UTERUSUN PREMALİGN VE MALİGN HASTALIKLARI
Hazırlayan: İnt. Dr. Ayşegül AYDINModeratör: Prof. Dr. Hakan OZAN
Endometrial hiperplazilerEndometrium kanseriUterin Sarkomlar
ENDOMETRİAL HİPERPLAZİLER
Endometriumun hem glandüler hem de stromal yapısının proliferasyonudur.
Etyolojisinde progesteronla karşılanmamış östrojen rol oynar.
Az veya çok endometrium kanserine dönüşüm potansiyeli taşırlar ve zaten endometrium kanseri de sıklıkla bu hiperplazik zeminlerden gelişir. (Endometrioid Ca)
Endometrial Hiperplazi Gelişimini Arttıranlar
Anovulatuar sikluslarERTObeziteE2 salgılayan tümörlerErken menarş – Geç menapozKaraciğer yetmezliğiTamoksifen kullanımı
Klinik Bulgular
Östrojen kaçak kanamaları (asiklik kanama veya metroraji)
AsemptomatikPostmenapozal kanama
Tanı
Endometrial biyopsiTransvaginal USG Postmenapozal: 5 mm Premenapozal: 14 mm
Sınıflandırma ve prognoz
TİP kansere dönüşme yüzdesi
Atipisiz basit 1 Atipisiz kompleks 3 Atipili basit 8 Atipili kompleks 29
Tedavi Basit atipisiz hiperplazi Siklik progesteron (en az 12 gün) Sürekli progesteron Ovulasyon indüksiyonu
Kompleks ve atipili hiperplazi Sürekli progesteron Levonorgestrelli RİA Histerektomi
Tamoksifene bağlı hiperplaziler Levonorgestrelli RİA Histerektomi
Progesteron hiperplaziyi nasıl engeller?
Östrojen reseptörlerini azaltır.Antimitotik etkilidir.Apopitozisi indükler.Östrojenlerin karaciğerde metabolize
edilmelerini arttırır.Östrojenlerin arttırdığı onkogenleri azaltır.
ENDOMETRİUM KANSERİ
En sık karşılaşılan jinekolojik kanserdir.Ortalama tanı yaşı 60. En iyi prognozlu genital kanserdir.
(postmenapozal kanama)
Predispozan faktörler
Atipili kompleks hiperplazi HNPCC ailesinden olmak Atipili basit hiperplazi Obezite Anovulasyon Doğum yapmamış olmak Erken menarş – Geç menapoz DM Hayvansal yağ kullanımı Beyaz ırk Östrojen salgılayan over tümörleri Tamoksifen kullanımı Hipotiroidizm
****Hipertansiyon!!!
Endometrium Ca Riskini Azaltanlar
KOK kullanımıMultipariteSigaraGeç menarş – Erken menapozVejeteryan beslenme
Endometrium kanseri tipleri
Endometrioid Adeno Ca (en sık %80)SafSekretuar ( en iyi prognozlu)Papiller (en kötü prognozlu)Silialı VilloglandülerSertoliform
Skuamöz diferansiasyon gösterenler:Adenoakantom: malign kolumnar-benign epitelyalAdenoskuam: malign kolumnar- malign epitelyal
Müsinöz karsinom %5 Papiller seröz Ca %3 Berrak hücreli kanser (Clear Cell Ca)
Klinik Bulgular
Postmenapozal kanama (en sık)Menometroraji (premenapozal)AkıntıHematometraPiyometra (skuamöz Ca)Kilo kaybıAnemiÇevre dokulara bası – pelvik ağrı
Yayılım
Komşu organlara direk yayılım (en sık)Transtubal yayılımLenfatik yayılımHematojen yayılım (en sık akciğere)
Tanı ve Tarama
Tarama tetkikleriTransvajinal USG ile endometrial çizginin değerlendirilmesiPap-Smear %60 sensitifBrush-Smear %80 sensitifJet-YıkamaProgesteron Challenge TestKesin tanı yöntemleriProbe veya fraksiyone kürtaj %95-100Aspirasyon biyopsisiEndometrial örnekleme
Evrelendirme
Evre 1 Tümör korpusta sınırlı
Evre 2 Tümör uterusta sınırlı ancak servikal tutulum var
Evre 3 Tümör uterus dışında, pelvik yayılım mevcut
Evre 4 ekstrapelvik yayılım mevcut
****Uterus büyüklüğü ve endometrial yaygınlık evrelemede göz önüne alınmaz.
TedaviTedavi cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, kombine tedavi ve
kombine tedaviyi kapsar.
Evre Ia, Ib, GI ve GII TAH+BSO
Evre II Histerektomi Post op adjuvan RT+PPLND+Omental Biyopsi veya Eksternal veya internal RT 6 hafta sonra TAH+BSO
Evre III – Evre IV TAH+BSO Debulking cerrahi KT
Gradeleme
Kanserin içerdiği solid kısımların oranına göre yapılır.
Grade I : İyi diferansiye Solid alan %5 Grade II : Orta diferansiye Solid alan %6-49 Grade III : İndiferensiye Solid alan %50
Prognostik Faktörler
Hastalığın evresiMyometrial invazyon derinliğiHistolojik grade İleri yaş Histolojik tipPeriton sitolojisi ve intraperitoneal tümör
varlığıLenfovasküler alan tutulumu
Premenapozal Kanama Nedenleri
Atrofik endometrium / endometrit %46-60ERT kullanımı %15-20Endometrium Ca %10-15Endometrial polip %5-10Endometrial hiperplazi %5-10Atrofik vajinit %5-10Diğer genital kanserler
UTERİN SARKOMLAR
Uterin sarkomlar uterin kas ve bağ dokusundan köken alırlar.
Saf sarkomMiks sarkomHomolog sarkomHeterolog sarkomMalign Miks Müllerian TM
Predispozan Nedenler
ObeziteHipertansiyonDiabetPelvik relaksasyon
Klinik Belirtiler
Anormal kanama (en sık) İrregüler uterus büyümesiAbdominal ağrı ve kitleKilo kaybıVaginal kanlı akıntı
Sarkom Tipleri
LeiomyosarkomEndometrial Stromal Sarkom (ESS)Miks Sarkomlar
KarsinosarkomHeterolog MMMT (en habis ve en sık)
Malign glandüler elemanlar + Heterolog sarkomatöz elemanlar
PAS (+) Saf kıkırdak içeren en iyi prognozlusudur.
Sarkomları Myomlardan Ayıran Malignite Kriterleri
İnvazyon
Mitoz sayısı 10’un üzerinde ise sarkomdur. 5-10 arasında şüphelidir. 5’in altında ise myomdur.
Nükleer atipi
Tedavi
Primer tedavi cerrahi ve kemoterapidir.
Progesteron : ESS’de etkilidir.
Radyoterapi : LMS’de etkisiz, diğerlerinde az da olsa etkili.
OBER Klasifikasyonu Homolog Saf Endometrial Stromal Sarkom Leiomyosarkom Angiosarkom Fibrosarkom Homolog Miks Karsinosarkom Heterolog Saf Rabdomyosarkom Kondrosarkom Osteosarkom Liposarkom Heterolog Miks Miks Müllerian Tümörler
SORULAR
1. Endometrium kanseri tanısında en güvenilir yöntem aşağıdakilerden hangisidir? (E-87)
A. Probe küretajB. Papanicolau yaymasıC. Fizik muayeneD. Aspirasyon biyopsisiE. Laparoskopi
2. Postmenapozal vaginal kanamanın en sık nedeni aşağıdakilerden hangisidir? (E-87)
A. Endometrium kanseriB. Vulva kanseriC. Kollum kanseriD. Atrofik endometritE. Servikal polip
3. Endometrium kanserinin oluşumunda en sık rol oynadığı öne sürülen risk faktörü aşağıdakilerden hangisidir? (E-88)
A. HipertansiyonB. ObeziteC. Doğum yapmamış olmakD. Aşırı östrojen etkisiE. Diabetes mellitus
4. Endometrium kanserinde prognozu etkilemeyen aşağıdakilerden hangisidir? (N-89) (E-00) (E-05)
A. Myometriuma invazyonB. Endometrium içindeki yaygınlıkC. Uterusun büyüklüğüD. Ligamanların tutulumuE. Uzak metastaz
5. Endometrial hiperplazi en sık hangi tümörle birlikte olur? (E-89)
A. Struma ovariB. Brenner tümörüC. Granüloza hücreli tümörD. Seröz kistadenokarsinomE. Müsinöz kistadenokarsinom
6. Postmenapozal dönemde büyüyen myomu olan bir kadında öncelikle aşağıdakilerden hangisi akla gelmelidir? (E-89)
A. Endometrium adenokarsinomuB. OsteosarkomC. LeiomyosarkomD. Over seröz kistadenokarsinomuE. Koryokarsinom
7. Altmış yaş üzerindeki 2-3 haftada bir vaginal kanaması olan hastada izlenecek olan en iyi yol aşağıdakilerden hangisidir? (N-90)
A. Fraksiyone küretajB. Yalnız gestagen tedavisiC. Östrogen ve gestagen tedavisiD. Total histerektomiE. Sadece izleme
8. Uzun süreli anovulasyonu olan genç bir bayanda hangi organ kanserinin görülme sıklığı artmıştır? (E-96)
A. OverB. ServiksC. EndometriumD. MemeE. Vajina
9. Endometrium kanseri risk faktörü olmayan aşağıdakilerden hangisidir? (N-97)
A. HipertansiyonB. ObesiteC. İnfertiliteD. Kombine OKSE. Geç menapoz
10. Aşağıdakilerden hangisi endometrial kanser riskini arttırır? (E-97)
A. SigaraB. PariteC. Kombine oral kontraseptifD. Erken menapozE. Tamoksifen kullanımı
11. Endometrium Ca’nın farklı histolojik tiplerinden prognozu en iyi olan aşağıdakilerden hangisidir? (N-99)
A. Berrak hücreliB. SkuamözC. MüsinözD. Papiller serözE. Sekretuar endometrioid
12. Uterusun homolog miks mezodermal tümöründe aşağıdakilerden hangisi görülür? (E-99)
A. Malign kıkırdak ve çizgili kasB. Malign stroma ve glandC. Malign stromaD. Malign glandE. Malign kemik ve düz kas
13. Adenoakantoma hangilerini içerir? (N-00) I. Malign skuamöz hücreII. Malign kolumnar hücreIII. Benign skuamöz hücreIV. Benign kolumnar hücreV. Karışık epitelyal hücreVI. Stromal malign hücre
A. V ve VIB. I ve IIC. I ve IIID. II ve IIIE. III ve IV
14. Leiomyom ile leiomyosarkom ayrımında en önemli kriter aşağıdakilerden hangisidir? (E-00)
A. Mitoz sayısıB. NekrozC. HipersellülariteD. HiperkromaziE. Yaygınlık
15. Aşağıdakilerden hangisi homolog uterin sarkomdur? (E-00)
A. Miks mezodermalB. KarsinosarkomC. LiposarkomD. RhabdomyosarkomE. Kondrosarkom
16. Aşağıdakilerden hangisi FIGO sınıflamasına göre evre I (a, b, c) endometrium kanseri ayrımı için yapılan tetkiktir? (N-01)
A. Kavitenin boyutunu ölçmek için histerometri
B. HisterosalpingografiC. Myometrial invazyonu saptamak amacıyla
histerektomi materyalinin incelenmesiD. Endoservikal probe küretajE. Laparatomi
17. Aşağıdaki uterus sarkomlarından hangisi heterologtur? (N-01)
A. AnjiosarkomB. LeimyosarkomC. KarsinosarkomD. Endolenfatik stromal myozisE. Miks mezodermal sarkom
18. Endometrium kanserlerinde FIGO cerrahi evrelemesinde ana kriter olmayan hangisidir? (E-01) (N-08)
A. Endoservikal gland tutulumuB. Pelvik lenf nodu tutulumuC. Servikal stromal tutulumD. Myometrial invazyon derinliğiE. Uterin kavite uzunluğu
19. İnguinal lenf nodu metastazı olan endometrium kanserli hasta FIGO’ya göre hangi evrededir? (E-03)
A. Evre III AB. Evre III BC. Evre III CD. Evre IV AE. Evre IV B
20. Aşağıdakilerden hangisi endometrial adenokarsinom gelişme riskini arttırır? (N-04)
A. Vejeteryan beslenme biçimiB. NullipariteC. Erken menapozD. Sigara alışkanlığıE. KOK kullanımı
21. Meme kanseri tedavisi sonrası iki yıldır tamoksifen kullanan 40 yaşında evli ve çocuklu bir kadın hastada endometrium kalınlaşması saptanmıştır. Yapılan endometrial biyopsi sonucu basit atipisiz endometrial hiperplazi gelmiştir.
Bu hastada tedavide yapılması gereken hangisidir? (E-04)
A. Oral progestin verilmesiB. Tamoksifen kesilmesiC. Progesteronlu RIA takılmasıD. Endometrial ablasyonE. histerektomi
22. Menometroaji yakınması ile başvuran multipar 48 yaşında kadın hasta muayenesinde, serviks normal uterus 10 hafta gebelik boyutunda büyüdüğü saptanıyor. Ultrasonografide myoma uteri ile uyumlu bulgu, pap smearde normal hücreler gözleniyor.
Bu hastada ilk yapılması gereken aşağıdakilerden hangisidir? (N-05)
A. Endometrial örneklemeB. Hormonal tedavi uygulanmasıC. MyomektomiD. Histereskopik ablasyonE. Histerektomi
23. Tamoksifen kullanan kadınlarda aşağıdakilerden hangisinin görülme sıklığı artmaz? (E-05)
A. Endometrial atrofiB. Endometrium kanseriC. Endometrial hiperplaziD. Endometrial polipE. Endometriozis
24. Endometrium kanseri varlığında aşağıdakilerden hangisi hastalığın ileri evrede veya metastatik olma olasılığını arttırmaz? (N-06)
A. Endometrioid histolojik yapıB. Grade 3 tümör varlığıC. Tümör kitlesinin büyük olmasıD. Yüksek serum CA-125 düzeyiE. Servikse yayılım
25. Vajinal kanama ile başvuran 64 yaşındaki kadında, aşağıdakilerden hangisinin kanamaya neden olma olasılığı en düşüktür? (N-09)
A. Dışardan östrojen kullanımıB. Atrofik endometritC. Endometriyal kanserD. Endometriyal stromal sarkomE. Endometrial polip
26. Aşağıdaki uterus sarkomlarından hangisi diğerlerinden farklı olarak daha çok genç yaşlarda görülür? (N-09)
A. Sarkoma botryoidesB. KarsinosarkomC. LeiomyosarkomD. Malign miks müllerian tümörE. Servikal adenosarkom
TEŞEKKÜRLER…