ХҮҮХДИЙН ЭРХИЙН ТУХАЙ НҮБ-ЫН КОНВЕНЦ

Хүүхэд гэмт хэрэг үйлдсэн нь түүнийг ялгаварлан

гадуурхах үндэслэл болдоггүй. Гэмт хэрэгт

сэжиглэгдсэн болон гэм буруутайд тооцогдсон

18 насанд хүрээгүй хүн мөн л хүүхдийн эрхийг

эдлэх учиртай.

18 насанд хүрээгүй аливаа хүнийг насанд

хүрээгүй иргэнд тооцно.

ЭХ 21.1-д “ гэмт хэрэг үйлдэх үедээ арван зургаан насанд хүрсэн этгээдэд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.”

ЭХ 21.2 “ Арван дөрвөөс арван зургаа хүртэл насны этгээд ...”

- Хүнийг санаатай алах

- Бусдын бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулах

- Хүчиндэх

- Бусдын эд хөрөнгийг хулгайлах

- Бусдын эд хөрөнгийг булаах

- Бусдын эд хөрөнгийг дээрэмдэх

- Бусдын эд хөрөнгийг санаатайгаар устгах , гэмтээх

- Хүндрүүлэх нөхцөл байдалтайгаар танхайрах гэмт хэргийг үйлдвэл эрүүгийн хариуцлага хүлээх субьект болно.

Òóõàéëáàë, ÀÍÓ-ä ìóæ óëñ á¿ðä ýð¿¿ãèéí

õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ íàñíû õÿçãààð ÿíç á¿ð

áàéäàã. Æèøýý íü: Ìèññèïèä 13, Ìèññóðèä

14, Àðêàíçàñò 15, Èíäèàíàä 12 íàñíààñ ãýõ ìýò.

Õàðèí ÕÁÍÃÓ-ä ãýìò õýðãèéí ñóáúåêò íü 14 íàñ

õ¿ðñýí õýðýã õàðèóöàõ àäâàðòàé хүн áàéíà.

Ýíä íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿í ãýäýãò 14-18 íàñíû

çàëóó óóä, 18-21 íàñíû õ¿ì¿¿ñèéã õàìààðóóëàí

¿çäýã. Ò¿¿í ëýí ÎÕÓ-ä 14 íàñíààñ òîäîðõîé

òºðëèéí ãýìò õýðýãò, õàðèí ýð¿¿ãèéí

õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ ñóáúåêòèéí ¿íäñýí íàñûã

16 íàñààð òîãòîîñîí áàéäàã.

ЭХ 16.1 “ Эрүүгийн хуульд эрүүгийн хариуцлага

хүлээлгэхээр заасан, нийгэмд аюултай гэм

буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэг гэнэ.”

ЭХ 16.2 “ Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан

гэмт хэргийн шинжийг хэлбэрийн төдий агуулсан

боловч ялимгүйн учир нийгэмд аюултай

үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцохгүй.”

Îí Íèéò ÿë

øèéòã¿¿ëýã÷

ßë øèéòã¿¿ëñýí

íàñàíä õ¿ðýýã¿é

õ¿ì¿¿ñ

Õóâü

2002 13007 1162 8.93

2003 9029 1097 12.1

2004 9473 1121 11.8

2005 10153 1178 11.0

2006 7792 727 9.3

№ 2002 2003 2004 2005 2006

Хэргийн

төрөл

Ял

ши

йтгү

үл

эгс

ди

йн

тоо

Ни

йт

ял

ши

йтгү

үл

сэн

на

са

нд

хү

рээгү

й

хү

нд

эзл

эх

хув

ь

Ял

ши

йтгү

үл

эгс

ди

йн

тоо

Ни

йт я

л

ши

йтгү

үл

сэн

на

са

нд

хү

рээгү

й

хү

нд

эзл

эх

хув

ь

Ял

ши

йтгү

үл

эгс

ди

йн

тоо

Ял

ши

йтгү

үл

эгс

ди

йн

тоо

Ял

ши

йтгү

үл

эгс

ди

йн

тоо

Ни

йт я

л

ши

йтгү

үл

сэн

на

са

нд

хү

рээгү

й

хү

нд

эзл

эх

хув

ь

1 Дээрэм 59 5.10% 58 5.30% 50 49 47 6.5%

2 Танхай 117 10.10% 129 11.90% 128 60 65 8.9%

3 Хулгай 535 46.00% 60 55.80% 473 850 465 6,4%

4 Хүчин 33 2.80% 35 3.20% 33 30 42 5.8%

5 Бусдын

бие

махбодид

гэмтэл

учруулса

н

8 0.70% 16 1.50% 14 1.9%

Шүүхийн практикт насанд хүрээгүй хүүхдэд ялоногдуулахдаа анх удаа, хөнгөн ,хүндэвтэр гэмт хэрэгүйлдсэн эсэхээс харгалзан ялыг хойшлуулж хүмүүжлийнчанартай албадлагын арга хэмжээ авдаг байна.

Гэтэл хүүхэд гэмт хэрэгт холбогдох дээрх хүчин зүйлсийннөлөөгөөр дахин давтан үйлддэг бөгөөд нàñàíä õ¿ðýýã¿éõ¿ì¿¿ñ äàõèí äàâòàí ãýìò õýðýã ¿éëäñýíèé óëìààñ òýäãýýðòõîðèõ ÿë îíîãäóóëæ, õàðèí àíõ óäàà ãýìò õýðýã ¿éëäñýííàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿ì¿¿ñèéí õýðãèéí áàéäëûã õàðãàëçàíõóóëüä çààñíààð õîðèõ ÿë îíîãäóóëсàí òàñëàí øèéòãýõòîãòîîë áèåë¿¿ëýõèéã õîéøëóóëàõ õóóëèéí çààëòûãø¿¿õ¿¿ä õýðýãëýäýã.

Ãýòýë ¿¿íèéã áèåë¿¿ëýõýä õóóëèéí áîëîí õ¿¿õýäõ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ áàéãóóëëàãà, ýöýã ýõ õóóëèàð õ¿ëýýñýí¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõã¿é áàéãààãààñ õ¿¿õýä äàõèí äàâòàíãýìò õýðýã ¿éëäýæ, ÿëàà õîðèõ ãàçàðò ýäëýõýä õ¿ðãýæáàéíà.

Бодит байдалд ял эдэлж байгаа õ¿¿õä¿¿äèéí

70 øàõàì õóâü íü 1-2 äàõü óäààãàà øèéòãýãäýæ

áàйна гэдэг нь хорих ялын нөлөө сөрөг

байдлаар хүүхдийн төлөвшилд нөлөөлж

байгаа хэрэг.

Х¿¿õýä äàõèí äàâòàí ãýìò õýðýã ¿éëäýõýýñ óðüä èëàí ñýðãèéëýõýä

èãëýñýí àðãà õýìæýýнүүдийг цухас дурьдахад:

цагдаа болон сайн дурын байгууллагуудын хяналтыг өндөржүүлэх

гэмт хэрэгт сэжиглэгдэж байгаа хүүхдийн сурч боловсрох хугацааг

тасалдуулахгүй байх

хүүхдэд эрүүгийн хариуцлагын талаарх мэдээлэл өгөх,сургалтанд

суулгах

сайн дурын сайн үйлсэд татан оролцуулах зэрэг арга хэмжээг авч болох

юм.Эдгээр аргууд нь хүүхэд өөрийн үйлдийг эргэцүүлэн бодох,

ухамсарлаж ойлгоход нь тус болохоос гадна эрхийг нь

хязгаарлахгүйгээр орчинд нь хүмүүжүүлж байгаагаараа онцлог юм.

Õ¿¿õýä ãýìò õýðýã çºð èëä ºðòºãäºæ áàéãàà øàëòãààí íºõöëèéã ÿäóóðàë,

àìüäðàëûí ò¿âøèí äîîãóóð áàéãàà, áàÿí õîîñíû ÿëãàà, ñóðãóóëü

çàâñàðäàëò, ýöýã ýõèéí õàðàà õÿíàëò ñóë, òýäíèé ç¿ãýýñ áóðóó ¿ëãýð

äóóðàéë ¿ç¿¿ëæ áàéãàà, ãýð á¿ëèéí õ¿ èðõèéëýë, ç¿é áóñ õàðèëöàà,

ºëººò öàãèéã çºâ ºíãºð¿¿ëýõ áîëîìæ õàíãàëòã¿é áàéãàà çýðýã áàéäëóóä

íºëººëæ áàéãààã ñóäàëãàà áîëîí àìüäðàë õàðóóëæ áàéíà.

Насанд хүрээгүй этгээдэд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхжурам нь насанд хүрсэн этгээдэд эрүүгийн хариуцлагахүлээлгэх журмаас ялгагдах өөрийн гэсэн онцлогтойбайдаг. Үүнд:

Насанд хүрсэн этгээдэд оногдуулах тодорхой ялын төрөлхэмжээ нь өөрийн гэсэн онцлогтой байна. Тухайлбал, 18насанд хүрэхийн өмнө гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдэд 15жилээс дээш хугацаагаар хорих ял оногдуулж болохгүй.

Насанд хүрээгүй этгээдэд тодорхой төрлийн ял оногдуулахнөхцөл журмыг тусгайлан хуульчилжээ.Тухайлбал, Хөдөлмөрийн чадваргүй өөрөөрхэлбэл, хөдөлмөрлөх насанд хүрээгүй гэмт хэрэг үйлдсэнэтгээдэд эрүүгийн хуульд заасан ялын шинэ төрөл болохалбадан ажил хийлгэх ялыг хэрэглэхгүй байхаархуульчилсан.

Насанд хүрээгүй этгээдэд ял оногдуулах үйл ажиллагаа ньонцлог шинжтэй байна. Тухайлбал, 18 насанд хүрээгүйэтгээд гэмт хэрэг үйлдсэн бол эрүүгийн хариуцлага, ялыгхөнгөрүүлж үзэхээр заасан.

ХҮҮХДИЙН ЭРХИЙН ТУХАЙ НҮБ-ЫН КОНВЕНЦ

ÍÀÑÀÍÄ ÕҮÐÝÝÃҮÉЧҮҮДЭД ШҮҮХ ЭРХ МЭДЛИЙГ

ХЭРЭГЖҮҮЛЭХТЭЙ ХОЛБОГДСОН ÍÀÀÄ ÇÀÕÛÍ

ÆÈØÈÃ ÄҮÐÝÌ /ÁÝÝÆÈÍÃÈÉÍ ÄҮÐÝÌ/ ÍÀÑÀÍÄ

ÕÎÐÈÕТОЙ ХОЛБООГҮЙ ÀÐÃÀ ÕÝÌÆÝÝÍÈÉ ÒÓÕÀÉ

ÍÝÃÄÑÝÍ ¯ÍÄÝÑÒÍÈÉ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÄҮÐÝÌ

/ÒÎÊÈÎÃÈÉÍ ÄҮÐÝÌ/

ÝÐÕ ЧӨËӨӨÃӨӨ ÕЯÇÃÀÀÐËÓÓËÑÀÍ ÍÀÑÀÍÄ

ÕҮÐÝÝÃҮÉЧҮҮÄÈÉÃ ÕÀÌÃÀÀËÀÕ ТУХАЙ ÍÝÃÄÑÝÍ

¯ÍÄÝÑÒÍÈÉ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÆÓÐÀÌ

Насанд хүрээгүй хүн гэдэг нь 18 насанд хүрээгүй

хүүхдийг ойлгоно.

Гэхдээ гэмт хэргийн субьект 16 наснаас эхэлнэ.

Гэмт хэрэг гэдэг нь Эрүүгийн хуулинд заагдсан

гэмт хэргүүдийг ойлгоно.

Хүүхдийн эрхийг хамгаалсан ОУ-ын конвенцийг

дагаж мөрддөг.