นวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศทางการศึกษา Chapter 1

นวั�ตกรรมและเทคโนโลยี�สารสนเทศทางการศ�กษา

อ. เพ็�ญภรณ์� เหล��ยีวัเจร!ญวั�ฒน�(อ.หมวัยี)

087-8463303 [email protected]

วั�ตถุ$ประสงค�วั!ชานวั�ตกรรมและเทคโนโลยี�สารสนเทศ

ทางการศ�กษา

สามารถุเขี�ยีนรายีงานเก��ยีวัก�บขี�)นตอนการ

สร*างนวั�ตกรรมการสอนขีองตนเองได้*

สร*างนวั�ตกรรมการสอนท��สามารถุน-าไปใช*ก�บสถุานการณ์�จร!งได้*

ขี�)นตอนการเร�ยีนวั!ชานวั�ตกรรมและเทคโนโลยี�สารสนเทศทางการศ�กษา

เร�ยีนเก��ยีวั ก�บทฤษฎี�

แนวัค!ด้

เร�ยีนหล�กการสร*างนวั�ตกรรมการสอน

เร�ยีนร1*การท-าโครงร2างวั!จ�ยีเก��ยีวัก�บการน-านวั�ตกรรมการสอนไปใช*ในการแก*ป3ญหา

สร*างนวั�ตกรรมและหาประส!ทธิ!ภาพ็ขีองต�วันวั�ตกรรมให*สามารถุแก*ป3ญหาในโครงร2างวั!จ�ยีได้*(ขี�)นตอนการน-าไปใช*)

เขี�ยีนรายีงานเก��ยีวัก�บขี�)นตอนการท-านวั�ตกรรม

ห*องเร�ยีนเสม5อน (virtual classroom)

E learning สร*างโด้ยี captivate

ตั�วอย่�างการใช้ flash ( ไปรษณี�ย่� ร�ฐแคลิ�ฟอเนี�ย่ร�)

ต�วัอยี2างการท-า e-learning โด้ยีท-าเป6นเกมส�

ต�วัอยี2าง e-learning http://elearningexamples.com/

Chapter 1 : เทคโนโลยี�และนวั�ตกรรมทางการศ�กษา

ห�วัขี*อท��ต*องศ�กษา• ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�และเทคโนโลยี�การศ�กษา• ควัามหมายีขีองนวั�ตกรรมการศ�กษา• ควัามเป6นมาและพ็�ฒนาการขีองเทคโนโลยี�การศ�กษา

• ควัามเป6นมาและพ็�ฒนาการขีองการออกแบบการสอน

• ส5�อการสอน• การพ็�ฒนาขีองคอมพ็!วัเตอร�เพ็5�อการสอน• ขีอบขี2ายีขีองเทคโนโลยี�การศ�กษาและเทคโนโลยี�การสอน

• ใบงานบทท�� ๑

ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี� เทคโนโลยี� (Technology) มาจากค-าวั2า Technologia ซึ่��งมาจาก ภาษากร�ก หมายีถุ�ง การท-าอยี2างม�ระบบ ซึ่��งได้*ม�ผู้1*ให*น!ยีาม

ต2างๆ ไวั*ด้�งน�)

คาร�เตอร� วั� ก1ด้ (Carter V.Good, 1973) ให*ควัามหมายีไวั*วั2า

เทคโนโลยี� หมายีถุ�ง การน-าวั!ทยีาศาสตร�มาประยี$กต�ใช*งาน

ด้*านต2างๆ เพ็5�อปร�บปร$งระบบน�)นๆ

Carter V.Good

ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�• เจมส� ด้� ฟิ<นส� (James D.Finn, 1972) กล2าวัวั2า เทคโนโลยี�ม�

ควัามหมายีล�กซึ่�)งไปกวั2าประด้!ษฐ์�กรรม เคร5�องม5อ เคร5�องยีนต�กลไกต2างๆ แต2หมายีถุ�ง กระบวันการ แนวั

ควัามค!ด้ แนวัทาง หร5อวั!ธิ�การในการค!ด้ ในการท-าส!�งใด้ส!�งหน��ง

เอด้การ� เด้ล (Edgar Dale, 1969) ได้*ให* ควัามหมายีไวั*วั2า เทคโนโลยี� ม!ใช2เคร5�อง

ม5อ เคร5�องยีนต�กลไกต2างๆ แต2เป6น แผู้นงาน วั!ธิ�การท-างานอยี2างม�ระบบ ท��

ท-าให*งานน�)นบรรล$ตามแผู้นงานท��วัาง ไวั*Edgar Dale

ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�• พ็จนาน$กรมฉบ�บราชบ�ณ์ฑิ!ตสถุาน พ็.ศ. 2525 ได้*ให*ควัาม

“ ” หมายี เทคโนโลยี� ไวั*วั2า เป6นวั!ทยีาการท��เก��ยีวัก�บศ!ลปะในการน-าเอาวั!ทยีาศาสตร�ประยี$กต�มาใช*ให*เก!ด้ประโยีชน�ในทางปฏิ!บ�ต!และอ$ตสาหกรรม

• “ ” จากแนวัค!ด้ต2างๆ อาจกล2าวัได้*วั2า เทคโนโลยี� หมายีถุ�ง การน-าแนวัค!ด้ หล�กการ เทคน!ค วั!ธิ�การ กระบวันการ

ตลอด้จนผู้ล!ตผู้ลทางวั!ทยีาศาสตร�มาประยี$กต�ใช*ในระบบ งานต2างๆ เพ็5�อปร�บปร$งระบบงานน�)นๆ ให*ด้�ขี�)นและม�

ประส!ทธิ!ภาพ็ยี!�งขี�)น

ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�• พ็จนาน$กรมฉบ�บราชบ�ณ์ฑิ!ตสถุาน พ็.ศ. 2525 ได้*ให*ควัาม

“ ” หมายี เทคโนโลยี� ไวั*วั2า เป6นวั!ทยีาการท��เก��ยีวัก�บศ!ลปะในการน-าเอาวั!ทยีาศาสตร�ประยี$กต�มาใช*ให*เก!ด้ประโยีชน�ในทางปฏิ!บ�ต!และอ$ตสาหกรรม

• “ ” จากแนวัค!ด้ต2างๆ อาจกล2าวัได้*วั2า เทคโนโลยี� หมายีถุ�ง การน-าแนวัค!ด้ หล�กการ เทคน!ค วั!ธิ�การ กระบวันการ

ตลอด้จนผู้ล!ตผู้ลทางวั!ทยีาศาสตร�มาประยี$กต�ใช*ในระบบ งานต2างๆ เพ็5�อปร�บปร$งระบบงานน�)นๆ ให*ด้�ขี�)นและม�

ประส!ทธิ!ภาพ็ยี!�งขี�)น

เปร�ยีบเท�ยีบพ็�ฒนาการขีองเทคโนโลยี� Evolution of Technology

ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�การศ�กษา• ทางด้*านการศ�กษา ได้*ตระหน�กถุ�งควัามส-าค�ญและควัามจ-าเป6นในการน-าเทคโนโลยี�มาใช*ในการพ็�ฒนาระบบการ

ศ�กษาให*ม�ประส!ทธิ!ภาพ็เพ็!�มขี�)น เร�ยีกวั2า เทคโนโลยี�การ ศ�กษา (Educational Technology) เพ็5�อม$2งเน*นให*การด้-าเน!นการ

จ�ด้การศ�กษา ซึ่��งเป6นหล�กท��ส-าค�ญในการพ็�ฒนาประเทศเป6นไปอยี2างม�ประส!ทธิ!ภาพ็

ช�ยียีงค� พ็รหมวังศ� (2526) ได้*ให*น!ยีามไวั*วั2า“ ”เทคโนโลยี�การศ�กษา เป6นระบบการประยี$กต�

ผู้ล!ตกรรมทางวั!ทยีาศาสตร� ได้*แก2 วั�สด้$และ ผู้ล!ตกรรมทางวั!ศวักรรมศาสตร� ได้*แก2 อ$ปกรณ์�

โด้ยียี�ด้หล�กการทางพ็ฤต!กรรมศาสตร� ได้*แก2 วั!ธิ� การ มาช2วัยีในการเพ็!�มประส!ทธิ!ภาพ็ทางการศ�กษา

ท�)งด้*านการบร!หาร หร5อเทคโนโลยี�การศ�กษา เป6น ระบบการน-าวั�สด้$ อ$ปกรณ์� และวั!ธิ�การมาใช*ในการ

ปร�บปร$งประส!ทธิ!ภาพ็การศ�กษาให*ส1งขี�)น ศาสตราจารยี� ด้ร. ช�ยีงค� พ็รหมวังศ�

ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�การศ�กษา• ส�นท�ด้และพ็!มพ็�ใจ (2525) กล2าวัวั2า เทคโนโลยี�การศ�กษา

หมายีถุ�ง การน-าเอาควัามร1* แนวัควัามค!ด้ กระบวันการ ตลอด้จนวั�สด้$และอ$ปกรณ์�ต2างๆ มาใช*ร2วัมก�นอยี2างม�ระบบ

เพ็5�อแก*ป3ญหาและพ็�ฒนาการศ�กษาให*ก*าวัหน*าต2อไปอยี2างม�ประส!ทธิ!ภาพ็

คาร�เตอร� วั� ก1ด้ (Carter V.Good, 1973) ได้*กล2าวัวั2า“ ” เทคโนโลยี�การศ�กษา หมายีถุ�ง การน-าหล�กการ

ทางวั!ทยีาศาสตร�มาประยี$กต�ใช* เพ็5�อการออกแบบ และส2งเสร!มระบบการเร�ยีนการสอน โด้ยีเน*นท��

วั�ตถุ$ประสงค�ทางการศ�กษาท��สามารถุวั�ด้ได้*อยี2าง ถุ1กต*องแน2นอน ม�การยี�ด้ผู้1*เร�ยีนเป6นศ1นยี�กลาง

การเร�ยีน มากกวั2าท��จะยี�ด้เน5)อหาวั!ชา ม�การใช*การ ศ�กษาเช!งปฏิ!บ�ต! โด้ยีผู้2านการวั!เคราะห�และการใช*

เคร5�องม5อโสตท�ศน1ปกรณ์� รวัมถุ�งเทคน!คการสอน โด้ยีใช*อ$ปกรณ์�ต2างๆ เช2น เคร5�องคอมพ็!วัเตอร� ส5�อ

การสอนต2างๆ ในล�กษณ์ะขีองส5�อประสมและการศ�กษาด้*วัยีตนเอง

Carter V.Good

ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�การศ�กษา• คณ์ะกรรมการก-าหนด้ศ�พ็ท�และควัามหมายีขีองสมาคมเทคโนโลยี�และ

ส5�อสารการศ�กษาขีองสหร�ฐ์อเมร!กา (AECT, 1979) “อธิ!บายีวั2า เทคโนโลยี�” การศ�กษา (Educational Technology) เป6นกระบวันการท��ม�การบ1รณ์าการ

อยี2างซึ่�บซึ่*อน เก��ยีวัก�บบ$คคล กรรมวั!ธิ� แนวัค!ด้ เคร5�องม5อและองค�กร เพ็5�อน-าไปใช*ในการวั!เคราะห�ป3ญหา การสร*าง การประยี$กต�ใช* การประเม!น

ผู้ลและจ�ด้การแก*ป3ญหาต2างๆ ท��เก��ยีวัขี*องก�บการเร�ยีนร1*ขีองมน$ษยี�ใน “ ”ท$กล�กษณ์ะ หร5อ เทคโนโลยี�การศ�กษา และขี�)นตอนการแก*ป3ญหา

ต2างๆ รวัมถุ�งแหล2งการเร�ยีนร1*ท��ได้*ม�การออกแบบ เล5อกและน-ามาใช*เพ็5�อ ม$2งส12จ$ด้ม$2งหมายีค5อ การเร�ยีนร1*

• หล�งจากน�)น ได้*ม�การขียีายีแนวัค!ด้เก��ยีวัก�บเทคโนโลยี�การศ�กษา เพ็ราะ การเปล��ยีนแปลงอ�นเน5�องมาจากการเปล��ยีนกระบวันท�ศน� จากพ็5)นฐ์าน

ทางทฤษฎี�พ็ฤต!กรรมน!ยีม (Behaviorism) มาส12พ็$ทธิ!ป3ญญาน!ยีม (Cognitivism) และร�งสรรคน!ยีม (Constructivism) ประกอบท�)งควัามเปล��ยีนแปลงทาง

เทคโนโลยี�ใหม2ๆ โด้ยีเฉพ็าะอยี2างยี!�งคอมพ็!วัเตอร� ได้*ม�การปร�บเปล��ยีนควัามหมายีให*เหมาะสมก�บสภาพ็ควัามเปล��ยีนแปลง

พ็5)นฐ์านจ!ตวั!ทยีาท��เก��ยีวัขี*องก�บส5�อการเร�ยีนการสอน

การเร�ยีนร1*ตามท�ศนะกล$2มพ็ฤต!กรรมน!ยีม (Behaviorist Perspective)

น�กจ!ตวั!ทยีากล$2มพ็ฤต!กรรมน!ยีม เช5�อวั2าการเร�ยีนร1*ค5อ กระบวันการเปล��ยีนแปลง พ็ฤต!กรรม ซึ่��งม�องค�ประกอบส-าค�ญ 4 ประการ ค5อ

1. แรงขี�บ (Drive) หมายีถุ�ง ควัามต*องการขีองผู้1*เร�ยีน ซึ่��งจะจ1งใจผู้1*เร�ยีนให*หาทางสนองตอบต2อควัามต*องการขีองตนเอง

2. ส!�งเร*า (Stimulus) ส!�งเร*าอาจเป6นควัามร1*หร5อการช�)แนะจากคร1หร5อจากแหล2งการ เร�ยีน (ส5�อ) ซึ่��งจะกระต$*นให*ผู้1*เร�ยีนตอบสนอง

3. การตอบสนอง (Response) เป6นการตอบสนองต2อส!�งเร*าท��ส�งเกตได้*จากพ็ฤต!กรรมขีองผู้1*เร�ยีนท��แสด้งออกมา

4. การเสร!มแรง (Reinforcement) เป6นการให*รางวั�ลเม5�อผู้1*เร�ยีนตอบสนองได้*ถุ1กต*อง

พ็5)นฐ์านจ!ตวั!ทยีาท��เก��ยีวัขี*องก�บส5�อการเร�ยีนการสอน• การเร�ยีนร1*ตามท�ศนะกล$2มพ็$ทธิ!ป3ญญาน!ยีม (Cognitivist

Perspective)

มน$ษยี�เร�ยีนร1*จากประสบการณ์� ประสบการณ์�ต2างๆ เก!ด้ขี�)น จากการท��มน$ษยี�ได้*ส�มผู้�สก�บส!�งแวัด้ล*อม จ$ด้เร!�มขีองการ

เร�ยีนร1*จะอยี12ท��การร1*จ�กจ-าแนก (Differentiation) ส!�งต2างๆ ท��ไม2 เหม5อนก�นออกจากก�น และสามารถุจ�ด้ไวั*เป6นกล$2มหร5อพ็วัก

ประสบการณ์�ในการร1*จ-าแนกจะน-าไปส12การพ็�ฒนาแนวัค!ด้(Concept)

พ็5)นฐ์านจ!ตวั!ทยีาท��เก��ยีวัขี*องก�บส5�อการเร�ยีนการสอน• การเร�ยีนร1*ตามท�ศนะกล$2มสร*างสรรค�ควัามร1* , ทฤษฎี�ร�งสรรค�

ควัามร1* ( Constructivist Perspective )• หล�กการขีองทฤษฎี�การสร*างสรรค�ควัามร1*• การสร*างควัามร1* ผู้ลขีองการเร�ยีนร1*จะม$2งเน*นไปท��กระบวันการสร*าง

ควัามร1* (process of knowledge construction) และการตระหน�กร1*ในกระบวันการ น�)น เปAาหมายีการเร�ยีนร1*จะต*องมาจากการปฏิ!บ�ต!งานจร!ง (authentic tasks)

คร1จะต*องเป6นต�วัอยี2างและฝึCกฝึนกระบวันการเร�ยีนร1*ให*ผู้1*เร�ยีนเห�น ผู้1*เร�ยีนจะต*องฝึCกฝึนการสร*างควัามร1*ด้*วัยีตนเอง

• เปAาหมายีขีองการสอน จะเปล��ยีนจากการถุ2ายีทอด้ให*ผู้1*เร�ยีนได้*ร�บสาระ ควัามร1*ท��แน2นอนตายีต�วั ไปส12การสาธิ!ตกระบวันการแปลและสร*างควัาม

หมายีท��หลากหลายี การเร�ยีนร1*ท�กษะต2าง ๆ จะต*องให*ม�ประส!ทธิ!ภาพ็ถุ�งขี�)นท-าได้*และแก*ป3ญหาจร!งได้*

สร$ปควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�การศ�กษา• “ ” จากแนวัค!ด้ต2างๆ ท��เก��ยีวัก�บ เทคโนโลยี�การศ�กษา อาจ

สร$ปได้*วั2า เทคโนโลยี�การศ�กษาเป6นสาขีาท��เก��ยีวัขี*องก�บ กระบวันการท��ม�การบ1รณ์าการเก��ยีวัก�บบ$คคล กรรมวั!ธิ�

แนวัค!ด้ เคร5�องม5อ อ$ปกรณ์�และองค�กรอยี2างซึ่�บซึ่*อน โด้ยีการวั!เคราะห�ป3ญหา การผู้ล!ต การน-าไปใช*และประเม!น ผู้ลเพ็5�อแก*ป3ญหาต2างๆ ท��เก��ยีวัขี*องก�บการเร�ยีนร1*ขีอง

มน$ษยี�

ควัามหมายีขีองนวั�ตกรรมและนวั�ตกรรมการศ�กษา• นวั�ตกรรม (Innovation) หมายีถุ�ง การท-าส!�งใหม2ๆ หร5อการท-า

ส!�งใหม2ขี�)นมา มาจากค-าภาษาอ�งกฤษวั2า Innovate หมายีถุ�ง to

renew, to modify แปลวั2า ท-าใหม2หร5อเปล��ยีนแปลงส!�งใหม2ๆ เขี*ามา

Thomas Hughes ได้*ให*ควัามหมายีขีองค-าวั2า“ ” นวั�ตกรรม วั2าเป6นการน-าวั!ธิ�การใหม2ๆ มาปฏิ!บ�ต!หล�งจากได้*ผู้2านการทด้ลองหร5อได้*ร�บการพ็�ฒนา

มาเป6นขี�)นๆ แล*วั โด้ยีเร!�มมาต�)งแต2การค!ด้ค*น(Invention) การพ็�ฒนา (Development) อาจม�การทด้ลองปฏิ!บ�ต!ก2อน(Pilot project) แล*วัจ�งน-าไป

ปฏิ!บ�ต!จร!ง ซึ่��งแตกต2างไปจากการปฏิ!บ�ต!เด้!มท��เคยีปฏิ!บ�ต!มาThomas Hughes

ควัามหมายีขีองนวั�ตกรรมและนวั�ตกรรมการศ�กษา

ไชยียีศ เร5องส$วัรรณ์ (2526) ได้*ให*ควัาม “ ” หมายี นวั�ตกรรม ไวั*วั2า หมายีถุ�งวั!ธิ�การ

ปฏิ!บ�ต!ใหม2ๆ ท��แปลกไปจากเด้!ม โด้ยีอาจจะ ได้*มาจากการค!ด้ค*นพ็บวั!ธิ�การใหม2ๆ ขี�)นมา

หร5อม�การปร�บปร$งขีองเก2าให*เหมาะสม และส!�งท�)งหลายีเหล2าน�) ได้*ร�บการทด้ลอง

พ็�ฒนาจนเป6นท��เช5�อถุ5อได้*แล*วัวั2าได้*ผู้ลด้� ใน ทางปฏิ!บ�ต! ท-าให*ระบบก*าวัไปส12จ$ด้หมายี

ปลายีทางได้*อยี2างม�ประส!ทธิ!ภาพ็รศ.ด้ร. ไชยียีศ เร5องส$วัรรณ์

สร$ปควัามหมายีขีองนวั�ตกรรมการศ�กษา• ค5อ การน-าส!�งใหม2ๆ ซึ่��งอาจจะเป6นควัามค!ด้หร5อการกระท-า หร5อ

ส!�งประด้!ษฐ์�ขี�)นโด้ยีอาศ�ยีหล�กการ ทฤษฎี�ท��ได้*ผู้2านการทด้ลอง วั!จ�ยีจนเช5�อถุ5อได้* เขี*ามาใช*ในการศ�กษาเพ็5�อเพ็!�มพ็1นประส!ทธิ!ภาพ็

ขีองการเร�ยีนการสอนล�กษณ์ะเด้2นท��จ�ด้วั2าเป6นนวั�ตกรรมการศ�กษา1. จะต*องเป6นส!�งใหม2ท�)งหมด้ หร5อบางส2วันอาจใช*เป6นขีองเก2าท��ใช*ในอด้�ตแล*วัน-ามาปร�บปร$งใหม2ให*ด้�ยี!�งขี�)น2. ม�การ ศ�กษา ทด้ลอง โด้ยีอาศ�ยีหล�กการ ทฤษฎี� มาใช*อยี2างเป6นระบบ3. ม�การพ็!ส1จน�ด้*วัยีการทด้ลองหร5อวั!จ�ยี4. ยี�งไม2เป6นส2วันหน��งขีองระบบงานในป3จจ$บ�น หากวั2าส!�งใหม2น�)นได้*

ม�การเผู้ยีแพ็ร2 จนกลายีเป6นส!�งท��ยีอมร�บก�นโด้ยีท��วัไป แล*วัจะกลายีเป6นเทคโนโลยี�

ควัามเป6นมาและพ็�ฒนาการขีองเทคโนโลยี�การศ�กษา• รากฐ์านขีองเทคโนโลยี�การศ�กษาม�ประวั�ต!มายีาวันาน โด้ยี

เร!�มจากสม�ยีกร�ก เป6นผู้1*ท��เร!�มใช*วั�สด้$ในการสอน ประวั�ต!ศาสตร�และหน*าท��พ็ลเม5อง โด้ยีการแสด้งละคร ใช*

ด้นตร� โด้ยีเฉพ็าะอยี2างยี!�งการศ�กษาขีองชาวักร�กและโรม�น โบราณ์ ได้*ให*ควัามส-าค�ญก�บการศ�กษานอกสถุานท�� ส2วัน

การสอนศ!ลปะได้*ม�การน-าร1ปป3) น รวัมท�)งการแกะสล�กเขี*ามา ช2วัยีในการสอน ด้�งน�)น ในสม�ยีน�)นเห�นถุ�งควัามส-าค�ญขีอง

ท�ศนวั�สด้$ท��ช2วัยีในการเร�ยีนการสอน

ควัามเป6นมาและพ็�ฒนาการขีองเทคโนโลยี�การศ�กษา• กล$2มท��ม�ช5�อเส�ยีงกล$2มหน��งได้*แก2 กล$2มโซึ่ฟิ<สต� (Sophist) เป6นก

ล$2มคร1ผู้1*สอน ชาวักร�ก ได้*ออกท-าการสอนควัามร1*ต2างๆ ให* ก�บชน ร$2นเยีาวั� ได้*ร�บการยีอมร�บวั2าเป6นผู้1*ท��ม� ควัามฉลาด้

ปราด้เปร5�องในการอภ!ปรายีโต*แยี*ง ถุกป3ญหา จนได้*ร�บการ ขีนานนามวั2าเป6นน�กเทคโนโลยี�การศ�กษากล$2มแรก และ

กล$2มโซึ่ฟิ<สต�ท��ม�อ!ทธิ!พ็ลต2อการศ�กษา ได้*แก2 โสเครต!ส(Socretes) พ็ลาโต (Plato) อร!สโตเต!ล (Aristotle) ซึ่��งถุ5อได้*วั2าเป6น

ส2วันหน��งขีองการวัาง รากฐ์านขีองปร�ชญาตะวั�นตก

ควัามเป6นมาและพ็�ฒนาการขีองเทคโนโลยี�การศ�กษา

• บ!ด้าแห2งโสตท�ศนศ�กษาโจฮั�นน� อะมอส คอม!น!อ$ส (Johannes Amos comenius ค.ศ. 1592 - 1670) เป6นผู้1*ท��พ็ยีายีามใช*วั�ตถุ$ ส!�งขีองช2วัยีในการสอนอยี2างจร!งจ�ง

จนได้*ร�บเก�ยีรต!วั2าเป6นบ!ด้าแห2งโสตท�ศนศ�กษา ท2านผู้1*น�)เป6นพ็ระในน!กายีโปรแตส แตนท� ในต-าแหน2งส�งฆราชแห2งโมราเวั�ยี เยีอรม�น ท2านม�แนวัค!ด้ในเร5�องวั!ธิ�การ

สอนใหม2 โด้ยีได้*ยี-)าควัามส-าค�ญขีองส!�งขีอง ขีองจร!ง ในการสอน และได้*รวับรวัม หล�กการสอนจากประสบการณ์�ท��ท-าการสอนมาถุ�ง 40 ปF คอม!น!อ$สได้*แต2งหน�งส5อ

ส-าค�ญ ๆ ไวั*มากมายี ท��ส-าค�ญยี!�งค5อ หน�งส5อ Obis Sensualium Pictus หร5อโลกใน ร1ปภาพ็ ซึ่��งพ็!มพ็�คร�)งแรกในปF ค.ศ. 1685 เป6นหน�งส5อท��ใช*มากและม�อ!ทธิ!พ็ลมาก

ใช*ร1ปภาพ็เป6นห�วัใจขีองเร5�องม�ร1ปภาพ็ประกอบการเร�ยีนถุ�ง 150 ร1ป บทเร�ยีนบท หน��ง จะม�ร1ปภาพ็ประกอบร1ปหน��ง เร5�องต2าง ๆ ท��ม�ในหน�งส5อ เช2น พ็ระเจ*า สวัรรค�

อากาศโลก ต*นไม* เป6นต*น

ควัามเป6นมาและพ็�ฒนาการขีองการ ออกแบบการสอน

• ยี$คประวั�ต!ศาสตร� ช2วังต*นขีอง การออกแบบการสอน (Instructional Design) ค5อ ธิอร�นได้ค� (Edward L.Thornlike) ในปF 1898 ได้*ท-าการศ�กษาทด้ลองเก��ยีวัก�บการ

เร�ยีนร1* โด้ยีเร!�มแรกน�)น ท-าการทด้ลองก�บส�ตวั� ต2อมาทด้ลองก�บมน$ษยี� จากผู้ล การทด้ลองน�)น เขีาได้*พ็�ฒนาทฤษฎี�การเร�ยีนร1*อยี2างเป6นวั!ทยีาศาสตร� สร*างควัามร1* ขี�)นพ็5)นฐ์านท��วั2า อ!นทร�ยี�สร*างควัามส�มพ็�นธิ�เช5�อมโยีงระหวั2างส!�งเร*า (Stimulus) และ การตอบสนอง (Response) การกระท-าต2างๆ จะเก!ด้ขี�)นอยี2างต2อเน5�อง และจะม�

อ!ทธิ!พ็ลต2อการแสด้งพ็ฤต!กรรมน�)นซึ่-)าๆ ก�น ในทางตรงก�นขี*าม การกระท-าน�)นเป6น ผู้ลท��ท-าให*ไม2ประสบควัามส-าเร�จ การกระท-าซึ่-)าก�ม�ควัามถุ��น*อยีลง ผู้1*สอนต*องสร*าง

ควัามส�มพ็�นธิ�เช5�อมโยีงท��เหมาะสมอยี2างช�ด้เจน โด้ยีให*รางวั�ลส-าหร�บผู้1*เร�ยีน ธิอร�น ได้ค�ได้*สร*างผู้ลงานเก��ยีวัก�บการประเม!นผู้ลเช2นเด้�ยีวัก�น จนได้*ร�บการยีกยี2องเป6น

บ$คคลส-าค�ญในประวั�ต!ศาสตร�เก��ยีวัก�บสาขีาการออกแบบการสอนท��สามารถุตอบ สนองควัามแตกต2างระหวั2างบ$คคล โด้ยีเฉพ็าะอยี2างยี!�งการสอนแบบโปรแกรม


• ในปF 1920-1930 Franklin Bobbitt ได้*น-าแนวัค!ด้ขีองธิอร�นได้ท� ไปประยี$กต� ใช*ก�บ ป3ญหาทางด้*านการศ�กษา โด้ยีการสน�บสน$นเปAาหมายีเช!งปฏิ!บ�ต! และได้*แนะน-าวั2า

เปAาหมายีขีองโรงเร�ยีน ควัรมาจากพ็5)นฐ์านการวั!เคราะห�ท�กษะท��จ-าเป6นส-าหร�บการ ม�ช�วั!ต ท��ประสบควัามส-าเร�จ ส2วันน�)เป6นหล�กพ็5)นฐ์านส-าหร�บการวั!เคราะห� ภารก!จ

การเร�ยีนใน การออกแบบการสอน และสร*างควัามเช5�อมโยีงระหวั2างผู้ลการสอน ก�บการปฏิ!บ�ต!การสอน (Instructional Practices) ในช2วังต*นๆ ศตวัรรษท�� 19 ได้*

ปรากฏิผู้ลงานเก��ยีวัก�บการสอนรายีบ$คคล (Individualize Instruction) ซึ่��งFrederic Burk และผู้1*ร2วัมงานได้*พ็�ฒนาการสอนรายีบ$คคลให*เป6นพ็5)นฐ์านขีองงาน

ด้*านน�) ในระยีะต2อมา

Franklin Bobbitt Frederic Burk


• ปF 1930 Ralph W. Tyler แห2งมหาวั!ทยีาล�ยี โอไฮัโอ ได้*เน*นศ�กษาการใช*วั�ตถุ$ประสงค�ในการอธิ!บายีเก��ยีวัก�บส!�งท��ผู้1*เร�ยีนคาด้หวั�งเก��ยีวัก�บการ

เร�ยีน Tyler ได้*ปร�บปร$งกระบวันการในการเขี�ยีนจ$ด้ประสงค�การสอน ในท��ส$ด้เขีาสามารถุท��จะก-าหนด้วั�ตถุ$ประสงค�การสอนได้*อยี2างช�ด้เจน

ในร1ปขีองพ็ฤต!กรรมขีองผู้1*เร�ยีน (Student Behaviors) และการใช*วั�ตถุ$ประสงค�เฉพ็าะน�)เป6นผู้ลท��ท-าให*สามารถุท-าการประเม!นเพ็5�อปร�บปร$งได้*

Ralph W. Tyler


• ช2วังสงครามโลกคร�)งท�� 2 ม�การวั!จ�ยีด้*านการศ�กษาอยี2างมาก อ�นเน5�องมาจากสาเหต$ขีองควัามจ-าเป6นในการฝึCกอบรมบ$คลากรใน

กองท�พ็ ท-าให*สามารถุประยี$กต�การวั!จ�ยีทางการศ�กษาอยี2างเป6นระบบ ในระหวั2างสงครามโลกคร�)งท�� 2 ผู้ลขีองควัามพ็ยีายีามน�) จะปรากฏิ

ออกมาในร1ปขีองการใช*ส5�อการศ�กษา ในการฝึCกอบรมต2างๆ ขีองกองท�พ็

• ปF 1950 - 1960 เป6นช2วังท��ส-าค�ญขีองสาขีาวั!ชาการออกแบบการสอน(Instructional design) ในปF 1956 เบนจาม!น บล1ม (Benjamin Bloom) และ

เพ็5�อนร2วัมงานได้*ต�พ็!มพ็�ผู้ลงานการจ-าแนกจ$ด้ประสงค�การศ�กษา(Taxonomy of Educational Objectives ) เป6นล-าด้�บขี�)นท��ช�ด้เจน และเร!�มใช*อยี2างแพ็ร2หลายีโด้ยีท��วัไปในกล$2มสาขีาศ�กษาศาสตร�มาจนถุ�งป3จจ$บ�น


• ในขีณ์ะเด้�ยีวัก�น บ� เอฟิ สก!นเนอร� (B.F. Skinner) ได้*เสนอแนวัทฤษฎี� การวัางเง5�อนไขี (Operant conditioning) ซึ่��งม�รากฐ์านมาจากทฤษฎี�พ็ฤต!

กรรรมน!ยีม (Behaviorism) ท��เป6นแนวัค!ด้ส-าค�ญในการออกแบบการ สอน สก!นเนอร�ได้*น-าแนวัค!ด้ขีองธิอร�นได้ค� มาขียีายีเพ็!�มเต!มและเน*น

บทบาทขีองการเสร!มแรง (Reinforcement) ในการเช5�อมโยีงระหวั2างส!�ง เร*า (Stimulus) ก�บการตอบสนอง (Response) กล2าวัได้*วั2า ม�การร�กษา

สภาพ็การเร�ยีนร1*ได้*โด้ยี การควับค$มการให*แรงเสร!ม แนวัค!ด้เหล2าน�) เป6นท��มาขีองวั!ธิ�ระบบ (Systematic approach) การออกแบบ การพ็�ฒนา

การประเม!นและการปร�บปร$งแก*ไขี


• ในปF 1960 สาขีาวั!ชาน�)ได้*ก*าวัหน*าไปในหลายีด้*าน โด้ยีเฉพ็าะอยี2างยี!�ง โรเบ!ร�ต กาเยี2 (Robert Gange) และกล$2มทางพ็$ทธิ!ป3ญญา ซึ่��งช2วัยีให*การ

น-าแนวัค!ด้ทางพ็$ทธิ!ป3ญญา มาใช*ในการออกแบบการสอน และให* ควัามสนใจเพ็!�มขี�)นเก��ยีวัก�บควัามเขี*าใจ (Understanding) ท��เก!ด้ขี�)นใน

จ!ตใจ (Mind) หร5อในสมองขีองผู้1*เร�ยีน นอกจากน�) ค-าวั2า Instructional System เร!�มถุ1กน-ามาใช*ในการอธิ!บายีการออกแบบการสอนอยี2างเป6น

ระบบ เพ็ราะวั2าร�ฐ์บาลได้*ให*การสน�บสน$นเก��ยีวัก�บวั!จ�ยีและพ็�ฒนา สาขีาวั!ชาน�)ในช2วังเวัลาด้�งกล2าวั ซึ่��งท-าให*การออกแบบการสอนได้*ม�

การน-ามาใช*และท-าการศ�กษาก�นอยี2างกวั*างขีวัาง


• ในช2วังปลายีปF 1960 การออกแบบการสอนได้*ม�การยีอมร�บวั2าเป6นสาขีาวั!ชาหน��ง โด้ยีต�วัเอง และหล�งจากทศวัรรษ 1960 ได้*ม�การปร�บปร$งเปล��ยีนแปลงและขียีายี

ขีอบเขีตสาขีาวั!ชาให*กวั*างขีวัางยี!�งขี�)น โด้ยีการน-าทฤษฎี�การเร�ยีนร1*พ็$ทธิ!ป3ญญา น!ยีม (Cognitive Theories) ซึ่��งเขี*ามาม�อ!ทธิ!พ็ลมากขี�)น สาขีาวั!ชาการออกแบบการสอน

ได้*เป<ด้ท-าการสอนในระด้�บปร!ญญาโทและปร!ญญาเอก ร1ปแบบขีองการออกแบบ การสอนได้*ถุ1กพ็�ฒนาขี�)นและม�การทด้สอบโด้ยีใช*ทฤษฎี�ต2างๆ การออกแบบการ

สอนได้*แพ็ร2หลายีในกองท�พ็ ในการฝึCกอบรมด้*านธิ$รก!จและเร!�มแผู้2อ!ทธิ!พ็ลเขี*ามา ส12การสอนในโครงการ K12

• ในช2วังปF 1970 เป6นต*นมา ทฤษฎี�การเร�ยีนร1*ต2างๆ ขีองกล$2มพ็$ทธิ!ป3ญญาน!ยีม โด้ยี เฉพ็าะทฤษฎี�ประมวัลสารสนเทศ (Information Processing) ได้*เขี*ามาม�บทบาท และ

ในป3จจ$บ�นทฤษฎี�ร�งสรรคน!ยีม (Constructivism) ได้*ม�ผู้1*ศ�กษาวั!จ�ยีก�นอยี2างกวั*างขีวัาง แนวัค!ด้พ็5)นฐ์านขีองทฤษฎี�น�)ค5อ ผู้1*เร�ยีนต*องสร*างควัามร1*ขี�)นด้*วัยีตนเองในบร!บท

ขีองส�งคม อยี2างไรก�ตาม อาจกล2าวัได้*วั2า ผู้ลงานส2วันใหญ2ขีองน�กเทคโนโลยี�การ ศ�กษา (Instructional Technologists)

• ในป3จจ$บ�นม�การยีอมร�บแนวัค!ด้ขีองกล$2มพ็$ทธิ!ป3ญญาน!ยีม (Cognitivism) และร�ง สรรคน!ยีม (Constructivism) ซึ่��งปรากฏิผู้ลงานวั!จ�ยีโด้ยีส2วันมาก และเป6นส2วันหน��ง

ท��ส-าค�ญขีองการพ็�ฒนา ขีองสาขีาวั!ชา (Newby, Stepich, Lehman and Russell,2000)

ส5�อการเร�ยีนการสอนและการพ็�ฒนาขีองส5�อ• ส5�อการสอน (Instructional media) และการออกแบบการสอน (Instructional

design) ได้*ม�การพ็�ฒนามาด้*วัยีก�น ม�การแยีกต�วัเป6นอ!สระแต2ม�ส2วันมาบรรจบ ก�น แม*วั2าการใช*ขีองจร!ง (Real object) ภาพ็วัาด้ (Drawing) และส5�ออ5�นๆ น�บเป6น

ส2วันหน��งขีองการสอนและเป6นการน-ามาซึ่��งควัามเจร!ญก*าวัหน*าทางด้*าน ประวั�ต!ศาสตร�ขีองการใช*ส5�อการสอน เช2นเด้�ยีวัก�บการออกแบบการสอน เป6น

ส!�งท��ปรากฏิช�ด้เจนในศตวัรรษท�� 20• แม*วั2าก2อนท��จะเร!�มต*นศตวัรรษท�� 20 ได้*ม�ควัามสนใจอยี2างกวั*างขีวัางในส!�งท��เร�ยีกวั2า การ

สอนโด้ยีการใช*ภาพ็ (Visual instruction) หร5อจ�กษ$ศ�กษา (Visual education) หล�กการ ส-าค�ญท��ซึ่2อนอยี12ขี*างใต*ควัามเคล5�อนไหวัน�)ค5อ ร1ปภาพ็ ซึ่��งม�ควัามใกล*เค�ยีงก�บขีองจร!ง

มากกวั2าค-าพ็1ด้ ด้�งน�)นการจ�ด้การเร�ยีนการสอนในโรงเร�ยีน เน*นการให*ขี*อม1ลทางภาษา ค-า พ็1ด้และร1ปภาพ็ อาจท-าให*การเร�ยีนการสอนเร5�องราวัต2างๆ ท��ถุ2ายีทอด้ไปส12ผู้1*เร�ยีน ได้*ง2ายีขี�)น

“โด้ยีม�เคร5�องฉายีสไลด้� สเตอร!โอ การฉายีสไลด้�แบบ Magic lantern" ซึ่��งเป6นเคร5�องม5อท��ใช* แสด้งภาพ็ และได้*ร�บควัามน!ยีมน-ามาใช*ประกอบการบรรยีายีและสามารถุพ็บเห�นในโรงเร�ยีน

ท��วัไป ก2อนเร!�มศตวัรรษท�� 20 ในปF 1904 ร�ฐ์น!วัยีอร�ค ได้*จ�ด้องค�กรท��เร�ยีกวั2า Visual Instruction Department ท-าหน*าท��เก�บรวับรวัมและแจกจ2ายีสไลด้�ไปยี�งโรงเร�ยีนต2างๆ ในปF1920 หน2วัยีงานในล�กษณ์ะด้�งกล2าวั ได้*ม�การจ�ด้ต�)งขี�)นในมหาวั!ทยีาล�ยีต2างๆ เป6นจ-านวันมาก

และเป6นท��มาขีองยี$คเร!�มต*นท��ต2อมากลายีเป6น "Audiovisual and Media Science Department "

Magic lantern

ส5�อการเร�ยีนการสอนและการพ็�ฒนาขีองส5�อ• ฟิ<ล�ม (Film) ได้*เขี*ามาส12ช�)นเร�ยีนในช2วังต*นขีองศตวัรรษท�� 20 โด้ยี โท

ม�ส เอด้!ส�น (Thomas Edison) ท��ได้*พ็�ฒนาช$ด้ฟิ<ล�มทางวั!ทยีาศาสตร�และ ประวั�ต!ศาสตร� ส-าหร�บโรงเร�ยีน ได้*น-าฟิ<ล�มมาใช*เพ็5�อการแสด้งผู้ล

งานการสร*างละครและแคตตาลอกขีองฟิ<ล�มภาพ็ยีนตร�ทางการ ศ�กษา ม�การต�พ็!มพ็�ท��สหร�ฐ์อเมร!กาในปF 1910 จากน�)น น-าไปใช*ใน

โรงเร�ยีนขีองร�ฐ์บาล (Rochester, New York) และพ็�ฒนาอยี2างต2อเน5�องในฐ์านะส5�อการศ�กษามาตลอด้ศตวัรรษ

• เช2นเด้�ยีวัก�นได้*ม�ควัามพ็ยีายีามในการน-าส5�อทางด้*าน เส�ยีง (Audio) เขี*ามาเป6นส5�อ การเร�ยีนการสอน () ช2วังระหวั2างปF 1920-1930 ได้*ม�

การน-าวั!ทยี$เขี*ามาทด้ลองใช* และในปF 1929 โรงเร�ยีนทางอากาศ โอไฮัโอ โด้ยีควัามร2วัมม5อก�บมลร�ฐ์มหาวั!ทยีาล�ยีโอไฮัโอก�บสถุาน�วั!ทยี$

Cincinnati จนได้*ม�การจ�ด้ต�)งโมเด้ลท��คล*ายีคล�งก�บควัามร2วัมม5อด้�ง กล2าวัในสถุานท��อ5�นๆ เพ็5�อสาธิ!ตการใช*วั!ทยี$ในฐ์านะท��เป6นส5�อทางการ

ศ�กษาท��ม�ประส!ทธิ!ภาพ็

ส5�อการเร�ยีนการสอนและการพ็�ฒนาขีองส5�อ• ในช2วังระหวั2างสงครามโลกคร�)งท�� 2 ฟิ<ล�มภาพ็ยีนตร�

ทางการศ�กษา และส5�ออ5�นๆกลายีเป6นส2วันหน��งขีองการฝึCก อบรมท��ใช*ในสงคราม ในช2วังระหวั2างสงคราม ร�ฐ์บาล

สหร�ฐ์อเมร!กาได้*ผู้ล!ตฟิ<ล�มส-าหร�บการฝึCกอบรมมากกวั2า800 เร5�อง ม�การจ�ด้ซึ่5)อเคร5�องฉายีฟิ<ล�มสตร!ป จ-านวัน10,000 เคร5�อง และจ2ายีเง!นไป 100 ล*านด้อลล2าร� ส-าหร�บ

ฟิ<ล�มท��ใช*ในการฝึCกอบรม การใช*ส5�อจ-านวันมากเหล2าน�) ส2ง ผู้ลต2อสาขีาวั!ชาและเป6นการสน�บสน$นให*เก!ด้แนวัค!ด้ท��วั2า

ส5�อเป6นส!�งท��ม�ประโยีชน�อยี2างมหาศาลต2อการศ�กษาและการฝึCกอบรม

ส5�อการเร�ยีนการสอนและการพ็�ฒนาขีองส5�อ• ในปF 1950 เป6นช2วังยี$คการใช*โทรท�ศน�ท��ได้*ร�บการยีอมร�บวั2าเป6นส5�อ

ใหม2ขีองการศ�กษา ได้*จ�ด้ต�)งสถุาน�โทรท�ศน�ท��มหาวั!ทยีาล�ยีร�ฐ์ไอโอวัา• ในช2วังปF 1952 Federal Communications Commission ได้*จ�ด้ต�)งสถุาน�

โทรท�ศน� จ-านวัน 242 ช2อง และเร�ยีกวั2า สถุาน�โทรท�ศน�ทางการศ�กษา(Educational Television Station) เป6นผู้ลท��ช2วัยีท-าให*การใช*โทรท�ศน�เพ็5�อ

การศ�กษาขียีายีต�วัและแพ็ร2หลายี ในป3จจ$บ�น โทรท�ศน�ทางการศ�กษา จะอยี12ในร1ปขีอง National Geographic Special Public Broadcasting System's

(PBS) Program Newsmagazines และ Discovery Channel และอ5�นๆ ล�กษณ์ะ ท��พ็บในโรงเร�ยีน ได้*แก2 Channel One ซึ่��งจะเสนอขี2าวัต2างๆ แม*วั2า

โทรท�ศน�เพ็5�อการเร�ยีนการสอนจะไม2ได้*บรรล$ตามเปAาหมายีใน ห*องเร�ยีน แต2ก�ยี�งใช*ก�นอยี12ในการเร�ยีนการสอน วั�ด้�ท�ศน�ได้*ม�การ

พ็�ฒนาและม�อ!ทธิ!พ็ลต2อการเร�ยีนในโรงเร�ยีน อยี2างไรก�ตามวั�ด้�ท�ศน� ในโรงเร�ยีนป3จจ$บ�นอาจรวัมถุ�ง VCR หร5อการศ�กษาทางไกล

ส5�อการเร�ยีนการสอนและการพ็�ฒนาขีองส5�อ• ในช2วังระหวั2างปF 1950 และ 1960 สาขีาวั!ชาท��เก��ยีวัก�บส5�อ

การศ�กษา ได้*ม�การเปล��ยีนแปลงจากการเน*นส5�อทางด้*าน เคร5�องม5อ อ$ปกรณ์� (Hardware) มาส12บทบาทขีองส5�อใน การ

เร�ยีนร1* การศ�กษาอยี2างเป6นระบบถุ1กน-ามาใช*ในการสร*างวั!ธิ� การต2างๆ ท��จะท-าให*ค$ณ์ล�กษณ์ะ (Attribute) หร5อล�กษณ์ะ

(Features) ขีองส5�อต2างๆ ท��ม�ผู้ลต2อการเร�ยีนร1* (Learning) ทฤษฎี�ต2างๆ หร5อโมเด้ลการส5�อสาร (Model of

communication) ได้*ม�การพ็�ฒนาควับค12ไปก�บบทบาทขีองส5�อ โมเด้ลเหล2าน�)ช2วัยีท-าให*ผู้1*เช��ยีวัชาญด้*านโสตท�ศนศ�กษา

(Audio visual specialists) ได้*พ็!จารณ์าท$กๆ องค�ประกอบท��เก��ยีวัขี*องก�บกระบวันการส5�อสารเพ็!�มขี�)น

ส5�อการเร�ยีนการสอนและการพ็�ฒนาขีองส5�อ• ด้*วัยีเหต$ผู้ลด้�งกล2าวั การศ�กษาทางด้*านโสตท�ศนศ�กษา

(Audiovisual Education) จ�งขียีายีแนวัควัามค!ด้ท��กวั*างขีวัางเพ็!�ม ขี�)นกวั2าเด้!ม ม�ควัามม$2งเน*นเฉพ็าะด้*านส5�อ (Media) เท2าน�)น

ประกอบก�บการมาประสานร2วัมก�นก�บศาสตร�ทางโสต ท�ศนศ�กษา (Audiovisual Science) ทฤษฎี�การส5�อสาร

(Communication Theories) ทฤษฎี�การเร�ยีนร1* (Learning Theory) และการออกแบบการสอน (Instructional Design) ได้*เร!�มขี�)น

และเป6นการเร!�มต*นขีองเทคโนโลยี�ทางการสอน(Instructional Technology)

ส5�อการเร�ยีนการสอนและการพ็�ฒนาขีองส5�อ• จากผู้ลขีองการใช*ส5�อต2างๆ ท��เพ็!�มมากขี�)น ระหวั2างช2วังทศวัรรษท��

1970 และ 1980 สาขีาวั!ชาน�) ได้*ม�การเปล��ยีนแปลงและเต!บโตมาก ขี�)น ด้�งน�)นผู้1*เช��ยีวัชาญด้*านส5�อกลายีเป6นผู้1*ท��ม�ควัามส-าค�ญเพ็!�ม

มากขี�)นในช$มชนโรงเร�ยีน ส5�อท��ม�ร1ปแบบใหม2ๆ ได้*ร�บควัามสนใจ เพ็!�มมากขี�)น และควัามเคล5�อนไหวัต2างๆ น-ามาส12การเปล��ยีนแปลง

ศาสตร�ทางด้*านโสตท�ศนศ�กษา การศ�กษาทางด้*านส5�อ ซึ่��งเร!�ม ประมาณ์ปลายีสงครามโลกคร�)งท�� 2 ส5�อกลายีเป6นส!�งท��ถุ1กมองวั2า

ไม2สามารถุเป6นส2วันท��แยีกต�วัออกมาอยี2างโด้ด้เด้��ยีวัได้* แต2เป6น ส2วันหน��งขีองกระบวันการทางเทคโนโลยี�การศ�กษา ซึ่��งกวั*าง

ขีวัางกวั2าแนวัค!ด้เด้!ม เช2นเด้�ยีวัก�บการออกแบบการสอนท�� พ็�ฒนาไปเป6น ส2วันหน��งขีองการศ�กษาในสาขีาวั!ชา และศาสตร�

ทางด้*านส5�อได้*เต!บโตพ็ร*อมท�)งม�ควัามส�มพ็�นธิ�เช5�อมโยีงก�บการ ออกแบบการสอน (Instructional design) และการส5�อสาร (Communication)

พ็�ฒนาการขีองคอมพ็!วัเตอร�เพ็5�อการสอน(Instructional Computer Roots)

• คอมพ็!วัเตอร�ม�ควัามส�มพ็�นธิ�เช5�อมโยีงก�บนวั�ตกรรมการศ�กษา (Innovations) ในป3จจ$บ�นคอมพ็!วัเตอร�ยี$คแรกจะน-าอ!เลคทรอน!กส�ด้!จ!ตอลมาใช*ในการสร*าง

ประวั�ต!ศาสตร�ขีองการพ็�ฒนาคอมพ็!วัเตอร�อาจแบ2งเป6น 4 ช2วัง ค5อ• ในยี$คแรกขีองคอมพ็!วัเตอร�จะใช*เทคโนโลยี�หลอด้ส1ญญากาศ• ในยี$คต2อมาหล�งจากทศวัรรษ 1950 และในช2วังเร!�มต*นขีอง 1960 ในยี$คน�)จะใช*

เทคโนโลยี�ทรานซึ่!สเตอร� (Transistor) พ็บวั2าคอมพ็!วัเตอร�ในยี$คน�)จะม�ขีนาด้เล�กลง และควัามเร�วัเพ็!�มขี�)นและราคาลด้ลงและม�เสถุ�ยีรภาพ็เพ็!�มขี�)น

• ในยี$คท�� 3 จะม�ควัามเร�วัเพ็!�มขี�)นเพ็ราะน-าเทคโนโลยี� Solid State มาบ1รณ์าการก�บCircuit เร�ยีกวั2า Integrated - Circuit (ICs) และ Ics ซึ่��งการบ1รณ์าการเทคโนโลยี�ด้�ง

กล2าวัเขี*าด้*วัยีก�น เร�ยีกวั2า ช!ฟิ (Chip)

• ในยี$คท�� 4 เร!�มเขี*ามาในทศวัรรษ 1970 และใช* Very Large-scale integration (VLSI) ส!�งท��ม� การพ็�ฒนาท��ส-าค�ญท��ส$ด้ในยี$คน�)ค5อ ไมโครโปรเซึ่สเตอร� เป6นช!ฟิเด้��ยีวัท��ท-าจาก

ซึ่!ล!คอน ซึ่��งพ็�ฒนาโด้ยีวั!ศวักรขีองบร!ษ�ท Intel Corporation ซึ่��งน-าไปส12 Personal Computer ในปF 1977 ได้*ม�บร!ษ�ทคอมพ็!วัเตอร�ต2างๆท��ม�การผู้ล!ตได้*แก2บร!ษ�ทApple Commodore และ Tandy/ Radio Shack ก�เป6นส!�งท��ท-าให*เก!ด้การพ็�ฒนาเก��ยีวั

ก�บอ$ตสาหกรรมคอมพ็!วัเตอร�

พ็�ฒนาการขีองคอมพ็!วัเตอร�เพ็5�อการสอน• ได้*เร!�มม�การน-าเขี*ามาใช*น�บต�)งแต2ช2วังต*นขีอง1960 ก2อน

การมาขีอง Personal Computer ท��มหาวั!ทยีาล�ยี Stanford โด้ยี Patrick Suppes และผู้1*ร2วัมงานได้*จ�ด้ต�)งโครงการ

คอมพ็!วัเตอร�ช2วัยีสอน (Computer-Assisted Instruction) โด้ยี ร2วัมม5อก�บผู้1*เร�ยีนในระด้�บประถุมศ�กษา และก�บ Stanford

พ็�ฒนาคอมพ็!วัเตอร�ช2วัยีสอนแบบฝึCกปฏิ!บ�ต! (Drill and practice) และแบบการสอน (Tutorial) โด้ยีเร!�มต*นศ�กษาใน

วั!ชาคณ์!ตศาสตร�และวั!ชาในหล�กส1ตร โด้ยีใช*คอมพ็!วัเตอร� แบบเมนเฟิรม (Mainframe) ได้*ท-าการวั!จ�ยีและพ็�ฒนา

โปรแกรมอยี2างรอบคอบ ซึ่��งกลายีมาเป6นโมเด้ลส-าหร�บการพ็�ฒนาซึ่อร�ฟิแวัร�ส-าหร�บการเร�ยีนการสอน

พ็�ฒนาการขีองคอมพ็!วัเตอร�เพ็5�อการสอน• ต*นทศวัรรษ 1960 โครงการ PLATO ได้*เร!�มขี�)นท��มหาวั!ทยีาล�ยีอ!ล!นอยี

ซึ่��งเป6นท��ร1*จ�กก�นด้�ในด้*านคอมพ็!วัเตอร�ช2วัยีสอน PLATO (Programmed

Logic for Automatic Teaching Operation) ซึ่��งเป6นผู้ลท��ท-าให*เก!ด้การพ็�ฒนาโปร แกรมซึ่อร�ฟิแวัร�ท��ม�ค$ณ์ภาพ็ในสาขีาวั!ชาต2างๆ เป6นจ-านวันมาก

PLATO ม�บทบาทในการจ�ด้การเร�ยีนการสอนในมหาวั!ทยีาล�ยีอ!ล!นอยี และได้*ม�การน-าระบบน�)ไปใช*ท��มหาวั!ทยีาล�ยีอ5�นๆ บทเร�ยีนท��เป6นต*น

แบบในการพ็�ฒนาสามารถุปร�บมาใช*ก�บ Personal Computer ได้* และ โปรแกรมส-าเร�จร1ปท��ใช*ในการพ็�ฒนาบทเร�ยีน เร�ยีกวั2า TUTOR ซึ่��งยี�ง

คงม�การใช*ส-าหร�บระบบการฝึCกอบรม• ผู้ลกระทบท��เก!ด้ก�บโครงการคอมพ็!วัเตอร� ยี�งม�ขี*อจ-าก�ด้ เพ็ราะการผู้ล!ตช2วังเร!�มแรกยี�งคงต*องอาศ�ยีคอมพ็!วัเตอร�แบบเมนเฟิรมหร5อ

ม!น!คอมพ็!วัเตอร� ซึ่��งยี�งไม2สามารถุท��จะใช*ก�นได้*อยี2างกวั*างขีวัาง การปรากฏิต�วัขีอง Personal Computer ในปF 1970 เป6นส!�งท��ท-าให*เก!ด้

ควัามเปล��ยีนแปลง

พ็�ฒนาการขีองคอมพ็!วัเตอร�เพ็5�อการสอน• ในช2วังทศวัรรษท�� 1980 ได้*ม�การใช* Personal Computer ในโรงเร�ยีน

และได้*ขียีายีต�วัในด้*านการใช*อยี2างมาก จากขี*อม1ลขีอง Office of

Technology Assessment พ็บวั2า ม�การขียีายีต�วัจากร*อยีละ 18 เป6นร*อยีละ95 ในระยีะเร!�มแรกท��คอมพ็!วัเตอร�ส2วันบ$คคลถุ1กน-าเขี*ามาส12

โรงเร�ยีน ขีณ์ะน�)น เคร5�องม5อท��ใช*ในการผู้ล!ตและซึ่อร�ฟิแวัร�ยี�งม� จ-าก�ด้ จ�งเป6นผู้ลให*การใช*คอมพ็!วัเตอร�ในช2วังน�)จะเน*นเก��ยีวัก�บ

โปรแกรมและการเร�ยีนร1*เก��ยีวัก�บคอมพ็!วัเตอร� และแนวัค!ด้ เก��ยีวัก�บการเร�ยีนร1*ภาษาคอมพ็!วัเตอร� (Computer Literacy) ได้*ถุ1ก

ผู้ล�กด้�นเขี*ามา และโปรแกรมการเร�ยีนคอมพ็!วัเตอร�ถุ1กบ1รณ์าการเขี*าไปในหล�กส1ตรม$2งเน*นเก��ยีวัก�บการพ็�ฒนาควัามร1*ด้*าน

คอมพ็!วัเตอร� ท�กษะการเขี�ยีนโปรแกรม และได้*ม�การท-านายี จากน�กการศ�กษาวั2า สาขีาวั!ชาคอมพ็!วัเตอร�และการเขี�ยีน

โปรแกรมจะได้*ร�บการจ�ด้ให*เร�ยีนควับค12ไป เช2นเด้�ยีวัก�บ ด้*าน การอ2าน การเขี�ยีนหร5อการเร�ยีนเลขีคณ์!ตในโรงเร�ยีน

พ็�ฒนาการขีองคอมพ็!วัเตอร�เพ็5�อการสอน• จากการท��ม�การใช*คอมพ็!วัเตอร�ส2วันบ$คคลก�นอยี2างกวั*างขีวัาง

และสมรรถุนะขีองคอมพ็!วัเตอร�ท��เพ็!�มส1งขี�)น การเพ็!�มปร!มาณ์ ขีองซึ่อร�ฟิแวัร�และการจ�ด้หาได้*ง2ายีน�)น โปรแกรม คอมพ็!วัเตอร�

ช2วัยีสอนในรายีวั!ชาต2างๆ ม�มากมายี ซึ่อร�ฟิแวัร�ท��ม�ค$ณ์ภาพ็เป6นประเด้�นท��ม�ควัามส-าค�ญเก��ยีวัก�บการใช*คอมพ็!วัเตอร�ส2วัน

บ$คคล เช2น เวั!ร�ด้โปรเซึ่สเซึ่อร� อ!เล�กทรอน!กส� สเปรตช�ท และ การจ�ด้การฐ์านขี*อม1ลท��ได้*ร�บการพ็�ฒนา สามารถุน-ามาใช*และได้*

ร�บควัามสนใจเพ็!�มมากขี�)น ในการใช*อยี2างม�ประส!ทธิ!ภาพ็และใน ช2วังปลายีทศวัรรษ 1980 ผู้1*เช��ยีวัชาญทางด้*านคอมพ็!วัเตอร�การ

เร�ยีนการสอนได้*ล*มเล!กแนวัควัามค!ด้เก��ยีวัก�บการเร�ยีนร1*ภาษาคอมพ็!วัเตอร�และแยีกมาจ�ด้ต�)งเป6นสาขีาทางการศ�กษาใหม2โด้ยี

น-าแนวัค!ด้การบ1รณ์าการลงในหล�กส1ตร รวัมถุ�งการใช*คอมพ็!วัเตอร�และอ$ปกรณ์�คอมพ็!วัเตอร�ในบร!บทขีองเน5)อหาวั!ชา

พ็�ฒนาการขีองคอมพ็!วัเตอร�เพ็5�อการสอน• ด้�งน�)นควัามสนใจจ�งม$2งไปท��การใช*คอมพ็!วัเตอร�ท��ม�การบ1รณ์าการการใช*

คอมพ็!วัเตอร�เขี*าไปส12เน5)อหาในสาขีาวั!ชาเฉพ็าะ ด้�งน�)นการใช* Word Processing ในการสอนการเขี�ยีน หร5อการใช*ภาษาโลโก* เป6นส2วันหน��ง

ขีองการศ�กษาคณ์!ตศาสตร�ในระด้�บประถุมศ�กษา เป6นต*น• จากเทคน!คด้�งกล2าวัช2วังหล�งขีองทศวัรรษท��1970-1990 คอมพ็!วัเตอร�

ส2วันบ$คคลได้*เปล��ยีนแปลงจากควัามแปลกใหม2ท��สามารถุใช*ก�บ โปรแกรมง2ายีๆ มาส12ควัามสามารถุท��ใช*ได้*อยี2างอเนกประสงค� ม�

ประส!ทธิ!ภาพ็และเป6นเคร5�องม5อทางการศ�กษา คอมพ็!วัเตอร�เพ็5�อการสอน เป6นสาขีาวั!ชาท��เปล��ยีนแปลงมาพ็ร*อมก�บคอมพ็!วัเตอร�ส2วันบ$คคล ม�การ

เปล��ยีนแปลงจากการเน*นการใช*คอมพ็!วัเตอร�ในแนวัท��ยี�งแคบ ได้*แก2 คอมพ็!วัเตอร�และโปรแกรมมาส12แนวัค!ด้ท��กวั*างขีวัาง ค5อ เป6นเคร5�องม5อท��

บ1รณ์าการเขี*าไปก�บกระบวันการสอน เช2นเด้�ยีวัก�บการออกแบบการสอน(Instructional Design) ศาสตร�ทางด้*านส5�อ (Media Science) และ

คอมพ็!วัเตอร�การเร�ยีนการสอน (Instructional Computing) ก�ได้*ร�บการยีอมร�บในฐ์านะท��เป6นสาขีาวั!ชาขีองตนเอง

ขีอบขี2ายีขีองเทคโนโลยี�การศ�กษาและเทคโนโลยี�การสอน

• Barbara และ Rita (1994) “ได้*ให*ควัามหมายีขีองค-าวั2า เทคโนโลยี�การ” สอน (Instructional Technology) หมายีถุ�งทฤษฎี�และการปฏิ!บ�ต!ใน

ขีอบขี2ายีท��เก��ยีวัขี*องก�บการออกแบบ การพ็�ฒนา การใช* การจ�ด้การและประเม!นผู้ลขีองกระบวันการและแหล2งการเร�ยีนส-าหร�บการเร�ยีน ร1* ด้�งจะเห�นควัามส�มพ็�นธิ�ขีองขีอบขี2ายีท�)ง 5 ได้*แก2การออกแบบ

(Design) การพ็�ฒนา (Development) การใช* (Utilization) การจ�ด้การ(Management) และการประเม!น (Evaluation)

ขีอบขี2ายีพ็5)นฐ์านขีองสาขีาวั!ชาเทคโนโลยี�การสอน

• หล�กการเทคโนโลยี�การศ�กษา• เป6น น�กออกเเบบเเละจ�ด้การเร�ยีนร1*อยี2างม�ประส!ทธิ!ภาพ็ ระหวั2างคนส12คน

โด้ยีใช*วั!ธิ�ระบบ ออกเเบบการเร�ยีนการสอนเเละสภาพ็เเวัด้ล*อมทางการ เร�ยีน เป6นภารก!จส1งส$ด้ขีองน�กเทคโนโลยี�การศ�กษา

• การออกแบบ การพ็�ฒนา การใช* การจ�ด้การและการประเม!น ส2วันประกอบ ท�)ง 5 น�) เป6นขีอบขี2ายีขีองพ็5)นฐ์านควัามร1*และองค�ประกอบท��ส-าค�ญ

1. การออกแบบ (Design) ออกเเบบท�)งส5�อการสอน ร1ปเเบบการเร�ยีน2. การพ็�ฒนา (Development) พ็�ฒนาระบบการเร�ยีนร1*ให*เป6นไปอยี2างม�ประส!ทธิ!ภาพ็3. การใช* (Utilization) ใช*งานระบบ วั�สด้$ อ$ปกรณ์� อยี2างม�ประส!ทธิ!ภาพ็ เเละถุ2ายีทอด้ส12คนท��วัไปได้*4. การจ�ด้การ (Management) ม�การจ�ด้การก�บระบบการเร�ยีนการสอน ระบบงานได้*อยี2างม�ประส!ธิ!ภาพ็5. การประเม!น (Evaluation) สามรถุประเม!นผู้ลงาน ขีอบขี2ายีงานได้*อยี2างด้� เเละน-าไปเเก*ไขีปร�บปร$งใหม2ได้*

ขีอบขี2ายีขีองกระบวันการและแหล2งการเร�ยีน ร1*

• กระบวันการ ในท��น�) หมายีถุ�งล-าด้�บขีองการปฏิ!บ�ต!การหร5อ ก!จกรรมท��ม�ผู้ลโด้ยีตรงต2อเทคโนโลยี�การสอน ประกอบด้*วัยี การ

ออกแบบและกระบวันการส2งขี*อม1ลขี2าวัสาร ควัามร1* กระบวันการ หมายีถุ�ง ล-าด้�บท��เก��ยีวัขี*องก�บขี*อม1ลปAอนเขี*า การกระท-าและ

ผู้ลล�พ็ธิ� ซึ่��งการวั!จ�ยี ในป3จจ$บ�น จะม$2งเน*นยี$ทธิวั!ธิ�การสอนและ ควัามส�มพ็�นธิ�ขีองร1ปแบบการเร�ยีนร1*และส5�อ ยี$ทธิวั!ธิ�การสอน

(Instruction strategies) เป6นวั!ธิ�การส-าหร�บการเล5อกและจ�ด้ล-าด้�บ ก!จกรรม ต�วัอยี2างขีองกระบวันการเป6นระบบการส2ง เช2น การ

ประช$มทางไกล (Teleconferencing) ร1ปแบบการสอน เช2น การศ�กษา อ!สระ ร1ปแบบการสอน (Model of teaching) ได้*แก2 การสอนแบบ อ$ปน�ยี (Inductive) และร1ปแบบส-าหร�บการพ็�ฒนาการสอน ได้*แก2

การออกแบบระบบการสอน (Instructional system design) กระบวันการ (Process) ส2วันใหญ2จะเป6นล-าด้�บขี�)นตอนแต2ไม2เสมอ

ไป

ขีอบขี2ายีขีองกระบวันการและแหล2งการเร�ยีน ร1*

• แหล2งการเร�ยีน (Resources) แหล2งการเร�ยีนร1*เป6นแหล2งท�� สน�บสน$นการเร�ยีนร1* ขีองผู้1*เร�ยีน รวัมถุ�งสน�บสน$นระบบ

และวั�สด้$การสอนตลอด้จนส!�งแวัด้ล*อม สาขีาวั!ชา เทคโนโลยี�การศ�กษา หร5อวั!ชาเทคโนโลยี�การสอน ได้*

พ็�ฒนาและเจร!ญก*าวัหน*ามาจากควัามสนใจเก��ยีวัก�บการใช* ส5�อการสอนและกระบวันการส5�อสาร แต2แหล2งการเร�ยีนร1*จะ

ไม2ใช2เพ็�ยีงเคร5�องม5อ อ$ปกรณ์� และวั�สด้$ท��ใช*ในกระบวันการ เร�ยีนร1* แต2ยี�งรวัมถุ�งบ$คคล งบประมาณ์และส!�งอ-านวัยี

ควัามสะด้วัก ตลอด้จนส!�งท��ช2วัยีให*เก!ด้การเร�ยีนร1*เป6นรายีบ$คคลได้*

การเร�ยีนร1* (Learning)

• วั�ตถุ$ประสงค�ขีองเทคโนโลยี�การสอนเป6นส!�งท��ม�อ!ทธิ!พ็ล และส2งผู้ลต2อการเร�ยีนร1* โด้ยีเพ็!�มประส!ทธิ!ภาพ็และ

ประส!ทธิ!ผู้ลการเร�ยีนร1* ท-าให*เก!ด้ควัามกระจ2างช�ด้ในการ เร�ยีนร1*เป6นวั�ตถุ$ประสงค�ขีองการสอน ซึ่��งหมายีถุ�งการ

เร�ยีนร1*น��นเอง การเร�ยีนร1*เป6นส!�งท��ม�หล�กฐ์าน เช!งประจ�กษ� เก��ยีวัก�บการเปล��ยีนแปลงควัามร1* ท�กษะและเจตคต! ท��เป6น

“ ” เกณ์ฑิ�ในการสอนหร5อ ในน!ยีามท��วั2า การเร�ยีนร1* หมายีถุ�งการเปล��ยีนแปลงอยี2างถุาวัรในด้*านควัามร1*ขีองบ$คคล

หร5อพ็ฤต!กรรม รวัมถุ�งประสบการณ์�ต2างๆ

การเร�ยีนร1* (Learning)

• โด้ยีสร$ป เม5�อเปร�ยีบควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�การสอนหร5อการศ�กษา จะพ็บวั2า ม� หลายีแนวัค!ด้หล�กท��ปรากฏิขี�)นมา แม*วั2าจะม�บร!บทและควัามหมายีท��เปล��ยีนแปลง

ไป ค-าท��ม�กจะพ็บบ2อยีค5อ ระบบ (Systematic) แหล2งการเร�ยีน (Resource) และ กระบวันการ (Process) “ ” และค-าท��แสด้งถุ�งควัามหมายี เทคโนโลยี�การสอน ในปF

1994 ได้*แก2 การออกแบบ การพ็�ฒนา การใช* การการจ�ด้การและการประเม!นผู้ล “ ” ในทางตรงขี*าม ค-าท��ใช*เด้!มน�) ได้*แก2 การควับค$ม ส!�งอ-านวัยีควัามสะด้วัก ล-าด้�บ

ขี�)น คน เคร5�องจ�กร เคร5�องม5อ ในแต2ละควัามหมายี ได้*ก-าหนด้วั�ตถุ$ประสงค�ท�� เก��ยีวัขี*องก�บเปAาหมายีท��ต�)งไวั*ในการเร�ยีนร1*และการแก*ป3ญหา ซึ่��งจะเห�น ได้*วั2า ควัาม

หมายีท��ปรากฏิมาใหม2ในปF 1994 ม�ควัามใกล*เค�ยีงก�บควัามหมายีในปF 1963 และปF1971 มากกวั2าปF 1977 ควัามหมายีขีองเทคโนโลยี�การศ�กษาในปF1973 อ�ล� (Ely) ได้*

อภ!ปรายีวั2า เป6นการประสานร2วัมก�นขีอง 3 ขีอบขี2ายีหล�ก ได้*แก2 วั!ธิ�ระบบ (A systematic approach) วั!ธิ�การ (Means) และสาขีาวั!ชาท��ตรงตามเปAาหมายี

• แต2ควัามหมายีในปF 1994 “ ” ได้*อธิ!บายีถุ�งค-าวั2า วั!ธิ�การ (Means) ซึ่��งหมายีถุ�ง กระบวันการและแหล2งการเร�ยีนร1* (Process and resources) เป6นขีอบขี2ายีขีองการ

ออกแบบ การพ็�ฒนา การใช* การจ�ด้การและการประเม!น• ซึ่��งส!�งเหล2าน�)สะท*อนให*เห�นวั2า ควัามก*าวัหน*าหร5อท!ศทาง แนวัโน*มขีองเทคโนโลยี�

การสอนท��เคล5�อนไหวัในสาขีาน�) ได้*ม$2งไปส12ทฤษฏิ�และการปฏิ!บ�ต!อยี2างแท*จร!ง