Ξανθή Γ. Αλμπανάκη, Εκπαιδευτικός-Θεολόγος, MSc Νομικής Τμήμα Διεθνών Σπουδών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο

Στεργούλα Σ. Λαμπριανού, Εκπαιδευτικός Αγγλικής Γλώσσας, M Ed Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού,

Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Σάββας Κ. Σαρικάς, Εκπαιδευτικός Πληροφορικής, Απόφοιτος Τμήματος Πληροφορικής Πανεπιστημίου Πειραιώς

Ψηφιακά Κόμικς: Επισκόπηση διαδικτυακών εφαρμογών

8ο Συνέδριο ΕΕΕΠ-ΔΤΠΕ «Το ψηφιακό σχολείο» Πειραιάς, 22 & 23 Οκτωβρίου 2011

Ορισμός

Το κοινό στοιχείο είναι ότι τα κόμικς περιγράφονται ως μια ακολουθία εικόνων που συνήθως συνοδεύονται από αφηγηματικό κείμενο.

Ως «ψηφιακά κόμικς» θεωρούνται οποιαδήποτε μορφή κόμικς, που σχεδιάστηκε για να δημοσιευτεί στο διαδίκτυο (Ρετάλης 2008)

Εξέλιξη

Εμφάνιση δεκαετία του 1940 στην Αμερική

1950 οι προσπάθειες διδακτικής αξιοποίησης των κόμικς σταμάτησαν

1970 επιχειρήθηκε ξανά η αξιοποίηση των κόμικς

1992 ήταν χρονιά ορόσημο για την εισαγωγή των κόμικς στην εκπαίδευση, όταν το βιβλίο κόμικς "Maus" με θέμα το Ολοκαύτωμα του Art Spiegelman κέρδισε το βραβείο Pulitzer

Η ελληνική πραγματικότητα

Προσπάθειες διδακτικής αξιοποίησης με διάφορες θεματικές

οι περιπέτειες του Αστερίξ στα Αρχαία Ελληνικά, το Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής σε κόμικς, βιβλία κόμικς με κωμωδίες του Αριστοφάνη, βιβλία κόμικς με τις τραγωδίες "Αντιγόνη" του

Σοφοκλή και "Ιφιγένεια στην Αυλίδα" του Ευριπίδη οι Μύθοι του Αισώπου, η Πάπισσα Ιωάννα του Ροΐδη, η Φρουτοπία του Ευγένιου Τριβιζά

(Βασιλακοπούλου et al 2007)

Εκπαιδευτική αξιοποίηση των κόμικς Ενσωμάτωση κόμικς στη διδασκαλία Προσέλκυση ενδιαφέροντος μαθητών (Ράπτης-Ράπτη

2002, Βοσνιάδου, 2006) Ταυτόχρονη παρουσίαση αφήγησης και κινούμενων

σχεδίων, στα πλαίσια της αξιοποίησης των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση (Σολωμονίδου, 2006)

Ένταξη σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα και να διευκολύνει την ανάπτυξη σύγχρονων ικανοτήτων όπως η συνεργασία, η επικοινωνία, η δημιουργικότητα και η καινοτομία.

Πλεονεκτήματα (1/2)

Κίνητρα-Δραστηριοποίηση (Yang, 2003, Lavery, 2007) Εποπτεία Οπτικό μέσο που συνδυάζει αλληλεπίδραση κειμένου

και εικόνας (Yang, 2003, Versaci 2001) Διαμεσολαβητικός ρόλος Αξιοποίηση σε πολλά γνωστικά αντικείμενα και

διαθεματικές δραστηριότητες (Kendricks, 2000).

Πλεονεκτήματα (2/2)

Διεπιστημονική δραστηριότητα καθώς εκτός από την ανάγνωση και το γράψιμο, καλλιεργούνται η επαφή με τις εικαστικές τέχνες, η εξοικείωση με τους υπολογιστές, αλλά και οι ερευνητικές δεξιότητες (Sturm, 2002)

Δημοτικότητα Οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι με τη λαϊκή

κουλτούρα (popular culture) Γεφύρωση διαχωρισμού ανάμεσα στη ζωή εντός και

εκτός σχολείου (Morrison et al 2002)

Μαθησιακοί στόχοι

Προαγωγή κριτικής σκέψης για την ανάλυση κόμικς

Παραγωγή λόγου με τη μορφή πολυτροπικών κειμένων, εξοικείωση με άλλα σημειωτικά συστήματα πέρα του γλωσσικού κώδικα

Συνεργατική και ενεργητική μάθηση για τη δημιουργία κόμικς

Εγγραμματισμός στα νέα ψηφιακά μέσα Καλλιέργεια χιούμορ

Βασιλακοπούλου et al (2010)

Διαδικτυακές εφαρμογές για τη δημιουργία ψηφιακών κόμικς Η παρούσα μελέτη εστιάστηκε σε εφαρμογές για τη δημιουργία

ψηφιακών κόμικς κι όχι απλών καρέ με τη μορφή γελοιογραφίας.

Θεωρήσαμε ότι τα ψηφιακά κόμικς παρέχουν μεγαλύτερη ευελιξία και διαδραστικότητα στο χρήστη ενώ παράλληλα υπάρχει μια αφηγηματική αλληλουχία μεταξύ των εικόνων.

Ένας επιπλέον λόγος που επιλέξαμε εφαρμογές για ψηφιακά κόμικς, είναι ότι οι μαθητές είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τις διαδραστικές εφαρμογές στο διαδίκτυο, και επομένως τα ψηφιακά κόμικς είναι περισσότερο ενδιαφέροντα για τους ίδιους. Η επιλογή των διαδικτυακών εφαρμογών ακολούθησε προτάσεις από βραβευμένες ιστοσελίδες, όπως Web2: Cool Tools for Schools και Top 100 Tools for Learning.

Εφαρμογές που παρουσιάζονται

BitstripsToondoPixtonComic Life

Δυνατότητες εφαρμογών ψηφιακών κόμικς• Παρέχουν τη δυνατότητα σε εγγεγραμμένους χρήστες να

δημιουργήσουν ψηφιακά κόμικς έκτασης από μία σελίδα ως πολλές περισσότερες.

• Ο χρήστης στη συνέχεια μπορεί να δημοσιεύσει τις δημιουργίες του στην ιστοσελίδα της εφαρμογής, να τις αποθηκεύσει ως αρχείο pdf, είτε να τις ενσωματώσει σε ιστολόγιο / ιστοσελίδα ως κόμικς.

• Όλες οι εφαρμογές απαιτούν την εγγραφή του χρήστη αλλά παρέχεται η ευκολία σύνδεσης μέσω υπάρχοντος λογαριασμού σε κοινωνικά δίκτυα.

• Έχει αναπτυχθεί ηλεκτρονική κοινότητα χρηστών και πολλοί χρήστες δημιουργούν κόμικς με βάση θέματα της επικαιρότητας ή υπάρχουν διαθέσιμες σειρές κόμικς με πολλά επεισόδια.

BITSTRIPS http://www.bitstrips.com

• Ιδιαίτερα εύχρηστη εφαρμογή. Tα παιδιά δημιουργούν είδωλα (avatar) ή ντύνουν και να μεταμορφώνουν χαρακτήρες. Ο χρήστης μπορεί να δημιουργήσει χαρακτήρες από δεκάδες επιλογές χαρακτηριστικών προσώπου και μαλλιών, μπορεί να προσαρμόσει ακόμη και τον σωματότυπο ενώ τέλος μπορεί να επιλέξει ενδυμασία συνδυάζοντας χρώματα.

• Η ίδια ευελιξία χαρακτηρίζει και το σκηνικό που επιλέγει ο χρήστης, καθώς μπορεί να προσθέσει ή να αφαιρέσει αντικείμενα.

• Τέλος, ο χρήστης μπορεί να χρησιμοποιήσει χαρακτήρες που έχουν δημιουργήσει φίλοι του στην εφαρμογή, πολλαπλασιάζοντας με αυτό τον τρόπο τις επιλογές του.

• Ως μειονεκτήματα της εφαρμογής αναφέρουμε ότι δεν υποστηρίζει την ελληνική γλώσσα και δεν επιτρέπει στο χρήστη τη μεταφόρτωση εικόνων. Επίσης, δυστυχώς δεν υπάρχει πολύ καλή ταξινόμηση των κόμικς σε κατηγορίες.

Εικόνα 1. Κόμικς στην εφαρμογή Bitstrip

TOONDO http://www.toondoo.com Δίνει πολλές επιλογές (δημιουργία χαρακτήρων, τα

χαρακτηριστικά του προσώπου, τις εκφράσεις, τη σύνθεση του σκηνικού

Δυνατότητα μεταφόρτωσης εικόνων από το χρήστη, γεγονός που μπορεί να κάνει πιο οικείο το κόμικς στο μαθητή.

Η εφαρμογή υποστηρίζει ελληνικά.

Δυστυχώς όμως η εφαρμογή μειονεκτεί στην εξαγωγή, καθώς είτε γίνει εξαγωγή σε εικόνα είτε σε flipbook (εικονο-βιβλίο), δεν υπάρχει καλή ανάλυση με αποτέλεσμα να είναι δυσδιάκριτα τα γράμματα.

Εικόνα 2. Κόμικς στην εφαρμογή Τoondo

PIXTON http://www.pixton.com

Διαφορετική φιλοσοφία στη δημιουργία χαρακτήρων, εκφράσεων, κινήσεων και σκηνικού. Ο χαρακτήρας μετασχηματίζεται αφού ενταχθεί σε ένα σκηνικό, με τη χρήση της λειτουργίας click and hold.

Παρά το γεγονός ότι προσφέρονται περισσότερες επιλογές, η χρήση click and hold δυστυχώς μειώνει την ευκολία χρήσης της.

H εφαρμογή υποστηρίζει ελληνική γραμματοσειρά και η ευκρίνεια των εξαχθέντων αρχείων είναι πολύ καλή. Πιο προχωρημένες λειτουργίες παρέχονται με μικρό αντίτιμο. Επίσης είναι διαθέσιμα κόμικς από άλλα μέλη και υπάρχει πολύ καλή ταξινόμηση των κόμικς.

Εικόνα 3. Κόμικς στην εφαρμογή Pixton

COMICLIFE http://plasq.com/products/comiclife/win

• Απαιτείται η αγορά του λογισμικού μετά τη δωρεάν δοκιμαστική χρήση.

• Η εφαρμογή επιτρέπει τη σύνθεση στοιχείων στο σκηνικό αλλά δυστυχώς δεν επιτρέπει τη δημιουργία χαρακτήρων ή τις διαφορετικές στάσεις – κινήσεις των χαρακτήρων.

• Είναι απαραίτητη η χρήση clipart με χαρακτήρες και αντικείμενα, διαφορετικά οι επιλογές μειώνονται δραματικά.

• Μία διαφορά σε σχέση με άλλες εφαρμογές είναι ότι μπορεί κανείς να κατεβάσει το πρόγραμμα και να δημιουργήσει κόμικς χωρίς να απαιτείται σύνδεση στο διαδίκτυο.

• Ως θετικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την υποστήριξη των ελληνικών καθώς και τους διαφορετικούς τύπους εξαγωγής του αρχείου, σε εικόνα, flash object, html (ιστοσελίδα) ή σε βίντεο.

Εικόνα 4. Κόμικς στην εφαρμογή Comic Life

Σύγκριση διαδικτυακών εφαρμογών

BITSTRIPS TOONDOO PIXTON COMIC LIFE

Εύχρηστο X X X

Δημιουργία χαρακτήρων X X X

Αλλαγή στάσης/κίνησης όλων των χαρακτήρων

X X

Εκφράσεις X X X

Δυνατότητα επεξεργασίας αντικειμένων X X X X

Σύνθεση σκηνικού X X X X

Χρήση χαρακτήρων μελών ηλεκτρονικής κοινότητας

X X X

Δυνατότητα φόρτωσης εικόνων X X* X

Μορφή εξαγωγής P,FO P, FB P,FO P,FO, V, H

Δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης κόμικς X X X

Ανάπτυξη για σχολική χρήση X X X X

Ελληνικά X X X

Ευκρίνεια X X X

Δικτυακός τόπος Ηλεκτρονική κοινότητα X X X

Συμπεράσματα (1/2)

• Μπορεί η εξοικείωση με τις εφαρμογές και η παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού να είναι χρονοβόρα, μετά όμως από τα αρχικά στάδια εφαρμογής τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να γίνουν περισσότερο παραγωγικοί και δημιουργικοί.

• Αποτελούν μία σημαντική τράπεζα ιδεών και έτοιμων κόμικς που μπορούν να αξιοποιηθούν διδακτικά.

• Η πλειοψηφία των μαθητών είναι εξοικειωμένη με το διαδίκτυο και τις υπηρεσίες web2.0, που επιτρέπουν την ανάρτηση σε ιστοσελίδες, ιστολόγια και κοινότητες.

Συμπεράσματα (2/2)

Η δημοσίευση των ψηφιακών κόμικς μπορεί να αποτελέσει ένα επιπλέον κίνητρο για τους μαθητές, οι οποίοι δημοσιεύουν ήδη σε διάφορα μέσα (YouTube) ψηφιακές αφηγήσεις με ποικίλη θεματολογία (Σεραφείμ, Φεσάκης 2010).

Τέλος το σχολείο αξίζει να ακολουθήσει τις εξελίξεις της εποχής μας και να εφαρμόσει παιδαγωγικές και τεχνολογικές καινοτομίες, προκειμένου η μάθηση και η διδασκαλία να είναι πιο ελκυστικές για όλους.