Upload
meri-mantatzi
View
33
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Υδρολογήματα
Πρόγραμμα Πολιτιστικών θεμάτων
Νηπιαγωγείο Ν Καλλίστης
Σχ Έτος 2014-2015
Στόχοι
bull Να γνωρίσουν τη σημασία του νερού για την ανάπτυξη των πολιτισμών και των πολιτιστικών τους στοιχείων
bull Να γνωρίσουν στοιχεία της μυθολογίας και της λαϊκής μας παράδοσης
bull Να αντιληφθούν τη σημασία του νερού στην καθημερινή μας ζωή
bull
Νερό και θρησκεία
Στις περισσότερες θρησκείες το νερό αποτελεί το σύμβολο της ζωής της καθαρότητας της ψυχικής υγείας Συμβολίζει την κάθαρση και την αναγέννηση της ψυχής
Στο Χριστιανισμό
bull Οι πιστοί βαπτίζονται για να αποκτήσουν την ευλογία του Αγίου Πνεύματος και δέχονται τον αγιασμό microε ευλάβεια για να είναι γεροί και δυνατοί
bull Στη γιορτή των Φώτων το νερό παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην τελετή αγιασμού των υδάτων που γίνεται σε όλους τους ναούς Οι πιστοί βουτούν να πιάσουν το σταυρό Όποιος τον πιάσει θεωρείται ότι είναι τυχερός και θα είναι υγιής για την υπόλοιπη χρονιά
Κάθε αρχή του σχολικού έτους ο παπάς ραντίζει τα παιδιά με αγιασμένο νερό για να έχουν καλή πρόοδο
Στον Ισλαμισμό
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Στόχοι
bull Να γνωρίσουν τη σημασία του νερού για την ανάπτυξη των πολιτισμών και των πολιτιστικών τους στοιχείων
bull Να γνωρίσουν στοιχεία της μυθολογίας και της λαϊκής μας παράδοσης
bull Να αντιληφθούν τη σημασία του νερού στην καθημερινή μας ζωή
bull
Νερό και θρησκεία
Στις περισσότερες θρησκείες το νερό αποτελεί το σύμβολο της ζωής της καθαρότητας της ψυχικής υγείας Συμβολίζει την κάθαρση και την αναγέννηση της ψυχής
Στο Χριστιανισμό
bull Οι πιστοί βαπτίζονται για να αποκτήσουν την ευλογία του Αγίου Πνεύματος και δέχονται τον αγιασμό microε ευλάβεια για να είναι γεροί και δυνατοί
bull Στη γιορτή των Φώτων το νερό παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην τελετή αγιασμού των υδάτων που γίνεται σε όλους τους ναούς Οι πιστοί βουτούν να πιάσουν το σταυρό Όποιος τον πιάσει θεωρείται ότι είναι τυχερός και θα είναι υγιής για την υπόλοιπη χρονιά
Κάθε αρχή του σχολικού έτους ο παπάς ραντίζει τα παιδιά με αγιασμένο νερό για να έχουν καλή πρόοδο
Στον Ισλαμισμό
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Νερό και θρησκεία
Στις περισσότερες θρησκείες το νερό αποτελεί το σύμβολο της ζωής της καθαρότητας της ψυχικής υγείας Συμβολίζει την κάθαρση και την αναγέννηση της ψυχής
Στο Χριστιανισμό
bull Οι πιστοί βαπτίζονται για να αποκτήσουν την ευλογία του Αγίου Πνεύματος και δέχονται τον αγιασμό microε ευλάβεια για να είναι γεροί και δυνατοί
bull Στη γιορτή των Φώτων το νερό παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην τελετή αγιασμού των υδάτων που γίνεται σε όλους τους ναούς Οι πιστοί βουτούν να πιάσουν το σταυρό Όποιος τον πιάσει θεωρείται ότι είναι τυχερός και θα είναι υγιής για την υπόλοιπη χρονιά
Κάθε αρχή του σχολικού έτους ο παπάς ραντίζει τα παιδιά με αγιασμένο νερό για να έχουν καλή πρόοδο
Στον Ισλαμισμό
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Στο Χριστιανισμό
bull Οι πιστοί βαπτίζονται για να αποκτήσουν την ευλογία του Αγίου Πνεύματος και δέχονται τον αγιασμό microε ευλάβεια για να είναι γεροί και δυνατοί
bull Στη γιορτή των Φώτων το νερό παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην τελετή αγιασμού των υδάτων που γίνεται σε όλους τους ναούς Οι πιστοί βουτούν να πιάσουν το σταυρό Όποιος τον πιάσει θεωρείται ότι είναι τυχερός και θα είναι υγιής για την υπόλοιπη χρονιά
Κάθε αρχή του σχολικού έτους ο παπάς ραντίζει τα παιδιά με αγιασμένο νερό για να έχουν καλή πρόοδο
Στον Ισλαμισμό
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Οι πιστοί βαπτίζονται για να αποκτήσουν την ευλογία του Αγίου Πνεύματος και δέχονται τον αγιασμό microε ευλάβεια για να είναι γεροί και δυνατοί
bull Στη γιορτή των Φώτων το νερό παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην τελετή αγιασμού των υδάτων που γίνεται σε όλους τους ναούς Οι πιστοί βουτούν να πιάσουν το σταυρό Όποιος τον πιάσει θεωρείται ότι είναι τυχερός και θα είναι υγιής για την υπόλοιπη χρονιά
Κάθε αρχή του σχολικού έτους ο παπάς ραντίζει τα παιδιά με αγιασμένο νερό για να έχουν καλή πρόοδο
Στον Ισλαμισμό
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Στη γιορτή των Φώτων το νερό παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην τελετή αγιασμού των υδάτων που γίνεται σε όλους τους ναούς Οι πιστοί βουτούν να πιάσουν το σταυρό Όποιος τον πιάσει θεωρείται ότι είναι τυχερός και θα είναι υγιής για την υπόλοιπη χρονιά
Κάθε αρχή του σχολικού έτους ο παπάς ραντίζει τα παιδιά με αγιασμένο νερό για να έχουν καλή πρόοδο
Στον Ισλαμισμό
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Κάθε αρχή του σχολικού έτους ο παπάς ραντίζει τα παιδιά με αγιασμένο νερό για να έχουν καλή πρόοδο
Στον Ισλαμισμό
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Στον Ισλαμισμό
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα Πριν από κάθε προσευχή πλένουν τα χέρια τα πόδια τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Όταν κάποιος μουσουλμάνος πεθαίνει πρώτα πλένουν τον νεκρό και κατόπιν τον θάβουν
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Τα στοιχειά του νερού
bull Το νερό άλλοτε εμφανίζεται ήρεμο ή ορμητικό λυτρωτικό και ζωοποιό και είναι αυτό που χαρίζει ζωή στον άνθρωπο στη φύση στα ζώα Άλλοτε όμως εμφανίζεται σαν απειλή εκδικητικό θανατηφόρο μαύρο και σκοτεινό Αυτή η πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει θεότητες μυθικά όντα τέρατα που κατοικούν σε ποτάμια πηγές λίμνες και θάλασσες προσπαθώντας έτσι να εξηγήσει τα ανεξήγητα καιρικά φαινόμενα
bull Νεράιδες λάμιες δράκοι γοργόνες θεριά και στοιχειά κατοικούν κοντά σε νερά και αλίμονο σε όποιον βρεθεί και τα ενοχλήσει Η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από ιστορίες σχετικές με το νερό
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull νεράιδες είναι πανέμορφες κοπέλες με αιθέρια ρούχα και ξανθά μακριά μαλλιά Ζουν κοντά σε ποτάμια πηγές εκεί όπου υπάρχει καθάριο νερό
bull λάμιες οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών των κρηνών των πηγαδιών και των ποταμών Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν θυσία
bull Γοργόνα θαλάσσιος δαίμονας που αρπάζει από τα πλοία τους ναύτες και μετά τα βυθίζει υπεύθυνη για τους ανεμοστρόβιλους στη θάλασσα Έχει ανθρωπόμορφη μορφή σώμα γυναίκας από την μέση και πάνω και ψαριού από την μέση και κάτω
bull Δράκος μυθικό τέρας που φυλάει το νερό της πηγής (Δρακονέρι)
bull Αράπης ή Μώρος ανθρωπόμορφο ον που φυλούσε τα πηγάδια και ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Ο μύθος της Γοργόνας Όταν ο Mέγας Aλέξανδρος πολέμησε κι έκαμε δικό του τον κόσμο φώναξε τους σοφούς και τους ρώτησε
laquoΠώς θα μπορέσω να ζήσω πολλά χρόνια Ήθελα να κάμω πολλά καλά στον κόσμοraquolaquoBρίσκεται τρόποςraquo αποκρίθηκαν οι σοφοί laquoμα είναι κάπως δύσκολοςraquolaquoΔε σας ρώτησαraquo είπε ο βασιλιάς Aλέξανδρος laquoνα μου πείτε αν είναι δύσκολος ποιος είναι θέλω να μάθωraquolaquoNα βρεις το αθάνατο νερόraquo του είπαν οι σοφοίlaquoKαι πού είναι αυτό το αθάνατο νερόraquolaquoAνάμεσα σε δυο βουνά Mα τόσο γρήγορα ανοιγοκλείνουν που και το πιο γοργόφτερο πουλί δεν προφταίνει να περάσει Πολλά ξακουσμένα βασιλόπουλα θέλησαν να το αποχτήσουν μα έχασαν τη ζωή τους άδικα Άμα καταφέρεις βασιλιά μου πολυχρονεμένε να περάσεις ανάμεσα στα δυο βουνά θα βρεις ένα δράκοντα που ποτέ δεν κοιμάται Aν σκοτώσεις τον δράκοντα θα το πάρειςraquo Όταν το άκουσε ο βασιλιάς Aλέξανδρος πρόσταξε αμέσως να σελώσουν το άλογό του τον Bουκεφάλα Φτερά δεν είχε μα πετούσε σαν πουλί Kαβαλίκεψε και σε λίγο έφτασε στο μέρος που του είχαν πει οι σοφοί Στέκεται και βλέπει τα βουνά νrsquo ανοιγοσφαλούν αδιάκοπα και τόσο γρήγορα που ούτε πουλί δεν μπορούσε να περάσει Mα ο βασιλιάς δεν τα χάνει Δίνει μια βιτσιά και πέρασε ανέγγιχτος ανάμεσα στα δυο βουνά Σκότωσε έπειτα το δράκοντα και πήρε το γυαλί που είχε μέσα το αθάνατο νερό
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Άμα γύρισε στο παλάτι του ξέχασε να πει στην αδερφή του τι είχε μέσα στο γυαλί Έτσι και κείνη μια μέρα πήρε το γυαλί κι έχυσε το αθάνατο νερό έξω στο περιβόλι Tο νερό έπεσε σε μια αγριοκρεμμυδιά κι από τότε αυτό το φυτό δεν μαραίνεται ποτέ Όταν έμαθε η βασιλοπούλα το κακό που έκαμε ήταν απαρηγόρητηlaquoΘεέ μουraquo λέει laquoδε θέλω να πιστέψω πως μια μέρα θα πεθάνει ο αδερφός μου Άφησέ με να ζω πάντα με την ελπίδα πως κι αν πεθάνει πάλι θα τον ξαναφέρεις στον κόσμο Ποιος ξέρει αν δεν έρθουν δύσκολα χρόνια για την πατρίδα μουraquoAμέσως η αδερφή του βασιλιά έγινε από τη μέση και κάτω ψάρι και πήδηξε στη θάλασσα Έγινε Γοργόνα Aπό τότε γυρίζει πάντα στη θάλασσα κι άμα δει κανένα καράβι τρέχει και το ρωτάlaquoKαράβι καραβάκι ζει ο βασιλιάς AλέξανδροςraquoAλίμονο στον καραβοκύρη που θα της πει πως πέθανε Η Γοργόνα αναταράζει τα νερά σηκώνει βουνά τα κύματα και χάνεται το καράβιMα ο έξυπνος καραβοκύρης αν πει laquoZει κυρά μου ο βασιλιάς Aλέξανδρος Zει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo Tότε η Γοργόνα λάμπει από τη χαρά της Aπλώνει τα ξανθά της μαλλιά και τα κύματα ησυχάζουν αμέσως Γελούν τα πέλαγα και τrsquo ακρογιάλια κι οι ναύτες από τα καράβια τους ακούνε μαγεμένοι τη φωνή της Γοργόνας που ξαναλέει τραγουδιστά laquoZει ο βασιλιάς Aλέξανδρος ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύειraquo(από το βιβλίο Aνδρέας Kαρκαβίτσας Άπαντα II Eκδοτικός οίκος ΣI Zαχαρόπουλος 1973)
bull httpwwwsnhellgrkidscontentaspid=184ampcat_id=7
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική
Τάσος Ζωγράφος
Πολλοί Έλληνες ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τις λαϊκές παραδόσεις και δημιούργησαν έργα με θέμα το νερό
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Σωτήρης Ζήσης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Χαράλαμπος Ντούμας
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του νερού
(όπως μας τα μετέφεραν γονείς και γιαγιάδες)
bull Την Πρωτοχρονιά το πρωί πηγαίνανε στις πηγές και στα ποτάμια για να πάρουν στο σπίτι νερό Το είχανε καλό για να πάει καλά η χρονιά
bull Την Πρωτοχρονιά επίσης πήγαιναν τους νιόπαντρους άντρες στο ποτάμι να τους βρέξουν για να έχουν υγεία όλο το χρόνο
bull Την Πρωτοχρονιά πηγαίνανε στα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Βασίλειος) και τους βρέχανε με νερό
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Στις 2 Φεβρουαρίου της Υπαπαντής (σαραντισμός της Παναγίας) οι γυναίκες παίρνανε αγιασμό από την εκκλησία και οι άντρες τον ρίχνανε στα χωράφια για καλή σοδειά Στηνόταν τότε ένα μικρό πανηγύρι
bull Όταν μια λεχώνα πήγαινε να πάρει ευχή από την ιερέα στις 40 μέρες από τη γέννα είχε μαζί της και νερό το οποίο γυρνώντας στο σπίτι το ρίχνανε στο δρόμο
bull Από τη Γέννηση του Χριστού έως τα Θεοφάνεια δεν πετούσαν νερά έξω το βράδυ γιατί θεωρούσαν πως τα νερά ήταν αβάπτιστα
bull Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί πριν από την Αποκαθήλωση του Χριστού κάνανε μπάνιο για να έχουν καλή υγεία (πονοκέφαλους)
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Για να πάει καλά η σοδειά των αγροτών τη Δευτέρα μετά τον Άγιο Γεώργιο στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν κάποια θυσία (πρόβατο) και οι άντρες ετοίμαζαν το κουρμπάνι το διάβαζε ο παπάς και μετά το μοιράζανε στον κόσμο
Την προηγούμενη μέρα στολίζανε με λουλούδια μια ορφανή κοπέλα με ένα δοχείο με νερό (μπακιρτζάκι) γυρνούσαν στο χωριό και κάθε σπίτι τους έδινε ότι είχαν επιθυμία (ενώ τα κορίτσια βρεχόντουσαν μεταξύ τους) Με τα υλικά που μάζευαν 3 πρωτοστέφανες κοπέλες ζύμωναν το ψωμί το οποίο θα μοιραζόταν μαζί με το κουρμπάνι την επόμενη μέρα
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Τη Δευτέρα μετά από το γάμο η νύφη πήγαινε το πρωί να φέρει νερό στο σπίτι Με αυτό οι παράγαμπροι έβρεχαν τα πεθερικά της νύφης
bull Την ημέρα του γάμου όταν ο γαμπρός και η νύφη φεύγουν για την εκκλησία από τα σπίτια τους η μάνα ρίχνει λίγο νερό πίσω τους για να ρέει η ζωή τους σαν το νερό
Το ίδιο έκαναν κι όταν κάποιος από την οικογένεια έφευγε μακρινό ταξίδι
bull Μετά από τη βάφτιση του παιδιού την Τρίτη μέρα ξελαδώνανε το μωρό κάνοντάς το μπάνιο Τα νερά από το μπάνιο καθώς και από το πλύσιμο των λαδόπανων της βάφτισης έπρεπε να τα πετάξουν σε απάτητο μέρος ή σε ειδικό μέρος για αυτό το σκοπό στην αυλή της εκκλησίας
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Οι παλιοί μουσουλμάνοι έλεγαν ότι αν πάρεις μια τρίχα από την ουρά ενός αλόγου μαζί με τη ρίζα της και τη βάλεις μέσα σε νερό αυτή θα μεταμορφωθεί σε φίδι
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή παράδοση
bull Νεράϊδα είσαι μάτια μου
Νεράιδα είσαι μάτια μου και το γιαλό ορίζεις Θέλεις μου παίρνεις την καρδιά θέλεις μου τη χαρίζεις
Κοράλλια είναι τα χείλη σου κύματα τα μαλλιά σου
κι η θάλασσα ολόκληρη είναι η αγκαλιά σου
Στην άμμο που καθόμουνα ήταν δικό μου κρίμα
και τrsquo όνομά σου έγραφα και το rsquoσβηνε το κύμα
Ένα καράβι αρμάτωσα να rsquoρθω να σε γυρέψω
κι αν δε με θες νεράιδα μου μια νύχτα θα σε κλέψω
bull Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ
Ένα νερό κυρά Βαγγελιώενά νερό κρύο νερόκι από πούθε κατεβαίνειΒαγγελιώ μου η παινεμένη
Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώαπό γκρεμνό γκρεμίζεταισε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
Ποτίζει δε- κυρά Βαγγελιώποτίζει δέντρα και κλαδιάλεμονιές και κυπαρίσιασαν τα όμορφα κορίτσια
Παραδοσιακά
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Κίνησε η Γερακίνα
Κίνησε η Γερακίνα για νερόωρε κρύο να φέρειΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έπεσε μες το πηγάδικι έβγαλε ωρε φωνή μεγάληΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Κι έτρεξε ο κόσμος όλοςκι έτρεξα ωρε κι εγώ ο καημένοςΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
Γερακίνα θα σε βγάλωκαι γυναίκα θα σε πάρωΝτρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκτα βραχιόλια της βροντούνΤα βραχιόλια της βροντούν ντρούγκου ντρούγκου ντρούγκουντρουγκ ντρουγκ ντρουγκ
bull Κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό
Κι αν πας Μαλά Μαλά Μαλάμω μουκι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερό κι αν πας Μαλάμω μrsquo για νερόκι εγώ στη βρύση καρτερώ
Να σου τσακί Μαλά Μαλάμω μου να σου τσακίσω το σταμνί να σου τσακίσω το σταμνί να πας στη μάνα σου αδειανή
Κι αν σε ρωτή Μαλά Μαλάμω μου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου κι αν σε ρωτήσει η μάνα σου Μαλάμω μrsquo πού `νrsquo η στάμνα σου
Μάνα μrsquo επα Μαλά Μαλάμω μου μάνα μrsquo επαραπάτησα μάνα μrsquo επαραπάτησα τη στάμνα και την τσάκισα
Δεν είναι πα Μαλά Μαλάμω μου δεν είναι παραπάτημα δεν είναι παραπάτημα μονrsquo είνrsquo αντρός αγκάλιασμα
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Σύγχρονα
bull Το δελφινοκόριτσο
Εκεί στης Ύδρας τrsquo ανοιχτά και των Σπετσώννα σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσοΜωρέ τού λέω πούνrsquo το μεσοφόρι σουέτσι γυμνούλι πας να βρεις τrsquo αγόρι σου
Άιντε μωρό μου ανέβα και κινήσαμεπέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω μου αποκρίνεταιΒγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεταιΔίνει βουτιά στα κύματα και χάνεταιξανανεβαίνει κι απrsquo τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου
Θεέ μου συγχώρεσέ με σκύβω για να δωκι ένα φιλί μου δίνει το παλιόπαιδοΣα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνεκι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μουΜ
Βιολάρης
bull Στην απάνω γειτονίτσα
Στην απάνω γειτονίτσαΜrsquo αγαπάνε δυο κορίτσιαΣτην απάνω γειτονίτσα
Μα εγώ πονάω γιrsquo άλλημα εγώ πονάω γιrsquo άλλημια Γοργόνα στrsquo ακρογιάλι
φυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλοπου να βρω για να της στείλωφυλαχτό με τrsquo άγιο ξύλο
Φυλαχτό να τη φυλάειφυλαχτό να τη φυλάεικαι ας μη με αγαπάει
Γ Καλαϊτζής
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
bull Να χα τrsquo αθάνατο νερό
Να χα τrsquo αθάνατο νερόψυχή καινούργια να `χανα σού `δινα να ξύπναγεςγια μια στιγμή μονάχα
Να δεις να πεις να το χαρείςακέραιο τrsquo όνειρό σουνα στέκεται ολοζώντανοκοντά σου στο πλευρό σου
Βροντάνε στράτες κι αγορέςμπαλκόνια και σοκάκιακαι σου μαδάμε οι κορασιέςΛουλούδια στα μαλάκια
Με τα χεράκια σου τα δυοτα χιλιοχαϊδεμέναόλη τη γης αγκάλιαζακι όλα ήτανε για μένα
Μ Θεοδωράκης
bull Δεν ήταν νησί
Δεν ήταν νησί ήταν θεριό που κείτουνταν στη θάλασσα
Ήταν η γοργόναη αδερφή του Μέγα Αλέξανδρουπου θρηνούσεκαι φουρτούνιαζε το πέλαγο
Άμα λευτερωθεί η Κρήτηθα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μουΆμα λευτερωθεί η Κρήτηθα γελάσω
Μαρινέλλα
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
ΓΛΩΣΣΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Το γέμισμα της στάμνας
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Ζωγραφίζω τη γοργόνα
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Κατασκευάζουμε τη γοργόνα μας
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Η νεράιδα των ποταμών
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Φτιάχνουμε ένα πηγάδι
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Γοργόνες και hellip γοργόνοι
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Χορεύοντας το δελφινοκόριτσο
Πρόβες από τη γιορτή λήξης
Πρόβες από τη γιορτή λήξης