Wijkfoto Transvaalbuurt Zo zien buurt & bewoners met zorg en ondersteuning eruit
2
Woord vooraf Lees meer over het doel en de aanleiding van deze wijkfoto
Deze wijkfoto geeft een beeld van de Transvaalbuurt in Haarlem. Wie wonen en werken er?
Wat voor aanbod is er in deze wijk voor mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben?
Naast de cijfers en feiten vind je in deze wijkfoto verhalen van mensen zelf. We hebben
hiervoor veel speurwerk gedaan en ontdekt dat, hoe dieper je de wijk induikt, hoe meer je
ontdekt. Elk hoofdstuk eindigt daarom met aanbevelingen voor verder speurwerk.
Deze wijkfoto is ontwikkeld binnen het project ‘Samen voor elkaar in de Transvaalbuurt’.
Doel van dit project is om nieuwe zorg en ondersteuningsarrangementen te ontwikkelen voor
en door de wijk. Dat doen we met verschillende partijen: de gemeente Haarlem, aanbieders
van zorg en welzijn uit de wijk, kenniscentrum Vilans en natuurlijk de bewoners en
uitvoerders in de Transvaalbuurt.
Namens de projectgroep: veel leesplezier!
Gemeente Haarlem
Zorgbalans
Amstelring
Dock
Vilans
Februari 2014
De pilot ‘Samen voor elkaar in de Transvaalbuurt’ is een initiatief van de gemeente Haarlem,
Zorgbalans, Amstelring, Dock en Vilans.
3
Goed om te weten:
De kwantitatieve gegevens over de bevolking en het zorggebruik zijn voornamelijk
beschikbaar op postcodeniveau 2021. Postcode 2021 omvat niet alleen de
Transvaalbuurt, maar ook de Patrimonium- en de Frans Halsbuurt. Indien conclusies in
deze wijkscan gebaseerd zijn op gegevens over een groter of kleiner gebied wordt dit
uiteraard vermeld.
Vanwege privacy mogen we de gegevens van de gemeente over zorggebruik op
postcodeniveau niet in detail delen. In deze wijkfoto staan daarom alleen algemeen
geldende conclusies.
De portretten van bewoners zijn vanwege privacy geanonimiseerd, maar zijn wel
gebaseerd op echte verhalen uit de wijk.
4
Transvaalbuurt in het kort
1. Wat zijn kenmerken van de Transvaalbuurt?
De Transvaalbuurt is een buurt in Haarlem Noord met postcode 2021. De buurt ligt ingeklemd
tussen de Frans Halsbuurt en de Patrimoniumbuurt. Het is een oude arbeiderswijk uit het
begin van de vorige eeuw. Je herkent de Transvaalbuurt aan de smalle straten en kleine
eengezinswoningen, soms met dakopbouw.
2. Wie wonen er in de Transvaalbuurt?
In de Transvaalbuurt wonen circa 5500 mensen. Iets meer dan de helft heeft een
eenpersoonshuishouden. Er wonen relatief weinig kinderen en ouderen in deze buurt.
Driekwart is autochtoon. Het jaarinkomen per bewoner is lager dan gemiddeld in Haarlem.
3. Hoe ziet het huidige zorgaanbod in de Transvaalbuurt eruit?
In de Transvaalbuurt zijn diverse welzijnsorganisaties, thuiszorg en eerstelijnszorg actief. Er
is geen verzorgings- of verpleeghuis, wel een kleinschalige woonvoorziening. Verder zijn er
vrijwilligers en ontmoeten mensen elkaar op informele plekken, zoals in de speeltuin en de
kerk.
4. Welke behoeften hebben bewoners?
De behoefte aan mantelzorg, thuiszorg en contact is groot. Met name de dementerende groep
is kwetsbaar.
5
Inhoud
1. Hoe ziet de Transvaalbuurt eruit?
De Transvaalbuurt is een buurt in Haarlem-Noord, in postcodegebied 2021. In dit hoofdstuk
lees je waar de buurt ligt en wat de verschillen zijn met de buurten eromheen.
2. Wie wonen er in de Transvaalbuurt?
De helft van de mensen in de Transvaalbuurt heeft een eenpersoonshuishouden. In de buurt
wonen relatief weinig kinderen en weinig ouderen. In dit hoofdstuk lees je meer over de
bewoners van de Transvaalbuurt.
3. Hoe ziet het zorgaanbod in de Transvaalbuurt eruit?
Dit hoofdstuk geeft een beeld van het aanbod aan zorg en dienstverlening in de
Transvaalbuurt, zowel formeel als informeel.
4. Welke behoeften hebben bewoners?
Wat willen bewoners van de Transvaalbuurt zelf? En wat zeggen de professionals over de
wensen en behoeften van bewoners? Dat staat in dit hoofdstuk.
6
1. Hoe ziet de Transvaalbuurt eruit?
De Transvaalbuurt is een buurt in Haarlem Noord, in postcodegebied 2021. In dit
hoofdstuk lees je waar de buurt ligt en wat de verschillen zijn met de buurten eromheen.
Ligging
De Transvaalbuurt is een buurt in Haarlem Noord. Samen met de Frans Halsbuurt en de
Patrimoniumbuurt vormt de Transvaalbuurt het postcodegebied 2021.
Transvaalbuurt, Haarlem. Bron: Google Maps 2013
Aan de oostkant wordt de Transvaalbuurt begrensd door het water van het Spaarne. De
Schoterweg vormt aan de westkant een fysieke grens met het Kleverpark. Ten noorden van de
Spaansevaartstraat ligt de Indische Buurt Zuid. En aan de zuidzijde voorbij het Nelson
Mandelepark, de Zorcherstraat en de Werfstraat ligt de Patrimoniumbuurt dat met de Singel
grenst aan de achterkant van het Centraal Station Haarlem. Ten zuidwesten van de
Transvaalbuurt ligt de Frans Halsbuurt.
Bekende buurtplekken
Kenmerkende plekken in en om de buurt zijn het Nelson Mandelapark, de Vomar supermarkt,
de winkelstraten met kleine ondernemers en de horeca. Ook speeltuin Elba naast het
seniorencomplex De Goede Hoop is een bekende plek in de buurt, evenals het voetbalpleintje
op het Pretoriaplein. Tussen de Spaarndamseweg, de Transvaalstraat en de Delistraat ligt het
Deliterrein. Dit is een deels braakliggend terrein dat moet worden opgeknapt. Er zijn plannen
om daar 180 eengezinswoningen of appartementen te realiseren.
7
Kloosterstraat, Transvaalbuurt Haarlem. Bron: Google Streetview 2013
Drie buurten: wat zijn de verschillen?
De drie buurten hebben een eigen identiteit en woningbouw. De Transvaalbuurt bestaat
voornamelijk uit kleine eengezinswoningen en een hoge bevolkingsdichtheid. Bewoners
zoeken mogelijkheden voor het vergroten van de woning door dakopbouwen. De woningen
zijn vaak eigendom van de bewoners en gebouwd voor 1920 (zie bijlage 2). Ook de
woningcorporatie Pre Wonen bezit woningen in de wijk.
“Ouderen in de buurt wonen in kleine en oude woningen. Vaak is het veel te
klein om trapliften te plaatsen. Ook hebben veel huizen nog ouderwetse
gaskachels. Best gevaarlijk als mensen vergeetachtig beginnen te worden.”
wijkverpleegkundige Zorgbalans
De Patrimoniumbuurt heeft vergeleken met de Transvaalbuurt grotere en duurdere woningen.
In de Frans Halsbuurt is een combinatie van kleinere voormalige arbeiderswoningen en meer
statige woningen te zien, zoals op de Saenredamstraat. De verschillende buurtjes in de wijk
hebben dus elk hun eigen karakter. Daar zal bij het ontwikkelen van nieuwe arrangementen in
zorg en ondersteuning ook rekening mee gehouden moeten worden. In bijlage 1 zijn foto’s te
zien van de omliggende buurten.
Transvaalbuurt en De Indische Buurt Zuid
Lopend door de wijk is de grens tussen de Transvaalbuurt en de Indische Buurt Zuid
nauwelijks zichtbaar. Ook de Generaal Cronjéstraat loopt als een lange bruisende
winkelstraat van de Transvaalbuurt, via het Julianapark tot aan de Floresstraat over in de
Indische Buurt Zuid. De wekelijkse markt op de Floresstraat wordt door bewoners uit beide
buurten en andere Haarlemmers bezocht. Beide wijken zijn te typeren als oude
arbeiderswijken en gebouwd in de eerste helft van de vorige eeuw. Ook bewoners oriënteren
8
zich op beide wijken. Zo valt zowel de Transvaalbuurt als de Indische Buurt Zuid onder de
wijkraad Schoten. Toch wordt er door bewoners onderscheid gemaakt tussen de
Transvaalbuurt en de Indische Buurt Zuid.
De Indische Buurt Zuid valt
samen met de Indische Buurt
Noord onder postcode 2022.
Deze twee postcodegebieden
samen heten de Westoever
Noorder Buitenspaarne.
Voor het wijkgericht werken
is het belangrijk dat
oplossingen voor zorg en
ondersteuningsvragen niet
beperkt blijven tot het
postcodeniveau. De focus in deze wijkscan ligt op de Transvaalbuurt en haar bewoners en
daarmee op postcodegebied 2021, maar is natuurlijk niet los te zien van de directe omgeving.
Daarom zullen we ook de voorzieningen van een groter gebied bespreken en komen in de
interviews met bewoners ook voorbeelden en verhalen uit de Indische Buurt Zuid naar voren.
Verder speurwerk
Voor een integrale benadering kan het zinvol zijn om naast zorg en welzijnsaspecten ook te
kijken naar woonsituatie en inkomen.
Welke woningen zijn particulier eigendom en welke vallen onder het bezit van
woningcorporaties?
Wat is de financiële situatie van de woningeigenaren: staan hypotheken onder water?
Wat is de gemiddelde waarde van de woningen?
“U bent nu in de Indische Buurt Zuid. Deze is van origine
gebouwd voor de middenstand. De huizen in de
Transvaalbuurt zijn arbeiderswoningen.” Bewoonster
Indische Buurt Zuid
9
2. Wie wonen er in de Transvaalbuurt?
De helft van de mensen in de Transvaalbuurt heeft een eenpersoonshuishouden. In de
buurt wonen relatief weinig kinderen en weinig ouderen. Driekwart van de bewoners is
autochtoon.
Aantal inwoners
In postcodegebied 2021 wonen 8640 mensen, verdeeld over 4695 huishoudens (CBS, 2013). De
Transvaalbuurt heeft circa 5500 inwoners en is de grootste buurt. De Frans Halsbuurt en
Patrimoniumbuurt hebben respectievelijk circa 1800
en 1200 inwoners. De Indische Buurt-Zuid is met 3.135
inwoners net iets kleiner dan de Transvaalbuurt.
Buurt Aantal inwoners
Transvaalbuurt 5.514 (GBS 2012)
Patrimoniumbuurt 1.220 (GBS 2012)
Frans Halsbuurt 1.849 (GBS 2012)
Totaal postcode 2021 8.583
Indische Buurt Noord 5.195 (GBS 2012)
Indische Buurt-Zuid 3.135 (GBS 2012)
Totaal postcode 2022 8.330
Bron: Gemeente Haarlem1, 2013a.
Wie wonen er?
Binnen postcodegebied 2021 bestaat iets meer dan de
helft (2.445) van de huishoudens uit
eenpersoonshuishoudens. Vergeleken met andere
buurten in Haarlem wonen hier relatief weinig
kinderen: van de meerpersoonshuishoudens heeft
ongeveer de helft kinderen (1155).
1 Cijfers van de gemeente komen niet geheel overeen met de cijfers van het CBS. Dit kan
mogelijk verklaard worden doordat er een andere peildatum wordt gebruikt.
Weinig regie, veel hulp, klein
sociaal netwerk
Mw. H. is een alleenstaande
vrouw van 56 met een
verstandelijke beperking. Ze is
sinds een paar maanden
weduwe. Ze woont op een
kleine kamer, gaat elke week
op bezoek bij haar vader,
loopt overdag vooral in
winkelcentra. Ze heeft
thuisbegeleiding, er is een
indicatie aangevraagd voor
16-20 uur individuele
begeleiding.
10
Bron: CBS Statline 2013, verhouding type huishoudens peildatum 1 januari 2012 voor postcode
2021
Driekwart van de mensen in het postcodegebied 2021 is autochtoon. 16% is westerse
allochtoon en 11% is heeft een niet-westerse achtergrond. Inwoners met een Turkse
achtergrond vormen met circa 500 inwoners de grootste groep niet-westerse allochtonen in
postcodegebied 2021 (5% van totale bevolking) (bijlage 2). In postcodegebied 2021 wonen
relatief weinig ouderen.
Bron CBS Statline 2013, etniciteit peildatum 1 januari 2012, postcode 2021
Eenpersoonshuishoudens
Meerpersoonshuishoudenszonder kinderen
Meerpersoonshuishoudensmet kinderen
Westerse allochtoon
Niet-westerse allochtoon
Autochtonen
11
Bron: CBS Statline 2013, bevolkingsopbouw peildatum 1 januari 2012. Postcode 2021
Bron: CBS Statline, bevolkingsopbouw 1 januari 2012, heel Haarlem
“De Transvaalbuurt en de Indische Buurt Zuid behoren niet tot de zogenaamde
aandachtswijken van Haarlem waar sprake is van meer dan gemiddelde achterstand.
Dat neemt niet weg dat hier wel degelijk sprake is van enige sociale problematiek,
zoals sociaal isolement en armoede, verweven met aspecten als verslaving,
burenspanningen en (huiselijk) geweld.” opbouwwerker Dock
In de Patrimoniumbuurt wonen relatief de meeste 65-plussers (tussen de 18 en 21%). In de
Transvaalbuurt en de Frans Halsbuurt bedraagt het aantal 65-plussers minder dan 12%.
0 200 400 600 800 1000 1200
0 tot 5 jaar
10 tot 15 jaar
20 tot 25 jaar
30 tot 35 jaar
40 tot 45 jaar
50 tot 55 jaar
60 tot 65 jaar
70 tot 75 jaar
80 tot 85 jaar
90 tot 95 jaar
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000
0 tot 5 jaar
10 tot 15 jaar
20 tot 25 jaar
30 tot 35 jaar
40 tot 45 jaar
50 tot 55 jaar
60 tot 65 jaar
70 tot 75 jaar
80 tot 85 jaar
90 tot 95 jaar
12
Percentage inwoners van 65-plus per buurt, 2013, Bron: Gemeente Haarlem 2013
En het inkomen?
In 2009 lag het gemiddelde inkomen per huishouden op 30.100 euro per jaar. Dit is ongeveer
10% onder het gemiddelde besteedbaar inkomen van Haarlem (33.700 euro). In Haarlem zijn
de laagste inkomens te zien in het stadsdeel Westoever Noorder Buitenspaarne, Schalkwijk en
Haarlem-Oost. Bewoners van de Indische Buurt Zuid heeft in vergelijking tot Transvaalbuurt,
de Patrimoniumbuurt en de Frans Halsbuurt een aanzienlijk hoger gemiddeld besteedbaar
inkomen (bijlage 3).
Hoe ziet de bevolking eruit in 2025?
De gemeente verwacht dat de wijk Westoever Noorder Buitenspaarne in 2025 is gegroeid met
1.255 personen. Opvallend: er komen meer jongeren tussen de 15 en 34 jaar. Gemiddeld gaat
het om een groei van 371 personen. Daarnaast zien we minder inwoners tussen de 35 en 49
jaar (een gemiddelde afname van 96 personen). Ook wordt een groei verwacht van gemiddeld
709 mensen boven de 50 jaar.
13
Bron: gemeente Haarlem 2013
Vergelijken we de verwachte groei in Westoever Noorder Buitenspaarne met de
verwachtingen voor heel Haarlem, dan vallen drie zaken op:
- Er komen meer kinderen tot 14 jaar, terwijl dit in heel Haarlem afneemt.
- Vooral de groep 50-64 jarigen neemt flink toe.
- De groep 65-plussers en 75-plussers neemt minder snel toe dan in heel Haarlem.
Verder speurwerk
Hoeveel mensen gaan komende jaren met pensioen?
14
3. Hoe ziet het zorgaanbod in de Transvaalbuurt eruit?
Dit hoofdstuk geeft een beeld van het aanbod aan zorg en dienstverlening in de
Transvaalbuurt, zowel formeel als informeel.
Waar ontmoeten mensen elkaar?
Vomar
Het koffiepunt in de Vomar blijkt voor sommige bewoners een belangrijke ontmoetingsplek.
Daar maken mensen een praatje, drinken koffie en sluiten zelfs vriendschappen. Er is een
clubje vrienden die elkaar hier heeft ontmoet en inmiddels gezamenlijk verjaardagen viert
met een ontbijt bij de Ikea.
Kerken
De kerken in en om de Transvaalbuurt hebben nog redelijk stevige netwerken waar vooral
ouderen gebruik van maken. Belangrijke kerken in de omgeving zijn de RK Adelbertuskerk en
de PKN kerk in Noord. Verder zijn er de Fonteinkerk op het Frans Halsplein, de
Zuiderkapelgroep aan de Kloppersingel en de Goede Herderkerk in de Rechthuisstraat. Deze
laatste kerk fungeert tevens als distributiepunt van de Voedselbank voor Haarlem-Noord.
Wijkfeest van de wijkraad
Wijkraad Schoten heeft het gebied Transvaalbuurt en Indische Buurt Zuid onder haar hoede.
De raad houdt zich vooral bezig met belangenbehartiging en richt zich op fysieke projecten
en sociale kwesties. Zo maakt de wijkraad zich zorgen over de mogelijk komst van een RIBW
(begeleid wonen)-instelling in de wijk. De wijkraad heeft een eigen wijkblad en een website:
http://www.schotenhaarlem.nl. Jaarlijks organiseert de wijkraad met partners een wijkfeest
op de Burendag in september in de Floresstraat. In 2012 was het een succes en ook in 2013
kreeg het een vervolg.
Speeltuin Elba
In de buurt ligt speeltuin Elba, van oudsher een informeel ontmoetingspunt voor ouders,
grootouders en kinderen. Elba heeft een zelfstandig bestuur met veel kennis over de
informele netwerken in de buurt. Iedere donderdagochtend organiseert Elba een
koffieochtend voor bewoners in de buurt. De laatste tijd loopt het aantal deelnemers sterk
terug. De precieze oorzaak is niet bekend, maar zou kunnen liggen in het feit dat bewoners
uit het seniorencomplex De Goede Hoop rond die tijd huishoudelijke hulp thuiszorg krijgen.
De informele ontmoetingsplekken in deze buurten zijn: de donderdagmarkt voor
Noord in de Floresstraat, de Cronjestraat met winkels en cafeetjes, de
Vomar/Spaarneboogwinkels, AH Soendaplein, Pretoriaplein (vroeger met café
Meer), Mandelapark met de doetuintjes en de speeltuinen.” opbouwwerker Dock
15
“Ik had graag bijvoorbeeld in De Goede Hoop gewoond. Daar houden ouderen elkaar in
de gaten en kaarten ze samen. Maar hier zit ik alleen en de buren hebben het druk.”
Cliënte van Zorgbalans
De Schakel
Bewoners zien elkaar ook in De Schakel aan de Pijnboomstraat 17, net boven het Kleverpark.
De Schakel is een ontmoetingscentrum dat wordt gerund door een echtpaar uit de wijk. Er
worden verschillende activiteiten voor en door bewoners georganiseerd. De Schakel is dichter
bij de Indische buurt Zuid dan de Transvaalbuurt.
Andere centra
In de Indische buurt Zuid is een denksportcentrum met biljartruimte aan de Spaarndamseweg
416. Verder worden cursussen georganiseerd in een centrum in de Lombokstraat, achter de
Albert Heijn. Ook het Tai Chi centrum aan de Rijksstraatweg 116 in de Indische buurt Noord
wordt genoemd als ontmoetingspunt voor de buurt. Het is niet bekend of daar ook mensen uit
de Transvaalbuurt komen.
Maaltijdservice
Het Leger des Heils heeft een vrijwillige maaltijdservice opgezet. Voor 2,50 euro ontvangen
mensen een warme maaltijd. Ook bewoners uit de Transvaalbuurt helpen daar aan mee en
ontvangen maaltijden. Het project loopt via hoort-zegt-het-voort. Het aantal deelnemers
schijnt snel toe te nemen. Het is een bewonersinitiatief dat zonder bemoeienis van de
gemeente tot stand is gekomen.
“Ik ga mee met de bus van het Leger des Heils. We brengen maaltijden rond aan
ouderen in Haarlem. Een maaltijd kost 2,50 euro. Sommigen betalen ook extra, zodat
iemand die zelf niet kan betalen ook een maaltijd heeft.” Vrijwilliger van Leger de Heils
Zorgen mensen voor elkaar?
Zorgen familieleden voor zieken of ouderen? Hierover klinken verschillende geluiden. Zo geeft
Marcel Smeenk aan dat er in de buurt sterke familienetwerken zijn. Kinderen gaan als ze
volwassen zijn in de buurt van hun ouders wonen. Ook zegt hij dat er veel mantelzorg binnen
families is. Aan de andere kant komt uit de portretten van bewoners naar voren dat er juist
ook veel eenzaamheid is. Kwetsbare mensen hebben een beperkt sociaal netwerk waardoor
ze sterk afhankelijk zijn van de professionele zorg. Het lijkt erop dat beide beelden kloppen.
Mantelzorgondersteuning
Volgens de cijfers van Tandem heeft de organisatie voor mantelzorgondersteuning Tandem
momenteel 94 mantelzorgers in postcodegebied 2021. Tandem biedt in de wijk in een aantal
complexere situaties individuele mantelzorgbegeleiding. Er wordt ook gebruik gemaakt van de
vrijwillige netwerkcoach, omdat het netwerk rondom de mantelzorgers (samen met de
mantelzorger) te inventariseren en waar gewenst beter te benutten. In 2013 is de
netwerkcoach in 2 situaties bij mantelzorgers in de Transvaalbuurt actief geweest.
Mantelzorgers uit de Transvaalbuurt en/of mantelzorgers die voor een dierbare in de buurt
16
zorgen kunnen deelnemen aan de lotgenotengroepen van Tandem. Mantelzorgers kunnen bij
Tandem een beroep doen op een zorgvrijwilliger als vorm van respijtzorg. Tandem werkt
hierin samen met andere vrijwilligersorganisaties die o.a. ook actief zijn in de
Transvaalbuurt.
Vrijwilligerswerk
Zoals gezegd zijn er diverse vrijwilligersinitiatieven de omgeving van de Transvaalbuurt:
speeltuin Elba, De Schakel en de maaltijddienst van het Leger des Heils. Het
omnibusonderzoek van de gemeente bevestigt dat veel inwoners van Haarlem Noord actief
zijn als vrijwilliger (43%). Wat voor soort vrijwilligerswerk er wordt gedaan, is niet bekend.
Gemeente Haarlem 2013g
Naast de lokale initiatieven zijn er in deze buurt stedelijke vrijwilligersorganisaties actief,
zoals Humanitas die vriendschappelijk huisbezoeken aanbiedt aan eenzame ouderen. Ook is
de Zonnebloem actief en de Haarlemse vrijwilligersorganisatie.
De gemeente Haarlem kent ook een marktplaats voor onderlinge vraag en aanbod. Op
www.buuv.nl is het mogelijk om op wijk te selecteren. Inwoners van Haarlem kunnen zo zelf
oproepjes plaatsen en reageren. Er wordt ook door welzijnswerkers en ouderenadviseurs
bemiddeld.
Welke welzijnsorganisaties zijn er?
Er zijn verschillende welzijnsorganisaties actief in de wijk. Kontext levert bijvoorbeeld een
ouderenadviseur. Sinds de start van dit project heeft Dock ook een opbouwwerker die met
studenten van het Lab preventieve huisbezoeken uitvoert. En verder is er
mantelzorgondersteuning vanuit Tandem.
Ook is er in de wijk een Wmo-loket van de gemeente, een Centrum voor Jeugd en Gezin en
een consultatiebureau. MEE levert voor Haarlemmers onafhankelijke cliëntondersteuning.
Welke eerstelijners zijn er?
Bij Zorgbalans zijn er voor het postcodegebied 2021 precies 25 huisartsen in beeld.
17
Er zijn verschillende paramedici (fysiotherapie,
ergotherapie en diëtisten) in de wijk. Deze hebben we
niet allemaal in beeld. Ook zullen bewoners gebruik
maken van paramedici die gevestigd zijn in andere
delen. In de Transvaalbuurt is er de Frans Hals
Apotheek. In de Indische Buurt Zuid de Schoterbos
apotheek.
Casemanagement dementie wordt in de buurt
voornamelijk uitgevoerd door Draagnet.
Thuiszorg
Voor persoonlijke verzorging, verpleging en soms ook
begeleiding zijn thuiswonenden afhankelijk van de
thuiszorg. In postcodegebied 2021 wordt er
voornamelijk gebruik gemaakt van persoonlijke
verzorging op basis van somatiek. Zorgbalans is de
grootste aanbieder in dit postcodegebied (HHM-
monitor van gemeente Haarlem). In de Transvaalbuurt
werkt Zorgbalans met een klein wijkteam Conjé met
wijkverpleegkundige, verpleegkundige en verzorgende
vanuit een eigen locatie in de Colensotraat.
Omdat Zorgbalans ook meedoet in dit project beschikken we voornamelijk over gegevens van
de zorg die Zorgbalans levert.
Weinig regie, weinig hulp, klein
sociaal netwerk
Vrouw, 87 jaar, alleenwonend
heeft beginnende dementie. Ze
redt zich met steun van haar
dochter die een paar keer per dag
belt om haar moeder te
herinneren aan wat ze moet
doen. De dochter komt ook een
paar keer per week langs.
Mevrouw heeft weinig sociale
contacten, ook nooit gehad. Ze
wil dit ook niet en wil ook geen
hulp van vrijwilligers of
professionals. Voor de dochter
wordt het allemaal te zwaar.
18
Over de periode januari t/m oktober 2013 heeft Zorgbalans 153 cliënten. In de Transvaalbuurt
werkt Zorgbalans met een wijkteam met een eigen locatie in de wijk. Zorgbalans levert
vooral veel persoonlijke verzorging, begeleiding en verpleging.
Totaaloverzicht
Cliënten 153
Gemiddelde uren zorg per cliënt 52,9
Functie Cliënten Zorguren
Methodisch 7 142
Persoonlijke verzorging 127 5847
Advies, instructie, voorlichting 71 80
Individuele begeleiding 29 1171
Verpleging 67 592
MSVT-L (Medisch specialistische
verpleging thuis - Laag)
15 125
MSVT-H (Medisch specialistische
verpleging thuis – Hoog)
28 135
Totaal 344 8091
Zorgbalans 2013
Zorgbalans levert ook een deel advies, instructie en voorlichting. Dit wordt nu nog door de
AWBZ vergoed. Naar alle waarschijnlijkheid gaat de persoonlijke verzorging en verpleging
naar de Zorgverzekeringswet. Het is van belang om te volgen wat er gebeurt met het deel
‘advies, instructie en voorlichting’. Dat gaat vaak om casemanagement dementie of
vroegsignalering. Het is nog niet bekend of dit in de toekomst vanuit de Zvw of de wmo wordt
vergoed. Ook levert Zorgbalans voor enkele wijkbewoners kortdurende methodische
thuisbegeleiding Wmo.
Zorgbalans heeft ook 427 leden met een Servicepaspoort. Servicepaspoort (ledenorganisatie
van Zorgbalans) heeft 427 leden in de wijk. Een deel van die leden maakt gebruik van
persoonsalarmering met 24-uurs alarmopvolging door mantelzorgers of door het Zorgbalans
Team Acute Zorg. Daarnaast werkt een Specialist Ouderengeneeskunde (SO) vanuit Zorgbalans
in de wijk. Vaak samen met een casemanager van Draagnet. Zorgbalans heeft gespecialiseerd
verpleegkundigen die op vraag ingezet kunnen worden. Voor Advies, Instructie en Informatie,
maar ook als aanvulling op de thuiszorg.
Naast Zorgbalans leveren ook andere aanbieders zorg in de wijk.
Verzorgings- en verpleeghuizen
Er is geen verzorgings- of verpleeghuis in de wijk. Nabij gelegen is SHDH Overspaarne: een
kleinschalig woonvoorziening voor mensen met dementie. In totaal huisvesten zij dertien keer
zeven bewoners (91 plaatsen). De woonvoorziening ligt in het onlangs ontwikkelde gebied de
Ripperda. In Overspaarne wordt zorg en behandeling o.a. door een specialist
ouderengeneeskunde geboden.
19
Vaak verhuizen inwoners van de Transvaalbuurt naar de Schoterhof in de wijk Sinnevelt. Dit is
een instelling voor ouderenzorg. Verder bieden zij ontmoeting en activiteiten aan mensen uit
de buurt. Vlak naast deze negen verdiepingen tellende woontoren Schoterhof ligt ook het
seniorencomplex Buitenhof van woningcorporatie Woonzorg Nederland. Dit complex aan de
Willem Klooslaan telt 43 driekamerappartementen, deels in de sociale huursector, deels in de
vrije huursector (Bron: stichting SHDH).
In dezelfde buurt als de Schoterhof ligt Zorgcentrum Nieuw Delftweide van Stichting Sint
Jacob. Nieuw Delftweide heeft 109 appartementen voor alleenstaanden en acht
appartementen voor echtparen, verdeeld over zes etages. Ze bieden aanvullende en
vervangende verpleeghuiszorg voor bewoners met psychogeriatrische problemen. Twee
appartementen zijn beschikbaar voor tijdelijk verblijf, bijvoorbeeld bij herstel na een
operatie of bij vakantie van een mantelzorger, service en activiteiten ook voor
buurtbewoners.
Voorzieningen en huishoudelijke hulp via de Wmo
In 2012 ontvingen circa 120 inwoners huishoudelijke hulp via de Wmo. Er zijn verschillende
aanbieders in de wijk. Aangezien Amstelring als partner meedraait in dit project hebben we
van hen de meeste gegevens. Amstelring leverde volgens hun eigen administratie in 2012 aan
36 personen huishoudelijke hulp. 40% van de cliënten van Amstelring viel in de inkomensgroep
tot 15.000. 58% van die cliënten viel in de inkomensgroep van 15.000 tot 30.000 en 2% zit
boven de 30.000 euro per jaar. Bij Amstelring ontvangen 11 klanten 0-3 uur, 21 klanten
hebben 4-6 uur en 6 klanten hebben 6 uur of meer hulp. (Bron: Amstelring).
Naast de huishoudelijke hulp maakten 88 inwoners gebruik van een hulpmiddel uit de Wmo.
Het gaat om 13 fietsen, 34 rolstoelen en 32 scootmobielen.
Begeleiding en vervoer
Individuele begeleiding, groepsbegeleiding en kortdurend verblijf gaan per 2015 naar de
Wmo. Volgens de HHM-monitor maken ontvangen 45 individuele begeleiding en 38 mensen
groepsbegeleiding. De individuele begeleiding wordt nu grotendeels geleverd via
persoonsgebonden budgetten. Daardoor is niet te traceren wie deze zorg levert.
Voor groepsbegeleiding zijn bijna alle aanbieders in beeld, waarvan de grootste aanbieders
voor postcodegebied 2021 zijn: stichting SHDH (diverse grondslagen), de Hartekamp (diverse
grondslagen), Roads (PSY), de groene werkplaats (PSY) en Heliomare (SOM) (Bron: HHM
monitor, gemeente Haarlem). In Haarlem ligt vlakbij de Haarlemmerhout en het centrum van
Haarlem ontmoetingscentrum Houtstroom voor mensen met psychogeriatrische problematiek
en hun mantelzorgers.
Het is niet bekend welke vervoerders vervoer leveren aan bewoners van de Transvaalbuurt.
Vaak hebben de aanbieders van groepsbegeleiding een eigen vervoersdienst die mensen
ophaalt en thuisbrengt.
Wel is bekend dat bewoners van de Biostaxi gebruik maken om activiteiten te ondernemen.
Interessant is dat de Haarlemse vrijwilligersorganisatie aangeeft de gesubsidieerde Biostaxi
20
als concurrentie te ervaren ten opzichte van de vervoersdiensten die de vrijwilligers
aanbieden (Bron bijeenkomst 30 oktober 2012).
GGZ
Uit de cijfers van Vektis lijkt het erop dat er ook een intramurale GGZ instelling is in de wijk.
Welke dat is wordt niet duidelijk uit de gegevens van Vektis.
Verder speurwerk
Welke scholen en kinderopvang zijn er?
Welke paramedici zijn er en welk aanbod van de GGZ?
Jeugdzorg is in deze wijkfoto buiten beschouwing gelaten, maar kan relevant zijn.
21
4 Welke behoeften hebben bewoners?
Naast het inventariseren van de cijfers en statistieken is het vooral belangrijk om te
weten te komen wat bewoners van de Transvaalbuurt zelf willen en wensen? Studenten
van het Lab zijn in het najaar van 2013 bij bewoners langs geweest om hun verhalen op
te halen. Deze gegevens worden in een apart rapport opgeleverd. Wat weten we van
‘horen zeggen’ over de wensen en behoeften van bewoners? Dat staat in dit hoofdstuk.
‘Van horen zeggen’ uit de wijk
Uit de wijkraadvergadering in september 2013 komt
naar voren dat wijkbewoners veel aandacht hebben
voor de mogelijke komst van de RIBW. Ook maken
enkele bewoners zich zorgen over de veiligheid op
straat en lege panden. Enkele bewoners gaven op de
wijkraadvergadering aan dat ouderen wegtrekken, dat
gaskachels gevaarlijk zijn, vervoer en straten slecht
begaanbaar zijn en dat er mogelijk wachtlijsten zijn
voor de huisarts.
Verder weten we uit verhalen van enkele
professionals en cliënten dat veel mensen alleen
wonen. Enkele mensen kunnen zich prima zelfstandig
redden. Andere zijn eenzaam. Met name de
dementerende groep is kwetsbaar. Dementie wordt
vaak pas laat gesignaleerd, het merendeel woont
alleen. Zorg komt vaak neer op mantelzorg en
thuiszorg. Het blijkt lastig nog een vertrouwensband
op te bouwen met een cliënt als de dementie laat
wordt ontdekt. Zorg komt vaak neer op mantelzorg
(soms met ondersteuning), de thuiszorg en in een
aantal situaties begeleiding van een casemanager van
Draagnet.
De hulp kent de wijk en haar bewoners
Huishoudelijke hulpen die bij veel mensen voor een lange tijd over de vloer komen,
signaleren het volgende:
- Bij enkele mensen eenzaamheid
- Oude mensen hebben veel mensen verloren, er is weinig aansluiting met nieuwe
jongere bewoners
- De meeste mensen hebben geen computer/internet
Eigen regie, weinig hulp, groot
sociaal netwerk
Mw. J. woont alleen en is al flink
op leeftijd. Ze heeft diverse
gezondheidsproblemen maar
laat zich hier niet door uit het
veld slaan. Ze heeft veel contact
in de buurt en gaat er veel op uit.
Staat positief in het leven. Heeft
particuliere hulp bij het
huishouden en bijna 2 uur
persoonlijke verzorging per week
voor het aan/uittrekken van de
steunkousen.
Vrouw, 84 jaar, alleenwonend.
Heeft haar hele leven al
gezondheidsproblemen. Ze heeft
een druk sociaal leven. Heeft 4
uur per week huishoudelijke hulp
en maakt gebruik van het
Biosvervoer.
22
- De huishoudelijke hulp moet hier en daar duw- en trekwerk verrichten om mensen in
beweging te krijgen, men gaat soms met iemand mee naar een activiteit en probeert
een maatje te vinden
- Onder enkele bewoners heerst angst voor inbraken en overvallen
- Er zijn mensen die veel hulp nodig hebben, maar ook mensen die wellicht met minder
huishoudelijke hulp uit de voeten kunnen
Analyse van Buuv.nl
Afgelopen jaar zijn er aanbiedingen en vragen geplaats op het prikbord van Buuv in de
Transvaal/Patrimoniumbuurt, de Frans Halsbuurt en de Indische Buurten. Vooral in de
zomerperiode zijn er veel oproepjes geplaatst. Zie hieronder een aantal voorbeelden uit de
maand juli. In de maand augustus zijn er circa 30 vragen geplaatst in de
Transvaal/Patrimoniumbuurt. Voor meer voorbeelden: http://www.buuv.nu/advertenties
23
Bronnen
CBS Statline 2013
Gemeente Haarlem 2013a, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-
buurten/bevolking/bevolking-per-buurt/
Gemeente Haarlem 2013b, http://www.haarlem.nl/mijn-wijk/stadsdeel-noord/statistieken-
noord-2/
Gemeente Haarlem 2013c, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-
buurten/kerncijfers-per-buurt/transvaalbuurt/
Gemeente Haarlem 2013d, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-
buurten/bevolking/leeftijd-en-gezin/demografische-druk-per-buurt/
Gemeente Haarlem 2013e, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-
buurten/werk-en-inkomen/gemiddelde-inkomens/inkomens-huishoudens-in-cijfers/
Gemeente Haarlem 2013f, http://www.haarlem.nl/fileadmin/A-
Z/OenS/rapportages_2012/2012_bevolkingsprognosetot2025.pdf
Gemeente Haarlem 2013g, http://www.haarlem.nl/omnibus/
HHM-monitor 2013
Google Maps, 2013 www.maps.google.nl
Vektis Database 2013
Smeenk, Marcel, opbouwerker bij Dock en inwoner van de Transvaalbuurt.
Esther Letschert, Amstelring
Inge Veentra en Maaike Groen, Zorgbalans
Groepsgesprek huishoudelijke hulpen van SHDH
24
Bijlage 1: foto’s en kaarten
25
Bron: Google maps, 2013
26
Rozenhagenstraat, Patrimoniumbuurt Haarlem. Bron: Google Streetview.
Saenredamstraat, Frans Halsbuurt Haarlem. Bron: Google Streetview.
27
Madoerastraat, Indische Buurt Zuid, Haarlem. Bron: Google Streetview
28
Bijlage 2: cijfers Haarlem-Noord
Bron: Gemeente Haarlem 2013b, http://www.haarlem.nl/mijn-wijk/stadsdeel-
noord/statistieken-noord-2/
29
Bijlage 3: cijfers Transvaalbuurt
Gemeente Haarlem 2013c, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-
buurten/kerncijfers-per-buurt/transvaalbuurt/
30
Bron: Gemeente Haarlem 2013e, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-
cijfers/cijfers-buurten/werk-en-inkomen/gemiddelde-inkomens/inkomens-huishoudens-in-
cijfers/