatzuk janez

elikatzen dira.



Ekosistemetan ere:

SARRASKIJALEAK:

Beste animalia batzuen gorpuak jaten dituzte:

Hiena erroia koiote

DESKONPOSATZAILEAK:

Beste izaki bizidun batzuen hondakinez elikatzen dira:

Onddoak eta bakteriak:



Kate horietan, gezien bidez lotzen dira espezieak.

ELIKA-KATEAK:

Ekosistema bateko izaki bizidunaK nola elikatzen diren

adierazteko ELIKA-KATEAK erabiltzen dira.



Zure ustez, zein izaki bizidun dira ekoizleak Antartikan?

Zein da lehen mailako kontsumitzailea?

ELIKA-SAREAK:

Ekosistema batean dauden elika-kate desberdinak, ELIKA-

SAREEN bidez irudikatzen dIRa.

ANTARTITAKO EKOSISTEMAKO ELIKASAREA



Idatzi Antartikako elikasareen oinarritutako elikate bat:

Marraztu geziak hurrengo elikate honetan:

Hona hemen beste elikasare bat. Zein da ekoizlea?



Idatzi ekosistema honetako bi elika-kate:

Zer da anemona, animalia ala landarea? (Interneten bilatu informazioa)



Elikadura harremanez gain, beste harreman mota daude, adibidez:

MUTUALISMOA:

Onuragarriak dira bi espezientzat. Adibidez, loreen eta erleen arteko harremana.

KOMENTSALISMOA:

Izaki bizidun batek beste izaki bizidun baten janari-hondakinak

jaten ditu. Ad: marrazoak eta erromero txikiak. Azken hauek

marrazoek utzitako hndakinak jaten dituzte.

PARASITISMOA:

Onuragarria da izaki bizidun batentzat, baina kaltegarria bestearentzat.

Ad: Arkakusoaak eta txakurrak. Harreman hau kaltegarria da txakurrentzat.

LEHIA:

Bi espezientzat dira kaltegarriak, zerbait lortzeko

elkarren aurka lehiatzen direlako. Ad: urtxintxak eta

muxarrak, zuhaitzetako zuloak bilatzen dituztelako.

IZAKI BIZIDUN ARTEKO BESTE

HARREMAN BATZUK:



JARDUERAK:

3. Lotu:

Ekosistema bateko izaki bizidunen arteko harremanak

Izaki bizidun batek beste izaki bizidun baten janari.hindakinak

jaten ditu.

lehia

Onuragarria da bi izaki bizidunentzat.

komentsalismoa

Kaltegarria da bi espezientzat. parasitismoa

Harreman hori onuragarria da izaki bizidunentzako batentzat, baina

kaltegarria bestearentzat.

mutualismoa



Zein motatako harreman dute?

Ze harreman-mota dago anemoneen eta pailazo-arrainen

artean?

Education

5. Harremanan ekosistemetan