10 ИЛТГЭЦҮҮР

М.Баясгалан, Ч.Оюунгэрэл, Ч.Энхбат

IQ-INTELLIGENCE QUOTIENTТАНИН МЭДЭХҮЙ, ОЮУН УХААН

Танин мэдэхүйн оюун ухааныг хэмжих суурь ойлголт IQ нь тунгаан бодох, асуудлыг шийдвэрлэх, шинэ материал судлах чадварыг илэрхийлнэ. Эрдэмтдийн судалгааны үр дүнд хүн төрөлхтний 0,4% нь 140-өөс дээш IQ-тай буюу сод ухаантай, 0,4% нь 70-аас доош IQ-тэй буюу оюун ухааны хомсдолтой бөгөөд бусад 99.2% нь оюуны чадварын хувьд ерөнхийдөө ижил байдгийг тогтоожээ.

EQ-EMOTIONAL QUOTIENTСЭТГЭЛ ХӨДЛӨЛ

Сэтгэл хөдлөл, харилцааны чадварын илтгэцүүр. Нийгмийн харилцааны оюун ухаан гэгддэг EQ нь өөрийн болон бусдын сэтгэлийн хөдөлгөөнийг ойлгох, сэтгэл хөдлөлөө зохистой илэрхийлэх, өөрийгөө урамшуулах, тэвчээртэй байх, үргэлж сэтгэл өөдрөг явах зэрэг цогц чадварыг харуулдаг. EQ өндөртэй хүн өөрийнхөө сэтгэлийн дотоод хөдлөлд автахгүй биеэ барих чадвар эзэмшсэн байх бөгөөд орчинтойгоо зохицон, ажлаа амжилттай явуулж байдаг. 

AQ-ADVERSITY QUOTIENTБЭРХШЭЭЛ, ЗОЛГҮЙ ЯВДАЛ, ГАЙ ЗОВЛОН

Бэрхшээлийг даван туулах шаргуу зүтгэл, өөдрөг санаа, зориг эрмэлзлийг харуулдаг илтгэцүүр-AQ. AQ муутай хүн аливаа гэнэтийн явдалд амархан цочирдож, сэтгэлийн хөдөлгөөнд автдаг бол өндөр AQ-тай хүн ямар ч хүнд нөхцлийг сэтгэлийн хатаар давж лидер болдог. Харвардын их сургууль бизнесийн ангийн оюутныхаа AQ-г хөгжүүлэхэд маш их анхаардаг.

CQ-CREATIVE QUOTIENTБҮТЭЭЛЧ СЭТГЭЛГЭЭ , БҮТЭЭЛЧ ЧАДВАР

Бүтээлч чадварын илтгэцүүр нь өөрийн бүтээх чадвараа зөв танин мэдэж, шинийг сэтгэн бодож, бүтээх чадвараа байнга дээшлүүлэх чадварыг харуулдаг. Зохион бүтээгчид, шинийг эрэлхийлэгчид бүгд л багаасаа CQ өндөртэй байжээ. Хүний хамгийн их бүтээлч сэтгэлгээтэй үе бол хүүхэд нас. Иймд та хүүхдийнхээ бүтээлч сэтгэлгээг байнга урамшуулж, хөхүүлэн дэмжиж хөгжүүлж байх ёстой.

SQ-SPIRITUAL QUOTIENTОЮУН САНАА, ДОТООД ЕРТӨНЦ

Oюун санааны хүч чадлын илтгэцүүр нь биеэ дайчилж зорьсондоо хүрэх сэтгэлийн зориг тэвчээрийг харуулдаг. SQ нь өөрийн мэдлэг туршлагаа мэргэн ухаан, азтай агшин болгон хувиргах сэтгэхүйн чадвар юм.

DQ-DEVELOPMENT QUOTIENTХӨГЖИЛ ДЭВШИЛ

Өөрийн бие бялдрын байдал онцлогийг тодорхой мэдэж, алхам алхмаар биеэ хөгжүүлэн зорьсон зорилгодоо хүрч амжилт гаргах чадварын илтгэцүүр. DQ өндөртэй хүн өөрийн биеийн онцлог ба чадварыг зөв үнэлж, тогтвортой, системтэй хичээллэх чадвартай болдог. Ялангуяа урлаг, спортын амжилт DQ-гээр дамжин илэрдэг.

MQ-MORAL QUOTIENTЁС СУРТАХУУН ЁС СУРТАХУУН

Хүний нийгэмд өөрийгөө зохицуулж, үйлийнхээ хэм хэмжээг тогтоох чадвар. MQ өндөртэй хүн сайн мууг ялгах, бусдыг чин сэтгэлээсээ хайрлах чадвартай.

NQ-NET QUOTIENTМЭДЭЭЛЛИЙН СҮЛЖЭЭ

Мэдээллийн сүлжээнд ажиллах чадварыг илэрхийлнэ. NQ бол орчин үед модонд орж байгаа нэр томьёо бөгөөд залуу үеийг боловсруулах практик модель. NQ нь мэдээлэлтэй харьцах чадвар болон мэдээллийн орчинд өөрийгөө захирах чадварыг хүүхдэд эзэмшүүлдэг.

BQ-BONDING QUOTIENTХЭЛХЭЭ ХОЛБОО, ХАМААРАЛ

Эцэг эх үр хүүхдийн дотно харилцааны үзүүлэлт. Ялангуяа 0-7 насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүд BQ өндөртэй байх хэрэгтэй. BQ өндөртэй эцэг эхчүүд өөрийн үр хүүхдэд онцгой халамж тавьдаг, хүүхдийнхээ онцлогийг мэдэх чадварыг эзэмшсэн байдаг. BQ өндөртэй хүүхэд өөртөө итгэлтэй сэтгэл хангалуун байх бөгөөд эцэг эхдээ улам дотноссоноор EQ нь өснө, хүүхдийн сэтгэл санаа тайван болж гадаад ертөнцийг сонирхсоноор IQ өснө, гэр бүлийн уур амьсгал халуун дулаан болсноор MQ өснө.

FQ-FINANCIAL QUOTIENTМӨНГӨ ХӨРӨНГӨ, САНХҮҮ

Хөрөнгө мөнгийг оновчтой захирах чадварыг илтгэх илтгэцүүр. Өндөр хөгжилтэй орны иргэд хүүхдийнхээ FQ-г дээшлүүлэхийн тулд ирээдүйн саятнуудын клубт хичээллүүлж, Монопол (саятан) зэрэг тоглоомуудыг багаас тоглуулдаг байна.

ТА БҮТЭЭЛЧ ҮҮ?

ХАРИУЛТЫН ОНОО

А – 3 оноо Б – 2 оноо В – 1 оноо

1.      Хүрээлэн байгаа ертөнцийг сайжруулах хэрэгтэй юу?

a. Тийм, хэрэгтэйb. Зарим зүйлийг өөрчлөх хэрэгтэйc. Хэрэггүй, одоо байгаа нь муугүй

2.      Ямар нэг санааг хамгаалахдаа, та:a. Эсрэг бодолтнуудын үнэмшилтэй

шалтгаанийг сонсвол, энэ санаанаас татгалзаж чадна:

b. Хэрвээ олонхи, эсрэг үзэл бодол баримталвал, өөрийн санааг өөрчилнө:

c. Эсрэг олон мянган шалтгийг сонгосон ч, өөрийн үзэл бодлыг баримтлах болно.

3.      Та ямар нэг юм хийхээр шийдвэл, үүнийг хэрэгжүүлж чадна гэж боддог уу?

a. Тийм, тэгэж боддогb. Тиймээ, байнга боддогc. Чадахгүй юмаа байнга боддог

4.      Чөлөөт цагаараа та:a. Ямар нэг хийсвэр зүйлийн тухай

мөрөөдөх дуртайb. Өөрийн амьдралтай холбоотой

зүйлсийн тухай боддогc. Өөртөө хийх ажил олохыг оролддог

5.      Та хийж байсан ямар нэг ажлаа хэзээ зогсоодог вэ?a. Ажил дуусч сайн хийсэн үедээb. Би бүгдийг хийж бас чадаагүй

болc. Би бүхэлдээ сэтгэл дүүрэн

үедээ

6.      Та ямар нэг шинэ, мэдэхгүй ажил хийхийг хүсдэг үү?a. Хүсдэг, шинэ бүхэн миний анхаарлыг

татдагb. Энэ нь ямар ажил гэдгээс бүх зүйл

шалтгаалдагc. Хүсдэггүй, мэдэхгүй ажил сонирхол

татах нь юу л бол.

7.      Бүтэлгүйтвэл, та :a. Хэсэг хугацаанд эрүүл саруул

бодлоо сөрөн, нөр шаргуу зүтгэнэ.b. Саадыг даван туулах аргагүй гэдэг

нь тодорхой болсон ч, өөрийн ажлыг үргэлжлүүлэн хийнэ.

c. Үүнийг тоохгүй, юу гэвэл энэ нь бодитой биш гэдгийг ойлгодог.

17-21

оноо

таны

өмнө

боломж

сонгох

асар их

сонголт

байна,

танд бүтээж

туурвих янз

бүрийн

хэлбэр

нээлттэй байн

а.

12-16 оноота бүтээж туурвих боломж

олгож буй тэр чанарыг 

эзэмшиж. Хэрвээ таны

бүтээж туурвих

ажилд саад болж буй асуудлыг шийдэж чадвал,

өөрийгөө бүрнээ

харуулж чадна.

7-11 оноо өөрийгөө байнга дутуу үнэлдэг бололтой.

Өөрийн хүчинд итгэх нь туурвих боломжийг танд олгоно.

ТА МӨНГӨТЭЙ ХАРЬЦАЖ ЧАДДАГ УУ?

1. Мөнгөний тухай доорх эрэгцүүллээс аль нь илүү оновчтой вэ?A. Заримдаа мөнгө дэндүү үнэтэй ирдэгБ. Ухаалаг хүний мөнгө зүрхэнд биш тархинд нь байдагB. Хангалуун амьдралтай хүнд ухаан дутагдаж байдаг

2. Таны найзуудын хэн нэг нь гэнэт баяжвал та хоёрын харьцаанд яаж нөлөөлөх вэ?A. Баярлах болно. Тэгээд ч мөнгө зээлэх хүнтэй боллооБ. Сонирхол ба боломжийн зөрөө биднийг холдуулж таарнаB. Би түүнд атаархах болно. Энэ нь мэдээж нөхөрлөлд хортой

3. Та хувьцаагаа яасан бэ?A. Энэ балай юмыг аль хэдийн чулуудчихсанБ. ЗарсанB. Ашигтай газар оруулсан

4. Богино хугацаанд мөнгө олох аргуудын аль нь дээр вэ?A. Өр тавихБ. Зарлагаа танахB. Ашигтай ажил эхлэх

5. Үнэтэй бэлэг хараад ямар сэтгэгдэл төрдөг вэ?A. БаярланаБ. ЭвгүйцнэB. Ямар санаатай өгч байгааг нь сэжиглэнэ

6. Хэрэв таны өрийг өгөхгүй бол? A. Би яаж ч нөлөөлж чадахгүйБ. Өрөө төлөхийг байнга сануулнаB. Өрөө авахын тулд болох бүхнийг, хамгийн хатууг ч хэрэглэнэ.

7. Газарт хэвтэж байгаа задгай төгрөгийг авах уу?A. Үгүй, би иймхэн мөнгөний төлөө тонгойх хүн бишБ. Мэдэхгүй, тэр үеийн сэтгэл байдлаас л хамаарнаB. Заавал авна

8. Та мөнгөний тухай ярианд хэрхэн ханддаг вэ?A. Өөр сэдвээр ярилцахыг хичээдэгБ. Ажил хэрэгч харьцааны үед мэдээж ярих хэрэгтэй, харин хувийн харьцааны үед дурсах дургүйB. Иймэрхүү яриа тун сонирхолтой, ашигтай

9. Та хариулт мөнгийг тоолдог уу?A. Хэзээ ч үгүйБ. ЗаримдааB. Үргэлж

10. Биржийн үнэт цаасны ханшны мэдээ танд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?A. Би хэзээ ч сонирхож байгаагүйБ. Биржийн хувьцааны ханшийн уналтанд би санаа зовдогB. Биржийн мэдээг анхааралтай ажиглаж, заримдаа хямардаг

А – 3 онооБ – 2 онооВ – 1 оноо

10-13 оноо авсан бол:

Та мөнгөний амьдралд эзлэх үүргийг дөвийлгөх хүсэлгүй. Ер нь та мөнгөнд их л хүйтэн ханддаг юм байна. Мэдээж танд хэзээ ч санхүүгийн том амжилт ирэхгүй. Тэглээ гээд та тоох ч үгүй.

14-21 оноо:

Та мөнгө олж, бас үрж чаддаг. Эд материалын хүндрэл нь таны сэтгэлийн тэнцвэрийг алдагдуулдаггүй. Та нэг их дөвийлгөхгүй боловч хангалуун сайхан амьдрахыг эрхэмлэдэг. Та үүндээ элбэг хүрч чадна.

22-30 оноо:

Таны хувьд мөнгө амьдралын хамгийн үнэт зүйлсийн нэг мөн. Та баян байхыг маш их хүсч, үүнд асар их хүч зарцуулдаг. Ийм байдал нь санхүүгийн хямрал, ажлын хүндрэлийн үед таны сэтгэхүйд хүчтэй нөлөөлж мэднэ.

ТА ТЭВЧЭЭРТЭЙ ЮУ?

1. Түнш уулзалтад хожимдож, түүнийг гар утас нь холбогдох боломжгүй байвал. Та...... a. Энэ талаар бодож байгаа бүхнээ

хожимдсон хүний улаан нүүрэн дээр хэлэх бодлоо арай чүү гэж барьдаг.

b. “ за, ийм явдал байдаг даа” гэсэн үгээр өөрийгөө тайтгаруулдаг.

c. Хэдхэн минутад юу ч шийдвэрлэхгүй учир тайван байдаг.

d. Гомддог, гэхдээ дуугүй байдаг.

2. Боссынхоо үүдний өрөөнд хүлээхэд хүрвэл, та...... a. Ихэд ундууцдаг.b. Өөрийгөө юугаар зугаацуулахаа

мэдэхгүй, хавчигнадаг.c. Юм уншихад цагийг зориулдагd. Байнга л ямар нэгэн юм хүлээхэд

хүрдэг хэмээн гоморхдог.

3. Хэрвээ дараалалд хэн нэгэн хүн таны өмнүүр орвол, та….. a. Энэ ичгүүргүй хүний өмнүүр

хээв нэг орж зогсоно.b. Үүнд уураа барах хэрэггүй гэж

бодно.c. Эелдэгхэн сануулна.d. Тоохгүй.

4. Хэрвээ таны ямар нэг ажил бүтэхгүй байгаа бол, та…..a. Энэ ажлаа орхиж өөр ямар нэгэн

зүйл хийнэ. b. Бүх юм сэтгэл санаа, тухайн

байдлаас шалтгаална.c. Зааварчилгаа уншиж, дахин нэг

оролдоод үзнэ.d. Энэ миний хийх ажил биш

хэмээн урам хугарна.

5. Пиг дүүрэн автобусанд таныг түлхээд байна хэмээн зэмлэвэл, та…. a. Би биш гэж хэлнэ.b. Санаандгүй ингэчихлээ гэж

хариулна.c. Энд бөөн шахцалдаан болж

байхад гээд инээмсэглэнэ. d. Ямар ч л байсан уучлал эрнэ.

6. Ажлын явцад бас өөр нэг зүйл яаралтай хийхийг танаас хүсвэл, та….. a. Зэвүү хүрнэ.b. Зэвүү хүрэх ч, яалт ч үгүй

гүйцэтгэхээр хүлээж авна.c. Өөр хэн нэгэнд хандахыг шаргуу

зөвлөнө.d. Салахын түүс болж, энэ ажлыг

хурдан хийхийг бодно.

7. Касс руу таны өмнө зогсож байгаа хүн огт холдож өгөхгүй байвал, та….a. Түүнийг яаруулна.b. Зэвүү хүрэх ч, дуугүй байна.c. Бүх юм нөхцөл байдлаас

шалтгаална.d. Тэвчээртэй хүлээнэ.

8. Хэрвээ хамт ажиллагсад тантай байнга маргалддаг бол, та…. a. Маргаанд мөн тэр даруй орно.b. Сэтгэл санааны байдлаас

шалтгаална.c. Тохиролцож, эндүүрлийг

шийдвэрлэхийг дахин оролдоно.d. Яваандаа харилцаа хэвийн болно

хэмээн найдна.

9. Хэрвээ хоолны дэг барих гэсэн оролдлого амттаны дэлгүүрт орсоноор дуусвал, та... a. Турах гэсэн оролдогоо яалт ч үгүй

орхино.b. Ийм явдал хүн бүрт тохиолдож

болох гээд, үйл явдал нь гүн ухааны үүднээс хандана.

c. Дахин эхэлж, үр дүнд хүрнэ.d. Нэлээд хэдэн өдөр үглэж өөрийгөө

зэмлэнэ.

“А” хариулт олон бол: та эрч хүчтэй, бүхнийг даруй авах дуртай хүн юм. Саад бэрхшээл таныг ихэд ундууцуулдаг юмуу бодлоосоо түргэн татгалзахад хүргэдэг байна. Харин та бусдын эрх ашгийг нэг их харгалзан үздэггүй, тиймээс өөрийн тэвчээр, чиглэсэн зорилгыг хөгжүүл. Зөвхөн өөрийнхөө тухай биш, харин бусдын тухай илүүтэй бод, тэгүүл та амьдралдаа илүүтэй амжилт олно.

“Б” хариулт олон бол: Та хангалттай хүлээцтэй хүн юм. Гэхдээ та бодлоосоо татгалзаж, нөхцөл байдалд буулт хийж мэднэ. Тэвчээр алдах нь заримдаа зөв байдаг. Гэвч ийм байдал байнга гаргахгүй байхыг ажиглах гэж мэрий.

“В”  хариулт олон бол: Та ер бусын тэвчээртэй, шаргуу хүн юм, үүний хамт өөрийн хэрэгцээ, эрх ашгийг хүмүүстэй чадамгай төвшин тохирдог байна. Нэг талаас, та хурц асуудлыг шийдвэрлэж, эгзэгтэй байдлаас чимээгүйхэн гарч чаддаг, нөгөө талаас хүлээзнэж, зорилгодоо хүрч чадна. Маш сайн !

“Г” хариулт олон бол: Та хүлээцтэй байх шаардлагагүй үед ч тэвчээртэй хүн юм. Та арцалдаад байдаг хүн биш нь сайн хэрэг, гэхдээ эсэргүүцэл үзүүлэх, нөхцөл байдалд захирагдах чадваргүй байдал нь сул талын шинж мөн.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа