1

Urząd Miasta Krasnobród

ul.3 Maja 36

22-440 Krasnobród

1.Charakterystyka gminy uzdrowiskowej Krasnobród

1.1 Położenie administracyjne

Miasto położone jest w województwie lubelskim w powiecie zamojskim na Roztoczu Środkowym.

1.2 Położenie geograficzne

Krasnobród leży w południowo-wschodniej Polsce pośród wzgórz Wyżyny Lubelskiej i Roztocza, w dolinie

górnego biegu rzeki Wieprz. Ze względu na swoje centralne położenie na Roztoczu Środkowym nazywany

jest często „Sercem Roztocza”. Do najwyższych wzgórz otaczających miasto należą: Góra Chełmowa,

dawniej zwana Księżą o wysokości 336 m n.p.m. oraz wzgórze z nieczynnym kamieniołomem. Na obrzeżach

gminy Krasnobród znajduje się najwyższe wzniesienie Roztocza Środkowego – Wapielnia o wysokości 387

m n.p.m.

1.3 Specyfika gminy

Gmina miejsko-wiejska Krasnobród zajmuje powierzchnię 125 km2, na której zamieszkuje 7 300

mieszkańców. W skład Rady Miejskiej wchodzi 15 radnych. Do gminy Krasnobród należą następujące

miejscowości: Dominikanówka, Grabnik, Hucisko, Hutki, Hutków, Kaczórki, Majdan Mały, Majdan Wielki,

2

Malewszczyzna, Nowa Wieś, Potok Senderki, Stara Huta z przysiółkiem Lasowce, Szur, Wólka Husińska

z przysiółkiem Husiny, Zielone z przysiółkiem Przejma i Krasnobród, który znajduje się w odległości 27 km

od Zamościa, niewiele ponad 100 km od Lublina i Lwowa i 280 km od Warszawy1. Krasnobród liczący 3 138

mieszkańców2 jest siedzibą gminy i pełni funkcję lokalnego ośrodka administracyjnego, gospodarczego

i kulturalnego.

Gmina należy do:

• Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych,

• Lokalnych Grup Działania: Rybackiej Grupy Działania Roztocze (RGDR), Lokalnej Grupy Działania

,,Nasze Roztocze” oraz Lokalnej Organizacji Turystycznej ,,Zamość i Roztocze”3.

Z dniem 1 stycznia 1995 r. rząd RP przywrócił prawa miejskie dla Krasnobrodu. Władze samorządowe miasta

i gminy Krasnobród w latach 1999-2002 zleciły przeprowadzenie kompleksowych prac i badań mających na

celu uznanie Krasnobrodu za uzdrowisko. Twórcą koncepcji uzdrowiska był założyciel i wieloletni Prezes

Zarządu Izby Gospodarczej „Uzdrowiska Polskie" prof. Andrzej Madeyski. Dzięki staraniom władz miasta

i gminy w kierunku rozwoju funkcji turystyczno – uzdrowiskowej od dnia 30 lipca 2002 r. Krasnobród jest

uzdrowiskiem.

1.4 Rys historyczny gminy

Za początki uzdrowiska przyjmuje się 1884 r., gdy powstało pierwsze sanatorium przeciwgruźlicze. W okresie

międzywojennym Krasnobród zaczął rozwijać się jako ośrodek kuracyjny. 7 lipca 1934 r. Prezydent RP

Ignacy Mościcki dokonał uroczystego otwarcia sanatorium na tzw. Belfoncie. W roku 1939 r. rozpoczęto

budowę kolejnego sanatorium. Podczas okupacji niemieckiej oba obiekty uległy zniszczeniu. Po II wojnie

światowej, w 1950 r. uruchomiono sanatorium przeciwgruźlicze dla dzieci, zamienione później na Dom

Zdrowia, a następnie na sanatorium rehabilitacyjne dla dzieci z chorobami reumatycznymi 4 . W latach

siedemdziesiątych podjęto szereg prac projektowych zmierzających do utworzenia uzdrowiska Krasnobród.

Opracowano m.in. projekty badań hydro-geologicznych dla ujęcia wód mineralnych oraz program budowy

1 Miasto i gmina Krasnobród, http://www.krasnobrod.pl/page/11/polozenie.html (dostęp: 24.04.2020). 2 Demografia w pigułce, GUS, 31.12.2018, https://www.polskawliczbach.pl/Krasnobród (dostęp: 24.04. 2020). 3 Materiały źródłowe uzyskane w badanym samorządzie: Urząd Miejski w Krasnobrodzie (kwiecień 2020 rok). 4 Lecznictwo uzdrowiskowe w Polsce w latach 2000-2010, pod red. K. Jakóbika, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2011, s. 33.

3

uzdrowiska. Ze względu na sytuację społeczno-polityczną, pod koniec lat siedemdziesiątych, nie doszło do

realizacji tych ambitnych przedsięwzięć.

2. Działalność uzdrowiskowa

2.1 Najważniejsze surowce lecznicze

Borowiny - złoża torfu typu niskiego „Majdan Wielki” spełniają wymagania określone dla borowiny, przydatnej

w leczeniu balneologicznym do zawijań, okładów i kąpieli. Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia

18 grudnia 2001 r. pokłady torfu z tego złoża zaliczyła do kopalin leczniczych.

2.2 Właściwości lecznicze klimatu

Klimat łagodnie bodźcowy, moderowany przez położenie - wzniesienia otaczające dolinę oraz zwarte

obszary leśne (drzewostan sosnowy, jodłowy i bukowy). Obszar korzystny dla prowadzenia aeroterapii, nie

ma tu zanieczyszczeń powietrza, a lasy iglaste dostarczają dużą ilość naturalnych olejków eterycznych,

przydatnych w terapii dróg oddechowych.

2.3 Kierunki lecznictwa uzdrowiskowego:

W sąsiedztwie Krasnobrodu znajduje się Roztoczański Park Narodowy. Czyste, ekologiczne powietrze

sprzyja lecznictwu.

W Krasnobrodzie funkcjonuje Samodzielne Publiczne Sanatorium Rehabilitacyjne im. Janusza Korczaka,

gdzie leczone są:

• choroby ortopedyczno – urazowe

• choroby układu nerwowego z uwzględnieniem mózgowego porażenia dziecięcego oraz schorzeń

neurologicznych o zbliżonym obrazie klinicznym

• choroby reumatologiczne

• otyłość

• choroby górnych dróg oddechowych

• choroby dolnych dróg oddechowych.

Sanatorium usytuowane jest na terenie Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego w bezpośrednim

sąsiedztwie otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego i rezerwatu „Święty Roch”. Obiekt istnieje od

4

1957 r. i zlokalizowany jest w zabytkowym zespole pałacowo - parkowym w Krasnobrodzie, w odległości

150 m od zalewu, stawów i lasów sosnowo-jodłowo-świerkowych. Panują tu idealne warunki do odpoczynku

- spokój, rozległa przestrzeń zachęcająca do spacerów rozlicznymi ścieżkami spacerowymi, dużo zieleni,

odprężające zabiegi SPA. Sanatorium dysponuje 152 miejscami noclegowymi usytułowanymi w 3 budynkach

- nowoczesną bazą zabiegową i SPA, krytą ujeżdżalnią oraz placem zabaw dla dzieci. Oferta uzdrowiskowa

skierowana jest do dzieci i dorosłych. Od 2007 r. w mieście funkcjonuje przychodnia uzdrowiskowa, w której

można skorzystać z porad lekarskich oraz zabiegów rehabilitacyjnych w ramach świadczeń ambulatoryjnych,

na podstawie skierowania NFZ lub prywatnie.

3. Turystyka uzdrowiskowa gminy

3.1 Atrakcje turystyczne

Miasto Krasnobród leży na terenie Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego, w sąsiedztwie

Roztoczańskiego Parku Narodowego. Przyjeżdżający latem turyści wypoczywają nad zalewem, który jest

dobrze zagospodarowany, korzystają ze ścieżek spacerowych i rowerowych wytyczonych wśród lasów

sosnowo-jodłowych i bukowych z doskonale zachowaną, bogatą roślinnością poszycia. Istnieją tu również

dobre warunki do uprawiania sportów zimowych na okolicznych stokach roztoczańskich. Niezapomnianą

atrakcją zimową okolicy są kuligi, których trasy prowadzą pięknymi duktami leśnymi oraz malowniczymi

wąwozami i kończą się przy wspólnym ognisku. Gmina posiada również doskonałe warunki do uprawiania

łowiectwa i wędkarstwa. Oprócz walorów uzdrowiskowych miejscowości wyeksponować również należy

ciekawą historię, której ślady można oglądać do dziś. Odwiedzając Krasnobród należy koniecznie zobaczyć

i odwiedzić5:

XVII-wieczny Pałac Leszczyńskich - położony w malowniczej dolinie rzeki Wieprz w dzielnicy

Krasnobrodu zwanej Podzamkiem, który przywodzi na myśl bogatą w wydarzenia historię miasta. Barokowy

pałac znajdujący się w rozległym parku był kilkakrotnie niszczony i odbudowywany. Obecnie posiada cechy

architektury klasycystycznej. Jest budowlą piętrową, krytą polskim łamanym dachem. Kolumnowa galeria

łączy pałac z oficyną wybudowaną na przełomie XVIII i XIX w. Obecnie mieści się tu Sanatorium

Rehabilitacyjne im. Janusza Korczaka.

Kamieniołom - jest atrakcją geologiczną utworzoną na nieczynnym wyrobisku w Krasnobrodzie.

Odsłonięta ściana ma ok. 30 m wysokości i 165 m długości. Można tu znaleźć odciski flory i fauny sprzed

5 Atrakcje turystyczne w Krasnobrodzie, http://www.krasnobrod.eu/atrakcje-turystyczne.html (dostęp: 24.04.2020).

5

wielu milionów lat. Miejsce to pełni funkcję dydaktyczno-naukową. Na szczycie kamieniołomu w 2002 roku

wzniesiono budowlę w kształcie wieży (baszty), która pełni funkcję punktu widokowego. Z wieży można

podziwiać panoramę miasta.

Źródła - najpopularniejsze są źródła pod „Kaplicą na Wodzie", gdyż woda z tych źródeł uznawana jest

za cudowną. Takie właściwości, według mieszkańców Krasnobrodu ma także woda ze źródeł w Dolinie św.

Rocha. Atrakcją pod względem dydaktycznym i turystycznym jest zespół około 40 źródeł wypływających ze

zbocza przy rzece Wieprz w miejscowości Hutki. Godne uwagi są także źródła w lesie popularnie określanym

„Belfont". Nazwa pochodzi z jęz. franc.: belle - piękny, fontaine - źródło. Oprócz walorów przyrodniczych

i ekologicznych rangę tego terenu podnoszą dodatkowo walory historyczne. Z przekazów miejscowej

ludności wynika, że otoczenie źródeł było miejscem schadzek królowej Marysieńki z Janem III Sobieskim,

a po powstaniu 1863 r. postawiono tu krzyż ku pamięci powstańcom. Ponadto z jednym ze znajdujących się

na tym terenie oczek śródleśnych związana jest legenda, która mówi, że kiedyś w tym miejscu stał kościół,

który zapadł się pod ziemię. Warto zobaczyć też urokliwe miejsce w Kol. Husiny, gdzie znajdują się źródła,

które dają początek rzece Sopot prawemu dopływowi Tanwi.

Kaplica na Wodzie - prowadzi do niej Aleja Najświętszej Marii Panny zwana też kasztanową (pomnik

przyrody), przy której usytuowane są kaplice: Św. Onufrego (zbudowana na planie czterolistnej koniczyny),

Św. Anny i Św. Antoniego. XVIII-wieczna Kaplica na Wodzie znajduje się około 500 m od klasztoru,

nazywana jest też czasami „Kaplicą Objawień", gdyż w tym miejscu, w 1640 r. Jakubowi Ruszczykowi

objawiła się Matka Boża. Kaplica na Wodzie, to w zasadzie dwie kaplice drewniane wsparte na betonowych

słupach, połączone drewnianym pomostem i pokryte wspólnym dachem, tworzące w ten sposób jakby jeden

obiekt. Woda pod kaplicą, w opinii miejscowej ludności i licznie przybywających tu pielgrzymów posiada

właściwości lecznicze. Obok kaplicy znajduje się figura przedstawiająca objawienie się Matki Bożej Jakubowi

Ruszczykowi oraz Stacje Różańcowe wykonane z kamienia przez artystę rzeźbiarza z Krasnobrodu -

Andrzeja Gontarza.

Kaplica św. Rocha - znajduje się w miejscu zwanym Zagóra, w malowniczej Dolinie Św. Rocha.

Obecna kaplica zbudowana została w 1943 r. na miejscu starej, która uległa zniszczeniu w 1935 r. przez

przewracający się potężny buk. Jest to kaplica drewniana, kryta gontem, wybudowana w stylu zakopiańskim.

Początki kultu św. Rocha sięgają XVII w., kiedy to według przekazów, podczas panującej zarazy dżumy

Marysieńka Sobieska ufundowała nad źródełkami kaplicę i kazała umieścić w niej obraz św. Rocha - patrona

ludzi chorych na choroby zakaźne. W kaplicy znajduje się niewielkie źródełko, którego wody według

miejscowej legendy mają właściwości uzdrawiające. Jest tu również opis bitwy z okresu powstania

styczniowego sporządzony przez naocznego świadka tych wydarzeń. Tutaj, bowiem dnia 24 marca 1863 r.

6

miała miejsce krwawa bitwa powstańców z oddziału Marcina „Lelewela" Borelowskiego z wojskami carskimi.

W 2000 r. wokół kaplicy zbudowano drewniane schody, które są dodatkową atrakcją tego miejsca

i umożliwiają bezpieczne wejście na wzniesienie zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci. Każdego roku

w pierwszą niedzielę po 15 sierpnia, w miejscu tym odprawiana jest uroczysta suma odpustowa ku czci

św. Rocha.

Park linowy - jest położony tuż przy brzegu Zalewu Miejskiego a jego trasa została zawieszona

w koronach drzew na wysokości od 5 do 10 metrów nad ziemią. Znajdujące się poniżej mokradła oraz płynąca

struga z pewnością dostarczają dodatkowych emocji pokonującym podniebny szlak. Obecnie Park składa

się z 11-tu umiarkowanie trudnych przeszkód a ich pokonanie zajmuje - w zależności od sprawności

psychofizycznej uczestników - od 20 minut nawet do ponad 1 godziny. Całość zakończona jest dwoma

efektownymi zjazdami tyrolskimi.

3.2 Imprezy cykliczne i wydarzenia regionalne:

Okres letni to czas, kiedy w Krasnobrodzie organizowane są liczne wydarzenia, wśród których

wymienić należy m.in.:6

Dni Krasnobrodu - cykliczna impreza plenerowa organizowana latem, przygotowywana z dużym

rozmachem, na którą atrakcje planowane są zarówno dla najmłodszych, jak i starszych mieszkańców

miasteczka i okolic oraz wypoczywających na Roztoczu turystów, organizowana przez Burmistrza

Krasnobrodu i Krasnobrodzki Dom Kultury. W programie obchodów dni miejscowości przygotowywanych jest

wiele atrakcji, m.in. wernisaże, zawody wędkarskie, rodzinne rajdy rowerowe oraz festyn wakacyjny, podczas

którego odbywają się występy kabaretów, zespołów muzycznych i konkursy dla dzieci.

Przegląd Orkiestr Dętych - to wydarzenie organizowane podczas ostatniego dnia świętowania Dni

Krasnobrodu. Już od ponad 25 lat miłośnicy instrumentów dętych mogą uczestniczyć w tym wydarzeniu

muzycznym, podczas którego w jednym miejscu i jednym czasie spotyka się kilkuset muzyków. Ten

nieodłączny element programu Dni Krasnobrodu wpisał się już głęboko w pamięć nie tylko mieszkańców

miasta, ale także turystów i wszystkich tych, którzy wierzą, że w „orkiestrach dętych wielka siła".

6 Kalendarz imprez kulturalnych, Krasnobrodzkie ABC, http://krasnobrod.net.pl/index.php/kalendarz-imprez-w-krasnobrodzie/ (dostęp: 24.04.2020).

7

Letnie międzynarodowe koncerty organowe - organizowane w ramach Edycji Letnich

Międzynarodowych Koncertów Organowych w Sanktuarium Nawiedzenia NMP w Krasnobrodzie.

Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej „Per Artem ad Astra” - wydarzenie organizowane pod

patronatem Burmistrza Krasnobrodu, Urzędu Miejskiego w Krasnobrodzie, Domu Kultury i Fundacji

Młodzieżowej Orkiestry Kameralnej „Divertimento” z Warszawy oraz krasnobrodzkich parafii - Nawiedzenia

NMP i Zesłania Ducha Świętego. Festiwal to impreza kulturalna, która ma na celu popularyzację muzyki

organowej i kameralnej w małych środowiskach lokalnych, stanowiąca jednocześnie atrakcję dla

mieszkańców regionu i turystów odwiedzających w tym czasie Krasnobród i Lubelszczyznę. W ramach

Festiwalu odbywa się Ogólnopolski Konkurs Organowy, Warsztaty Muzyczne połączone z kursem

interpretacji muzyki solowej i kameralnej, koncerty organowe i kameralne oraz imprezy towarzyszące.

5. Galeria zdjęć

Zdjęcia udostępnione przez Gminę Krasnobród (Urząd Miasta Krasnobród)

8

9

10

11

12

13

14

15

16