Люцко Н.М. Беларуская друкаваная кніга канца XVIII – пачатку ХХ ст. у фондзе Навукова-педагагічнай бібліятэкі

БЕЛАРУСКАЯ ДРУКАВАНАЯ КНИГА ПАЧАТКУ XVIII-КАНЦА ХХ СТ. У ФОНДЗЕ НАВУКОВА-

ПЕДАГАГІЧНАЙ БІБЛІЯТЭКІ

Люцко Наталля Михайлаўна, магістр педагагічных навук,

бібліятекар I категорыі адзела электронных ресурсаў

НПБ ГИАЦ Минадукацыі РБ

XI Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні «Кніжная культура Беларусі XІ – пачатку XX ст.».16-17 красавіка 2015 г.

Нацыянальнаябібліятэка Беларусі

Фонд рэдкіх і каштоўных выданняў з'яўляецца складовай часткай асноўнага бібліятэчнага фонду Навукова-педагагічнай бібліятэкі Галоўнага інфармацыйна-аналітычнага цэнтра Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.

Copyright (C) 2015, Natallia LiutskoScientific and pedagogical library of establishment "Main information-analytical centre of the Ministry of Education of Republic of Belarus"



Ён складаецца з друкаваных выданняў (кнігі, брашуры, часопісы) і уяўляе сабой збор дакументаў на рускай і замежных мовах, выдадзеных з канца XVIII ст. да 1945 г. уключна, а таксама гісторыка-кніжных калекцый, сфармаваных з выданняў пазнейшага перыяду на рускай мове.

Склад фонда:




• старадрукаваныя выданні (выданні кірылічнага і рускага грамадзянскага друку да 1830 г.);• выданні 40-х - 90-х гг. XIX ст.;• выданні пачатку XX ст., прыярытэтныя - перыяду Першай рускай рэвалюцыі 1905 - 1907 гг.;• выданні першых гадоў савецкай улады (1917-1921 гг.);• выданні 1923-1940 гг., у тым ліку дзіцячая літаратура 20-30-х гг.; • выданні часоў Вялікай айчыннай вайны ( 1941-1945 гг. );• выданні з цікавым лёсам (трафейныя, вернутыя з аддзела спецхрана, што падвяргаліся цэнзурным

праўкам і г.д.);• рэпрадукаваныя (рэпрынтныя і факсімільныя) выданні;• лепшыя серыйныя выданні ("Жыццё выдатных людзей" Ф.Паўленкава, "Fcademija", "Педагагічная

акадэмія" і інш.);• выданні, размножаныя незвычайным спосабам, размаляваныя ад рукі, аформленыя ілюстрацыямі

вядомых мастакоў; • выданні з аўтографамі аўтараў у падарунак бібліятэцы;• выданні з уладальніцкімі прафененцыямі: экслібрысамі, суперэкслібрысамі, заўвагамі ўладальнікаў,

цэтлікамі, аўтарскімі надпісамі, аўтографамі вядомых людзей і г.д.;• выданні, якія з'яўляюцца рэдкімі ўзорамі паліграфічнай тэхнікі: (мініяцюрныя выданні, выданні

незвычайных формаў, сувенірныя і г.д.).

Напрыклад:




• дарункі;

• кнігаабмен;

• капіяванне;

• аблічбоўка рэдкіх кніг.

Крыніцы камплектавання:




Прыведзены факты з жыцця беларускага асветніка XII ст. Кірылы Тураўскага.

Словарь исторический о бывших в России писателях духовного чина греко-российской церкви. т. 1 : [Авг - Корн]. - 2-е изд., испр. и умнож. - СПб. : тип. И. Глазунова, 1827. - 343 с.




Змешчаны дадзеныя аб гарадзішчах і курганах Мінскай губерні. «Всех курганов насчитывают в губернии до 15 000: Особенно обилен ими Бобруйский уезд, в котором их 3 934».

Древняя и новая Россия : ил. ежемес. ист. сб. Т. I : 1875 [сент.; окт.; нояб.; дек.] / [изд. В. Грацианский ; ред. С. Шубинский]. - СПб. : Тип. В. И. Грацианского, [1875]. - 408 стб.




Ўтрымліваецца гісторыка-літаратурны очарк аб Сімяоне Полацкім.

Древняя и новая Россия : ил. ежемес. ист. сб. Т. III : 1875 [сент.; окт.; нояб.; дек.] / [изд. В. Грацианский ; ред. С. Шубинский]. - СПб. : Тип. В. И. Грацианского, [1875]. - 408 стб.




Опыт описания Могилёвской губернии : в ист., физико-геогр., этногр., пром. с.-х., лесном, учеб., мед. и стат. отношениях с двумя карт. губернии и 17 рез. на дереве грав. видов и типов. в трёх кн. кн.1. / cост. по программе и под. ред. пред. Могилёв. губерн. стат. ком. А. С. Дембовецкаго. - Могилёв на Днепре : Тип. Губерн. Правления, 1882. - 783 с.




Апавядае пра сямідзённае знаходжанне ў 1780 году Імператрыцы Кацярыны II і Імператара Германскага Іосіфа II у Магілёве і Шклове.

Словарь белорусского наречия / сост. И. И. Носович. - изд. Отд-ния Рус. яз. и словесности Император. Акад. Наук. - СПб. : Тип. Император. Акад. Наук, 1870. -756 с.




Кніга была высока ацэнена ў навуковых кругах і атрымала прэстыжную Дзямідаўскую прэмію (палову яе). Наступнае перавыданне кнігі было ажыццёўлена праз 125 гадоў рэпрынтным спосабам у 1983 годзе.

Общий отчет, представленный его императорскому величеству по Министерству народного просвещения за 1840 год . - СПб. : Тип. Император. Акад. наук, 1841. – 149 с.




Гаворыцца, што Віленскі Дваранскі інстытут займае першае месца паміж Навучальнымі ўстановамі беларускай навучальнай акругі. Справаздача прадстаўлена за 1840 год і выдадзена ў 1841 годзе.

Сборник постановлений по министерству народного просвещения. Т.2 : Царствование императора Николая I. 1825-1855. Отд-ние первое. 1825-1839. - СПб : Тип. император. Акад. наук, 1864. - 1223, 62с., 42с.




Утрымліваецца артыкул 160 ад 1 мая 1932 г. «Аб закрыцці Віленскага ўніверсітэта» у сувязі з паўстаннем 1830-31 гг.

Янсон, Ю. Пинск и его районы / Ю. Янсон. - СПб. : Тип. В. Безобразова и комп., 1869. – 179 с.




Надрукавана у Санкт-Пецярбургу у 1869 годзе у Тыпаграфіі В. Безабразава.

Вильна и окрестности : путеводитель и ист. книжка, с пл. города Вильны, 9-ю рис. и карт. Вилен. губернии. - Вильна : Тип. А. Г. Сыркина, 1883. - 318 с.




Литовская метрика : отд. первый-второй. Ч. 3, т.1, [кн. 2, 4, 5, 6, 7] : Книги публичных дел / изд. Император. археогр. комис. - Юрьев : Тип. К. Маттисена , 1914. - IV, 30 с., 896 стб. - (Русская историческая библиотека ; Т.XXX).




Краткий отчет о состоянии Виленской 2-ой гимназии за 1887-88 учебный год . - Вильна : Тип. А. Минскера, 1888. – 55 с.




Справаздача надрукавана ў Віленскай друкарні А. Мінскера у 1888 годзе.

Материалы по организации школьного обучения на началах научной педагогики. Вып. VI . - Вильна : Тип. А.Г.Сыркина, 1915. – 128 с. - (Прил. к циркулярам по Вилен. учеб. округу).




1. Первая всеобщая перепись населения Российской империи, 1897 г. . V : Витебская губерния : тетр. 1 / изд. Центр. стат. ком. М-ва внутр. дел ; под ред. Н. А. Тройницкого. - Б.м.и. : [Тип. СПб. акц. общ. Е. Евдокимов], 1899. - 51 с.

2. Первая всеобщая перепись населения Российской империи, 1897 г. вып. XXIII : Могилёвская губерния / изд. Центр. статист. ком. М-ва внутр. дел; под ред. Н. А. Тройницкаго. - [СПб.] : Тип. СПб. акц. общ. печ. и писчебум. дела в России "Слово", 1903. - XVI, 275 c.

3. Первая всеобщая перепись населения Российской империи, 1897 г. Вып. IV, тетр. 3 : Виленская губерния / изд. Центр. статист. ком. М-ва внутр. дел; под ред. Н. А. Тройницкаго. - [СПб.] : Тип. СПб. акц. общ. "Слово", 1904. - XI, 179 c.




Матэрыялы прадстаўленыя ў кнігах даюць цікавы матэрыял аб мовах і веравызнаннях беларускіх губерняў:




Мова Губерня

Віленская

губерня

Віцебская

губерня

Магілёўская

губерня

Беларуская 892 000 789 000 1 390 000

Вялікаруская 78 000 198 000 58 000

Літоўская 280 000 2 000 -

Польская 129 000 50 000 17 000

Табліца 1 – Матрыца моў насельніцтва беларускіх губерняў (па перапісу 1897 г.)

Матэрыялы прадстаўленыя ў кнігах даюць цікавы матэрыял аб мовах і веравызнаннях беларускіх губерняў:




Табліца 2 – Матрыца веравызнанняў насельніцтва беларускіх губерняў (па перапісу 1897 г.)

Веравызнанне Губерня

Віленская

губерня

Віцебская

губерня

Магілёўская

губерня

Праваслаўная 415 000 826 000 140 000

Рымска-каталіцкая 936 000 357 000 50 000

Іўдзейская 205 000 176 000 -

Стараверская 25 000 83 000 23 000

Флеров, Вс. В белорусской школе / Вс. Флеров // Русская школа. –1910. – № 1.– С. 64–81.




Овсянников, А. В стране болот / А.Овсянников // Детское чтение.-1883 – т. XXXYII-С. 142-169.




Волотовский, М. Очерки Полесья / М. Волотовский // Семейные вечера. – 1876 - февраль. – С.153 -180.




Де–Пуле, М. Последний Король Польский в Гродне и Литве в исходе XVIII века / М. Де-Пуле // Осмнадцатый век : ист. сб. / П. Бартенев (изд. “Рус. Архива”). – М., 1869. – Кн. 4. – С. 97-206.




Конисский, Г. История русов или малой России / Г. Конисский. - М. : Университет. тип., 1846. - 45 c.




Усе пералічаныя выданні ўваходзяць у склад «Калекцыі літаратуры канца ХVIII – пачатку ХХ стагоддзя» Навукова-педагагічнай бібліятэкі ГІАЦ Мінадукацыі Рэспублікі Беларусь.

Кнігі з гэтай калекцыі неаднаразова станавіліся экспанатамі на шматлікіх выставах для педагогаў. Апошняя выстава прайшла 21 мая 2012 года ў Мінскім абласным інстытуце развіцця адукацыі.




Дзякуй за ўвагу!

Люцко Наталля Михайлаўна,магістр педагагічных навук

бібліятэкар I катэгорыі адзел электронных ресурсаў

НПБ ГИАЦ Минадукацыі РБe-mail: [email protected],

[email protected]тэл.: +375(17)294-24-96

