Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej
Wykład V
Unia celna
2
Unia celna
� Cła w handlu zniesione w 1968 r.
� Pełne zniesienie ograniczeń w handlu w 1993 r.
� Unia posiada wyłączną kompetencję w zakresie podejmowania decyzji niezbędnych do funkcjonowania tej sfery polityki integracyjnej
3
Skutki wprowadzenia unii celnejEfekty statyczne
� Przesunięcie handlu –zastępowanie importu z krajów
trzecich towarami pochodzącymi z ugrupowania
� Kreacja handlu –powstanie nowych strumieni obrotów handlowych. Jest wynikiem specjalizacji produkcji oraz zastępowaniem mniej efektywnej produkcji krajowej tańszymi produktami produkowanymi w innym kraju członkowskim unii celnej.
� Efekt produkcyjny
� Efekt konsumpcyjny
� Ekspansja handlu
4
Kraj importuje dobra z rynku światowego po cenie Pwpowiększonej o stawkę celną t.
Utworzenie unii celnej powoduje zniesienie barier celnych i spadek poziomu cen w krajach członkowskich do poziomu Puc oraz ustalenie nowej taryfy dla krajów trzecich Pw+t*
Skutki utworzenia Unii Celnej
SD
Pw+t
PwPuc
Pw+t*
A DB CE F
Import w warunkach unii celnej
Import przed integracją
5
Efekty statyczne
W wyniku utworzenia unii celnej ma miejsce nowy zwiększony przepływ towarów, z czego BC zastępuje strumień dóbr, który pochodził z innych krajów świata.
Efekt kreacji handlu symbolizuje odcinek EB oraz CF.
W ogólnym bilansie handel wzrósł (EB+CF > BC)
SD
Pw+t
PwPuc
Pw+t*
A DB CE F
Efekt kreacji
Efekt przesunięcia
Efekt kreacji
6
Skutki wprowadzenia unii celnejEfekty dynamiczne
� Korzyści skali
� Wzrost presji konkurencyjnej i zmniejszenie marŜ cenowych
� Rozwój handlu wewnątrzgałęziowego
� Wzrost inwestycji
7
Fundamentalne zasady rynku wewnętrznego
� Swobodny przepływ towarów
� Swobodny przepływ usług
� Swobodny przepływ kapitału
� Swobodny przepływ osób
8
Fundamentalne zasady Rynku Wewnętrznego
Swobodny
przepływ towarów
europa.eu/pol/images/cust/overview-cust-1.jpg
9
Swoboda przepływu towarów
Państwa członkowskie nie mogą nakładać ograniczeń na import czy eksport do i z innych państw członkowskich, o ile nie istnieją obiektywne względy polityki publicznej.
Czynniki ograniczające swobodę wymiany� Opłaty celne� Ograniczenia parataryfowe� Ograniczenia ilościowe� Ograniczenia pozataryfowe� Ograniczenia walutowe
10
� Zasada swobodnego przepływu dotyczy wyłącznie produktów pochodzących z państw UE oraz takich, które zostały z legalny sposób wprowadzone na terytorium UE.
� Państwa członkowskie mają obowiązek zagwarantowania bezpieczeństwa produktów znajdujących się na wspólnym rynku.
Wszystkie towary wyprodukowane zgodnie z przepisami unijnymi muszą być oznakowane logo „ ”
Swoboda przepływu towarów
11
� Przepisy dotyczące higieny i stanu zagroŜeń na kaŜdym etapie produkcji (HACAP,TQM, ISO)
� Zapewnienie konsumentowi maksymalnych informacji o nabywanym produkcie (etykiety, skład, wartość odŜywcza, obecność substancji dodatkowych, data przydatności, sposób uŜycia, właściwości zapobiegania lub wspomagania leczenia chorób, dodatkowe oznaczenia)
� Odpowiedzialność państwa za wadliwe produkty wyprodukowane lub dopuszczone do handlu na jego terytorium
� Ochrona przed nieuczciwymi klauzulami lub reklamą wprowadzającą w błąd
� Obowiązek uŜywania języka danego kraju w przygotowaniu etykiet, instrukcji obsługi, warunków gwarancji itp.
Wymogi swobodnego przepływu towarów rolno-spoŜywczych i przemysłowych
12
Jednolity system podatkowy
� Zasada niedyskryminacyjnego obciąŜania podatkami towarów krajowych i importowanych
� Zasada opodatkowania w kraju przeznaczenia
� Od 1993 r. kaŜdy kraj członkowski stosuje standardową stopę podatku VAT nie niŜszą niŜ 15%. MoŜliwe jest wprowadzenie jednej lub dwóch stawek preferencyjnych, nie niŜszych niŜ 5%
13
� Sposób na konkurowanie na rynku wewnętrznym� Chroniona nazwa pochodzenia – jakość lub cechy charakterystyczne
produktu są głównie lub wyłącznie związane ze szczególny otoczeniem geograficznym, w którym dany wyrób jest produkowany
� Chronione oznaczenie geograficzne – produkt musi być wytwarzany w regionie, którego nazwę nosi
� Świadectwo szczególnego charakteru – szczególna (tradycyjna)receptura, skład, sposób produkcji
� Rejestracja produktu chroni przed:� wykorzystaniem nazwy,� zawłaszczeniem, imitacją, aluzją� innymi praktykami mogącymi wprowadzać w błąd
Produkty regionalne
14
Przykładowe produkty regionalne z obszaru Wielkopolski
� ser liliput wielkopolski� gzik wielkopolski� ser smaŜony� chleb z komorowa� andruty kaliskie� wędzonka krotoszyńska� kiełbasa biała parzona wielkopolska� kiełbasa nowotomyska� piwo czarne� domowe soki tłoczone na zimno ześwieŜych
owoców ziemi kaliskiej� szare kluski� olej z pestek dyni wielkopolski� olej rzepakowy wielkopolski
Województwo: Liczba produktów:
dolnośląskie 18
kujawsko-pomorskie 16
lubelskie 44
lubuskie 7
łódzkie 29
małopolskie 31
mazowieckie 10
opolskie 43
podkarpackie 69
podlaskie 37
pomorskie 77
śląskie 82
świętokrzyskie 17
warmińsko-mazurskie 18
wielkopolskie 46
zachodniopomorskie 8
RAZEM: 552
Produkty regionalne -Wielkopolska
15
Ograniczenia swobodnego przepływu towarów
� zagroŜenia porządku i bezpieczeństwa publicznego
� zagroŜenia moralności publicznej
� ochrona zdrowia i Ŝycia ludzi
� zagroŜenia Ŝycia roślin i zwierząt
� ochrona dóbr kultury (zakaz wywozu antyków, dział sztuki)
� ochrona własności przemysłowej
� ochrona środowiska naturalnego
16
Dynamika integracji handlowej (2000-2007) Import dóbr
17
Import dóbr przemysłowych (% PKB)
18
Stopień integracji UE Import dóbr
19
Stopień integracji UE Eksport dóbr
20
Fundamentalne zasady Rynku Wewnętrznego
Swobodnyprzepływ usług
21
Sektor usług w UE
� Sektor usług generuje ok.70% dochodów powstających w UE oraz 70% miejsc pracy
� Główne źródło zatrudnienia pracownikówwykwalifikowanych
� 5% usług podlega wymianie na Wspólnym Rynku� Niewykorzystanie potencjału rozwojowego dla świadczenia usług i
miejsc pracy � NajniŜszy poziom konwergencji cenowej na rynku wspólnotowym
� NajwyŜszy wpływ na wzrost cen� Najwięcej utrudnień w funkcjonowaniu wolnego rynku
(bariery administracyjne i ukryte środki dyskryminacyjne)
22
Dynamika integracji handlowej (2004-2007) Eksport usług
23
Dynamika integracji handlowej (2004-2007) Import usług
24
Kanały przepływu usług
� Wymiana międzynarodowa (transport, telekomunikacja, konsulting, usługi finansowe)
� Utworzenie oddziału/filii (usługi bankowe, audytorskie)
� Konsumpcja usług poza granicami kraju (turystyka)
25
Przepływ usług vs przepływ pracowników
� Bez zniesienia barier w swobodnym przepływie pracowników nie moŜna mówić o swobodnym przepływie usług
� Coraz trudniej odróŜnić pracownika od usługodawcy
� Przemienianie się pracownika w usługodawcę zwiększa jego efektywność oraz przystosowanie do zmian
26
Bariery przepływu usług
� Bariery prawne� Procedury zakładania działalności gospodarczej� Funkcjonowanie monopoli państwowych – brak dostępu strony trzeciej
(poczta, telekomunikacja, energetyka)� Ograniczenia terytorialne � Wymagania obywatelstwa (np. członkostwo w radach nadzorczych)� Procedury autoryzacyjne, nostryfikacyjne, uznawania kwalifikacji� Wymagania formy prawnej
� Bariery świadczenia usług� Zatrudnienie (czasowe delegowanie do pracy za granicą, zatrudnienie
czasowe pracowników z innych krajów członkowskich, świadczenia otrzymywane w przypadku zwolnienia)
� Świadczenie usług biznesowych poza granicami kraju� Wykorzystanie maszyn i urządzeń
27
� Promocja (np. konieczność dokonania autoryzacji przed wejściem na rynek; zakazy reklamy produktów, profesji (zakazy prawne bądź „codes of good conduct”)
� Dystrybucja(np. funkcjonowanie monopoli, konieczność posiadania przedstawicielstwa regionalnego)
� SprzedaŜ (np. róŜnice w formach wystawiania faktur, terminy regulowania zobowiązań, regulacje cenowe, opodatkowanie, koncesje)
� Usługi posprzedaŜowe(warunki gwarancji, dostępność napraw serwisowych)
� Inne (bariery informacyjne, językowe,
Bariery przepływu usług
28
Pierwsza dyrektywa usługowa (2004)
� Celem dyrektywy było � umoŜliwienie konkurencji transgranicznej� rezygnacja z konieczności wypełniania procedur administracyjnych. � zniesienie utrudnień ograniczających swobodę świadczenia usług lub swobodę
przedsiębiorczości.
� Reguła kraju pochodzenia -świadczenie usług w Unii odbywa się wg prawa państwa, z którego pochodzi usługodawca. Reguła dotyczyłaby zarówno warunków dostępu, jak i wykonywania działalności usługowej, w tym umów zawieranych przez usługodawcę oraz wynagrodzeń.
� Ustalenie mechanizmu pomocy dla usługobiorców w załatwianiu niezbędnychformalności, w tym ułatwień w wydawaniu pozwoleń (np. jedno miejsce do załatwiania wszelkich spraw (tzw. one-stop shops) oraz usunięcie wszelkich wymagań wobec usługodawców, które Trybunał Europejski uznał w sowich orzeczeniach za niedopuszczalne.
29
Dyrektywa usługowa (2006)
� zastąpienie zasady kraju pochodzenia zasadą wolności świadczenia usług
� ograniczenie zakresu działania dyrektywy, z którego wykluczono usługi zdrowotne, usługi uŜyteczności publicznej, finansowe, transportowe, portowe, audiowizualne, jak równieŜ gry hazardowe i działalność agencji ochrony,
� wprowadzenie wyraźnych zapisów mówiących o tym, iŜ dyrektywa nie moŜe naruszać prawa pracy, ani praw socjalnych w państwach członkowskich.
� zmniejszanie istniejących utrudnień w kwestii procedur podejmowania i prowadzenia działalności usługowej (poprzez tworzenie pojedynczych punktów kontaktowych, gdzie usługodawca będzie mógł załoŜyć firmę i uzyskaćposzukiwane informacje). Powinna przy tym istnieć moŜliwość załatwienia tych spraw drogą elektroniczną.
30
� Szacowane efekty wdroŜenia dyrektywy na poziomie UE:do 2025 r:� Wzrost eksportu usług (30-65%)� Wzrost inwestycji w sferze usług (20-35%)� Wzrost produktywności w sektorach usługowych (0,8%)� Wzrost stopy zatrudnienia (0,85%)� Wzrost ogólnego poziomu wymiany w UE ( 1,5%)� Wzrost stopy PKB (0,2%), konsumpcji (0,4%), płac realnych (0,5%)
� Szacowane efekty wdroŜenia dyrektywy dla Polski:� Wzrost eksportu (1,3% rocznie) � Wzrost stopy PKB (0,2% rocznie), � Wzrost konsumpcji (0,3% rocznie), � Wzrost płac realnych (0,3 % rocznie)
Szacowane efekty wdroŜenia dyrektywy usługowej
31
Polska w unii celnej
Stopień integracji handlowej
32
Wskaźniki handlu zagranicznego jako % handlu z pozostałymi krajami UE-25
Kraj 1999 2002 2004 2007
Słowacja 88,4 88,2 85,2 84,6
Czechy 86,6 84,7 86 83,6
Holandia 81,8 80,1 79,5 77,6
Polska 80,9 80,3 79,1 76,9
Węgry 82,4 81,8 79,4 73,6
Łotwa 77,6 77,7 77,3 72,2
Estonia 85,8 81,6 80,3 70,1
Hiszpania 73,4 74,5 73,9 70,1
Dania 70,7 69,5 70,4 69,9
Litwa 73,5 69,2 66,9 64,3
Francja 65 64,6 65,4 64,1
Niemcy 65 62,7 63,7 63,7
Irlandia 67,2 65,9 62,8 63,2
Włochy 62,9 59,3 60 58,1
Finlandia 65,2 61 57,9 56,5
Grecja 60,8 52,3 54,8 54,1
Malta 49 47,4 49,4 49,4
Kraj 1999 2002 2004 2007
Czechy 76,4 72,3 79,9 79,7
Austria 81,7 79,9 81,4 78,6
Estonia 73,1 68,6 73,6 78,5
Łotwa 75,3 77,2 75,5 77,3
Portugalia 78,8 79,7 77 75,3
Słowacja 74,3 72,7 78,4 73,6
Dania 73,4 74,6 70,7 72,9
Polska 71,8 69,3 74,8 72,7
Irlandia 62,8 67 65,8 69,9
Francja 68,4 68,2 69,1 68,3
Litwa 60 56,5 63,3 68,1
Węgry 70,8 63,7 66,9 67,2
Niemcy 65,5 65,1 65 63,8
Hiszpania 69,8 68,9 67,6 62,8
Włochy 64,5 61 60,4 55,6
Grecja 68,1 53,7 57,9 55,3
Holandia 57,1 55 52,9 49,9
Eksport Import
33
Dynamika wzrostu handlu
34
Stopień otwartości gospodarki polskiej względem rynku wewnętrznego
35
Dziękuję za uwagę