RAKONTOJRAKONTOJ EL UNUA POO
KAZO DE DOKTORO MEJZLÍK
"Askultu, sinjoro Dastych," diris enpense policoficisto d-ro
Mejzlík al la maljuna soristo, "verdire mi iras al vi por konsulti
vin. Jen mi havas kazon, super kiu mi estas senkonsila."
"Eldiru in do," diris sinjoro Dastych. "Kiun koncernas la
kazo?"
"Min " ekemis d-ro Mejzlík. "Ju pli mi pripensas tion, des malpli
klara i estas por mi. Askultu, el tio oni povus frenezii."
"Do, kion iu faris al vi?" demandis kvietige sinjoro Dastych.
"Neniu," ekdiris d-ro Mejzlík. "Jen, kio min plej incitas. Mi mem
faris ion, kion mi ne komprenas."
"Eble i ne estos tiel malbona," konsolis lin la maljuna Dastych.
"Do, kion vi faris, junulo?"
"Mi kaptis kasrompulon," respondis d-ro Mejzlík morne.
"Kaj jen io?"
"Jen io."
"Kaj la kasrompulo versimile ne estis la usta," helpis sinjoro
Dastych.
"Estis, li konfesis ja. Li elrompis kason en Juda Bonfara Societo,
u vi scias? Li estis iu Rozanowski a Rosenbaum el Lvovo," murmuris
d-ro Mejzlík. "Oni trovis e li rompilojn kaj ion."
"Nu, kaj kion vi atus scii?" instigis lin la maljuna Dastych.
"Mi atus scii," diris la policoficisto mediteme, "kiel mi kaptis
lin. Atendu, mi diros tion lavice al vi. Anta unu monato, tio estis
la trian de marto, mi deoris is noktomezo. Mi ne scias, u vi
memoras, ke tiam jam la trian tagon pluvis. Do por kelkaj momentoj
mi eniris kafejon kaj poste mi volis iri hejmen, al Vinohrady. Sed
anstata tio mi iris kontraan direkton al Dládná strato. Mi petas
vin, u vi ne scias, kial mi iris uste tiun flankon?"
"Eble nur iel hazarde," opiniis sinjoro Dastych.
"Askultu en t i a vetero oni ne vagas nur iel hazarde tra la
stratoj. Mi atus scii, kion mi tie, e iuj diabloj, volis. Kion vi
opinias, u tio povus esti ia antasento? Sciu, io kiel
telepatio."
"Aha," diris sinjoro Dastych. "i estas tute ebla."
"Do vidu," parolis d-ro Mejzlík zorgoplene. "Jen i estas. Sed anka
i povis esti ia subkonscia imago, ke mi iru rigardi, kio estas e la
Tri Virgulinoj."
"Jes, tiu hotelao en strato Dládná," rememoris sinjoro
Dastych.
"uste tiu. Tie tranoktadas la kasrompuloj kaj pootelistoj el
Budapeto a Galicio venintaj labori en Pragon. Tiun lokalon ni
atentas. Kion vi opinias, u tio estis tute ordinara polica kutimo,
ke mi iris tien por enrigardi?"
"Povas esti," konkludis sinjoro Dastych. "Tiajn aferojn iam oni
faras tute mekanike, efe se oni havas devo-senton. Nenio
eksterordinara e tio."
"Do mi iras al la strato Dládná," darigis d-ro Mejzlík "rigardas
preterpase nomaron de tranoktantoj e la Tri Virgulinoj kaj pluiras.
Je fino de la strato Dládná mi haltas kaj celas denove returne; mi
petas entile, u vi scias, kial mi retroiris?"
"Kutimo," opiniis sinjoro Dastych. "Kutimo patroladi."
"Tio povus esti," konsentis la policoficisto. "Sed mi ne deoris kaj
volis iri hejmen. Eble i estis antasento."
"Tiaj kazoj estadas," rekonis sinjoro Dastych. "Sed tia antasento
estas nenio mistera. Estas ja konate, ke en la homo ekzistas iaj
superaj kapabloj. . ."
"Diable," ekkriegis d-ro Mejzlík, "estis tio do kutimo a iuj
superaj kapabloj? Tion mi atus scii! - Do atendu: Dum mi tiel
plandas, iras kontra min iu homo. Diru, kial, tondro al tio, ne
povus kiu ajn iri je la unua nokte tra Dládná strato? Je tio nenio
estas suspektinda. Mi mem tute nenion konjektis; sed mi haltis uste
sub lanterno kaj estis bruliganta la egiptan. Sciu, tion ni faras,
volante nokte iun funde pririgardi. Kion vi opinias: u i estis
hazardo a kutimo, a. . . a ia subkonscia alarmo?"
"Tion mi ne scias," diris sinjoro Dastych.
"Anka mi ne," kolere ekkriis d-ro Mejzlík. "Tondro al tio! Do mi
bruligas la cigaredon sub la lanterno kaj tiu homo iras preter mi.
Sinjoro, e ne lian nazon mi rigardis kaj nur gapas teren. Kiam tiu
ulo estis preteririnta, io ekmalplais al mi. Diablo, mi diris al
mi, jen io ne estas en ordo - sed kio fakte? ja apena mi atentis
tiun motulon. Mi staras do en pluvo sub la lanterno kaj pripensas;
kaj subite ideo: uoj! Tiu homo havis ion strangan sur la uoj. Kaj
subite ial mi diras late: cindro."
"Kia cindro?" demandis sinjoro Dastych.
"Nu, cindro. Tiumomente mi rememoris, ke la homo havis sur la uoj
inter suprao kaj plandumo cindron."
"Kaj kial li ne havu cindron sur la uoj?" opiniis sinjoro
Dastych.
"Memkompreneble," ekvokis d-ro Mejzlík. "Sed, sinjoro, en tiu
momento mi v i d i s, jes, v i d i s la eltranitan fajrorezistan
kason, el kiu utias cindro sur plankon. Sciu, cindro kiu estas
inter talplatoj. Kaj mi v i d i s, kiel la uoj plandas en
cindro."
"Do i estis intuicio," decidis sinjoro Dastych. "Genia, sed hazarda
intuicio."
"Absurdao," diris d-ro Mejzlík. "Homo, se ne pluvus, do nepre mi ne
rimarkus la cindron. Sed kiam pluvas, oni ordinare ne havas cindron
sur uoj, komprenite?"
"Do i estis empiria konkludo," diris kun certeco sinjoro Dastych.
"i estis brila konkludo surbaze de sperto. Kaj kio plu
estis?"
"Nu, poste mi sekvis tiun ulon: memkomprene li enfalis al la Tri
Virgulinoj. Poste mi telefonis por du kapolicistoj kaj ni faris tie
razion; ni trovis sinjoron Rosenbaum e kun la cindro kaj rompiloj
kaj dek du mil kronoj el la kaso de Juda Bonfara Societo. Jam nenio
menciinda. Vi scias, ke en urnaloj oni skribis, ke i-foje nia
polico montris konsiderindan pretecon - kia absurdo! Mi petas vin,
se hazarde mi ne estus irinta tra la strato Dládná kaj hazarde ne
rigardus uojn de tiu kanajlo. . . Nome," diris d-ro Mejzlík
deprimite, "se i estus nur hazardo. Jen uste tio."
"Tio ne gravas ja," opiniis sinjoro Dastych. "Juna homo, tio estis
sukceso, pro kiu vi povas gratuli al vi."
"Gratuli," eksplodis d-ro Mejzlík. "Sinjoro, kial mi gratulu al mi
se, mi ne scias por kio? Al mia fabela detektiva akrevido? A al la
mekanikaj policaj kutimoj? A al la felia hazardo? A al ia intuicio
kaj telepatio? Rigardu, tio estis mia unua pli granda kazo; ion oni
devas sekvi, u? Ni supozu tion, morga oni donos al mi iun murdon;
sinjoro Dastych, kion mi faros? u kuri tra stratoj kaj rigardi
akrevide uojn de homoj? A mi iru post la nazo kaj atendu, is ia
antasento a interna voo kondukos min direkte al murdinto? Vidu do,
jen la kazo. La polico nun diras: Tiu Mejzlík, tiu havas flaron; el
tiu okulvitra junulo io estos, li estas detektiva talento. Ja i
estas senespera situacio," murmuris d-ro Mejzlík. "I a n metodon
oni devas havi. is mia unua kazo mi kredis je diversaj ekzaktaj
metodoj, sciu, je observado, sperto, sistema esploro kaj tiaj
malsaaoj. Kaj kiam nun mi analizas la kazon, do mi vidas, ke - - -
Askultu," li ekdiris kun senpezio, "mi opinias, ke i estis nur
felia hazardo."
"i aspektas tiel," diris sinjoro Dastych sae. "Sed anka enestis iom
da bona observado kaj logiko."
"Kaj la mekanika rutino," diris la juna oficisto senkurae.
"Kaj intuicio. Kaj anka iom da donaco de antasento. Kaj
instinkto."
"Jesuo Kristo, jen vi vidas," veis d-ro Mejzlík. "Sinjoro Dastych,
kiel nun mi faru ion?"
"- Sinjoro doktoro Mejzlík al telefono," anoncis efkelnero. "Vokas
polica prezidio."
"Jen i estas," ekmurmuris d-ro Mejzlík konsternite; kaj kiam li
revenis de telefono, li estis pala kaj nervoza.
"Mi pagas, sinjoro efkelnero," li ekkriis incitite. "Estas jam
tiel. Oni trovis iun fremdulon murdita en hotelo. Tondro al -" kaj
li foriris. ajnis, ke i tiu energia juna homo havas tremon.
BLUA KRIZANTEMO
"Nun mi rakontos al vi," diris maljuna Fulinus, "kiel Klára venis
en la mondon. Tiam mi estis establanta la princan litenbergan
parkon en Lubenec - sinjoro, la maljuna princo, li estis ja
eksperto; tutajn arbojn li sendigadis al si de Veitsch el Anglio,
kaj nur da bulboj el Nederlando li aetis dek sep mil; sed tion nur
tiel pretere. Do, foje dimane mi iras tra strato en Lubenec kaj
renkontas Klaran; sciu, i estis tiea idioto, surdmuta frenezeta
ulino, kiu iranta tra kie ajn feliege blekis - u vi scias, sinjoro,
kial tiuj idiotoj estas tiom feliegaj? us mi evitis in, por ke i
donu kison al mi, kiam subite mi ekvidis, ke en la manaoj i havas
bukedon; i estis aneto kaj la cetera kampa herbao, sed inter i,
sinjoro - jam kelkion mi vidis, sed tiam povis min trafi
apopleksio. i, la perpleksa, havis en sia bukedo unu floron de
korimboporta krizantemo, kiu estis b l u a ! Sinjoro, blua! i estis
tiel blua kiel Flokso Laphami; iom ardeze nuancita, kun atlase rua
rando, interne kiel Kampanulo Turbinata, bele plena, sed io estas
ankora nenio: sinjoro, tiu koloro estis tiam kaj ankora nun e stada
hinda krizantemo estas nepre nekonata! Anta jaroj mi estis e olda
Veitsch; siro James iel ege, kara sinjoro, fanfaronis, ke
pasintjare floris e ili unu krizantemo, importo rekte el inio
iomete lile, sed vintre i bedarinde pereis al ili. Kaj i tie la
grakanta ifonulino havis en la manego krizantemon tiel bluan, kian
vi povas nur deziri. Bone.
Do tiu Klara oje amuis kaj puas al mi tiun sian bukedon. Mi donis
al i kronon kaj montris je la krizantemo: Klára, kie vi i tion
prenis? Klára entuziasme klukis kaj ridais; nenion plu mi eligis el
i. Mi krias je i, mangestas, sed io vana; neprege i volis min
brakumi. Mi kuras al la maljuna princo kun la valorega krizantemo:
Ekscelenco, i tio kreskas ie en la irkaao; iru seri tion. La
maljuna igis tuj aljungi kaleon, kaj ke ni kunprenos Kláran. Sed
Klára dume perdiis kaj ne estis trovebla. Ni staris e la veturilo
kaj insultis proksimume horeton - li, sinjoro princo, estis iam e
dragonoj. Ankora ni ne estis finintaj kun tio, kiam alkuregis Klára
kun elovita lango kaj puis al mi tutan bukedon de free irplukitaj
bluaj krizantemoj. La princo donis al i centkronon, sed Klara pro
senrevio ekplorais; povrulino, neniam i vidis centkronon. Mi devis
doni al i kronon, por in kontentigi. i komencis danci kaj krii, sed
ni sidigis in sur koerbenko, montris al la bluaj krizantemoj kaj,
Klára, konduku nin!
Klára sur koerbenko ojkriis; vi ne povas imagi, kiel Lia Moto
sinjoro koero estis indignita, ke li devas sidi e i. Krome evaloj
iumomente timiis pro ia kvivitado kaj kokerikado, nu, i estis
satana veturo. Kiam ni veturis jam horon kaj duonon, mi diras:
"Ekscelenco, ni faris jam almena dek kvar kilometrojn."
"Egale," murmuris la princo, "e cent kilometrojn."
"Nu bone," mi rediris, "sed Klára revenis kun la dua buketo post
unu horo. Tiu loko ne povas do esti de Lubenec pli malproksime ol
tri kilometrojn."
"Klára," krias la princo kaj montras al la bluaj krizantemoj, "kie
i kreskas? Kie vi trovis tion?"
Klára ekgrakis kaj montris konstante antaen. Versimile i ojis pro
veturo en kaleo. Adu, mi opiniis, ke la princo in mortigos; Sinjoro
Kristo, kiel li sciis furiozi! Desur evaloj amo gutis, Klara gakis,
la princo blasfemis, la koero mire, ke li ne plorais pro honto kaj
mi planis, kiel elseri la bluan krizantemon. "Ekscelenco," mi
diras, "tiel i ne eblas. Ni devas seri sen Klára. Sur mapo ni faros
per cirkelo trikilometran rondon, dividos in je sektoroj kaj seros
de domo al domo."
"Homo," diris la princo, "is tri kilometroj de Lubenec ne ekzistas
ja iu parko!"
"Estas bone," mi diras. "En parko vi trovus maljunan diablon; sole
se vi serus ageraton a kanaon. Rigardu, jen malsupre sur la tigo
estas ereto da tero; i ne estas humo, i estas mirmola flavargilo,
plej versimile sterkata de homa umao. Ni devas seri lokon, kie
estas multe da kolomboj; sur foliaro vi havas multe da kolomba
fekao. Versimile i kreskas e barilo el ne senkrustigitaj stangoj,
ar tie en foli-akselo estas peceto da forfalinta picea krusto. Tio
estas do preciza gvidilo."
"Kia?" diras la princo.
"Nu tia," mi diras, "ke ni devas in seri e iu etbieno en
trikilometra sfero; ni dividos nin je kvar grupoj: vi, mi, via
ardenisto kaj mia helpanto Vencl, kaj prete."
Bone, tuj matene la unua afero estis, ke Klára denove alportis al
mi bukedon de bluaj krizantemoj. Poste mi traseris mian sektoron,
en iu gastejo mi trinkis varman bieron, manis fromaetojn kaj
demandis homojn pri la bluaj krizantemoj. Sinjoro, ne demandu, kian
lakson mi havis post la fromaetoj; varmo estis, kia montrias iam
fine de septembro, kaj mi eniris iun kabanon kaj devis toleri ian
ajn brutalaon, ar oni opiniis, ke mi estas frenezulo, agento a iu
el oficio. Sed vespere unu afero estis certa: neniu blua krizantemo
kreskis en mia sektoro. En la ceteraj tri oni trovis anka nenion.
Nur Klára alportis novan bukedon de plukitaj bluaj
krizantemoj.
Sciu, tia princo estas granda sinjoro, se oni ion prikonsideras; li
venigis do endarmojn, al iu enmanigis unu floron de blua krizantemo
kaj promesis al ili mi ne scias kion, se ili trovos, kie i kreskas.
endarmoj, sinjoro, estas kleraj homoj, legas urnalojn kaj alion;
krome ili konas iun tonon kaj havas egan influon. Sinjoro,
prikonsideru, tiutage ses endarmoj, komunumaj policistoj,
vilaestroj, lerneja junularo kun instruistoj kaj unu cigana bando
trarampis la tutan terenon en sfero de tri kilometroj, plukis ion,
kio ie floris kaj alportis en la kastelon. Jesuokristo, da i estis
tiom, kiom dum Kristkorpa Festo; sed la blua krizantemo,
memkomprene, e ne unu. Kláran ni submetis al la tuttaga gardado;
nokte i fuis kaj post noktomezo i alportis al mi plenbrakon de
bluaj krizantemoj. Tuj ni enkarcerigis in, por ke i ne irpluku
iujn; sed ni estis senkonsilaj. Je mia animo, kvaza en magia rondo;
imagu, regiono kiel manplato -
Adu, oni rajtas esti vulgara, kiam oni trovias en granda mizero a
kiam oni renkontias kun malsukceso; tion mi scias; sed kiam sinjoro
princo pro kolerego diris al mi, ke mi estas la sama idioto kiel
Klára, mi rediris al li, ke de tia olda kreteno mi ne toleras
insulton, kaj iris direkte al trajno; de tiu tempo mi ne estis en
Lubenec.
Sed kiam mi sidis jam en vagono kaj la trajno ekveturis, sinjoro,
mi ekplorais kiel eta bubo, ke neniam plu mi ekvidos la bluan
krizantemon kaj ke mi in por iam forlasas. Kaj dum mi ploraas kaj
rigardas el fenestro, mi vidas tuj e trako ion bluan. Sinjoro apek,
i estis pli forta ol mi: i eletis min desur la sidloko kaj ektiris
alarmbremson - pri tio mi e ne sciis; la trajno skue ekhaltis, kiel
oni bremsis, kaj mi falis sur kontraan sidlokon - e tio rompiis i
tiu fingro. Kaj kiam alkuris konduktoro, mi balbutis, ke mi
forgesis ion en Lubenec, kaj devis pagi damnan punpagon. Sinjoro,
mi sturne insultis kaj lamis la la trako reen al tio blua. Ci
stultulo, mi diris al mi, eble i estas nur atuna astero a alia blua
herbao, kaj ci eletas tian nekristanan monon! Mi pais proksimume
kvincent metrojn; jam mi opiniis, ke tio blua ne povis esti tiel
malproksime, ke mi preteriris in a ke io nur ajnis al mi, kiam sur
tia eta digo mi vidas trakgardistan dometon kaj tra stangobarilo de
ardeneto levias io blua. Tio estis du tufoj de la blua
krizantemo.
Sinjoro, iu infano scias, kion tiuj trakgardistoj kulturas en siaj
ardenetoj! Krom sabeliko kaj melonoj kutime i estas sunfloro,
kelkaj ruaj rozoj, malvoj, tropeolo kaj dise iu dalio; i tiu ulo e
ne tion havis, sed nur terpomojn, fazeolojn, unu sambukon kaj jen
en angulo du bluajn krizantemojn.
"Homo," mi diras al li trans la barilon, "kie vi prenis i tiujn
bluajn florojn?"
"La bluajn?" diris la gardisto. "Jes, ili restis i tie post
mortinto ermák, kiu estis trakgardisto anta mi. Sed iro sur la
trako estas malpermesita, sinjoro. Tie estas tabuleto: Irado sur la
trako estas malpermesita. Kion vi faras i tie?"
"Ojo," mi diras al li, "kaj mi petas vin, tra kie oni iras al
vi?"
"La la trako," postdiras la gardisto. "Sed i tien neniu envenu.
Kion vi volas i tie? Foriu, danma stultulo, sed sur la trakon vi
darfas e ne per piedo!"
"Do tra kie," mi diras, "mi foriu?"
"Egale al mi," krias la gardisto, "sed surtrake ne, kaj
sufie."
Mi sidias do sur trakrando kaj diras: "Askultu, oldulo, vendu al mi
la bluajn florojn."
"Mi ne vendos," murmuras la trakgardisto. "Kaj paku vin for. i tie
oni ne darfas sidi!"
"Kial ne," mi diras al li. "Sur neniu tabuleto estas skribite, ke i
tie oni ne darfas sidi. Iri i tie oni ne darfas, kaj mi do ne
iras."
La gardisto embarasiis kaj limiis al tio, ke li insultis min trans
la barilon. Sed versimile li estis solulo; post tempeto li esis
insulti kaj parolis al si mem. Post duonhoro li eliris por inspekti
la trakon.
"Nu, kio," li haltis e mi, "u vi foriros de i tie a ne?"
"Mi ne povas," mi diras, "iri sur la trako estas malpermesite, kaj
alia vojo ne kondukas de i tie."
La gardisto momenton pripensis. "Sciu do," li diris poste, "kiam mi
malaperos post la vojeto tie, perdiu de i tie la la trako; mi ne
vidos tion."
Arde mi dankis al li, kaj kiam li malaperis post la vojeto, mi
transrampis la barilon de lia ardeneto kaj per lia propra pato mi
elfosis amba bluajn krizantemojn. Mi telis ilin, sinjoro. Mi estas
honesta ulo kaj en mia vivo mi telis nur sepfoje; kaj iam tio estis
floroj.
Post horeto mi sidis en trajno kaj veturigis hejmen la telitajn
bluajn krizantemojn. Kiam mi preterveturis la gardistdomon, staris
tie la trakgardisto kun flageto kaj mienais kiel diablo. Mi svingis
al li per apelo, sed mi opinias, ke li ne ekkonis min.
Vidu do, sinjoro: ar tie estis tabuleto kun surskribo "Malpermesita
vojo", neniu, nek ni, nek endarmoj, nek infanoj havis ideon, ke iu
povus tie iri seri la bluajn krizantemojn. Tian forton, sinjoro,
havas la averta tabuleto. Eble, ke e gardistdometoj floras bluaj
primoloj a arbo de scio a ora filiko, sed neniu ilin iam malkovros,
ar surtrake iradi estas severe malpermesite kaj fino. Nur la
frenezeta Klára tien envenis, ar i estis idioto kaj ne sciis
legi.
Tial mi donis al la korimboporta krizantemo nomon Klára. Kun i mi
filigranas jam dek kvin jarojn. Sed versimile mi in trosentemigis
per bona humo kaj malsekeco - tiu vulgarulo trakgardisto in tute ne
akvumis, i havis tie argilon kiel stanon; mallonge, printempe i
ekermas, en somero atakas in ergoto kaj en agusto i pereas.
Konsideru, mi sola en la mondo havas la bluan krizantemon kaj ne
povas kun i anta la publikon. Ja, Bretonio kaj Anastazia, ili estas
nur liletaj; sed Klára, sinjoro, kiam foje Klára floros al mi, tiam
parolos pri i la tuta mondo."
AGURISTINO
iu eksperto pri cirkonstancoj rekonos, ke i tiu historieto povis
okazi nek e ni, nek en Francio, nek en Germanio, ar, en tiuj
landoj, kiel konate, juistoj estas devigataj jui kaj puni pekulojn
la malviva litero kaj ne la sia prudenta racio kaj konscienco. ar
en i tiu historieto aperas juisto verdiktanta sen atento al
paragrafoj, sed la la sana homa racio, rezultas el tio, ke la
sekvanta epizodo povis okazi nenie aliloke, nur en Anglio; kaj nome
i okazis en Londono, pli precize indikite en Kensingtono; sed
atendu, i estis en Bromptono a Bayswater, mallonge ie tie. La
juisto estis Master Justice Kelley, kaj tiu virino nomiis tute
simple Myers. Mistress Edita Myers.
Do sciu, ke i tiu tute estiminda damo vekis atenton de la polica
komisaro Mac Leary. "Mia kara," diris sinjoro Mac Leary iuvespere
al sia edzino, "en mia menso dare restas tiu Mrs. Myers. Mi atus
scii, el kio tiu ino vivtenas sin. Konsideru, ke nun, en februaro i
sendas servistinon por asparago. Plue mi konstatis, ke i akceptas
iutage dek du is dudek vizitojn, de spicistino is dukino. Mi scias,
karulino, vi diros, ke versimile i estas kartdivenistino. Bone, sed
tio povas esti nur mantelo por io alia, ni diru por prostituado a
spionado. Rigardu, mi atus vidi en tion."
"Bone, Bob," diris la eminenta sinjorino Mac Leary, "lasu tion al
mi."
Tiel do okazis, ke unu tagon poste sinjorino Mac Leary, kompreneble
sen fianringo, sed des pli junece vestita kaj frizita kiel knabino
havanta jam tempon esigi stultaojn, kun timigita vizaeto sonorigis
e pordo de sinjorino Myers en Bayswater a Marylebon. i devis iom
atendi, anta ol in sinjorino Myers akceptis.
"Sidiu, kara infano," diris la maljuna damo, post kiam i tre funde
pririgardis la timidan vizitantinon. "Kion vi volus de mi?"
"Mi," balbutis sinjorino Mac Leary, "mi. . mi atus. . . mi havas
morga la dudekan naskitagon. Treege mi atus scii mian
estontecon."
"Sed, fralino...hm, kiel, mi petas?" diris sinjorino Myers, kaj
ekprenis amaseton da kartoj, kiujn i komencis energie miksi.
"Jones," elspiris sinjorino Mac Leary.
"Kara fralino Jones," darigis sinjorino Myers, "tio estas eraro; mi
ne okupas min pri la kartdivenado, sole memkomprene iam kaj tiam,
pro amikeco, kiel iu maljuna virino. Deprenu kartojn per la
maldekstra mano kaj faru kvin amasetojn. Tiel. Iam por amuzii mi
kartdivenas, sed alie - Ha," i diris, turnante la unuan amaseton.
"Karoo. Tio signifas monon. Kaj kera fanto. Tio estas bela
karto."
"A," diris sinjorino Mac Leary. "Kaj kio plue?"
"Karoa fanto," diris sinjorino Myers, malkovrante la duan amaseton.
"Verda deko, tio estas vojaoj. Sed jen," i ekvokis", mi vidas
trefojn. Trefoj iam estas malplezuro, sed kera damo estas je
fino."
"Kion i signifas?" demandis sinjorino Mac Leary, okulegante kiel
eble plej bone i kapablis.
"Denove karooj," meditis sinjorino Myers super la tria amaseto.
"Kara infano, vin atendas multe da mono; sed ankora mi ne scias, u
faros pli longan vojaon vi a iu al vi proksima."
"Mi estas veturonta al Soulhampton al la onklino," diris sinjorino
Mac Leary.
"Tio estos pli granda vojao," diris sinjorino Myers, turnante la
kvaran amaseton. "Iu malhepos vin, iu nejuna sinjoro -"
"Versimile la pajo," ekvokis sinjorino Mas Leary.
"Jen do ni havas," diris sinjorino Myers solene super la kvina
amaseto. "Kara fralino Jones, i tio estis la plej bela karto, kiun
mi vidis iam. En unu jaro vi havos edzifeston; edzios al vi tre,
tre ria juna viro, eble milionulo a komercisto, ar li multe vojaas;
sed anta ol vi geedzios, vi devos venki grandajn obstaklojn, iu
nejuna sinjoro kontrastaros vin, sed vi devas persisti. Kiam vi
edzinios, vi transloios malproksimen de i tie, plej probable e
transmaren. Mi ricevos unu gineon por kristanaj misioj inter povraj
negroj."
"Mi estas al vi tiom dankema," diris sinjorino Mac Leary elprenante
el mansaketo gineon kaj unu ilingon, "tiom ege dankema! Mi petas
vin, sinjorino Myers, kiom i kostus sen la malplezuroj?"
"La kartoj ne estas korupteblaj," diris la maljuna damo digne. "Kio
estas via pajo?"
"e polico," mensogis senkulpe mienanta la juna sinjorino. "Sciu, en
sekreta fako."
"Ha," diris la maljuna sinjorino, kaj eltiris el la amaseto tri
kartojn. "Tio estas tre malbela, tre malbela. Diru al li, kara
infano, ke lin minacas granda danero. Li devus veni al mi, por
sciii pli multe. Al mi venadas multaj el Scotland Yard, por ke mi
aguru al ili el la kartoj; kaj ili diras al mi ion, kio aras ilian
koron. Venigu lin do al mi. Vi diras, ke li estas en politika fako?
Mr. Jones? Komuniku al li, ke mi atendos lin. Adia, kara fralino
Jones. Plua!"
ooo
"Tio ne plaas al mi," diris sinjoro Mac Leary, gratante enpense la
nukon, "tio ne plaas al mi, Katarinja. Tiu ino tro interesiis pri
via mortinta pajo. Krome ia nomo ne estas Myers, sed Meierhofer kaj
i estas el Lubeko. Damna germanino," murmuris sinjoro Mac Leary,
"kiel nur ni superruzos in? Mi vetas kvin kontra unu, ke i logas el
homoj aferojn, kiuj neniom rilatas in. Sciu do, mi raportos tion
supre."
Sinjoro Mac Leary vere diris tion supre; mire, supre oni ne
subtaksis la aferon, kaj tiel okazis, ke la respektinda sinjorino
Myers estis invitita al sinjoro juisto Kelley.
"Do, sinjorino Myers," diris al i sinjoro juisto, "kio ja, miadio,
estas kun via kartagurado?"
"Aj, aj, sinjoro," diris la maljuna damo, "oni devas ja per io
vivteni sin. En mia ao mi ne iros danci en varieteo."
"Hm," diris sinjoro Kelley. "Sed jen akuzo je vi, ke vi mise
kartaguras. Kara sinjorino Myers, tio estas, kvaza vi vendadus
anstata okolado argiltabuletojn. Por unu gineo oni rajtas havi
ustan aguraon. Mi petas vin, kiel vi povas aguri, ne sciante
tion?"
"Iuj homoj ne plendas," defendis sin la maljuna damo. "Rigardu, mi
profetas al ili aferojn, kiuj plaas al ili. Tiu ojo, sinjoro,
valoras kelkajn ilingojn. Kaj iam oni vere bontrafas. ,Sinjorino
Myers,' diris al mi anta nelonge iu sinjorino, ,ankora neniu tiel
bone kartdivenis kaj konsilis al mi kiel vi.' i loas en St. John's
Wood kaj divorcas."
"Atendu," interrompis in sinjoro juisto. "Jen ni havas unu
atestantinon kontra vi. Sinjorino Mac Leary, diru al ni, kiel i
estis."
"Sinjorino Myers kartaguris al mi," ekparolis vigle sinjorino Mac
Leary, "ke dum unu jaro mi havos edzifeston; ke prenos min edzine
tre ria juna viro kaj ke kun li mi transloios transmaren-"
"Kial uste trans maron?" demandis sinjoro juisto.
"ar en la dua amaseto estis verda deko; ladire i signifas vojaon,"
diris sinjorino Myers.
"Absurdao," murmuris sinjoro juisto. "Verda deko signifas esperon.
Vojaoj estas verda fanto; se estas kun i karoa sepo, i signifas
grandajn vojaojn, promesantajn profiton. Sinjorino Myers, min vi ne
trompos. Vi aguris do al la atestantino, ke i edzinios dum unu jaro
al ria junulo; sed sinjorino Mac Leary estas jam tri jarojn
edziniinta al eminenta polica komisaro Mac Leary. Sinjorino Myers,
kiel vi klarigos i tiun absurdaon?"
"Pa, miadieto," diris la maljuna damo kviete, "tio okazas. i tiu
homineto venis al mi facilanime paradvestita, sed i havis la
maldekstran ganton iretitan; i ne havas do superfluan monon, sed
volas pavi. i diris ke i havas dudek jarojn, sed dume i estas dudek
kvin jara -"
"Dudek kvar," hastdiris sinjorino Mac Leary.
"Egale; do i atus edzinii - nome i prezentis sin kiel fralino. Tial
mi aguris la karto edzinion kaj rian fianon; tion mi opiniis plej
konforma."
"Kaj la malplezuroj, la nejuna sinjoro kaj la transmara vojao?"
demandis sinjorino Mac Leary.
"Por ke da tio estu pli multe," diris simple sinjorino Myers. "Por
unu gineo oni devas babili grandan kvanton."
"Do tio sufias," diris sinjoro juisto. "Sinjorino Myers, nenio
helpas, tiel kartaguri estas trompo. Kartojn oni devas kompreni.
Estas ja diversaj teorioj, sed neniam, memoru tion, neniam signifas
la verda deko vojaon. Vi pagos punpage kvindek pundojn, kiel tiuj,
kiuj falsas nutraojn a vendas senvalorajn varojn. Vi estas en
suspekto, sinjorino Myers, ke krome vi okupas vin per spionado; sed
mi opinias, ke tion vi ne konfesos."
"Kiel Dio estas super mi," ekvokis sinjorino Myers, sed sinjoro
Kelley in interrompis: "Nu, nu, ni lasu tion; sed ar vi estas
fremdulino sen regula profesio, politikaj oficoj uzos sian rajton
kaj ellandigos vin. Adia, sinjorino Myers, mi dankas vin, sinjorino
Mac Leary. Sed mi diras al vi, tiel false kartaguri estas cinika
kaj senkonscia agado. Memoru tion, sinjorino Myers."
"Kion mi faru," ekemis la maljuna damo. "uste, kiam la metio
komencis prosperi-"
Proksimume post unu jaro renkontis juisto Kelley komisaron Mac
Leary. "Bela vetero," diris sinjoro juisto afable.
"Parenteze, kion faras sinjorino Mac Leary?"
Sinjoro Mac Leary ekmienis tre acide. "Nome. . . sciu, sinjoro
Kelley," li diris kun ioma embaraso, "i, sinjorino Mac Leary. . .
nome ni divorcis."
"Ha," ekmiris sinjoro juisto, "tia bela juna sinjorino!"
"Jen uste tio," murmuris sinjoro Mac Leary, "sed subite enamiis al
i iu juna nenifarulo, iu milionulo a komercisto el Melburno. . . mi
kontrais, sed. . ." Sinjoro Mac Leary senespere mansvingis. "Anta
semajno ili kune forveturis en Astralion."
KLARVIDULO
"Sciu, siujoro prokuroro," predikis sinjoro Janowitz, "min neniu
facile trompas, vane ja mi ne estas judo, u? Sed kion faras tiu
ulo, tio estas simple super mia intelekto. Tio ne estas nur ia
grafologio, i estas mi ne scias kio. Jen imagu: Vi donas al li ies
manuskripton en nefermita koverto; la skribon li e ne rigardas, nur
enigas fingrojn en la koverton kaj per ili palpas la skribon; dume
li tiel kurbigas la buon, kvaza io dolorus lin. Kaj post momento li
komencas rakonti pri karaktero de la skribinto, sed tiel - nu, vi
mirokulus. Harprecize li trafas tiun homon. Mi donis al li en
koverto iun leteron de maljuna Weinberger; ion li ekkonis, anka
tion, ke li havas diabeton kaj estas bankrotonta. Kion vi diras pri
tio?"
"Nenion," diris lakone sinjoro prokororo. "Eble li konas la
maljunan Weinberger."
"Sed la skribon li e ne vidis," ekscitiis sinjoro Janowitz. "Li
diras, ke iu skribo havas sian fluidumon, kaj i ladire estas tute
precize palpebla. Li diras, i estas nura fizika fenomeno, kia
ekzemple radio. Sinjoro prokuroro, i estas neniu trompo; li, tiu
princo Karadagh neniom postulas por tio, i estas ege maljuna
familio el Bako, diris al mi iu ruso. Sed kion rakonti al vi, venu
tion rigardi, hodia vespere li estos e ni. Vi devas ja veni."
"Askultu, sinjoro Janowitz," diris sinjoro prokuroro, "io i estas
bela, sed al fremduloj mi kredas nur je kvindek procentoj, efe se
mi ne scias, per kio ili vivtenas sin; al rusoj mi kredas e malpli
kaj malplej al tiaj fakiroj; sed se krome ladire li estas ankora
princo, tiam mi kredas al li absolute neniom. Kie, vi diras, ke li
tion ellernis? Ha, en Persio. Lasu min en trankvilo, sinjoro
Janowitz; la tuta Oriento estas mistifiko."
"Sed, sinjoro prokuroro," defendis sin sinjoro Janowitz, "tiu
junulo ja eksplikas tion tute science; neniuj magiaoj, neniuj
misteraj fortoj, sed, mi diras al vi, ekzakte scienca
metodo."
"Des pli granda mistifiko," diris sinjoro prokuroro mentore.
"Sinjoro Janowitz, mi miras pri vi; dum la tuta vivo vi ne havis
bezonon de ekzakte sciencaj metodoj, kaj nun vi skermas per ili.
Rigardu, se i havus kernon, i devus esti jam delonge konata
u?"
"Nu," opiniis sinjoro Janowitz iom dubigita, "sed se mi propraokule
vidis, kiel li divenis la tutan maljunan Weinberger! Tio ja estis
genia. Sciu, sinjoro prokuroro, venu rigardi; se i estas trompo, do
tion vi ekkonos, je tio vi estas specialisto; sinjoro prokuroro,
vin ja neniu povas mistifiki."
"Apena, mi opinias," diris sinjoro prokuroro modeste. "Mi venos do,
sinjoro Janowitz, sed nur por rigardi la fingrojn de tiu via
fenomeno. Kia honto, ke e ni estas homoj tiel trokredemaj. Sed vi
ne darfas diri al li, kiu mi estas; atendu, mi igos lin legi iun
manuskripton en koverto, i estos io ekstra. Vetu, sinjoro, ke mi
pruvos al li la mistifikon."
ooo
Vi devas scii, ke sinjoro prokuroro (a, pli precize dirite, sinjoro
efprokuroro d-ro Klapka) estis prezentonta en tuj venonta asizo
akuzon en proceso Hugo Müller, krimo de insida murdo. Sinjoro Hugo
Müller, estante fabrik-posedanto kaj milionulo, estis akuzita, ke
asekuris je granda sumo sian pli junan fraton Oto kaj poste lin
dronigis en filago de Doksy; krome li estis suspektata, ke anta
jaroj li forigis sian amatinon, sed tio memkomprene ne estis
pruvebla. Mallonge, i estis unu el la grandaj procesoj, kiun
sinjoro prokuroro strebis fari grava; kaj li laboris super aktoj
kun plena diligento kaj intenseco, kiuj faris lin la plej terura
publika akuzanto. La afero ne estis klara; sinjoro prokuroro donus
kion ajn por unu senpera pruvo, sed kiel la aferoj statis, li devis
pli multe fidi sian lertparolan buon, por ricevi de la asizo
pendmaon por sinjoro Müller; ar sciu, ke por la publika akuzanto i
estas afero de honoro.
Sinjoro Janowitz estis tiuvespere iomete ekscitita. "Jen princo
Karadagh," li prezentis obtuze, "sinjoro doktoro Klapka; do ni
povas komenci, u?"
Sinjoro prokuroro ekrigardis esplore tiun ekzotan beston; li estis
juna kaj svelta homo kun okulvitroj, kun vizao de tibeta monao kaj
delikataj telistaj manoj. "Rangstrebulo," decidis sinjoro prokuroro
kurte.
"Sinjoro Karadagh," babiletis sinjoro Janowitz, "jen e la tableto.
Mineralakvo jam estas tie. Mi petas, eklumigu la tablolampeton;
lustron ni estingos, por ke i ne enu vin. Do. Mi petas, sinjoroj,
ke estu silento. Sinjoro - hm jen sinjoro Klapka alportis iun
manuskripton; se sinjoro Karadagh volus esti tiel afabla -"
Sinjoro prokuroro iom ektusis kaj sidiis tiel, por vidi kiel eble
plej bone la klavirdulon. "Jen la manuskripto," li diris kaj eligis
el la interna poo nefermitan koverton.
"Mi petas."
"Dankon," diris la klavirdulo senenergie, prenis la koverton kaj
kun fermitaj okuloj in turnis inter fingroj. Subite li ektremis kaj
kapneis. "Stranga," li murmuris kaj glutis iom da akvo. Poste li
enovis siajn maldikajn fingrojn en la koverton kaj
konsterniis.
En la ambro estis tia silento, ke estis adebla stertoro de sinjoro
Janowitz; sinjoro Janowitz ja havis kropon.
Mallaraj lipoj de princo Karadagh tremis kaj kurbiis, kvaza li
premus en fingroj inkandeskan feron; kaj sur lia frunto aperis
vito. "Mi ne povas tion elteni," li eksiblis dampe, eltiris
fingrojn el la koverto, viis ilin per potuko kaj ovis ilin dum
tempeto sur tablo-drapo kvaza kiam oni akrigas tranilon; poste
denove li ekscitite trinketis akvon kaj singarde prenis la koverton
per fingroj.
"Homo, kiu in skribis," li komencis seke, "homo kiu in skribis. . .
i tie estis granda forto, sed tia - (evidente li seris vorton)
forto, kiu embuskas. Tiu embuskado estas terura," li ekkriis kaj
faligis la koverton sur la tablon.
"Tiun homon mi ne volus havi mia malamiko!"
"Kial?" ne detenis sin sinjoro prokuroro. "u li iel kulpiis?"
"Ne demandu min," diris la klavirdulo. "iu demando instrukcias. Mi
nur scias, ke li povus iel kulpii per grandaj kaj teruraj agoj.
Estas i tie miriga volo. . . havi sukceson. . . monon. . . Tiu homo
ne haltus anta vivo de proksimulo. Ne, li ne estas ordinara
krimulo; anka tigro ne estas krimulo; tigro estas ega mastro. Tiu
homo kapablus neniun fiaon, sed li opinias regi super la vivo de
homoj. Kiam li asas, li vidas en homoj nur asaon. Poste li in
mortigas."
"Ekster bono kaj malbono," ekmurmuris sinjoro prokuroro kun
evidenta konsento.
"Nuraj vortoj," diris princo Karadagh. "Neniu estas ekster bono kaj
malbono. Tiu homo havas siajn precizajn moralajn konceptojn; al
neniu li ion uldas, ne telas, ne mensogas; se li mortigas, estas,
kvaza li akmatus sur aktabulo. i estas lia ludo, sed li ludas in
korekte." La klarvidulo intense sulkigis la frunton. "Mi ne scias,
kio i estas. Mi vidas grandan filagon kaj sur i motorboaton."
"Kaj kio plue?" ekvortigis la prokuroro, apena spirante.
"Nenio plu videblas; i estas tute nebula. i estas tiel strange
nebula kompare al la kruela kaj brutala volo akiri sian predon. Sed
en i estas neniu pasio, nur racio. Absoluta racia rezonado en iu
detalo. Same, kiam oni solvas iun taskon a teknikan problemon. Ne,
tiu homo neniam ion riproas al si. Li estas tiom aplomba, tiom
sekura anta si mem; li ne devas timi sian konsciencon. Li impresas
min kiel homo, kiu rigardas ion parvenue; li estas ekstreme
aroganta kaj memama; li ojas, ke la homoj lin timas." La klarvidulo
trinketis akvon. "Sed anka li estas komedianto. Kerne profitulo
ludanta ian pozon. ate li konsternus la mondon per siaj agoj -
Sufie. Mi estas laca. Mi ne atas lin."
ooo '
"Adu, Janowitz," rakontis sinjoro prokuroro ekscitite, "i estas
vere miriga, tiu via klarvidulo. Tio, kion li diris, estas perfekta
portreto. Forta kaj brutala homo vidanta en homoj nur predon;
perfekta ludanto de sia ludo; cerbo, kie nete racie preparas sian
agon kaj neniam ion al si riproas; entlemano kaj e tio komedianto.
Sinjoro Janowitz, tiu Karadagh trafis lin centprocente!"
"Do, vidu," diris sinjoro Janowitz flatite. "u mi ne diris tion al
vi? i estis letero de Schliefen el Liberec, u?"
"Ne, ne," ekvokis sinjoro prokuroro. "Sinjoro Janowitz, i estis
letero de iu murdinto."
"Jen, jen," ekmiris sinjoro Janowitz, "kaj mi opiniis, ke li estas
teksindustriisto Schliefen; sciu, ege granda kanajlo estas tiu
Schliefen."
"Ne. i estis letero de Hugo Müller, de tiu fratmurdinto. u vi
rimarkis, ke tiu klarvidulo parolis pri boato sur lageto? De sur
tiu boato etis Müller sian fraton en la akvon."
"Aj, aj," miregis sinjoro Janowitz. "Do, vidu! Sed kia mirakla
talento li estas, sinjoro prokuroro!"
"Nekontesteble," deklaris sinjoro prokuroro. "Kiel nur li trafis
karakteron du tiu Müller kaj motivojn de lia ago, i estas simple,
sinjoro Janowitz, i estas fenomena. E mi mem ne trafus tiun Müller
tiel perfekte. Kaj tiu klarvidulo ekkonas tion palpe, el kelkaj
linioj de Müller-skribo - sinjoro Janowitz, io en i estas; devas
esti en la homa skribo iu speciala fluidumo a io."
"Kion mi diris al vi?" triumfis sinjoro Janowitz. "Se vi estus tiel
afabla, sinjoro prokuroro, ankora mi vidis skribon de neniu
murdinto."
"Kun ojo," diris sinjoro prokuroro kaj elpoigis la koverton.
"Cetere i estas interesa letero," li aldonis, eligante la paperon
el la koverto kaj subite anis koloron en la vizao. "Nome. . .
sinjoro Janowitz," li elbuigis iel necerte, "tiu letero apartenas
al ju-aktoj; tio estas. . . mi ne darfas montri in al vi. Mi petas
pardonon."
Post tempeto kuris sinjoro prokuroro hejmen, e ne perceptante, ke
pluvas. Mi azeno, li diris al si amare, mi idioto, kiel nur tio
povis okazi al mi? Mi idioto! Ke mi en la hasto ekprenis en aktoj
anstata leteroj de Müller mian propran manuskripton, miajn notojn
al la akuzo kaj enkovertigis! Mi stultulo! i estis do mia skribo!
Mi dankas bele! Atendu, ci arlatano, cin mi gvatsekvos!
Sed cetere, trankviligadis sin sinjoro prokuroro, plejparte ja ne
estis tiel malbona, kion li diris. Granda forto, miriga volo, mi
petas; mi kapablas neniun fiaon, mi havas miajn ekzaktajn
moral-konceptojn - - i estas verdire tute flata. Ke neniam ion mi
riproas al mi? Danke Dion nenio riproinda: mi faras nur mian devon.
Kaj la racia rezonado, anka tio estas vero. Sed komedianto - li
eraris. Tamen i estas nur blufo.
Subite li haltis. Memkomprene, li diris al si, ja tio, kion la
klarvidulo diris, tagas por iu alia! Tio estas nuraj eneralaoj. iu
homo estas iom komedianto kaj profitulo. Jen tuta truko: paroli
tiel, ke iu ekkonu sin en tio. Tiel i estas, decidis sinjoro
prokuroro kaj malferminte pluvombrelon, iris hejmen per regula
energia pao.
ooo
"Jesuo Kristo," veis tribunala prezidanto, senvestigante talaron,
"estas jam la sepa; kiel denove i treniis! Kiam la sinjoro
prokuroro parolis du horojn - sed, sinjoro kolego, li gajnis tion:
per tiaj malfortaj indikaoj atingi pendmaon, tion oni nomas
sukceso! Nu, e asiza tribunalo oni neniam scias. Sed lerte li
parolis," diris la prezidanto, lavante al si la manojn. "efe, kiam
li prezentis la karakterizaon de tiu Müller, tio estis tuta
portreto; sciu, la monstra, kruela karaktero de la murdinto - oni
preska okiis. u vi memoras, sinjoro kolego, kiel li diris: Li ne
estas ordinara krimulo; li kapablas neniun fiaon, ne mensogas, ne
telas; sed murdante homon, li faras tion tiel trankvile, kvaza
donante akmaton sur aktabulo. Li ne murdas pro pasio, sed pro
flegma racia rezonado, kvaza li solvas taskon a teknikan problemon.
Ege bone dirite, sinjoro kolego. Kaj plue: Kiam li asas li vidas en
proksimuloj nur asaon. Sciu, kun la tigro, eble i estis iom teatra,
sed al la asizanoj i tre plais."
"A tio," diris sinjoro asesoro, kiel li diris: i tiu murdinto certe
nenion riproas al si; li estas tiom aplomba, tiom sekura anta si
mem - li ne bezonas timi sian konsciencon."
"A denove la psikologia apercepto," darigis la prezidanto de la
tribunalo viante siajn manojn per mantuko, "ke li estas komedianto
kaj pozanto, kiu volus konsterni la mondon per siaj agoj - -
"Nu jes, Klapka," diris sinjoro asesoro apreze. "Li estas danera
rivalo."
"Hugo Müller kulpa per dek du vooj," miris sinjoro prezidanto, "kiu
estus dirinta tion! Do tamen nur Klapka implikis lin en tion. Por
li i estas kiel akludo a aso. En iun proceson li tiel enmordias -
Sinjoro kolego, mi ne volus havi lin mia malamiko."
"Lin ojigas," diris la sinjoro asesoro, "kiam la homoj lin
timas."
"Iom memplaa, tia li estas," diris enpense la respektinda
prezidanto. "Sed li havas mirigan volon. . . efe al sukceso. Granda
forto, sinjoro kolego, sed -" Sinjoro prezidanto ne ekhavis
konvenan vorton. "Nu, ni iru vespermani."
MISTERO DE SKRIBO
"Rubner," diris efredaktoro, "iru rigardi tiun grafologon Jensen,
hodia vespere li havas prezentadon por reprezentantoj de la preso;
onidire li estas io epokfaranta, tiu Jensen. Poste verku pri tio
dek kvin liniojn."
"Bone," murmuris Rubner kun konvena deora malkomplezo.
"Sed atentu, ke i ne estu ia truko," arde rekomendis la
efredaktoro. "Bone tion kontrolu, laeble persone. uste tial mi
sendas vin tien, spertan homon -"
ooo
"- jen estas, sinjoroj, la efaj principoj de scienca, pli precize
dirite, de psikometria grafologio," finis tiuvespere grafologo
Jensen sian teorian eksplikon anta la presreprezentantoj. "Kiel
videble, la tuta sistemo bazias sur nete eksperimentaj leoj; sed
kompreneble la praktika apliko de i tiuj ekzaktaj metodoj estas
tiel senfine komplika, ke mi ne povas in pli detale demonstri dum
unusola prelego. Mi limigos min je tio, ke mi prezentos al vi
praktike analizon de du a tri manuskriptoj, sen teorie klarigi al
vi la tutan procedon de mia laboro; por tio bedarinde hodia ni ne
havas tempon. Mi petas iun el sinjoroj pri iu ajn
manuskripto."
Rubner atendinte tion, tuj donis al granda Jensen plenskribitan
paperfolion. Jensen surmetis siajn magiajn okulvitrojn kaj
ekrigardis la skribon.
"Ha, virina mano," li ekgrimacis. "La vira skribo estas kutime pli
karakteriza kaj interesa, sed fine - -" Murmurante ion li
okulvitris atente la paperfolion. "Hm, hm," li diris inter pazetoj
kaj kapskuis; estis profunda silento.
"u eble i estas. . de iu persono al vi proksima?" subite demandis
la grafologo.
"Ho, ne," rapidis protesti Rubner.
"Des pli bone " diris la granda Jensen. "Askultu, tiu virino
mensogas! Jen la unua impreso el la skribo: mensogo, mensogo pro
kutimo, mensogo kiel vivmanifesto. Cetere tiu persono estas ege
malaltnivela; klera homo ne havus kun i multon por priparoli - - i
estas ege voluptema; la skribo havas uste tiajn karnecajn formojn.
Kaj terure malordema; kiel i aspektas en ia irkaao - hu! Jen la
primaraj trajtoj, pri kiuj mi antae diris al vi; la unua, kion vi
ekkonas e homo, estas liaj kutimoj, nome ecoj, kiuj mem, senpere
mekanike eksterias. La propra psikologia analizo komencias nur e
ecoj, kiujn la koncerna persono neas a subpremas, ar alie i
enriskigus sin en irkaao. Do ekzemple,“ li diris, metante fingron
sur pinton de la nazo, „i tiu persono versimile neniam konfesus,
kion i pensas. i estas supraeca, sed supraeca en du sencoj; suprae
i manifestias, havas multajn senidealajn interesojn; sed per io i
nur i kaas, kion vere i pensas; kaj la kaita egoo estas denove nur
tiel terure banala; mi dirus, malvirto regata de psika pigreco.
Ekzemple, rigardu: la skribo estas e malagrable voluptema - anka
tio estas signo de malparemo - kaj samtempe tiel vulgare prudenta;
tiu persono tro atas sian komforton, ol elseradi ian sensaventuron;
memkomprene, kiam trovias al i okazo - Sed tio ne estas nia afero.
Neordinare komfortema kaj dume multvorta; kiam i ion faras, parolas
pri tio duontagon, is tedio - - i tro okupias pri si mem; oni
vidas, ke i amas neniun; nur pro sia komforto peze i alkroias al iu
kaj volas kredigi lin, ke i amas lin kaj pri li dioscias kiel
zorgas. i estas unu el tiuj virinoj, anta kiu iu viro estas
malfortulo; simple li farias malfortulo pro enuo, pro la senfina
babilaado, pro la tuta humiliga materiismo. Rimarku, kiel estas
skribita komenco de vortoj kaj nome de frazoj: iel tiel largeste
kaj mole. Tiu persono volas ordoni kaj efektive ordonas; sed en tio
ne enestas energio, sed ia pretekstata graveco kaj multe da
paroloj; eventuale la plej fia tiranismo, nome tiranismo per
larmoj. Estas strange: post iu largesto estas videbla ia tia
okulfrapa, uste etanima sinko, tiun personon io bremsas, ion i
senese timas - - plej eble, ke ne ekstereniu io, kio endanerigus
ian materian komforton; devas esti i tie io ege ena kaj zorgeme
kaata, hm, mi ne scias; eble io en la pasinteco. Nur post i tiu
reago i denove rekolektas sian forton a pli vere vivrutinon, por
konvencie finskribi vorton - - memkomprene kun tiu memkontenta kaj
flirtanta kurblinio e la fino; jam denove kreskas en i aplombo. Jen
vi havas en la analizo la unuan impreson pri mensogemo. Samtempe je
tio vi vidas, sinjoroj, kiel detala analizo fine devas konfirmi la
unuan, eneralan, iom intuician impreson; tiun finan konformecon mi
nomas metoda verifo. - - Mi diris malalta nivelo; sed la nivelo ne
estas donita pro primitiveco, sed malakordo; la skribo afektas,
igas sin pli bela, ol i estas, sed faras tion en bagateloj. Tiu
persono en malgravaoj atentas ian korektecon: zorgeme i faras siajn
punktojn super "i", sed en grandaj aferoj i estas neglektema, sen
disciplino, sen moralo, simple malordulino. Pleje embarasaj estas
la komoj; la skribo havas normalan klinion al dekstra, sed la komoj
havas direkton inversan. i kazas ian grandan impreson, kiel bato
per ponardo dorsen. En i estas io malica kaj insida. Metafore mi
dirus, ke tiu persono kapablus trapiki homon de malantae; sed i
tion ne faros pro sia komfortemo - - kaj pro manko de fantazio. - -
Mi opinias, ke tio sufias al ni. u havas iu alian, pli interesan
manuskripton?"
ooo
Tiuvespere venis Rubner hejmen kiel nubo.
"Fine, ke vi venas," diris sinjorino Rubner. "u vi vespermanis
ie?"
Rubner morne ekrigardis in. "u jam denove vi komencas?" li
ekmurmuris minace.
Sinjorino Rubner levis mirigite la brovojn. "Mi petas vin, kion
denove mi komencas? Mi nur demandas, u vi volas vespermanon."
"Nu, vidu," diris, Rubner kun abomeno. "Pri nenio alia memkomprene
vi scias paroli nur pri tiu manopeco. Jen viaj senidealaj
interesoj. Kiel i estas humiliga, la eterna babilaado, la
materiismo kaj enuo -" Rubner ekemis kaj senespere mansvingis. "Mi
scias, tiel oni faras el viroj malfortulojn."
Sinjorino Rubner metis la kudraon sinen kaj atente lin rigardis.
"Franjo," i diris zorgeme, "u eble okazis al vi io
malagrabla?"
"Ha," subitis Rubner sarkasme. "Jam denove vi zorgas pri mi, u? Ne
opiniu, mi petas, ke vi kredigos tion al mi! Jes ja, foje oni
trapenetras la tutan mensogemon: foje oni konsciias, kiel iu peze
alkroiis al oni nur pro sia komforto. . . kaj pro nura voluptemo.
Fi," ekkriegis Rubner, "oni vere okias."
Sinjorino Rubner kapskuis kaj volis ion diri; sed prefere i
lippremis kaj komencis rapide kudri; estis silente.
"Kia misordo i tie," eksiblis Rubner post momento kaj peze
irkarigardis. "Malordo kaj fizorgo - Memkomprene, en bagateloj oni
atentas la ordon kaj korekton; sed en pli gravaj aferoj - Por kio i
tie la ifonoj?"
"Mi riparas viajn emizojn," pene ekvortigis sinjorino Rubner kun la
kunpremita goro.
"emizojn vi riparas," mokis Rubner; "jen, vi riparas do la emizojn.
Memkomprene, tion devas scii la tuta mondo, u? Duontagon oni devas
paroli nur pri tio, ke iu riparas la emizojn! Kiom da paroloj kaj
graveco! Kaj vi opinias, ke tial vi povas ordoni? Ho, ne, nun i
esos!"
"Franjo," elspiris sinjorino Rubner kun mirego, "faris mi ion al
vi?"
"u mi scias?" bruskis Rubner. "Mi ne scias, kion vi faris; mi ne
scias, pri kio vi pensas kaj kion vi kaintencas; mi scias pri vi
nenion, nepre nenion, ar vi damne kaas, kio enestas en vi! Ja mi e
ne scias vian pasintaon!"
"Permesu!" ekbolis sinjorino Rubner, "tio superas jam ian
tolereblon! Se vi ankora ion diros -" Per sia tuta forto i ekregis
sin. "Edzo," i diris kun hororo, "kio okazis kun vi?"
"Ha," deklaris venke Rubner, "jen ni havas in! Kion vi tiel
ektimis? u eble tial, ke ne evidentiu io, kio endanerigus vian
bonfarteton, he? Tion oni scias; e en la plena komforto iam trovias
okazo por iu aventuro, u?"
Sinjorino Rubner sidis kiel toniinta. "Edzo," i peze ekparolis,
glutante larmojn, "se vi havas ion kontra mi. . . do, prodio, diru
tion rekte!"
"Nenion," predikis Rubner kun ega ironio, "tute ne, nepre nenion mi
havas kontra vi! Ja ne gravas, se oni havas edzinon sen disciplino,
sen moralo, mensogeman, vulgaran, pigran, malpareman kaj ege
volupteman! Kaj aldone de tiel malalta nivelo -"
Sinjorino Rubner ekploregis kaj stariis terenlasante sian
kudraon.
"esu kun tio," alkriis in la edzo malate, "tio estas la plej fia
tiranado, la tiranado per larmoj!"
Sed tion jam sinjorino Rubner ne adis, ar sufokiante de spasma
ploro i etiis en sian dormoambron.
Rubner tragike ekridais kaj puis ankora la kapon inter pordon.
"Ponardi onin dorsen," li ekkriis, "tion vi ankora scius; sed e por
tio vi estas tro oportuna!"
Vespere post tio Rubner malaperis en sia kutima gastejo.
"uste mi legas en via urnalo," bonvenigis lin sinjoro Pleka,
okulvitrante, "kiel oni ladegas tiun grafologon Jensen. u i estas
atentinda, sinjoro redaktoro?"
"Estas, kaj multe," diris sinjoro Rubner. "Sinjoro Janík, eventuale
donu al mi kotleton, sed i ne estu malmola. Adu, li estas fenomeno,
tiu Jensen; mi vidis lin hiera. Ja la skribon li analizas absolute
science."
"Do i estas trompo," opiniis sinjoro Pleka. "Sinjoro, mi kredas
ion, nur ne al scienco. Ekzemple vitaminoj; dum estis neniuj
vitaminoj, do almena oni sciis, kion oni manas; kaj nun vi tion ne
scias, nun vi havas en tiu kotleto nekonatajn vivfaktorojn. Fi,"
diris sinjoro Pleka tedite.
"i estas io tute alia," deklaris.Rubner. "Mi devus, sinjoro Pleka,
longe rakonti al vi, kio estas psikometrio, atomatismo, primaraj
kaj sekundaraj signoj kaj tiaj aferoj. Sed mi diras al vi, ke tiu
homo legas el skribo kiel el libro. Kaj nepre li tiun homon trafas,
ke vi vidas lin uste anta vi; li diras al vi, kia li estas, kian
pasintaon li havas, pri kio li pensas, kion li kaas, nu, ion! Mi
eestis, sinjoro!"
"Pa," murmuris sinjoro Pleka skeptike.
"Do mi rakontos al vi iun kazon," komencis sinjoro Rubner. "Iu
sinjoro - mi ne nomos lin al vi, sed tre konata homo - donis al tiu
Jensen manuskriptan folion de sia edzino. Kaj tiu Jensen nur
ekrigardis la skribon kaj tuj komencas: "Tiu ino estas entute
mensogema, malordema, ege voluptema kaj supraeca, malparema,
parolaema, ordonas hejme, havas malbonan pasintaon kaj krome ankora
volas murdi sian edzon." - Imagu al vi, tiu sinjoro morte ekpalis,
ar io i estis lavorte vero. Konsideru nur, li vivis kun i felie
dudek jarojn kaj nenion rimarkis. Dum la dudekjara edzeco li
ekkonis e tiu virino e ne dekonon de tio, kion tiu Jensen ellegis
unuavide! Tio ja estas efekto, u? Sinjoro Pleka, tio devas konvinki
anka vin!"
"Mi miras," opiniis sinjoro Pleka, "ke tiu imbecilo, tiu edzo dum
la dudek jaroj tion ne konstatis."
"Mi petas," rapidis diri sinjoro Rubner, "ja la edzino tiel lerte
hipokritis, kaj li, tiu edzo alie estis kun i tute felia. - Tia
felia homo havas por nenio okulojn. Kaj poste, sciu, li ne havis la
sciencajn kaj ekzaktajn metodojn. La afero estis jena: kio per
simpla okulo ajnas al vi blanka, tio science havas iujn kolorojn.
Sperto, sinjoro, i signifas nenion; la nuna homo atentas nur
ekzaktajn metodojn. Ne miru, ke la menciito e ne supozetis, kian
kanajlinon li havas hejme; simple li ne aplikis je i sciencan
metodon, jen la afero."
"Kaj u nun li igis sin divorci?" enmiksiis en la parolon sinjoro
gastejestro Janík.
"Tion mi ne scias," leere diris sinjoro Rubner, "pri tiaj bagateloj
mi ne zorgas. Min interesas nur tio, kiel oni povas el la skribo
legi, kion alie tute neniu ekkonas. Konsideru, vi konas iun multajn
jarojn kiel bravan kaj honestan homon, kaj subite, bum! el lia
skribo vi ekkonas, ke li estas telisto a protokanajlo. Jes ja, oni
darfas al neniu nur blinde kredi; nur per tia analizo montrias, kio
en li enestas!"
"Aj, aj," miris sinjoro Pleka deprimite; "Preska oni timu skribi al
iu."
"uste," opiniis sinjoro Rubner. "Imagu al vi, kian signifon havos
la scienca grafologio ekzemple por kriminala juro. Ho, oni povas
iun malliberigi pli frue ol li ion telos; lia skribo perfidos, ke
tiu ulo havas sekundaran telistan karakteron, kaj hop kun li al
Pankraco! Tio havas egan estontecon. Kiel mi diras al vi, i estas
kompleta scienco, pri tio ne povas esti minimuma dubo." Sinjoro
Rubner ekrigardis horloon. "Nu, la deka; mi iru jam hejmen."
"Kial hodia tiel frue?" murmuris sinjoro Pleka. "Vi scias ja,"
diris sinjoro Rubner mole, "la edzino eble grumblus, ke mi lasas in
senese tiel sola."
ABSOLUTA
PRUVO
"Sciu, Antojo," diris enketjuisto Mates al sia plej intima amiko,
"i estas afero de sperto; mi kredas al neniuj elturnioj, neniun
alibion kaj neniun rakontadon; mi kredas nek al akuzito, nek al
atestantoj. Oni mensogas, e se oni ne volas; do ekzemple iu
atestanto uras al vi, ke kontra akuzito li ne havas ian
malamikecon, kaj dume mi mem scias, ke en la anim-profundo, sciu,
en la subkonscio, li malamas lin pro ia subpremita malamo a aluzo.
io, kion depozicias akuzito al vi, estas anticipe elpensita kaj
artifika; io, kion atestanto depozicias al vi, povas direktii de
konscia a e subkonscia intenco al akuzito helpi a kulpogravigi. Mia
kara, tion mi konas: homo estas tre mensogema kreitao."
"Al kio do mi kredas? Al hazardo, Antojo; al la senintencaj,
senvolaj a, kiel diri tion, al nekontrolataj emocioj a agoj a
vortoj, kiuj al oni iam tiam eskapas. io estas falsebla a
alustigebla, io estas afekto a ia plano, nur hazardo ne; i estas
unuavide ekkonebla. Mi havas jenan metodon: mi sidas kaj lasas
homojn rakontai, kion ili antae elpensis kaj preparis; mi mienas,
kvaza mi kredus al ili, ankora mi helpas al ili, por ke ilia buo
pli bone funkciu, kaj embuskas, is eskapas de ili iu senintenca,
nevolita vorteto; sciu, por tio oni devas esti psikologo. Iu
enketjuisto havas taktikon konfuzi akuziton; tial li senese
enmiksias en la parolon kaj embarasas lin tiel, ke tiu stultigito
fine konfesas eble ankora tion, ke li murdis imperiestrinon
Elizabeta. Mi volas absolutan certecon; tial lantete, pacience mi
atendas, is el la sistema mensogado kaj elturniado, kiun fake oni
nomas depozicio, ekbrilas pretervola ereto da vero. Sciu, neta vero
en i tiu larma valo aperas nur pro misatento: nur se iu homa estao
iel parolperfidas sin a mistrafas."
"Adu, Antojo, anta vi mi havas neniujn sekretojn; ja ni estas
amikoj ekde nia bubao - vi scias, kiel oni batregalis min, kiam mi
frakasis fenestron. Al neniu mi tion diris, sed mi tiom hontas pro
io, ke i devas elii el mi; estas vane, oni bezonas konfesi. Mi
diros al vi, kiel i tiu mia metodo us nun pruviis en mia. . . en
mia plej privata vivo; koncize en mia edzeco. Kaj poste diru al mi,
mi petas vin, ke mi estis idioto a krudulo; mi meritas tion.
"Homo, mi. . . nu, mi suspektis mian edzinon Marteta; mallonge, mi
aluzis kiel frenezulo. En mia kapo fiksiis, ke i havas ion kun tiu.
. . kun tiu juna. . . mi nomos lin Arturo; mi opinias, ke vi e ne
konas lin. Atendu, mi estas neniu negro; se mi certe scius, ke i
amas lin, mi dirus, Marteta, ni disiros. Sed jen la plej malbona,
neniun certecon mi havis; Antojo, vi e ne scietas, kia turmento i
estas. Miadio, tio estis malbela jaro! Vi scias, kiajn stultaojn
faras tia aluza edzo: spionas, embuskas, enketas servistinojn,
faras scenojn. . . Kaj nun imagu al vi, ke mi estas hazarde
enketjuisto; homo, mia familia vivo dum la lasta jaro, tio estis
konstanta kruc-enketado de mateno is. . is rea enlitio."
"La akuzitino, mi volas diri Marteta, kondutis brile; e kiam i
ploris, anka kiam i ofendite silentis, kaj kiam i rakontis, kie i
dum la tuta tago estis kaj kion i faris, vane mi gvatis, ke i iel
senvole konfesos ion a parolperfidos sin. Sciu, i mensogis ofte al
mi, mi volas diri, i mensogis ordinare, sed tio jam estas tia
virina kutimo; virino ne diros al vi uste, ke i estis du horojn e
modistino - i elpensas, ke i estis e dentisto a en tombejo e tombo
de la panjo. Ju pli mi turmentis in - Antojo, aluza viro, tio estas
pli malbona ol rabia hundo - ju pli mi in tiranais, des malpli da
certeco mi havis. iun ian vorton, iun ian elturnion mi dekfoje
inversigis kaj sekcis; sed mi trovis nenion, nur la kutimajn
intencajn duonverojn kaj duonmensogojn, el kiuj konsistas la
normala homa kontakto kaj la edzeco speciale, nu vi scias. Mi
scias, kiel estis e tio al mi, sed konsiderante, kion dume suferis
povrulino Marteta, homo, plej ate mi vangofrapus min."
"Do nunjare veturis Marteta al Františkovy Lázn - sciu, la virinaj
aoj kaj tiel, mallonge i aspektis mise. Memkomprene, mi igis in
gardi - ian fian ulon mi salajris, kiu cetere tie nur sidais en
gastejoj. . . Estas strange, kiel la tuta vivo koruptias, se io kun
vi en iu sola afero ne estas en ordo; oni estas tute malpura, se
oni havas makulon sur alia loko. Marteta skribis al mi. . . iel
tiel necerte kaj timide ... kvaza i ne scius pri kio; memkomprene,
la leterojn mi analizais kaj seris inter linioj ... Do foje mi
ricevis de i leteron, adreso estis 'Francisko Mates, enketjuisto'
kaj tiel plu; kaj malferminte in kaj eliginte ian leteron, mi vidas
titolon: 'Kara Arturo!'"
"Homo, miaj manoj sinkis. Do jen fine i estas. Okazas iam, kiam oni
skribas plurajn leterojn, ke oni ilin mise enkonvertigas. Sciu,
Marteta, kia stulta hazardo, u? Knabo, preska mi in kompatis, ke
tiel i donis sin en miajn manojn."
"Ne opiniu, Antojo, mia unua penso estis, ke la leteron, destinitan
al... al tiu Arturo, mi ne legu kaj resendu al Marteta; iukaze mi
farus tion, sed la aluzo estas malpura pasio kaj fiao; amiko, la
leteron mi tralegis kaj montros in al vi, ar mi in kunportas. Do
rigardu, kio enestas:
Kara Arturo,
ne koleru, ke ankora mi ne respondis al vi; sed mi havis zorgojn,
ke Franjo - "tiu do estas mi, u vi komprenas?" -- tiel longe ne
skribis; mi scias, ke li havas multe da laboro, sed kiam oni estas
tiel longe sen informoj pri sia edzo, oni iradas do kiel korpo sen
animo; sed tion vi, Artujo, ne komprenas. Venontan monaton Franjo
alveturos i tien, do anka vi povus tien i alveni. Li skribas al mi,
ke nun li havas tre interesan kazon, sed ne skribis kion, sed mi
opinias, ke i estas la murdo fare de Hugo Müller; tio min tre ege
interesus. Tiom mi bedaras, ke Franjo iom fremdiis al vi, sed nur
tial, ar li havas multe da laboro; se estus kiel iam, vi povus lin
preni inter homojn a ate ekskursi. iam vi estis al ni tiel bona kaj
anka nun vi ne forgesas, kvankam i ne estas tia, kia i devus esti;
sed li, Franjo, estas tiel nervoza kaj stranga. Anka vi ne skribis
al mi, kion faras via knabinjo. Franjo anka plendas, ke en Prago
estas ega varmo; li devus veturi i tien kaj senarii, sed certe li
sidas isnokte en oficejo. Kiam vi veturos al maro? Mi esperas, ke
vi kunprenos vian knabinjon; vi ne scias, kio estas, se ni virinoj
nostalgias.
Kore vin, Artujo, salutas via
Marta Matesová
"Do, Antojo, kion vi diras al tio? Mi scias, i estas neniel sprita
letero; i estas tute malforta faro la vidpunkto stila kaj de
interesao; sed, homo, kian lumon i etas je Marteta kaj ia rilato al
tiu povrulo Arturo. Neniam mi tiom kredus al i, e se i dirus ion
ajn; sed i tie mi havis en la mano ion tiel senintencan, tiel
preter ia voo... Do vidu, ke la vero, netrompa kaj senduba, aperas
nur pro misarano. Mi estus plorinta pro ojo - kaj same pro honto,
ke tiel stulte mi aluzis."
"Kion poste mi faris? Nu, per nureto mi ligis aktojn pri murdo fare
de Hugo Müller, fermis ilin en tirkeston kaj tagon poste mi estis
en Františkovy Lázn. Kiam Marteta min ekvidis, i ekruis kaj
ekbalbutis kiel knabineto; i aspektis, kvaza i farus ion teruran.
Mi nenion. 'Franjo,' diris post momento Marteta, "u vi ricevis mian
leteron?' - 'Kian leteron,' mi miras. 'Vi skribas al mi diable
malmulte.' - Marteta rigardas min embarasite kaj elspiras, kvaza i
senarius. 'Do versimile mi forgesis sendi in al vi,' i diris kaj
estis seranta en mansaketo, is i eltiris ian iom ifitan folion. i
komenciis per vortoj: ,Kara Franjo!' Mi devis ridi en mia animo.
Sinjoro Arturo versimile jam resendis, kio ne apartenis al
li."
"Poste e ne unu vorto estis dirita pri tio; memkomprene mi komencis
rakonti al i pri la krimo de Hugo Müller, kiu in tiom interesis. Mi
opinias, ke is nun i kredas, ke la leteron mi nepre ne
ricevis."
"Nu, kaj jen io; de tiu tempo estas almena e ni trankvilo. Diru, u
mi ne estas idioto ke mi tiel krude aluzis? Sciu, nun mi klopodas
al Marteta tion kompensi; nur el la letero mi vidis, kiel i,
povrulino, zorgas pri mi. Do nun i estas ekstere; oni pli hontas
pro sia stulteco ol pro siaj pekoj."
***
Proksimume en la sama momento diris juna viro, i tie nomata Arturo,
al sinjorino Marteta: "Nu, knabinjo, u i helpis?"
"Kio, karulo?"
"Tiu letero, kiun vi tiam kvaza misatente sendis al li."
"Helpis," diris sinjorino Marta kaj enpensiis. "Sciu, knabo, mi e
hontas, kiel li, Franjo, tiom ege kredas al mi. Ekde tiu tempo li
estas je mi tiel bona ... La leteron li senese portas sur sia
koro." Sinjorino Marta ektremis. "i estas fakte terura, ke...ke mi
lin trompas, u vi ne opinias?"
Sed sinjoro Arturo tion ne opiniis; almena li asertis, ke nepre
ne.
EKSPERIMENTO DE PROFESORO ROUSS
eestis speciale: ministro por internaj aferoj, justic-ministro,
polica prezidanto, aro da deputitoj, kelke da altrangaj oficistoj,
eminentaj juristoj, elstaraj sciencistoj kaj memkomprene anka
pres-reprezentantoj; ar tiuj devas ion eesti.
"Sinjoroj," komencis profesoro de la harvarda universitato C. G.
Rouss, nia renoma usona samlandano, "eksperimento, kiun mi estos
montri al vi, bazias sur antaaj laboroj de granda aro de miaj
kleregaj kolegoj kaj kunlaborantoj; indeed, je la tuta afero estas
jam nenio nova, kaj hm, really, i estas. . . malnova veto," li oje
impetis, rememorinte la ustan vorton. "Nur la metodo de uzado kaj
hm, kaj la praktika uzebleco de kelkaj teoriaj experiences estis
objekto de mia laboro. Mi petas plej multe sinjorojn
kriminalistojn, ke ili prijui la aferon la sia practice.
Well."
"Do la tuta afero estas la jena: mi diros al vi vorton, kaj vi
devas diri al mi alian vorton, kiun vi tiumomente ekpensos,
eventuale i estu nonsens, hm, idiotao, mi opinias, sensencao. Kaj
fine mi diros al vi la la vortoj, kiujn vi donos al mi, kion vi
havas en la kapo, je kio vi pensas kaj hm, kaj kion vi kaas. u vi
komprenas al tio? Mi ne ekspliki al vi theoretically; tio estas
ideo-asociadoj. subpremitaj imagoj, iom da sugesto kaj tiaj aferoj.
Mi estos ege mallonga: oni devas el - hm, well, ekskluzivi volon
kaj rezonadon; tiel reproduktias subkonsciaj connexions kaj el tio
mi ekkoni, kio - - kio - -" La fama profesoro vortpalpis. "Well,
what's on the bottom of your mind."
"Kio estas sur fundo de via animo," sufloris iu el la
aditorio.
"uste tiel," diris C. G Rouss kontente. "Nur vi devas diri
automatically, kio al vi tiumomente venos sur langpinton, sen ia
control kaj rezervo. Mia business poste estos analajzi viajn
imagojn. That's all. Do mi al vi volas tion montri je iu kriminala
kejzo, hm, kazo kaj poste je iu el la aditorio, kiu estos sin
anonci. Well, sinjoro direktoro de polico estos diri al ni, kiu
kejzo estas kun tiu viro. Mi petas."
Sinjoro policprezidanto leviis kaj diris: "Sinjoroj, viro, kiun vi
post tempeto ekvidos, estas Vincento Suchánek, domproprietulo kaj
profesia seruristo el Zábhlice. Ni havas lin jam unu semajnon en
polica preventiva reteno pro suspekto, ke li murdis atodrokiston
Jozefon epelka, kiu malaperis anta du semajnoj. Motivoj pro la
suspekto estas: ato de la malaperinta epelka estis trovita en
remizo de la arestita Suchánek; sur la stirilo kaj sub la sidloko
de la oforo estas spuroj post la homa sango. La arestito
memkomprene tute ion neas; li asertas, ke la aton de epelka li
aetis por ses mil, ar li mem volas profesii la atodrokadon. Ni
konstatis, ke la malaperinta Jozefo epelka efektive parolis pri
tio, ke ion li foretegos, vendos sian malnovan veturilon kaj iros
ien ofori; sed alian spuron post li ni ne havas. ar plua materialo
ne ekzistas, estas la arestita Suchánek morga transdonota al
enket-reteno en Pankraco. Mi akiris permeson, ke nia renoma
samlandano, profesoro C. G. Rouss, realigu sian eksperimenton; se
deziras sinjoro profesoro ..."
"Well," diris la profesoro, diligente notanta, "vi lin, mi petas,
lasu veni i tien."
Je mansigno de la policprezidanto alkondukis policisto Vincenton
Suchánek; li estis morna ulo miene montranta, ke iuj ien enrampu al
li; kio lin koncernas, li estas firme decidiinta ne lasi sin.
"Iru i tien, vi," bruskis lin severe C. G. Rouss, "mi vin demandos
nenion. Mi diros al vi nur vortojn, kaj vi devas diri la unuan
vorton, kiu vin trafis, u komprenas vi? Do, atentu: Glaso."
"Merdo," diris sinjoro Suchánek obstinege.
"Adu, Suchánek," rapidis diri la policprezidanto, "se vi ne estos
dece respondanta, oni tuj forkondukos vin al la enketado,
komprenite? Kaj oni lasos vin tie tutan nokton. Atentu! Ankora
foje."
"Glaso," diris denove profesoro Rouss.
"Biero," murmuris Suchánek.
"Jen vi vidas, viro," diris la fama profesoro, "tiel i estas ege
bone."
Suchánek malkonfide ekrigardis. u ne enestas iu trompao?
"Strato," diris la profesoro.
"...Veturiloj," poste Suchánek malvolonte.
"Kampo."
"Tornilo!"
"Latuno."
"Ege bone." ajnis, ke sinjoro Suchánek jam ne havas oponojn kontra
la ludo. "Panjo!"
"Onklino."
"Hundo!"
"Budo."
"Soldato! "
"Kanonisto." Tiel i rapide sinsekvis, iam pli rapide, sendube i
komencis amuzi sinjoron Suchánek; i rememorigis lin pri la atutado.
Dio, kion li dum la ludo rapidpase rememoris!
"Vojo," etis C. G. Rouss en spirmanka ritmo.
"oseo."
"Prago!"
"Beroun."
"Kai!"
"Enterigi."
"Purigi!"
"Makuloj."
"ifono!"
"Sako."
"Hakfosilo!"
"ardeno."
"Kavo!"
"Barilo!"
"Kadavro!"
Nenio.
"Kadavro," ripetis la profesoro insiste. "Do vi in enterigis e
barilo, u?"
"Mi diris nenion," eksplodis sinjoro Suchánek.
"Vi in enterigis e barilo en via ardeno," ripetis rigore C. G.
Rouss. "Vi lin mortigis dumvoje al Beroun. Vi viis la sangon en la
aro per unu sako. Kion do vi faris kun la sako?"
"Tio ne estas vero," kriis Suchánek, "la veturilon de sinjoro
epelka mi aetis! Mi lasos min de neniu ikani ..."
"Atendu, viro," diris Rouss. "Do mi petos, ke policemen iru tien
rigardi. Tio jam ne estas mia byznis. Tiu viro iru eksteren. Mi
petas, sinjoroj, i daris dek sep minutojn. Tio estis tro rapide. i
estis malsaa kejz. Plej multe ofte i daras horon. Do mi atus peti,
ke volu veni iu el la sinjoroj kaj mi donos al li vortojn. Tio
daros ege longe, ar mi ne scias, kiun secret havas tiu sinjoro,
kiel oni tion diras?"
"Sekreto," sufloris iu el la aditorio.
"Sekreto," ekojis nia eminenta samlandano, "mi konas, tio estas unu
opero. Tio konsumos multe da nia tempo, anta ol tiu sinjoro povos
malsekreti al ni sian karakteron, sian pasintecon, kaj siajn plej
kaatajn ajdije."
"Ideojn," sufloris voo el la publiko.
"Well. Mi vin petas, sinjoroj, kiu estos lasi sin analajzi?"
Estiis pazo; iu el la eestantoj ekridais; sed neniu moviis.
"Mi petas," ripetis C. G. Rouss. "Ja i ne doloros."
"Iru vi, sinjoro kolego," flustris ministro por internaj aferoj al
justic-ministro.
"Iru tien kiel reprezentanto de via partio," mokincitis deputito
deputiton.
"Sinjoro sekcia efo, bonvolu," instigis altranga oficisto kolegon
el la alia ministerio.
Jam i komenciis esti iel ena; neniu el la eestantoj leviis.
"Mi petas, sinjoroj," diris la usona sciencisto la trian fojon, "u
eble vi timas, ke vi estos malsekretii?"
Tiam turniis ministro por internaj aferoj dorsen kaj eksiblis: "Do
iu iru, sinjoroj!"
En fono de la aditorio iu modeste ektusis kaj leviis; li estis seka
kaj iom trivita olduleto kun laringo ekscitite movianta. "Mi. . .
hm," li diris timide, "do kiam neniu, do mi permesas al mi - iel
..."
"Venu i tien," interrompis lin la usonano estre, "i tie sidiu. Vi
devas diri, pri kio venos al la vi unua ideo. Vi ne darfas mediti,
vi devas ekbabili mechanically, ne sciante mem, kion. Vi
komprenas?"
"Mi petas," diris kompleze la eksperimenta viro, iom enata de la
aditorio tiom gravsignifa; poste li ektusis kaj angore palpebrumis
kiel ekzamenato.
"Arbo," ekpafis je li la sciencisto.
"Fortega," flustris la olduleto.
"Arbara grandulo," klarigis la viro sinene.
"Ha, tiel. Strato!"
"Kion vi per tio opinias?"
"Mi petas, solenon. A sepulton."
"So, do vi estu dironta nur Soleno. Laeble per unu vorto."
"Jes, mi petas."
"Do plue: Komerco."
"Hm. Ofico."
"Se vi motus eble diri Oficoj..."
"Well. Oficoj!"
"Martelo!"
"Tenajlo. Tiri respondon tenajle. Li frakasis per martelo lian
kapon."
"Curious," murmuris la sciencisto. "Sango!"
"Sangruii. La sango senkulpe verita. Historio per sango
skribita."
"Fajro!"
"Per fajro kaj glavo. Brava fajroestingisto. Fajra parolo. Mene
tekel."
"Kia stranga kejzo," diris la profesoro embarasite. "Do ankora
foje. Vi, viro, vi devas diri nur la unuan imagon, sciate. Nur
tion, kio rivelios al vi automatically, kiam vi adas la vorton. Go
on. Mano!"
"Frata a helpa. i firme tenas standardon. Kun pugnigitaj manoj.
Malparaj manoj. Frapi la fingrojn."
"Okuloj!"
Okuloj de l' jupova publiko. Salo en okuloj. Depreni membranojn.
Vidinta atestanto. Sablo en okulojn. Senkulpaj infan-okuletoj.
Sapumi la okulojn."
"Ne tiom multe! Biero!"
"Akrogusta lagero. Demono alkoholao."
"Muziko de estonteco. Elprovita kapelo. Nacio de muzikantoj. Ravaj
sonoj. Koncerto de grandpotencoj. almoj de paco. Naciaj
himnoj."
"Botelo!"
"Vitriolo. Malfelia amo. En hospitalo i mortis dum teruraj
doloroj."
"Veneno!"
"Per veneno kaj galo. Puto-venenado."
C. G. Rouss ekgratis la kapon. "Never heard that. Do denove, mi
petas. Mi vin sinjoroj volus atentigi, ke iam oni komencas de. . .
hm, tiaj plain, ordinaraj aferoj, por trovi la efan interest kaj
profession de tiu viro. Do plue: Konto!"
"Konto de historio. Finkonti kun malamikoj. i debetas konton de
niaj rivaloj."
"Hm. Papero!"
"Papero ruias pro honto," deklaris la vireto energie. "Biloj.
Papero toleras ion."
"Bless you," diris la sciencisto indigne. "tono!"
"eti tonon. Tombotono. Venaja pamjat," diris arde la eksperimentata
viro. "Ave, anima, pia!"
"Veturilo!"
Triumfa veturilo. Radegoj de l' sorto. Ambulanca veturilo. Rie
dekorita veturilo kun alegoria sceno."
"Ha," ekvokis C. G. Rouss. "That's it! Horizonto!"
"Nubplena," diris la maljunuleto kun vigla plezuro.
Novaj nuboj sur politika horizonto. Mallara horizonto. Malfermadi
novajn horizontojn."
"Armiloj!"
"Nehonestaj armiloj. Plenarmitaj. Kun flirtantaj standardoj. Invadi
dorsen. Venenita sago," vortmuelis la eksperimenta viro entuziasme.
"El la batalo ni ne retirios. Bataltumulto. Balotbatalo."
"Elemento!"
"Furiozantaj elementoj. Elementa rezisto. Riproindaj elementoj.
ivili junáci! ivio!"
"Do sufie," retenis lin C. G. Rouss. "Homo, vi estas urnalisto,
u?"
"Jes, mi petas," diris la eksperimenta viro fervore. "Jam tridek
jarojn. Mi estas redaktoro Vašátko."
"Mi dankas," riverencis lakone nia eminenta usona samlandano.
"Finished, gentlemen. Per imago-analajzado de i tiu viro - hm, ni
konstatus, ke li estas unu urnalisto. Mi opinias, ke estus
superflue fari la experiment plu. It would only waist our time. Mi
petas, la eksperimento ne sukcesis. So sory, gentlemen."
ooo
"Ni rigardu " ekvokis vespere en redakcio sinjoro Vašátko,
trarigardante redakciajn paperojn, "la polico do anoncas, ke i
trovis la kadavron de tiu Jozefo epelka; li estis enfosita e barilo
en ardeno de tiu Suchánek, kaj sub li ili trovis la sangmakulitan
sakon. Vidu, tiu Rouss tamen nur tion bone divenis! Sinjoro kolego,
vi ne kredus tion: e ne vorton mi diris al li pri urnaloj, kaj li
tute precize ekkonis, ke mi estas urnalisto. Sinjoroj, li diris, vi
havas anta vi meritplenan, eminentan urnaliston - - - Mi skribis ja
en la referao pri lia parolado: Konkludoj de nia renoma samlandano
estis akceptitaj kun flata rekono flanke de iliaj fakrondoj.
Atendu, tion mi stile alustigu: Interesaj konkludoj de nia renoma
samlandano estis lamerite akceptitaj kun vigla kaj flata rekono
flanke de niaj fakrondoj. Tiel i devas esti."
PERDITA LETERO
"Boenka," diris sinjoro ministro al sia edzino, prenante egan
porcion da salato, "hodia posttagmeze mi ricevis leteron, tio vin
interesos. Mi devas in prezenti al ministeria konsilantaro. Se i
malsekretius, estus unu politika partio en ega embaraso. Jen,
rigardu in," diris sinjoro ministro, palpante unue en la
maldekstran internan poon kaj poste en la dekstran. "Atendu, kien
nur mi tion," murmuris sinjoro ministro, palpante denove en la
maldekstran internan poon; post kio li demetis forketon kaj
komencis rasti ambamane en iuj ceteraj pooj. Atentema spektanto
trovus e tio, ke la ministro havas same surprizan nombron da pooj
sur iuj eblaj partoj kaj korpoflankoj, kiel iu alia normala viro;
ke en ili li havas losilojn, krajonojn, notlibrojn, vesperurnalojn,
monujojn, oficajn paperaojn; horloon, dentopinglon, tranilon,
kombilon, malnovajn leterojn, potukon, alumetojn, malnovajn
kinobiletojn, fontplumon kaj plurajn aliajn objektojn de iutaga
vivo; kaj, palpante en la pooj, murmuras "kien mi nur donis tion,"
"mi estas ja frenezulo," "ni atendu," same kiel farus iu alia homa
estao, palpanta en siaj propraj pooj. Sed la ministro-edzino ne
dediis multe da atento al i tiu agado, sed diris, kiel tion farus
iu alia sinjorino:
"Mi petas vin, se vi prefere manus; alie i fridios."
"Bone," diris sinjoro ministro, reenmetante ian enhavon de siaj
pooj en la koncernajn lokojn, "plej versimile mi in lasis sur tablo
en laborambro; tie mi legis la leteron. Imagu do al vi," li
ekparolis viglege kaj prenis pecon da rostao, "imagu, ke iu sendas
al mi originalon de letero de - Nur momenton," li diris
maltrankvile kaj ekstaris for de la tablo. "Mi rigardos nur en la
laborambron. Versimile mi lasis tion sur la tablo." Kaj li estis
for.
Kiam li ne revenis e post dek minutoj, iris post lin sinjorino
Boena rigardi en la laborambron. La ministro sidis meze de la ambro
surtere specigante folion post folio, aktojn kaj leterojn, kiujn li
forovis desur la skribotablo.
"u mi igu varmigi la vespermanon por vi?" demandis sinjorino Boena
iomete severe.
"Tuj, post momento," diris la ministro distrite. "Plej versimile mi
enovis tion i tie inter la paperojn. Estus malsae, se mi in ne
trovus. . . - Sed tio ne eblas; i devas esti ie i tie!"
"Do unue manu," konsilis la sinjorino, "kaj poste tion seru."
"Tuj, tuj," diris la ministro incitite. "Nur kiam mi tion trovos. i
estis tia flava koverto - - Nu, kia frenezulo mi estas," li
murmuris, specigante pluan stokon da paperoj. "i tie e la tablo mi
in legis, kaj ne formoviis de i tie, nur kiam oni vokis min al
vespermano - Kien i povus perdii?"
"Mi sendos la vespermanon al vi i tien," decidis la sinjorino kaj
lasis la ministron surtere meze de liaj paperoj. Poste ekregis
silento, dume ekstere muis arboj kaj steloj estis falantaj. Estis
preska noktomezo, kiam sinjorino Boena komencis oscedi kaj iris
singarde enrigardi la laborambron.
La ministro, sen jako, tazita kaj vitanta staris meze de la aosa
laborambro; ie surtere estis paperamasoj, la meblaro fortirita de
la muroj, tapioj etmetitaj en angulo; sur la skribotablo staris la
netuita vespermano.
"Miadio, edzo, kion vi faras i tie?" ekdiris sinjorino Boena.
"Jesuo Kristo, lasu min trankvila," ekfuriozis la ministro. "u vi
devas min eni iun kvinan minuton?" Kompreneble, tuj li konsciiis,
ke li maljustumas in, kaj diris pli milde: "Tion oni devas traseri
sisteme, u vi komprenas? Parton post parteto. Ie i tie i devas
esti, ar i tien enpais neniu krom mi. Nur se mi ne havus tiajn
damnajn paperaojn!"
"Mi helpos al vi, u vi volas?" proponis kompate sinjorino
Boena.
"Ne, ne, ion vi disetus i tie," defendis sin la ministro,
mansvingante meze de la nepriskribebla malordo. "Nur iru dormi, tuj
mi -"
Je la tria matene iris sinjoro ministro kuii peze emante. Tio ne
estas ebla, li diradis al si; je la kvina alportis la poto tiun
leteron en flava koverto; mi legis in e la skribotablo, kie mi
laboris is la oka; je la oka mi iris vespermani, kaj proksimume
post kvin minutoj mi kuris en la laborambron seri. Dum la kvin
minutoj ja neniu povis veni -
Tiam elsaltis sinjoro ministro rektpiede el la lito kaj kuregis en
la laborambron. Memkomprene, fenestroj estis malfermitaj; sed tio
estis en la unua etao kaj krome ankora fronte al strato - - Tio
tamen ne estas ebla, opiniis sinjoro ministro, ke iu penetrus i
tien tra fenestro! Sed matene, li decidiis, mi devas tion verifi
anka de tiu i flanko.
Denove enlitigis sinjoro ministro sian dikegan korpon. Ni atendu,
li rememoris, foje mi legis en iu libro, ke letero plej probable
eskapas atenton, kiam i kuas rekte anta la okuloj! Tondro al tio,
kial tuj mi ne havis la ideon! Denove li kuris en la laborambron
por rigardi, kio uste kuas anta la okuloj; kaj li vidis
paperamasojn, eltiritajn tirkestojn, grandegan kaj senesperan
malordon post sia serado - - Sakrante kaj emante, la ministro
revenis en sian liton ne dormonte.
Li eltenis tion nur is la sesa; je la sesa li jam kriis en
telefonon insistante, ke oni veku ministron por internaj aferoj "en
grava afero, u vi adas, homo?" Kiam fine li ricevis komunikon, li
komencis febre: "Halo, sinjoro kolego, mi petas vin, sendu tuj al
mi, sed tuj, irka tri a kvar plej kapablajn homojn. . . nu jes,
detektivojn. . memkomprene, la plej fidindajn. Perdiis al mi iu
grava akto. . . sinjoro kolego, i estas ia nekomprenebla kazo. . .
jes, mi atendos ilin. - - Lasi ion en stato, kia i estas? u vi
opinias, ke tio devas esti? - Bone - telo? Tion mi ne scias. -
Kompreneble, nur konfidence; al neniu diru ion. Do mi dankas al vi;
kaj pardonu, ke. . . Komplimenton, sinjoro kolego!"
irka la oka montriis, ke la plej kapablaj kaj plej fidindaj homoj
estas e sep; ar sep viroj en bulapeloj venis en la loejon de
sinjoro ministro.
"Rigardu do, sinjoroj," parolis la ministro, enkondukante la sep
plej fidindajn virojn en sian laborambron, "i tie en la ejo mi
lasis kui iun. . . eh, tre gravan leteron. . en flava koverto. . .
adreso per violkolora inko. . ."
Unu el la plej kapablaj viroj spertoplene ekfajfis: "Tiu tion
misordais," li diris kun faka admiro, "damna porkulo."
"Kiu nome?" diris la ministro embarasite.
"Tiu telisto," opiniis la detektivo, observante kritike la
malordegon en la laborambro.
Sinjoro ministro ete ruiis. "Nome," li rapidis diri, "tion mi mem
iom disetis i tie serante in; estas jene, sinjoroj, mi. . . eh, mi
ne povas nepre ekskludi, ke la letero estas ie i tie. . . mislokita
a enfalinta. . . Por ke mi esprimiu precize, i ne povas esti ie
alie nur en i tiu ejo. Mi opinias, ke. . . jes mi rekte asertus, ke
i tiu ejo estas sisteme traserenda. Sed tio estas, sinjoroj, via
afero, ke vi entreprenu. . . kio estas en la homa povo."
En la homa povo estas kio ajn; tial tri el la plej kapablaj viroj
fermis sin en la laborambro por in sisteme traseri; du enketis
servistinon, kuiristinon, dompedelon kaj oforon; kaj la du lastaj
foriris en la urbon ne sciate kien, por kiel ili diris, komenci la
esploradon.
Tiutage vespere deklaris la unuaj tri el la plej kapablaj, ke estas
nepre ekskludite, ke la perdita letero estus en la laborambro de
sinjoro ministro; ar ili elkadrigis anka bildojn, dispartigis la
meblaron kaj numeris iun paperon. La aliaj du konstatis, ke en la
ministran laborambron enpais sole la servistino, kiam i la ordono
de sinjorino Boena alportis tien vespermanon, dume la ministro
sidis surtere inter siaj paperoj; ar ne estas ekskludite, ke dume i
povis forporti iun leteron, estis komencita la esplorado, kiu estas
ia amanto - li estis okupito en telefoncentralo, kiun nun diskrete
gardis unu viro. La lastaj du estis esplorantaj nekonataloke.
En tiu nokto la ministro ne kaj ne ekdormi; konstante li ripetis al
si: je la kvina alvenis la letero en la flava koverto, mi legis in
e la skribotablo kaj foriris nur al vespermano; do la letero tie
devis resti - kaj ne estas tie. Estis al li malgaje kaj naze pro la
teda kaj entute neebla mistero; li prenis dormigan pulvoron kaj
dormis kiel tipo is mateno.
Matene li trovis, ke irka lia domo (nesciate kial) vagas unu el la
plej kapablaj; la ceteraj plej versimile komencis la esploradon en
la tuta respubliko.
"La afero daras," telefonis al li la ministro por internaj aferoj,
"mi esperas, ke balda mi ricevos raporton; la tio, sinjoro kolego,
kion vi diris al mi pri la enhavo de la letero, ni povas diri, kiu
havus intereson pri i ... se ni povus fari domtraseron en iu
sekretariejo a iu redakcio, ni scius iom pli; sed mi diras al vi,
la afero progresas."
La ministro senenergie dankis: li tre agreniis kaj emis dormi.
Fakte vespere nur tiel duonlate li ion ekmurmuris kaj
enlitiis.
irka la unua horo - estis hela lunnokto - adis sinjorino Boena
paojn en la biblioteko. Kaj i armis sin per ia kurao de eminenta
edzino kaj iris piedpinte al la biblioteko. Plenlare malfermita
pordo, unu libroranko malfermita kaj anta i staris sinjoro ministro
en noktoemizo kaj mallate zumante ian kanton foliumis en iu
volumo.
"Miadio, edzo," elspiris sinjorino Boena, "kion vi i tie
faras?"
"Mi volas nur i tie rigardi," diris la ministro necerte.
"En mallumo?" miris sinjorino Boena.
"Mi vidas," asertis la ministro kaj envicigis la volumon. "Bonan
nokton," li diris duonlate kaj iris malrapide en sian
dormoambron.
Sinjorino Boena kapskuis. Povrulo, i diris al si, li ne povas dormi
pro la malfelia letero.
Matene post tio aspektis sinjoro ministro roze kaj preska
kontente.
"Mi petas vin," diris sinjorino, "kion vi seris nokte en la
biblioteko?"
La ministro formetis la kuleron kaj ekokulis: "Mi? Kia ideo, mi ne
estis en la biblioteko. Mi dormis ja kiel upupo."
"Vláo, ja mi parolis tie kun vi! Vi foliumis en iu libro kaj diris,
ke vi volas ion rigardi!"
"Absurdao," diris la ministro malkonfide. "Eble vi ion sonis. Dum
la tuta nokto mi ne vekiis."
"Vi staris e la meza ranko," asertis la edzino, "kaj krome por tio
vi e ne lumigis. Vi foliumis en la libro sen lumo kaj ankora vi
diris: Mi vidas."
La ministro ekkaptis la kapon. "Edzino," li impetdiris deprimite,
"u mi estas lunatiko? Pa," li trankviliis, "tion vi devis soni. Ja
mi ne estas somnambulo."
"i okazis je la unua," persistis sinjorino Boena kaj aldiris iom
incitite: "u eble vi volas diri, ke mi estas frenezulo?"
La ministro enpense kirlis per kulereto sian teon. "Mi petas vin,"
li diris subite, "montru al mi, kie i estis."
Sinjorino Boena alkondukis lin en la bibliotekon. "Vi staris i tie
e tiu ranko kaj envicigis iun volumon en i tiun fakon."
La ministro embarase kapskuis; en la fako estis kompleta kaj
respektinda vico "Learo kaj dekretaro". "Mi estas frenezulo," li
murmuris, gratante sian nukon kaj eltiris preska mekanike iun
volumon enigita inverse. La volumo malfermiis en liaj manoj: en i
estis enmetita la flava koverto per violkolore skribita
adreso.
ooo
"Vidu, Boenka," miris sinjoro ministro, "mi estus urinta, ke el la
laborambro mi tute ne elpais; sed nur nun mi iom neklare memoras,
ke kiam mi estis traleginta la leteron, mi diris al mi: Nu, mi
devas rigardi iun leon el la jaro dudek tri. Poste versimile mi
alportis tiun libron sur la sk