Ғасырдың дара перзенті

ҒАСЫРДЫҢ ДАРА ПЕРЗЕНТІ Қоғам қайраткері, ғалым Д. А. Қонаевтың

туғанына 105 жыл

«Рухы биік адамның жаны да –

таза, ділі де – таза» Қонаев Д. А.

Жұманов, Ж. Қонаевтың Алакөлге соңғы сапары[Мәтін]: Естеліктер, күнделіктер, толғамдар. – Алматы: Баянжүрек, 2011. –222 б.

Жеңіс Жұманов бұл кітабында халқымыздың аяулы тұлғасы, аса ірі мемлекет және қоғам қайраткері Д.Қонаевпен өзінің қалай танысқанын мысалға келтіре отырып, айтулы азаматымыздың арғы ата-бабаларының кім болғанына, Димекеңнің балалық және жастық шағына жан-жақты шолу жасайды. Сонымен бірге Димаш Ахметұлының алғаш еңбекке араласқан кезде бастан өткергендерін, ел басқарған тұстағы кемел де дара келбетін, КСРО-ның әр кезеңдегі бірінші басшыларымен, шетелдік қайраткерлермен қоян-қолтық араласа қызмет атқарған кездегі көңілге түйгендерін, орнынан алынғанда көрген қиыншылықтарын, жалпы алғанда Қонаев өміріне қатысты барлық деректерді орны-орнымен пайдалана отырып, оқырманға түсінікті тілде қызықты баяндайды. Димекеңнің көзімен Қазақстанның алғашқы басшыларына сипаттама беріледі.

«Жүректегі мұзды сөз

жібітеді»Қонаев Д. А.

Қонаев, Д. А. Таңдамалы сөздер мен мақалалар [Мәтін]. – Алматы: Қазақстан, 1978.- 539 б. КПСС Орталық Комитеті Саяси Бюросының мүшесі, Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші секретары Д.А. Қонаевтың кітабына оның 1965-1978 жылдар аралығындағы кезеңде елімізде және шетелдерде сөйлеген сөздері, мақалалары мен баяндамалары енген. Оларда Совет Одағы Коммунистік партиясының кемелденген социализм жағдайындағы ішкі және халықаралық саясатының актуальды проблемалары баяндалып, республика Компартиясының КПСС саясатын бұлжытпай жүзеге асыру жөніндегі жан-жақсы жұмысы ашып көрсетілген.Кітапты партия, совет және шаруашылық активі, КПСС-тің даңқты тарихы мен практикалық қызметін оқып-үйренуші оқырмандардың қалың топтары зор ынта қойып оқиды.

«Таза алтынды тазартпас

болар» Қонаев Д. М. және т. б. Әлемнің Әуезові [Мәтін] / Д. А. Қонаев, Т. Қожакеев, Қ. Сейданов. – Алматы: Санат, 1997. – 144 б. Шығыста: «Ақылдан ақыл қуат алар» деген даналық сөз бар. Димаш Ахметұлы Қонаев ұлы суреткер Мұхаңның шығармашылығынан рухани қуат алып қана қоймай, ол кісіні өзінің туған ағасындай ардақтап, қашанда қадір тұтып келген еді. Сол бір қайталанбас кездесулерден алған әсер, түйген ойларын кейінгі ұрпаққа жеткізіп отырмыз. Бұл жинаққа Мұхаңнан дәріс алған шәкірт, бұл күндері үлкен жүректі ұстаз, белгілі ғалым, жазушы Темірбек Қожакеевтің естелігі мен ұлы ұстазының сатира саласындағы өшпес қолтаңбасы туралы зерттеуі, сондай- ақ ғалым-жазушы Қалдыбек Сейдановтың Орта Азия әдебиетіндегі Әуезовтің орнын, ықпалын талдап, таратып беретін еңбегі еді.

Қонаев Д. А.

«Биік мансапты жігіттің жігіті көтереді. Баққа да бап керек,

тәубе керек» Қалдыбай, М. Мың жыл аңсайды: Д. А. Қонаев тұлғасын сомдаған деректі роман. – Алматы: Самара-Принт, 2012. – 478 б. Әрбір ұлттың рухани-моральдық көсемі болады. Дәл сондай рухани-моральдық көсем елу жылға жуық қазақ елін басқарған, оның ішінде жиырма бес жылдай КОКП Саяси бюросының құрамында болып, дүниежүзілік ұлы державаның бірі – Кеңестер Одағына басшылықты тең атқарысып, халқына өлшеусіз қызмет еткен, қазақ атын жаһанға жайған, бүкіл түркі әлемінен биліктің шырқау шыңына шыққан Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев. Белгілі жазушы Мамытбек Қалдыбайдың оқырман назарына ұсынып отырған бұл «Мың жыл аңсайды» деректі романында Дінмұхамед Ахметұлының танымы мен тағылымы мол өскен ортасы, азаматтық, күрескерлік тұлғасы нақты деректер негізінде шынайы сомдалған. Бас қаһарманның қайталанбас күрделі тағдыры жасампаз өнегеге толы. Шығарма тілі көркем, шұрайлы.


«Бүйрегім бұрып, бұра тартсам –өзге түгілі, өз қадіріме жеттім дегенім –

бекер» Қонаев Д. А.

Қонаев, Д. А. Ақиқаттан аттауға болмайды: естелік-эссе [Мәтін] / ауд. С. Әбдірайымұлы. – Алматы: Санат, 1994. – 508 б.

Халқымыздың аяулы перзенті, аса ірі мемлекет қайраткері, үш мәрте Социалистік Еңбек Ері Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев 1992 жылы шыққан «Өтті дәурен осылай» деп аталатын естелік –эссесін көзі тірісінде түгелдей қайта қарап, оқырман талап –тілегіне сай толықтырулар жасай келіп, кітаптың атын «Ақиқаттан аттауға болмайды» деп өзгертіп еді. Мұнда өз өмірінің беймәлім беттерін ғана емес, өз заманының ірі тұлғалары Сталиннің, Маленковтың, Булганиннің, Хрущевтің, Косыгиннің, Брежневтің, Андроповтың, тіпті Горбачевтің көпшілікке жұмбақ сырларын ашып, Қазақстанның елу жылдық экономикалық, мәдени және әлеуметтік тыныс –тіршігін жан –жақты әңгімелеп береді. Оның игі жақсылары туралы да шет қалмайды. Кезінде жылы жауып қойылған Теміртау оқиғасын, Семей полигонын, Арал мәселесін, Желтоқсан зардаптарын, сондай –ақ тілге, ділге қатысты көкейтесті сұрақтардың жауабын алға тартады. Ұлттық сана, әдет –ғұрып, салт –дәстүр туралы ой –толғамдарын ортаға салады. Кешегі Кеңес өкіметінің күйреу себептерін талдап, казіргі экономикалық дағдарыстан шығу жолдарына барлау жасайды.

«Биік мансапты жігіттің жігіті көтереді.

Баққа да бап керек, тәубе керек»

«… Аса көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Дінмұхамед

Ахметұлы Қонаевтың да тарихтың төрінен орын алары дау

тудырмайды. Кемшіліксіз адам жоқ. Жұмыс басты пенде болған

соң әр түрлі нәрсе болады. Димекең – өз заманының перзенті

болған ірі тұлға. Ол кісінің артықшылығында, кемшілігін де

біз сол заманынан бөле-жара қарауға қақымыз жоқ. Қонаев

есімі Қазақстан халқымен бірге жасары анық, ақиқат. Ол кісі –

бәрімізге ұстаз болған ұлы адам».

Нұрсұлтан Назарбаев.2-7 қыркүйек, 1994 жыл.

«Егемен Қазақстан».


"Кунаев воплотил в себе лучшие черты нашего народа"

Кунаев, Д. А. О моем времени [Текст]. - Алма-Ата: Дәуір, 1992.- 306 с.

Книга воспоминаний известного политического и государственного деятеля Казахстана Д.А. Кунаева состоит из трех частей. В первой автор рассказывает о своем детстве и семье, годах учебы и начале трудовой деятельности, вторая часть посвящена жизни республики в разные годы. Д.А. Кунаев вспоминает многих политических и государственных деятелей, с которыми ему довелось работать, - Н.С. Хрущева, А.Н. Косыгина, Л.И. Брежнева, М.С. Горбачева. В третьей части освещаются вопросы сегодняшнего дня.


«Я прожил долгую жизнь, в ней было много хорошего, было и плохое. Но

это моя жизнь»

Кунаев, Д. От Сталина до Горбачева [Текст] : В аспекте истории Казахстана. - Алма-Ата: Санат, 1994.- 349 с.

Новая книга воспоминаний известного политического и государственного деятеля Казахстана академика Д.А. Кунаева (1912-1993) повествует об исключительно богатой его жизни, охватившей события нескольких исторических эпох. В первой части автор рассказывает о своем детстве и семье, годах учебы и начале трудовой деятельности. Вторая часть посвящена жизни республики в разные годы. Автор вспоминает политических и государственных деятелей, с которыми ему довелось работать,- Хрущева, Косыгина, Брежнева, Горбачева. В третьей части освящаются проблемы сегодняшнего дня.


«...Давно пора кончать с радужной эйфорией насчет того, что Запад или Восток нам помогут, и во всем полагаться сначала на собственные -

а они у нас есть, и немалые»

Кунаев, Д.А. Советский Казахстан [Текст]: 60 лет Казахской ССР.- Алма-Ата: Казахстан, 1980.- 240 с. В книге члена Политбюро ЦК КПСС, первого секретаря ЦК Компартии Казахстана товарища Д.А. Кунаева рассказывается о месте и роли Советского Казахстана в содружестве братских республик. Автор раскрывает героический путь казахского народа, всех трудящихся республики, пройденный под руководством ленинской Коммунистической партии. Яркие факты, красноречивые цифры, живые примеры свидетельствует о том, что Советской Казахстан вступил в свой качественно новый период развития, вехи которого четко определены решениями исторического XXVI съезда КПСС.


«Каждому человеку важно знать о результатах его труда. Это отражение

собственного «я»»

Абдраимулы, С. Личность. Воспоминания о Д. А. Кунаеве/ Серик Абдраимулы, Анатолий Иванович Горянов.- Алматы: Санат, 2007.- 365, [3] с.; ил.

Книга посвящена памяти Д.А. Кунаева. Человека, с именем которого связаны светлые страницы истории Казахстана. О нем с теплотой пишут не только его бывшие соратники – видные партийные и советские деятели, но и простые люди, все те, кому жизнь подарила встречи и общение с такой незаурядной личностью, как Димаш Ахмедович. Издание адресовано широкому кругу читателей.


«Я всегда преданно служил своему народу и буду служить ему до

последнего дня»

Академия Наук Казахской ССР. Материалы к биобиблиографии ученых Казахстана. «НАУКА»

Казахской ССР. – Алма-Ата, 1978

Материал в указателе расположен в хронологическом порядке, а в пределах каждого года – по алфавиту: сначала идут работы, опубликованные на казахском языке, затем на русском и далее – на других языках. Ввиду того, что доклады и выступления Д.А. Кунаева печатались во многих изданиях страны и республики, в указателе приводятся материалы только из центральных и республиканских журналов и газет. Многочисленные доклады, речи и выступления, не опубликованные в печати, не включены в указатель.


«Өзі өлсе де, ісі өлмеген кемеңгер – Димекең!» - деп сыр шертеді өлеңдер.

Кішіпейіл қанша ұлық болса да, Кісілігін өнеге еткен өрендер!

Қазақ тілі мен әдебитеті. – 2012. – № 1

Education

Ғасырдың дара перзенті