http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

1

ความจรงเกยวกบการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรและ แนวทางการเลอกวธวทยาใหเหมาะสมกบปญหาวจย

The Fact of Research in Social Sciences and Humanities and the Guideline of Selecting Research Methodology Suit to a Research Problem

ผชวยศาสตราจารย ดร.สบน ยระรช

วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม subin.yu@spu.ac.th

บทคดยอ

บทความเรองนมวตถประสงคเพอน าเสนอความจรงเกยวกบการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรใน 4 ประเดน คอ (1) ความหมายและองคประกอบของการวจย (2) การสรปผลการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร (3) ประเภทของการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร และ (4) วธวทยาการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร และเพอน าเสนอแนวทางการเลอกวธวทยาใหเหมาะสมกบปญหาวจย ผลการสงเคราะหและวเคราะหเอกสาร พบวา วธวทยาการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรม 3 ประเภท ไดแก การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ และการวจยแบบผสม ซงวธวทยาทง 3 ประเภทนมแนวคดและลกษณะทแตกตางกน การเลอกวธวทยาการวจยแบบใดมาใชนนขนอยกบปญหาวจย เพราะการเลอกวธวทยาทถกตองและเหมาะสมมาใชจะท าใหผลการวจยมคณคาตอการน าไปใชประโยชน ค าส าคญ: วธวทยาการวจย สงคมศาสตร มนษยศาสตร ความจรง ปญหาวจย

ABSTRACT

The objective of this article is to propose the four facts of research in social sciences and humanities

consisting of (1) the definition and factors of research, (2) findings conclusion of the research in social

sciences and humanities, (3) the categories of the research in social sciences and humanities, and (4) research

methodologies in social sciences and humanities, and to propose the guidelines of selecting the methodology

suit to research problem. The synthesis and analysis results showed that there are three categories of the

research in social sciences and humanities comprising (1) quantitative research, (2) qualitative research, and

(3) mixed-methods research. These research methodologies are different in terms of their concept and

2 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

characteristics. To select the appropriate and correct research methodology depends on research problem

leading to make the research findings enough valuable to utilization.

Keywords: Research methodology, Social sciences, Humanities, Fact, Research problem

บทน า

การวจยน าไปสการสรางองคความรใหมหรอนวตกรรม (Innovation) ไมวาจะเปนการวจยพนฐาน (Basic research) ทเปนรากฐานความแขงแกรงของสาขาวชา (Discipline) หรอการวจยประยกต (Applied research) ทมงน าผลการวจยไปใชประโยชนในดานใดดานหนง โดยเฉพาะงานวจยเชงประยกตทมคณคานน ไมใชแคการตพมพเผยแพรในวารสารวชาการหรอในรายงานสบเนองหรอหนงสอประมวลบทความ (Proceedings) ทเปนทยอมรบในระดบชาตหรอนานาชาตเทานน แตงานวจยทดจะตองม “คณคา (Value)” เพยงพอทจะสามารถน าไปใชประโยชนได ไมวาจะเปนการใชประโยชนในเชงนโยบาย (Policy) เชงสาธารณะหรอสงคม (Public/Social) เชงพาณชย (Commercial) เชงพนท (Locational) หรอเชงวชาการ (Academic) และงานวจยทดมคณคา ควรจะตองเรมจาก “ปญหาวจย (Research problem)” เพราะ“ปญหาวจย” คอ หวใจของการใชประโยชน และสาเหตทไมมการน าผลงานวจยไปใชประโยชน กเพราะงานวจยนนไมมคณคาเพยงพอ (สบน ยระรช, 2554)

“ปญหาวจย (Research problem)” คอ ปญหาทตองท าวจยจงจะรค าตอบ รแนวทางการแกไขปญหา และน าไปสการสรางองคความรใหม เพราะหากเปนปญหาทไมตองท าวจยจะเปนการท างานโดยสนเปลองเวลาและทรพยากร แมวางานวจยนนจะใช “วธวทยาการวจยหรอระเบยบวธวจย (Research methodology)” ดเพยงใดกตาม แตถาปญหาวจยไมชดแตแรก งานวจยนนกยอมขาดคณคาและไมสามารถน าไปใชประโยชนไดไมวาจะเชงไหนกตาม ดงนน การก าหนดปญหาวจยจงเปนเรองส าคญ และเมอก าหนดปญหาวจยชดแลว จงคอยหาวธวทยาทเหมาะสมตอไป เพราะผลการวจยควรมาจากวธวทยาการวจยทเหมาะสมและถกตองจงจะสามารถน าไปใชประโยชนได

บทความเรองนมงใหขอมลทสะทอน “ความจรง (Fact)” โดยทวไปเกยวกบการท าวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร เพราะปจจบนมแนวคดหรอมโนทศนทคลาดเคลอน (Misconception) ในหมนกวจยทางดานนคอนขางมาก ส าหรบตวอยางแนวคดหรอมโนทศนทคลาดเคลอน เชน (1) เขยนปญหาวจยตามความสนใจของนกวจยหรอตามกระแสนยมหรอตามนโยบายวจยทก าหนดในชวงนนโดยอางองขาวสารทปรากฏตามสอ ท าใหประเดนวจยทตองการศกษาเปนเรองททนสมย สนองนโยบายของรฐบาล (2) เขยนค าถามวจยในลกษณะของขอความทตนเองสงสยและยงไมรค าตอบ (3) ปญหาวจยทเหมาะสมกบ

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

3

การขอรบทนควรมาจากสภาพปญหาในการปฏบตงานของนกวจย เปนตน (นงลกษณ วรชชย และสวมล วองวาณช, 2555) เพราะแนวคดทคลาดเคลอนเหลานจะน าไปสความไมชดเจนและไมถกตองในการด าเนนงานวจย โดยเฉพาะอยางยงทส าคญ คอ การเลอกวธวทยาใหเหมาะสมกบปญหาวจยทก าหนด หากผวจยไมเขาใจและเลอกวธวทยาทผดยอมจะท าใหผลการวจยคลาดเคลอนหรอบดเบอนไปจากความจรง (Distortion)

ความจรงเกยวกบการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร

ความจรงขอท 1. ความหมายและองคประกอบของการวจย การวจย คอ การคนหา คนแลวคนอก จนไดความจรงของเรองทศกษา ส าหรบอะไรทเปนความจรง

ทเดนชดอยแลว หรออะไรทรแลว กไมจ าเปนตองท าวจยใหเสยเวลา ในบทความฉบบน ผเขยนจะเนนการน าเสนอแนวคดทวไปของการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรเพอใหผอานทยงไมเคยรจกการวจยมากอน ไดร ไดเหน และเขาใจในธรรมชาตของการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร (Social sciences and humanities) ทสามารถยดหยนหรอเปลยนแปลงไดตามสถานการณและสงคมทเปลยนแปลงไป ซงมความแตกตางคอนขางชดเจนจากการวจยทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (Science and technology) ทความจรงคอนขางตายตว และเปลยนแปลงไดยาก ในทศนะของผเขยนมองวา การวจย (Research) หมายถง การแสวงหาและคนหา (To seek/to find out) ความจรง (Fact/Truth) โดยมจดมงหมายทแนนอน คนจนกระทงไดองคความรใหมหรอความจรงของเรองทศกษาโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร (Scientific method) เพอชวยใหมนษยเขาใจธรรมชาต (Nature) พฤตกรรม (Behavior) และปรากฏการณ (Phenomena) ตางๆ ไดดยงขน เพราะมนษยมความเชอพนฐานทส าคญ 3 ขอ คอ (1) เชอวาธรรมชาตรอบๆ ตวเรามความเปนเหตเปนผลในตวเอง (2) เชอวาพฤตกรรมของสงมชวตทกชนดยอมมสาเหตเสมอ และ (3) เชอวาปรากฏการณตางๆ ทเกดขนบนโลกใบนมสาเหต มความคงท และมระเบยบแบบแผน

ดงนน การวจยจะตองมองคประกอบทส าคญ 3 ประการ ไดแก (1) การคนหาความจรงหรอสงใหมทเปนองคความรในศาสตรสาขานนๆ ผเขยนขอเนนย า

วา การวจย คอ การ “คน” ไมใช “ควา” มา เพราะการควาหวขอหรอปญหาวจยมาแบบฉาบฉวย ไมไดกอใหเกดองคความรอะไรใหม

(2) การแสวงหาและคนหาความจรงหรอองคความรใหม จะตองใชวธการทางวทยาศาสตรมาชวยในการพสจน ทดสอบ และยนยน ซงประกอบดวยขนตอนหลกๆ คอ การก าหนดปญหาวจย การวางแผนด าเนนการวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการสรปผลการวจย

4 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

(3) การแสวงหาและคนหาความจรงทจะเปนการวจยไดนน จะตองก าหนดจดมงหมายทแนนอน หากเปนเพยงแคการ “คนเจอ” กบสงทก าลงมองหา แบบนจะไมเรยกวาเปนการวจย เชน การคนและเจอโจรผรายทท าผดกฏหมาย เปนตน

การวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มความแตกตางจากการวจยทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยคอนขางชด เพราะองคความรหรอความจรงทเกดจากการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรอาจเปลยนแปลงไปไดตามกาลเวลา เชน คานยม (Value) เกยวกบอาชพทคาดหวงของนสตนกศกษาเมอป พ.ศ. 2499 กบป พ.ศ. 2558 อาจไมเหมอนกน เปนตน ขณะท องคความรหรอความจรงทเกดจากการวจยทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยคอนขางมลกษณะตายตวและเปลยนแปลงไดยากไมขนกบกาลเวลา เชน กฎแรงโนมถวงของโลก (Law of Gravitation) ทคนพบโดย Sir Isaac Newton เมอป ค.ศ. 1686 หรอทฤษฎสมพนธภาพพเศษ (Special Theory of Relativity) ในรปของสมการ E=mc2 ทคนพบโดย Albert Einstein เมอป ค.ศ.1905 เปนตน

โดยสรป องคความรหรอความจรงในทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร เรามกจะใชค าวา “Truth” ซงมความหมายวา “ความจรงทเกดขนในชวงเวลาใดเวลาหนง อาจเปลยนแปลงไดตามสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป หรอเปนความจรงทอาจจะโตแยงหรอคดคานได” ขณะทองคความรหรอความจรงในทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เรามกใชค าวา “Fact” ซงมความหมายวา “ความจรงทตายตว เปนจรงเสมอ สมผสได และไมเปลยนแปลงตามกาลเวลา”

ความจรงขอท 2. การสรปผลการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร แผนแบบของการวจยทเกดขนครงแรกในโลก คอ การวจยเชงปรมาณ ตามมาดวยการวจยเชง

คณภาพ และการวจยแบบผสมผสานระหวางวธการเชงปรมาณและวธการเชงคณภาพ ในชวงศตวรรษท 19 ถอวาเปนยคทการวจยเรมมความชดเจนมากยงขน การศกษาในระยะแรกจะเปนการวจยเชงปรมาณทเนนการคนหาความรความจรงจากขอมลตวเลขทเชอถอไดดวยวธการทางวทยาศาสตร (Scientific method) สวนการวจยเชงคณภาพในระยะแรกจะเปนการศกษาในเชงมนษยวทยา (Anthropology) ซงเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกตแบบมสวนรวม (Participatory observation) และการบนทกในสนามวจย (Field Diary) อยางไรกตาม การวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรในปจจบน เนนใชการวจยแบบผสมผสานระหวางวธการเชงปรมาณและเชงคณภาพเพอใหไดค าตอบทครอบคลม ลมลก และนาสนใจมากยงขน แตอยางไรกด การสรปผลการวจย มแนวคดหลกอย 2 ประการ คอ

(1) การอนมานหรอนรนย (Deductive approach) โดยเรมจากมทฤษฎเกดขนกอนแลวนกวจยพยายามหาขอมลตางๆ มาแสดงเพอสรปผลและยนยนทฤษฎหรอความรเดม ซงแนวคดนเปน

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

5

รากฐานทส าคญของการวจยเชงปรมาณ แตมขอสงเกตวาทฤษฎจะตองเปนความจรงกอน การสรปผลการวจยจงจะถกตองและเชอถอได ตวอยางเชน

-ความตองการขนแรกของมนษย คอ ปจจยส (ทฤษฎหรอความรเดม) -นายพอใจ รกชาตไทย เปนมนษย (ความจรงยอย) -นายพอใจ รกชาตไทย ตองการปจจยส (ขอสรป)

จากตวอยางขางตนเปนการกลาวอางทฤษฎล าดบขนของความตองการ (Hierarchy of needs) ของ Maslow (1943) เพราะเปนทฤษฎทมชอเสยงและไดรบความนยมอยางมากในกลมนกวจยทศกษาทางดานจตวทยาและดานพฤตกรรมศาสตร และในปจจบนมงานวจยจ านวนไมนอยทสรางองคความรใหมโดยใชทฤษฎนเปนรากฐาน จากตวอยางอยางกลาว ขอสรปแบบอนมานหรอนรนยจะเปนจรงไดกตอเมอทฤษฎหรอความรเดมเปนจรง ดงนน ในการท าวจยหากอางทฤษฎทไมเปนจรง จะท าใหขอสรปในการวจยไมเปนจรง

(2) การอปมานหรออปนย (Inductive approach) เรมจากมเหตการณ สถานการณ แลวจงหาขอมล คนหาความจรง และพสจน ดงนน การใหเหตผลในเชงอปมานหรออปนย จงหมายถง การสรางขอสรปจากผลการสงเกตเฉพาะกรณไปสการสรางขอสรปทวไป (Streubert & Carpenter, 1995) ซงแนวคดนเปนรากฐานทส าคญของการวจยเชงคณภาพ ตวอยางเชน

-นายรกด นยมไทย มอาชพเปนเกษตรกรในหมบานขวดน ามน หมท 2 ต าบลบอภาค อ าเภอชาตตระการ จงหวดพษณโลก ในทกเดอนไมเคยเปนหนเพราะใชเงนไมเกนรายไดทไดรบ (ความจรงยอย)

-นายสายใจ นยมงาน เปนชาวบานในหมบานขวดน ามน หมท 2 ต าบลบอภาค อ าเภอชาตตระการ จงหวดพษณโลก เลอกประกอบอาชพเปนเกษตรกรปลกผกขาย เนองจากวาเปนอาชพทมความถนดและบรรพบรษท ามานานและสามารถสรางรายไดเลยงครอบครวได (ความจรงยอย)

-นางสายปาน นยมด เปนชาวบานในหมบานขวดน ามน หมท 2 ต าบลบอภาค อ าเภอชาตตระการ จงหวดพษณโลก เชนเดยวกบนายรกด นยมไทย และนายสายใจ นยมงาน มความวตกกงวลวาปหนาจะเกดน าทวมอก จงเกบขาวไวในยงฉางใหเพยงพอส าหรบ 3 ป และเลกท าการเกษตรแบบไรเลอนลอย (ความจรงยอย)

-ชาวบานในหมบานขวดน ามน หมท 2 ต าบลบอภาค อ าเภอชาตตระการ จงหวดพษณโลก ด าเนนชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดแก ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกน (ขอสรป)

จากตวอยางอยางกลาว ขอสรปแบบอปมานหรออปนยจะเปนจรงไดกตอเมอความจรงยอยทน ามาอางนนเปนความจรง ดงนน การสรปผลแบบอปมานหรออปนยมกจะพบในงานวจยเชงคณภาพ ซง

6 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

จ าเปนตองไดขอมลในพนทหรอสนามวจยทแทจรง ไมเชนนนอาจสงผลตอการสรปผลการวจย เพราะถาขอมลทไดมาไมจรง การสรปผลจะเกดขอผดพลาดได

โดยผลของการอปมานหรออปนยนอาจจะน ามาสการสรางทฤษฎใหมจากขอมลพนฐานทเกบรวบรวมมาได เชน ทฤษฎเศรษฐกจพอเพยง (The Theory of Sufficiency Economy) ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ถอวาเปนตวอยางทใกลตวคนไทยมากทสด เพราะเปนทฤษฎทเกดมาจากการสะสมประสบการณของพระองคทานในการประกอบพระราชกรณยกจมาตลอดทงชวต จนสามารถสรางเปนขอสรปทวไปส าหรบการด าเนนชวตของคนไทย เปนตน ในประเดนนสอดคลองกบค ากลาวของ McMillan & Schumacher (1993) ท ระ บว า “In inductive reasoning, a researcher reaches a conclusion by observing particular cases and generalizing from the cases to whole class of similar cases. (การใหเหตผลเชงอปนย นกวจยจะสรางขอสรปจากการสงเกตเฉพาะกรณตางๆ และน ามาสรางเปนขอสรปทวไปส าหรบกรณอนๆ ทมลกษณะคลายกน)” อยางไรกตาม ไมวาจะเปนการวจยเชงปรมาณหรอเชงคณภาพจะตองมการออกแบบทดใน 3 สวน คอ (1) การออกแบบการวจย (Research design) (2) การออกแบบการสมตวอยาง (Sampling design) และ (3) การออกแบบการวเคราะหขอมล (Analysis design)

ความจรงขอท 3. ประเภทของการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร การวจยทกประเภทมจดมงหมายเดยวกน คอ การสรางองคความร (Body of knowledge) หรอ

นวตกรรม (Innovation) ทมความใหมหรอสามารถน าไปใชแกปญหาได ซงปจจบนใหความส าคญกบ “การวจยเพอแกปญหา” มากกวา “การวจยเพอหาปญหา” เพราะปญหาวจย (Research problem) ควรชดตงแตแรกเรม ไมใชมาเกดตอนระหวางทท าวจยและเกบขอมล ส าหรบการแบงประเภทของการวจย อาจแบงไดหลายประเภทตามเกณฑทตางกน ดงตอไปน

3.1 แบงตามลกษณะของผลการวจย (1) การวจยพนฐาน (Basic research) หรอการวจยบรสทธ (Pure research) ผลการวจย

น าไปสการสรางฐานของความรในศาสตรสาขาวชานนๆ ใหมความแขงแกรงทางวชาการ (Robustness) เชน ทฤษฎหรอกฏเกณฑตางๆ เปนตน

(2) การวจยประยกต (Applied research) เนนการน าผลการวจย ไปใชประโยชน (Utilization) ในแงมมตางๆ เชน ผลการวจยน าไปสการก าหนดนโยบาย ผลการวจยน าไปตอยอดในเชงพาณชยทเพมรายได ผลการวจยทน าไปใชประโยชนในเชงสาธารณะ (ทกคนใชไดไมเสยคาใชจาย) เปนตน

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

7

3.2 แบงตามระดบความเขมขนของการวจย (1) การวจยองคความร (Research for body of knowledge) เปนการวจยทมงเนนการพฒนา

ความรใหมหรอนวตกรรม (Innovation) โดยมงใชประโยชนในวงกวาง โดยผลการวจยหรอองคความรทไดรบจากการวจยสามารถน าไปใชสรปอางองโดยทวไปได (Generalization)

(2) การวจยสถาบน (Institutional research) เปนการวจยทมงเนนการน าผลการวจยหรอขอคนพบ (Findings) ไปใชในการแกปญหาในระดบองคกร โดยผลการวจยไมสามารถอางองไปสกลมอนๆ นอกองคกรทเกบขอมลได

(3) การวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน (Research for teaching and learning) เปนการวจยทมงแกไขปญหาในหองเรยน หลกสตร หรอการเรยนการสอน บางครงเรยกวา การวจยในชนเรยน (Classroom research) หรอการวจยปฏบตการในชนเรยน (Classroom action research)

3.3 แบงตามลกษณะเฉพาะศาสตร (1) การวจยสงประดษฐ (Invention research) เปนการวจยในกลมสาขาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย (Science and technology) ทมงเนนประดษฐคดคนเครองมอหรออปกรณตางๆ ทแปลกใหม และสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางเปนรปธรรม เชน หนยนตเกบกระเบด เครองชวยเดนส าหรบผปวยอมพาตครงลาง โลงศพไรกลน เปนตน

(2) การวจย เพอ รบใชสงคม (Socially-engaged research) เ ปนการวจยในกลมสาขาสงคมศาสตรและมนษยศาสตร (Social sciences and humanities) ทมงแกปญหาหรอพฒนาสงคม ชมชน หรอทองถน โดยมการด าเนนงานเปนหมคณะทบรณาการหลายสาขาวชา และผลงานท าใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดขนทางดานใดดานหนงหรอหลายดาน เชน วถชวต ศลปวฒนธรรม สงแวดลอม อาชพ เศรษฐกจ การเมองการปกครอง คณภาพชวต สขภาพ เปนตน ประกอบดวย การวเคราะหสถานการณกอนเรมกจกรรมรบใชสงคม การออกแบบหรอพฒนาชนงานหรอแนวคดหรอกจกรรม และการประเมนผลลพธและสรปแนวทางในการน าไปขยายผลหรอปรบปรง (ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2556)

(3) ผลงานสรางสรรค (Creative works) มลกษณะเปนผลงานประเภทศลปะและสงประดษฐทางศลปะประเภทตางๆ ทมความเปนนวตกรรมหรอมความใหม โดยมการศกษาคนควาอยางเปน ระบบทเหมาะสมตามประเภทของงานศลปะ ตวอยางผลงานสรางสรรคทางศลปะ ไดแก (1) ทศนศลป (Visual art) เชน จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ ภาพถาย ภาพยนตร สอประสม สถาปตยกรรมและงานออกแบบอนๆ (2) ศลปะการแสดง (Performance art) เชน ดรยางคศลป นาฏยศลป และการแสดงรปแบบตางๆ และ (3) วรรณศลป (Literature) เชน บทประพนธ กวนพนธ เปนตน (ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2557)

8 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

3.4 แบงตามปรชญาของการวจย (1) การวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) เนนศกษาหาความจรงโดยใชวธการทาง

วทยาศาสตรทอยบนฐานของขอมลเชงประจกษทเปนคา คะแนน หรอตวเลข และอาศยขนตอนทมระเบยบแบบแผน โดยมวตถประสงคเพอรสภาพ เพอจ าแนก เปรยบเทยบ เพอสงเคราะห และวเคราะหหาความสมพนธของตวแปรตางๆ โดยใชวธการทางสถตมาชวยอธบาย หรอใชขอมลทเปนคา คะแนน หรอตวเลขทสามารถวดได

(2) การวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) เปนการวจยทเนนศกษาความจรงทเกดขนตามธรรมชาต (Naturalism) และปรากฏการณ (Phenomenalism) โดยมว ตถประสงคเพอใหเขาใจปรากฏการณตางๆ ในสงคมอยางลมลก เขาใจความหมาย กระบวนการความรสกนกคด ความเชอ คานยม ทศนคต ฯลฯ เพอรลก รจรง ของสงทศกษา โดยเนนการพรรณา วเคราะห และเชอมโยงเหตการณ หรอปรากฏการณตางๆ ทเกดขน ไมวาจะเปนอดตปจจบน หรออนาคต

(3) การวจยแบบผสม (Mixed-methods research) เปนการวจยทมงศกษาและคนหาความจรงหรอองคความรใหมโดยการบรณาการหรอผสมผสานวธการเชงปรมาณและวธการเชงคณภาพรวมกน เพอใหไดผลการวจยทครอบคลม สมบรณ ทงในเชงลกทใหขอมลแบบละเอยด และการศกษาเพอใหไดความเขาใจแบบองครวมโดยการวเคราะหคาหรอตวเลขเพอหาความสมพนธของตวแปรตางๆ ดวยวธการทางสถต และการออกแบบการวจยแบบผสมจะมระเบยบแบบแผนในการศกษาวจยทแตกตางกนขนอยกบลกษณะของปญหาวจย

ความจรงขอท 4. วธวทยาการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร บทความเรองน อธบายวธวทยาการวจยหรอระเบยบวธวจย (Research methodology) ทาง

สงคมศาสตรและมนษยศาสตรตามปรชญาของการวจย คอ (1) การวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) (2) การวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) และ (3) การวจยแบบผสม (Mixed-methods research)

4.1. การวจยเชงปรมาณ 4.1.1 แนวคดส าคญ

การวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) มจดเดนทแตกตางจากการวจยเชงคณภาพ คอ (1) ไดขอสรปจากคนจ านวนมาก เนนการสรปอางองจากกลมตวอยางไปยงประชากร (Generalization) (2) มความเปนปรนย ผลงานวจยมความแกรง (3) ศกษาความสมพนธของตวแปรไดด (4) สามารถยนยนหรอตรวจสอบความเปนเหตและผล (5) ความล าเอยงไดรบการควบคม (6) เนนการน าเสนอขอมลทเปนคาหรอตวเลขทวดไดเพราะคนสวนใหญชอบตวเลข และ (7) จ าเปนตองใชสถตมาชวยอธบาย ส าหรบขอจ ากดของการวจยเชงปรมาณ คอ (1) รายงานเฉพาะคาหรอตวเลข ไมเนนค าบรรยาย และขาดสสนของการรายงาน

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

9

(Dry result) (2) ละเลยขอมลรอบขางทส าคญ ไมคอยสนใจผทมสวนรวม หรอผทมสวนเกยวของตางๆ (3) หากสรางเครองมอวจยไมด เชน ขอค าถามในแบบประเมนไมไดวดในเรองเดยวกน หรอไมมความเปนเอกพนธ (Homogeneity) เปนตน จะสงผลท าใหไดขอมลทไมตรงกบสงทมงวด และผลการวจยขาดความนาเชอถอจนไมสามารถน าไปใชประโยชนได และ (4) ผลการวจยไมคอยใหรายละเอยดในเชงลมลก ประเดนนเขาขายรรอบ แตไมลกซง

4.1.2 การออกแบบการวจย แบบแผนของการวจย (Research design) เปนองคประกอบส าคญของวธวทยาการวจยหรอระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร แบบแผนของการวจยในทศนะของผเขยน หมายถง แผนโดยรวม (Overall plan) ทน าไปสการตอบค าถามวจย เพราะหากการวจยเรองใดเรองหนงมการออกแบบ (Design) ทดกจะชวยใหผวจยสามารถหาค าตอบวจยไดอยางแมนย า (Accurate answer) ตอค าถามวจยหรอสมมตฐานทก าหนดไว ส าหรบการวจยเชงปรมาณ การออกแบบการวจยจะแบงออกเปน 3 องคประกอบ ไดแก (1) การออกแบบกระบวนการวจย (Research design) (2) การออกแบบการสมตวอยาง (Sampling design) และ (3) การออกแบบการวเคราะหขอมล (Analysis design) ตารางท 1 หลกการของการออกแบบกระบวนการวจย การออกแบบการสมตวอยาง และการออกแบบการวเคราะหขอมลส าหรบการวจยเชงปรมาณ

การออกแบบ หลกการของการออกแบบการวจยเชงปรมาณ 1. การออกแบบกระบวนการวจย (Research design)

อาศยหลก Max. Min. Con. ของ Kerlinger & Lee (2000) ประกอบดวย 1. ท าใหความแปรปรวนทเปนระบบมคามากทสด (Maximized systematic variance) โดยการเพมความแปรปรวนระหวางกลมใหสงสด เพอใหสามารถจดกระท ากบตวแปรอสระใหสงผลตอตวแปรตามมากทสด 2. ท าใหความแปรปรวนของความคลาดเคลอนมคานอยทสด (Minimized error variance) โดยการท าใหคาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนมคานอยทสดหรอเปนศนย 3. ควบคมความแปรปรวนทมระบบของตวแปรแทรกซอน (Control extraneous systematic variance) โดยการขจดตวแปรแทรกซอนอนๆ ทไมเกยวของออกใหหมด เพอใหผลของตวแปรตามทเกดมาจากตวแปรอสระเทานน

2. การออกแบบการสมตวอยาง (Sampling design)

1.การก าหนดขนาดตวอยาง (Sample size) สามารถท าได 3 วธ คอ (1) เปดตาราง (2) ค านวณดวยสตร และ (3) ใชโปรแกรมชวยวเคราะห ส าหรบวธการก าหนดขนาดตวอยางทนยมใช เชน ตารางขนาดตวอยางของ Krejcie

10 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

การออกแบบ หลกการของการออกแบบการวจยเชงปรมาณ & Morgan (1970) ตารางและสตรค านวณขนาดตวอยางของ Yamane (1973) สตรค านวณขนาดตวอยางของ Cohen (1977) การใชโปรแกรม G*Power เพอค านวณขนาดตวอยางของ Faul, Erdfelder, Lang & Buchner (2007) เปนตน 2. การเลอกวธการสมตวอยาง แบงไดเปน 2 ประเภท คอ (1) การสมแบบอาศยความนาจะเปน (Probability Sampling) ไดแก Simple, Stratified, Cluster, Systematic และ Multi-state และ (2) ) การสมแบบไมอาศยความนาจะเปน (Nonprobability Sampling) ไดแก Purposive, Quota, Snowball, Volunteer และ Accidental

3. การออกแบบการวเคราะหขอมล (Analysis design)

1. เครองมอวจย (Research Instrument) เชน แบบส ารวจ แบบสอบถาม แบบประเมน มาตรประมาณคา แบบทดสอบ เปนตน 2. การตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย ไดแก ความตรง (Validity) และความเทยง (Reliability) Statistics: Descriptive, Inferential/others

ในการวจยเรองนนๆ ผวจยจะตองตอบใหไดวา การวจยเชงปรมาณของตนเองมแบบแผนการวจยแบบใด เชน การวจยเชงบรรยาย (Descriptive research) การวจยเชงส ารวจ (Survey research) การวจยเชงสหสมพนธ (Correlational research) การวจยเชงทดลอง (Experimental research) การวจยเชงกงทดลอง (Quasi-experimental research) การวจยความสมพนธเชงสาเหต (Cause-effect research) การวจยเชงประเมน (Evaluation research) การวจยประเมนความตองการจ าเปน (Need assessment research) การวจยและพฒนา (Research and development) การวจยสหวทยาการ ( Interdisciplinary research) การวจยระยะยาว (Longitudinal study) การวจยภาคตดขวาง (Cross-sectional research) การสงเคราะหงานวจยหรอการวเคราะหอภมาน (Research synthesis/Meta-analysis) การวจยประเมนอภมาน (Meta-evaluation research) การวจยเชงนโยบาย (Policy research) การวจยอนาคต (Future research) การวจยสถาบน (Institutional research) การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory action research) เปนตน

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

11

4.2 การวจยเชงคณภาพ 4.2.1 แนวคดส าคญ

การวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) เปนการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรทเนนอธบายความสมพนธระหวางคนและสงคม ทตองการค าตอบวา ท าไม และอยางไร มากกวา ทจะบอกวา ใครท าอะไร มจดเดนทแตกตางจากการวจยเชงปรมาณ คอ (1) ไดผลการวจยในเชงลกเฉพาะกรณ ไมเนนสามญการ (Generalization) (2) กลมตวอยางไมมาก (เลอกเฉพาะ Key informant) (3) สนใจบรบทของสงทศกษาและผทมสวนเกยวของตางๆ (Stakeholders) (4) คนสวนใหญชอบเรองราวของคนและสงตางๆ รอบตว ท าใหการน าเสนอผลการวจยมสสน เพราะเนนการเลาเรอง (Narrative) (5) ไมสนใจขอมลเชงปรมาณจงไมจ าเปนตองใชสถตมาชวยอธบาย (6) ด าเนนวจยไปไดอยางอสระโดยท าในสถานการณทเปนธรรมชาต (Naturalistic) และเนนการวจยภาคสนาม (7) ใชตรรกะแบบอปมานเปนหลกเพอท าความเขาใจแบบองครวม (Holistic) (8) มความยดหยน (Flexibility) ในการออกแบบวจย จงไมนยมเขยนกรอบแนวคดในการวจย และ (9) นกวจยเปนเครองมอทส าคญทสด

ขอจ ากดของการวจยเชงคณภาพ คอ (1) ศกษาจากกลมตวอยางขนาดเลก ไมเนนการสรปอางองจากกลมเลกไปสกลมใหญ (ไมม generalization) (2) ขอมลไมแกรงเหมอนขอมลเชงปรมาณทเปนคาหรอตวเลข เพราะเนนขอมลทเปนขอความ ค าพด รปภาพ ของจรง รองรอย หรอหลกฐานตางๆ และ (3) การวเคราะหขอมลใชการตความเชงเหตผลหรอใหเหตผลในเชงตรรกะ (Logic reasoning) ซงตองใชการแปลความหมายคอนขางสง ซงหากวเคราะหไมดจะท าใหผลการวจยขาดความนาเชอถอหรอบดเบอนไปจากความจรง

4.2.2 การออกแบบการวจย การวจยเชงคณภาพ การออกแบบการวจยจะแบงออกเปน 3 องคประกอบเชนเดยวกบการ

วจยเชงปรมาณ ไดแก (1) การออกแบบกระบวนการวจย (Research design) (2) การออกแบบการสมตวอยาง (Sampling design) และ (3) การออกแบบการวเคราะหขอมล (Analysis design) แตมรายละเอยดตางกน ดงแสดงในตารางท 2

12 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

ตารางท 2 หลกการของการออกแบบกระบวนการวจย การออกแบบการสมตวอยาง และการออกแบบการวเคราะหขอมลส าหรบการวจยเชงคณภาพ

การออกแบบ หลกการของการออกแบบการวจยเชงปรมาณ 1. การออกแบบกระบวนการวจย (Research design)

แบบแผนของการวจยเชงคณภาพทนยมในประเทศไทย เชน การวจยทเนนประวตชวตบคคล (Biographical research) การวจยเชงคณภาพแนวปรากฏการณวทยา (Phenomenological research) การวจยเชงชาตพนธวรรณนาหรอเชงมานษยวทยา (Ethnographic/ Anthropological research) การวจยเชงคณภาพแบบศกษาเฉพาะกรณ (Case study research) การวจยเชงคณภาพแบบสรางทฤษฎจากขอมล (Grounded theory research) การวจยเชงประวตศาสตร (Historical research) การวจยเอกสาร (Documentary research) เปนตน

2. การออกแบบการสมตวอยาง (Sampling design)

1. ไมมการสมตวอยาง แตเปนการเลอกตวอยางแบบเจาะจง (Purposive selection) และใชค าวา “ผใหขอมลส าคญ (Key informant)” แทนค าวา “ประชากร (Population)” และ “กลมตวอยาง (Sample)” 2. การเลอกตวอยางท าไดหลายวธ เชน Parallel (Pairwise/Subgroup), Nested, Multilevel เปนตน

3. การออกแบบการวเคราะหขอมล (Analysis design)

วธการวเคราะหขอมลเชงคณภาพขนอยกบแบบแผนของการวจยทเลอก เชน (1) การวจยแบบกรณศกษาอาจใชวธการวเคราะหขอมลดวย fieldwork, Interpretational/Structural/Reflective Analysis (2) การวจยเชงชาตพนธวรรณนาอาจใชวธการวเคราะหขอมลดวย Participant observation, Ethnographic interviews, Artifact collection, Coding and data classification เปนตน

การเกบรวมรวมขอมลในเชงคณภาพนยมเกบในในสถานการณทเปนธรรมชาต ส าหรบเทคนคทนยมน ามาใช ยกตวอยางเชน (1) การสงเกต (ทางตรงและทางออม) (2) การเขาไปมสวนรวมโดยนกวจย (3) การสมภาษณ (แบบม/ไมมโครงสราง และเชงลก (4) กระบวนการกลม เชน การสนทนากลม (Focus group) การระดมสมอง (Brainstorming) เทคนคเสยงจากภาพ (Photovoice technique) เปนตน และ (5) การวเคราะหเอกสาร (ปฐมภม/ทตยภม) อยางไรกตาม การเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพกอาจมขอจ ากดทท าใหไมสะดวก ยกตวอยางเชน (1) อคตของนกวจยหากมสวนไดสวนเสยหรอมผลประโยชนทบซอน (Conflict of interest) (2) อาจใชระยะเวลาเกบขอมลยาวนานเพราะตองเขาไปฝงตวในสนามวจย (3) ขอมลจากแหลงเดยวอาจขาดความนาเชอถอซงอาจจ าเปนตองใชเทคนคอนๆ มาชวยยนยนขอมล เชน การวเคราะหแบบสามเสา (Triangulation) เปนตน และ (4) เหตการณหรอสถานการณบางอยางอาจไมสามารถก าหนดลวงหนาได ผวจยจะตองเตรยมตวใหพรอมอยเสมอในทกสถานการณในการบนทกขอมล เชน การจดบนทกการถายภาพการบนทกเสยง การเกบตวอยางชนงาน หรอของจรง เปนตน โดยสรป การวจยเชงคณภาพ คอ การคนหาความรความจรงตางๆ ทเกยวของกบคน สงคม และปรากฏการณตางๆ ในบรบททศกษา โดยความจรงในการวจยเชงคณภาพ อาจหมายถง พฤตกรรม เหตการณ ความเชอ คานยม ทศนคต ของคน ชมชน องคกร หรอสงคมนนๆ ขนอยกบบรบททางสงคมและวฒนธรรมของแตละแหง ไมจ าเปนตองเหมอนกน และการเขาถงความจรงท าไดหลายวธ ซงวธทดทสดในการเขาถงความจรง คอ ผหาความจรง (นกวจย) กบผเปนแหลงของความจรง (กลมตวอยางการวจย) ซงควรมความสมพนธแบบ

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

13

ไววางใจตอกนกอน เพราะความสมพนธทดมสวนส าคญตอความส าเรจในการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพดวยวธการตางๆ 4.3 การวจยแบบผสม 4.3.1 แนวคดส าคญ การวจยแบบผสม (Mixed-Methods Research) เปนการวจยทางสงคมศาสตรทมการพฒนามาอยางตอเนอง (Tashakkori & Teddie, 1998; Caracelli & Greene, 1993) ส าหรบความหมายของการวจยแบบผสม Creswell (2005) และ Creswell & Plano Clark (2007) กลาวไววา การวจยแบบผสม หมายถง การออกแบบการวจย (Research design) ตามขอตกลงในเชงปรชญา (Philosophical assumptions) และเปนกระบวนการทเนนการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการผสมผสาน (Mixing) ระหวางขอมลเชงปรมาณ (Quantitative data) และขอมลเชงคณภาพ (Qualitative data) เพอตอบปญหาการวจยเรองใดเรองหนง

แผนภาพท 1 วธการ 3 แบบในการผสมผสานขอมลเชงประมาณและเชงคณภาพ

การผสมผสานชดของขอมล (Mixing the datasets) ในการวจยแบบผสม นกวจยควรเขาใจในการวเคราะหขอมลทง 2 แบบ คอ การวเคราะหขอมลเชงปรมาณและการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ส าหรบวธการผสมผสานขอมล Creswell & Plano Clark (2007) ไดแบงออกเปน 3 ประเภท ประกอบดวย (1) การรวมขอมล (Merge the data) (2) การเชอมตอขอมล (Connect the data) และ (3) การทบซอนหรอฝงตวของขอมล 2 ชด (Embed the data) นอกจากน ในการท าวจยแบบผสมผสานระหวางวธการเชงปรมาณและวธการเชงคณภาพ นอกจากทผวจยจะตองเขาใจวธการผสมผสานระหวางขอมลเชงประมาณและขอมลเชงคณภาพ

ขอมลเชงคณภาพ ผลการวจย ขอมลเชงคณภาพ

การรวมขอมล (Merge the data)

การเชอมตอขอมล (Connect the data)

ขอมลเชงคณภาพ

การทบซอนหรอการฝงตวของขอมล (Embed the data)

ขอมลเชงคณภาพ

ขอมลเชงคณภาพ ผลการวจย ขอมลเชงคณภาพ

ผลการวจย

14 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

แลว Creswell & Plano Clark (2007) ไดกลาวไววา ผวจยควรจะตองเขาใจดวยวา การวจยแบบผสมมลกษณะเปนการศกษากรณเดยว (Single study) หรอพหกรณศกษา (Multiple studies)

4.3.2 การออกแบบการวจย การออกแบบการวจยแบบผสม ผวจ ยจะตองเขาใจระบบการใหสญลกษณ (Notation System) หรออกษรยอทเปนตวแทนการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ (Shorthand labels) ไดแก QUAN หมายถง การวจยเชงปรมาณ และ QUAL หมายถงการวจยเชงคณภาพ และนอกเหนอไปจากสญลกษณดงกลาว ตวอกษรพมพใหญและตวอกษรพมพเลก เชน QUAL หรอ qual เปนตน ยงใหความหมายทตางกน กลาวคอ ตวอกษรพมพใหญ หมายถง การใหความส าคญหรอใหคาน าหนกมากส าหรบวธการใดวธการหนง (เชงปรมาณ หรอเชงคณภาพ) สวนตวอกษรพมพเลก หมายถง การใหความส าคญนอยหรอใหคาน าหนกนอยส าหรบวธการใดวธการหนง

วจยเรองท 1 QUAL + QUAN วจยเรองท 2 QUAN qual + หมายถง การเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพทด าเนนการไปพรอมกน (Simultaneous or Concurrent Collection of Quantitative and Qualitative Data) หมายถง การเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพแบบล าดบขนตอน (Sequential Collection of Quantitative and Qualitative Data)

แผนภาพท 2 การใหสญลกษณส าหรบการออกแบบการวจยแบบผสม

การออกแบบการวจยแบบผสมทมลกษณะการเกบรวบรวมขอมลแบบขนตอน (Sequential collection) สวนใหญนยมอาจออกแบบการวจยเปน 2 ระยะ (Two phases design) โดยเรมจากการส ารวจขอมลในเชงคณภาพ (QUAL) เพอสรางเครองมอหรอระบตวแปรทตองการศกษา และทดสอบดวยวธการเชงปรมาณ (QUAN) ในภายหลง หรอเรมจากวธการเชงปรมาณกอนและตามดวยวธการเชงคณภาพเพอใหไดรายละเอยดทชดเจนและเฉพาะมากขน อยางไรกตาม ในการออกแบบทมความซบซอนมากขน ผวจยอาจออกแบบการวจยทมากกวา 2 ระยะได และอาจเกบขอมลในระดบทตางกนได (Multiple levels) เชน ระดบพนท ระดบโรงเรยน ระดบคร และระดบนกเรยน เปนตน สวนการตรวจสอบขอมล Rossman & Wilson (1985) ไดอธบายไววา การท าวจยแบบผสมอาจน าแนวคดเกยวกบการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) มาใชโดยเนนการรวบรวมขอมลจากหลายแหลงเพอน ามาใชอธบายปญหาวจย โดยเฉพาะการเกบขอมลทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพเพอน ามาเสรมกน

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

15

ส าหรบประเภทของการออกแบบการวจยแบบผสม (Types of Mixed Methods Designs) พบวา ในปจจบนมผเสนอแนวคด (Approaches) และโมเดลไวหลายแบบ อยางไรกตาม ในป ค.ศ. 2005 การวจยแบบผสมแบงออกเปน 3 ประเภท (Creswell, 2005) ประกอบดวย (1) การออกแบบการวจยแบบผสมแบบสามเสา (Triangulatin Mixed Methods Designs) (2) การออกแบบการวจยแบบผสมเชงอธบาย (Explanatory Mixed Methods Designs) และ (3) การการออกแบบการวจยแบบผสมเชงส ารวจ (Exploratory Mixed Methods Designs) ตอมา Creswell & Plano Clark (2007) ไดเพมประเภทของการออกแบบการวจยแบบผสมอก 1 ประเภท คอ การออกแบบการวจยแบบผสมแบบฝงตว (Embedded Mixed Methods Designs)

1. Triangulation Mixed Methods Design การแปลความหมาย

QUAN + QUAL Interpretation

(1) กลองสเหลยม ( ) หมายถง วธการเกบรวบรวมขอมลและผลการศกษา (Data collection and results) (2) ตวอกษรพมพใหญ (เชน QUAN) หมายถง จดเนนส าคญ (Major emphasis) สวนตวอกษรพมพเลก (เชน qual) หมายถง จดเนนทไมส าคญมาก (Minor emphasis) (3) ลกศร ( ) แสดงล าดบขนตอน (Sequence) (4) เครองหมายบวก ( + ) หมายถง การท าไปพรอมกน (Concurrent/simultaneous)

2. Explanatory Mixed Methods Design

QUAN qual Follow-up

3. Exploratory Mixed Methods Design

QUAL quan Follow-up

แผนภาพท 3 ประเภทของการออกแบบการวจยแบบผสม โดยสรป การออกแบบการวจยแบบผสม ผวจยจะตองเขาใจทงการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ ซงการวจยแบบผสมมจดแขงอยทชวยใหผวจยสามารถเขาใจปรากฏการณทางสงคมทซบซอนไดชดเจนยงขน จากความหมายดงกลาว การวจยแบบผสมเกยวของกบการเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ ขอมลเชงปรมาณมลกษณะเปนขอมลปลาย ปด (Closed-ended information) เชน ทศนคต พฤตกรรม เครองมอทวดผลการปฏบตงาน (Performance instrument) เปนตน ส าหรบการวเคราะหขอมลดงกลาว มกจะวเคราะหโดยใชคาสถตเพอตอบค าถามวจย หรอเพอทดสอบสมมตฐาน ในทางกลบกน ส าหรบขอมลในเชงคณภาพมลกษณะเปนขอมลปลายเปด (Open-ended information) เชน การสมภาษณ การสงเกต เอกสาร สอโสตทศนปกรณตางๆ เปนตน

16 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

ตารางท 1 เปรยบเทยบการวจยเชงคณภาพ การวจยเชงปรมาณ และการวจยแบบผสม ประเดน การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ การวจยแบบผสม

1. แนวคดหรอปรชญา (Concept/Philosophy)

ปฏฐานนยม (Positivism) ทเนนการศกษาหรอคนหาความจรงโดยใชวธการทางวทยาศาสตรทอยบนฐานของขอมลเชงประจกษและขนตอนทมระเบยบแบบแผน

ธรรมชาตนยม (Naturalism) ทเนนการศกษาความจรงทเกดขนตามธรรมชาต และ ปรากฏการณนยม (Phenomenalism) ทมงศกษาเพอใหเขาใจปรากฏการณตางๆ ในสงคม โดยใชวธการพรรณนา

แนวคดเชงบรณาการหรอการใชวธการเชงคณภาพและเชงปรมาณรวมกน โดยมระเบยบแบบแผนในการศกษา เพอใหไดผลการวจยทครอบคลม สมบรณ ทงในภาพรวมและเชงลก

2. วตถประสงค (Objective)

-ศกษา วจย และหาค าตอบ เพอรสภาพ เพอจ าแนก เปรยบเทยบ เพอสงเคราะห และวเคราะหหาความสมพนธของตวแปรตางๆ โดยใชวธการทางสถตมาชวยอธบาย หรอใชขอมลทเปนคา คะแนน หรอตวเลขทสามารถวดได

- ศกษาเชงลกเพอใหเขาใจความหมาย กระบวนการความรสกนกคด ความเชอ คานยม ทศนคตฯลฯ เพอรลก รจรง ของสงทศกษา โดยเนนการบรรยาย วเคราะห และเชอมโยงเหตการณ หรอปรากฏการณตางๆ ทเกดขนในสงคม ไมวาจะเปนอดตปจจบน หรออนาคต

-ศกษาและคนหาความจรงหรอองคความรใหมดวยการผสมผสานวธการเชงปรมาณและวธการเชงคณภาพ -เนนการศกษาทงในเชงลกทใหขอมลแบบละเอยด และการศกษาเพอใหไดความเขาใจแบบองครวมโดยการวเคราะหคาหรอตวเลขเพอหาความสมพนธของตวแปรตางๆ ดวยวธการทางสถต

3. ค าถามวจย (Research question)

ขอค าถามเกยวของกบการรายงานจ านวน ระดบ คา ตวเลข หรอการอธบาย/เปรยบเทยบตามตวแปรอสระและตวแปรตาม ยกตวอยางเชน -องคประกอบของวฒนธรรมองคกรมอะไรบาง -ทศนคตของพนกงานธนาคารออมสนทมตอการด าเนนนโยบายของกระทรวงการคลงอยในระดบใด -ปจจยอะไรบางทสงผลตอวฒนธรรมองคกร -ภาวะผน าระหวางผบรหารเพศชายและเพศหญงแตกตางกนหรอไม ฯลฯ

ขอค าถามเกยวของกบการบรรยายสภาพ เหตการณ หรอปรากฏการณตางๆ ทเกดขนในสงคม ยกตวอยางเชน -ความรสกของผทเกยวของกบปรากฏการณบงไฟพญานาคเปนอยางไร -ประวตชวตของ ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช โดยละเอยด เปนอยางไร ฯลฯ

ขอค าถามแสดงใหเหนวาการวจยจะน าไปสการทราบจ านวน ระดบ หรอผลการเปรยบเทยบของตวแปรตางๆ ตลอดจนขอค าถามทแสดงใหเหนวาการวจยจะน าไปสการไดค าตอบในเชงลกในเรองทศกษา ยกตวอยางเชน ในการวจย 1 เรอง อาจมวตถประสงค 2 ขอ ดงน 1. เพอศกษาระดบทศนคตของพนกงานธนาคารออมสนทมตอการด าเนนนโยบายของกระทรวงการคลง (วธการเชงปรมาณ) 2. เพออธบายความส าเรจของการพฒนาทศนคตของพนกงานธนาคารออมสนทมตอการด าเนนนโยบายของกระทรวงการคลง (วธการเชงคณภาพ)

4. แบบแผนการวจย (Research design)

ยกตวอยางเชน -การวจยเชงทดลอง (Experimental research) -การวจยกงทดลอง (Quasi-experimental research)

ยกตวอยางเชน -การวจยอตชวประวต (Biographical research) -การวจยปรากฏการณ (Phenomenological research)

ยกตวอยางเชน -การวจยผสมผสานแบบสามเสา (Triangulation mixed-methods design)

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

17

ประเดน การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ การวจยแบบผสม

-การวจยเชงส ารวจ (Survey research) -การวจยเชงบรรยาย (Descriptive research) -การวจยเชงสหสมพนธ (Correlational research) -การวจยและพฒนา (Research & Development) -การวจยเชงประเมน (Evaluation research) -การสงเคราะหอภมาน (Meta-analysis) ฯลฯ

-การวจยกรณศกษา (Case study research) -การวจยเชงชาตพนธวรรณนา หรอเชงมานษยวทยา (Ethnographic/ Anthropological research) -การวจยทฤษฎฐานราก (Grounded theory research) ฯลฯ

-การวจยผสมผสานเชงส ารวจ (Exploratory mixed-method design) -การวจยผสมผสานเชงอธบาย (Explanatory mixed-method design)

5. การทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ (Literature review)

-ก าหนดกรอบในการศกษา โดยแบงเปนตอนๆ เรมจากบรบท/สภาพ แนวคดและทฤษฎทส าคญ เรองทเกยวของกบปญหาวจย ความรในเชงเทคนค และงานวจยทเกยวของ -มกมตารางสงเคราะหตวแปร หรอวธการทชวยอธบายวา ท าไมเจงเลอกตวแปรเหลานมาศกษาในการวจยเรองนนๆ

-ก าหนดกรอบในการศกษา โดยแบงเปนตอนๆ เรมจากบรบท/สภาพ แนวคดและทฤษฎทส าคญ เรองทเกยวของกบปญหาวจย ความรในเชงเทคนค และงานวจยทเกยวของ -ไมเนนการท าตารางสงเคราะหตวแปร แตเนนการน าเสนอกรณศกษาทเกยวของกบเรองทศกษา และเทคนคตางๆ ในการเกบขอมลเชงคณภาพ

-ก าหนดกรอบการศกษาโดยครอบคลมทงในสวนทเปนการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ

6. สมมตฐานการวจย (Research hypothesis)

ก าหนดลวงหนากอนท าการวจย และเขยนภายหลงจากทมการวเคราะหและสงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ

ก าหนดคราวๆ แตพรอมทจะเปลยนแปลงไดตามสถานการณทเกดขนจรง

นยมก าหนดลวงหนาตามเอกสารและงานวจยทเกยวของ

7. กรอบแนวคดในการวจย (Research framework)

-จ าเปนตองม โดยการระบตวแปรตางๆ ในการวจย และตองเขยนใหสอดคลองกบสถตทเลอกใช -การเขยนกรอบแนวคดในการวจย ขนอยกบลกษณะของค าถามวจยวาก าหนดตวแปรอสระและตวแปรตามไวอยางไร หรอตวแปรทมความสมพนธเชงสาเหตทอาจมอทธพลทางตรงและทางออม

-ไมนยมเขยน หรอไมจ าเปนตองก าหนดลวงหนา -ถาจะเขยน จะมลกษณะเปน (ราง) กรอบแนวคดในการวจย (Tentative research framework)

จ าเปนตองเขยน โดยระบวาสวนใดเปนการวจยเชงปรมาณ (Quan) และสวนใดเปนการวจยเชงคณภาพ (Qual) และตองแสดงสญลกษณตวพมพเลกหรอใหญ เพอใหทราบวาวจยเรองนนเนนทการวจยเชงปรมาณ หรอการวจยเชงคณภาพ

8. ตวแปรอสระ (Independent variable)

จะมหรอไมมกได ขนอยกบปญหาวจย เชน ถาเปนการวจยเชงส ารวจ ไมจ าเปนตองมตวแปรอสระ เปนตน

จะมหรอไมมกได ขนอยกบปญหาวจย แตไมนยมเขยนเพราะเจตนาของการวจยไมไดมงศกษาตวแปร

-จะมหรอไมมกได ขนอยกบปญหาวจย

18 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

ประเดน การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ การวจยแบบผสม

อสระในเชงลก แตใหความส าคญกบตวแปรตามมากกวา

-มในสวนของวธการเชงปรมาณ เพราะจะน าไปสการใชสถต -วธการเชงคณภาพอาจถกน ามาใชเพอศกษาตวแปรอสระในเชงลก ซงตางจากการวจยทออกแบบใหเกบขอมลเชงคณภาพเพยงอยางเดยว

9. ตวแปรตาม (Dependent variable)

-จ าเปนตองม อาจม 1 ตว หรอหลายตวกได -การเขยนความสมพนธระหวางตวแปรตามและตวแปรอสระ น าไปสการเลอกสถตทใช

จ าเปนตองม และมกจะมเพยงตวเดยว เพราะการวจยมงศกษาเรองใดเรองหนงอยางละเอยดลกซง

-ตวแปรตามบางตว อาจใชวธการเชงปรมาณ ซงจะใชสถตมาชวยอธบาย -ตวแปรตามบางตว อาจใชวธการเชงคณภาพเพอใหไดค าตอบในเชงลก

10. ประชากร (Population)

มขนาดใหญ นยมก าหนดเปนจ านวน หรอตวเลข โดยใชสญลกษณ N แทนขนาดของประชากร

มขนาดเลก และไมนยมใชค าวา “ประชากร” แตจะใชค าวา “ผใหขอมลส าคญ (Key informant)” และ “แหลงขอมล” แทน

ม 2 สวน แบงตามวธการเกบขอมล คอ 1. วธการเชงปรมาณ จะก าหนดจ านวนประชากรและอางองแหลงทมา 2. วธการเชงคณภาพ ไมระบประชากร แตใชค าวา ผใหขอมลส าคญแทน

11. ขนาดตวอยาง (Sample size)

- มขนาดเลก เชน ประมาณ 400-500 คน เปนตน ขนอยกบประเภทของการวจย - นยมใชสญลกษณ n แทนจ านวนหรอขนาดตวอยาง - ตวอยางเปนตวแทนทดของประชากร เพราะผลการวจยจะตองอางถงประชากร (Inference หรอ generalization)

-มขนาดเลก ประมาณ 1-30 คน เพอใหไดค าตอบลมลก -ไมมการระบคา n แทนขนาดตวอยาง -ศกษาเฉพาะกลมเลก ไมเนนการอางถงกลมใหญ ดงนน จงไมมแนวคดของการอางผลการวจยจากตวอยางไปสประชากร (ไมม Generalization)

นยมเขยนแยกเปน 2 สวน ตามวธการเกบขอมล คอ เชงปรมาณ และเชงคณภาพ

12. การสมตวอยาง หรอการเลอกตวอยาง (Sampling/ Sample selection)

- สมโดยอาศยการสมทงชนดททราบความนาจะเปนทถกเลอก (Probability) และไมทราบความนาจะเปนทจะถกเลอกเปนตวอยาง (Non-probability sampling) -ตวอยางวธการสมตวอยาง 1. ทราบความนาจะเปน (1) การสมอยางงาย (Simple random sampling) (2) การสมแบบแบงชน (Stratified random sampling)

- สมโดยอาศยการสมชนดทไมทราบความนาจะเปนทจะถกเลอกเปนตวอยาง (Non-probability sampling) -มกนยมใชวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive selection)

-มทงการสมททราบโอกาสหรอความนาจะเปน และไมทราบโอกาสหรอความนาจะเปน -นยมเขยนแยกเปน 2 สวน ตามวธการเกบขอมล คอ เชงปรมาณ และเชงคณภาพ

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

19

ประเดน การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ การวจยแบบผสม

(3) การสมแบบแบงกลม (Cluster random sampling) (4) การสมแบบมระบบ (Systematic random sampling) (5) การสมแบบหลายขนตอน (Multi-stage random sampling) 2. ไมทราบความนาจะเปน (1) การสมแบบเจาะจง (Purposive sampling) (2) การสมแบบโควตา (Quota sampling) (3) การสมแบบบอกตอ (Snowball sampling) (4) การสมแบบอาสาสมคร (Volunteer sampling) (5) การสมแบบบงเอญ (Accidental sampling)

13. ขอบเขตการวจย (Research scope)

-ม 3 หวขอหลก คอ 1. ประชากร กลมตวอยาง 2. ตวแปรทศกษา 3. ระยะเวลาวจย

-ม 3 หวขอหลก คอ 1. ผใหขอมลส าคญ 2. ตวแปรทศกษา 3. ระยะเวลาวจย

-ม 3 หวขอหลก คอ 1. ผใหขอมลในการวจย โดยนยมเขยนแยกเปน 2 สวน คอ (1) ผใหขอมลในการวจยเชงปรมาณ และ(2) ผใหขอมลในการวจยเชงคณภาพ 2. ตวแปรทศกษา 3. ระยะเวลาวจย

14. เครองมอวจย (Research instrument)

ยกตวอยางเชน - แบบสอบถาม (Questionnaire) - แบบส ารวจ (Survey form) - แบบประเมน/มาตรวด (Scale) - แบบทดสอบ (Test) ฯลฯ

ยกตวอยางเชน - แบบสมภาษณเชงลก (In-depth interview form) - แบบบนทกขอมล (Data record form) - แบบสรปการสนทนากลม (Focus group form) - แบบสงเกต (Observation form) ฯลฯ

มครอบคลมทงเครองมอในการวจยเชงปรมาณ และการวจยเชงคณภาพ ควรเขยนแยกประเภท และจะมกฉบบขนอยกบกลมผใหขอมลหรอแหลงขอมล ยกตวอยางเชน 1.เครองมอวจยเชงปรมาณ ม 2 ฉบบ ไดแก (1) แบบสอบถาม และ (2) แบบทดสอบ 2. เครองมอวจยเชงคณภาพ ม 1 ฉบบ คอ แบบสมภาษณเชงลก

15. คณภาพเครองมอวจย (The quality of research instrument)

1. ความตรง (Validity) (1) ความตรงเชงเนอหา (Content validity) (2) ความตรงตามเกณฑ

การฝกการสมภาษณ การท าระบบการบนทกขอมล การลงรหสขอมล ความตรงเชงเนอหา

มครบ โดยเขยนใหครอบคลมทงในสวนเครองมอวจยทใชในการวจยเชงปรมาณ และการวจยเชงคณภาพ

20 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

ประเดน การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ การวจยแบบผสม

(Criterion-related validity) (3) ความตรงเชงโครงสราง (Construct validity) 2. ความเทยง (Reliability) (1) ความเทยงแบบความคงท (Stability/test-retest reliability) (2) ความเทยงแบบเทาเทยมกนหรอ คขนาน (Equivalence/ Parallel reliability) (3) ความเทยงแบบความสอดคลอง ภายใน (Internal consistency reliability) เชน แบบแบงครง ขอสอบ (Split-half method) แบบ KR20, KR21 (ใหคะแนน เปน 1, 0) แบบ Cronbach’s Alpha Coefficient เปนตน

16. การเกบรวบรวมขอมล (Data collection)

- ไมจ าเปนตองลงพนทเกบขอมลภาคสนาม - สามารถเกบขอมลดวยการเดนทางไปเอง หรอการสงทางไปรษณย หรอการใชระบบออนไลนดวยเครองมอตางๆ เชน Google form ทน ามาใชสรางแบบสอบถามออนไลน เปนตน

-รวบรวมแบบละเอยดจากเอกสารและหลกฐานทเกยวของ การสมภาษณเชงลก การสงเกตแบบมสวนรวม/ไมมสวนรวม การบนทกภาคสนาม/อตชวประวต การสนทนากลม ฯลฯ -ผวจยจ าเปนตองลงไปเกบขอมลในสนามวจย (Field Study) ดวยตนเอง

-การเกบขอมลปรมาณหรอและเชงคณภาพ ขนอยกบแบบแผนของการวจยทเลอก - Triangulation เกบขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพไปพรอมกน - Exploratory เกบขอมลเชงคณภาพกอนเชงปรมาณ - Explanatory เกบขอมลเชงปรมาณกอนเชงคณภาพ

17. การวเคราะหขอมล (Data analysis)

-ใชสถตมาชวยวเคราะห -สถตทน ามาใช ขนอยกบระดบการวดของตวแปร และความสมพนธของตวแปรตางๆ ในการศกษานนๆ

- ไมใชสถตมาชวยวเคราะห - เนนการวเคราะหเนอหา (Content analysis) -เนนการใหเหตผลเชงตรรกะ (Logical reasoning) โดยการสงเคราะหและวเคราะหสารสนเทศทไดจากขอมลเชงคณภาพจากแหลงตางๆ

นยมเขยนแยกเปน 2 สวน ตามวธการเกบขอมล คอ เชงปรมาณ และเชงคณภาพ

18. การสรปผลการวจย - รายงานผลโดยอางองสถตทวเคราะหได

- รายงานผลโดยอางองค าพด หรอการเลาเรอง (Narrative)

- Triangulation นยมเขยนแยกเปน 2 สวน ตามวธการเกบขอมล คอ เชงปรมาณ และเชงคณภาพ แตจะวธใด

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

21

ประเดน การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ การวจยแบบผสม

เชน ระดบนยส าคญ ตารางผลวเคราะห สมการ โมเดล เปนตน - เนนการสรปอางองผลการวจยไปสกลมอนทมลกษณะใกลเคยงกน (generalization)

กอนขนอยกบวาการวจยเรองนนๆ เนนเชงปรมาณหรอเชงคณภาพมากกวา เชน QUAN + qual แสดงวาเนนเชงปรมาณมากกวาเชงคณภาพ เปนตน - Exploratory น าเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพกอนเชงปรมาณ - Explanatory เน าเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณกอนเชงคณภาพ

19. การใชประโยชน ใชประโยชนไดในวงกวาง เพราะเนนการน าผลวเคราะหจากกลมตวอยางไปสรางเปนขอสรปทวไป ส าหรบประชากรกลมใหญ (Generalization)

ใชประโยชนในวงแคบ เพราะศกษาเฉพาะกรณตามปญหาวจย โดยไมเนนน าผลวจยไปใชในวงกวาง

ใชประโยชนไดทงในวงแคบและกวาง คอนขางครอบคลม

20. ทกษะของนกวจย มความสามารถทางสถต มความละเอยดออนในการสงเกต เกบรวบรวมขอมลในสนามวจย และการตความเชงเหตผล

เกงทงการวจยเชงปรมาณ และการวจยเชงคณภาพ

การเลอกวธวทยาใหเหมาะสมกบปญหาวจย 1.แนวทางการเขยนปญหาวจย การเขยนปญหาวจย (Research problem) ถอเปนดานแรกทผวจยจะตองชดเจนกอนทจะเรมท างานวจย เพราะหากปญหาวจยไมชดเจนแตแรก คงจะคดหวขอวจยไดยาก เพราะการวจยสมยใหมเนน “การวจยเพอแกปญหา” มากกวาทจะเปน “การวจยเพอหาปญหา” ส าหรบการเขยนหวขอ “ความเปนมาและความส าคญของปญหา” จะตองเขยนแลวสะทอนใหเหนวามความจ าเปนอยางยงทจะตองท าวจยเรองน เพราะหากไมท าแลวจะกอใหเกดสงไมดหรอผลกระทบทรนแรง นกวจยรนใหมหลายๆ คน โดยเฉพาะนสตนกศกษาในระดบปรญญาโทและปรญญาเอก มกคดหวขอวจยจากเรองทตองการจะท า (Want) มากกวาเรองทจ าเปนจะตองท า (Need) ท าใหปญหาวจยไมใชปญหาทแทจรง แตกลบเปนปญหาของผ วจ ยเอง (Researcher’s problem) ทไมสามารถวเคราะหและสงเคราะหไดวา เรองอะไรทเปนปญหาและปญหาอะไรทจ าเปนจะตองท าวจย เพราะบางปญหาอาจจะแกไขไดโดยอาจไมจ าเปนตองวจยกได คงไมมนกวจยคนใดทตองการใหคนอนมาพดวาตวเองวา “ปญหามาจากการนงเทยน” หรอ “ปญหาไมไดมาจากการตกผลก” เพราะคงเปนภาพลกษณทไมด ส าหรบแนวทางการคดปญหาวจยอยางมออาชพ อาจเรมจากการสงเคราะหปญหาทหลากหลายของเรองทสนใจศกษาในลกษณะของขอบเขตของปญหา (Problem area) กอน และผวจยจะตองมาพจารณาอยางม

22 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

เหตผลโดยจะตองมทฤษฎ ผลงานวจยทเกยวของ หรอขอมลสนบสนนวา ปญหาใดเปนปญหาทส าคญทสดและจ าเปนจะตองท าวจย จงคอยมาก าหนดหรอระบเปนปญหาวจยทจะน าไปสการคดหวขอวจยตอไป (แผนภาพท 4)

แผนภาพท 4 แนวทางการก าหนดปญหาวจย

เมอผวจยก าหนดหรอระบปญหาวจยไดแลว จงจะน าไปสการเขยนความเปนมาและความส าคญของปญหาตอไป ซงควรจะตองเรมดวยการเขยนหวขอ และในปจจบนมการใชค าหรอวลทหลากหลาย เชน (1) ความเปนมาและความส าคญของปญหา (2) ทมาของปญหาวจย (3) บทน า เปนตน แตจะใชอยางไรขนอยกบรปแบบ (Format) ของแหลงทนวจย วารสารวชาการทจะสงผลงานวจยไปตพมพ หรอหนวยงานตนสงกดของผวจยวาก าหนดใหใชค าหรอวลใด แตอยางไรกด การเขยนหวขอความเปนมาและความส าคญของปญหาในเลมวจยไมควรมจ านวนหนามากเกนไป (ขอแนะน า 1-5 หนากพอ) และควรมสาระส าคญครบถวนจนอานแลวรวาเปนปญหาวจยทจ าเปนจะตองท าการวจยเพอหาค าตอบ หรอเพอหาวธการแกไขปญหานนๆ

ตารางท 2 แนวทางการเขยนความเปนมาและความส าคญของปญหา ประเดน แนวทางการเขยน

1. ชอหวขอ -ความเปนมาและความส าคญของปญหา -ทมาของปญหาวจย -บทน า ฯลฯ

2. จ านวนหนา 1-5 หนา 3. สาระส าคญ แนะน าวาควรม 5 ยอหนา ไดแก

ยอหนาท 1 สงทคาดหวง ยอหนาท 2 สภาพทเปนอย ยอหนาท 3 ปญหาทเกดขน

ขนท 1 สงเคราะห

ปญหา ปญหา 1 ปญหา 2 ปญหา 3

.

.

ขนท 3 ระบปญหาวจย

(Research Problem)

ขนท 2 วเคราะหปญหา 1. เรยงล าดบความส าคญของปญหา 1-X (อะไรส าคญกอน-หลง) 2. ปญหาทส าคญมากทสด อยในความสนใจของตนเองหรอไม? 3. มความเปนไปไดทจะพฒนาปญหาวจยเปนหวขอวจยไดหรอไม?

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

23

ประเดน แนวทางการเขยน

ยอหนาท 4 ความพยายามแกปญหา ยอหนาท 5 เหตผลหรอความจ าเปนทตองท าวจย

4. การอางอง -การเขยนอางองแบบนามป ควรเขยนในลกษณะเรยบเรยงเปนยอหนาและอางองในวงเลบตอทาย เชน ……….(สบน ยระรช, 2557) เปนตน - ไมควรเขยนอางองแบบนามปในลกษณะยกชอผเขยนและวงเลบปตอทาย เชน สบน ยระรช (2557) กลาววา………………. เปนตน เพราะการเขยนความเปนมาและความส าคญของปญหา ควรเขยนในลกษณะความเรยงทเปนส านวนภาษาของผวจยเอง ไมใชการคดลอกมาและอางอง แมจะไมผดจรรยาบรรณ แตกไมคอย Smart เทาไหร

ตารางท 2 แสดงใหเหนแนวทางในการเขยนความเปนมาและความส าคญของปญหา โดยผเขยนแนะน าวาการเขยนใหเหนความเปนมาและปญหาวจยทชดเจน อาจจะเขยนใหได 5 ยอหนาทส าคญ ไดแก ยอหนาท 1 สงทคาดหวงยอหนาท 2 สภาพทเปนอย ยอหนาท 3 ปญหาทเกดขน ยอหนาท 4 ความพยายามแกปญหา และยอหนาท 5 เหตผลหรอความจ าเปนทตองท าวจย โดยแตละยอหนาแสดงใหเหนล าดบของความคดทเปนขนตอน และมแนวทางในการเขยนทแตกตางกน ดงน

- ยอหนาท 1 สงทคาดหวง (Expectation) ในยอหนานผวจยควรเขยนโดยหยบยกนโยบายหรอแผนระดบชาต ยทธศาสตรการวจย กฏหมายแมบท เปาหมายของศาสตรสาขาวชาทท าวจย ฯลฯ ทสงคมหรอประเทศคาดหวงมาประกอบการเขยนความเปนมา เพราะสะทอนใหเหนวา เราท าวจยโดยค านงถงความตองการของสงคมหรอประเทศ ไมไดท าอะไรกนกอยากจะท าเอง แตสงคมหรอประเทศไมไดน าไปใชประโยชน

- ยอหนาท 2 สภาพหรอบรบททเปนอย (Context) ในยอหนานควรเขยนใหสะทอนวา ในเรองทศกษามสภาพเปนอยางไรในปจจบน ดหรอแยแคไหน โดยเฉพาะเขยนในเชงบรรยายใหเหนวาทท ากนอยในปจจบนยงไมดพอ ไมตอบสนองตอความตองการของสงคมและเทศชาต (ในยอหนาท 1)

- ยอหนาท 3 ปญหาทเกดขน (Problems) ในยอหนานเปนยอหนาทตอเนองมาจากยอหนาท 2 เมอสภาพหรอบรบททเปนอยยงไมไดตามทสงคมหรอประเทศชาตคาดหวง ยอมท าใหเกดปญหาหลายอยาง ในยอหนานผวจยจะตองเขยนโดยระบ (List) ใหไดวา ปญหาทเกยวของมอะไรบาง อะไรส าคญมากทสด อะไรส าคญนอยทสด

- ยอหนาท 4 ความพยายามแกปญหา (Problem solving) ในยอหนานเปนยอหนาทสะทอนการสงเคราะหและวเคราะหผลงานวจยทเกยวของตางๆ ทน ามาใสไวในบทท 2 ของเลมรายงานการวจย (Literature review) แตเขยนในเชงสรปวา ทผานมามผลงานวจยอะไรทเกยวของทท าเพอแกปญหาดงกลาว แตยงไมไดผลดเทาทควรจงมความจ าเปนทจะตองท าวจยเรองน

- ยอหนาท 5 เหตผลหรอความจ าเปนทตองท าวจย (Reasons/Needs) การเขยนยอหนานจะเขยนในเชงสรปใหเหนถงความส าคญของปญหาวจย (Research problem) โดยแสดงเหตผลทท าใหเชอไดวา

24 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

เปนเรองทนาท า ถาไมท าวจยเรองนจะสงผลกระทบทรายแรงอยางไร พรอมทงเขยนสรปในเชงประโยชนทจะไดรบจากการวจยไวดวย ความเปนมาและความส าคญของปญหาทเขยนนจะน าไปสการก าหนดหวขอวจยในทสด ซงผเขยน

จะตองเขยนหวขอวจยใหถกตองตามหลกวชาการ โดยค านงถงหลก 3 ประการ คอ (1) มตวแปรตามทมงศกษา (2) สะทอนวาจะท าอะไร และ (3) บรบทไหนตองร โดยหวขอวจยทดควรแสดงเปาหมายของการท างานวจย เชน ศกษา ส ารวจ ตรวจสอบ เปรยบเทยบ พฒนา ปรบปรง เปนตน การเขยนหวขอวจยตองนกถงใจผอาน เมออานแลวตองรวาเปนวจย ไมใชบทความวชาการ ไมใชบทความปรทศน ไมใชบทความวจารณหนงสอ และไมใชต าราหรอหนงสอ

2. หลมพรางของการหาหวขอวจยและเลอกวธวทยาใหเหมาะสมกบปญหาวจย นกวจยรนใหมหรอนกศกษาระดบปรญญาโทและปรญญาเอกทเพงเรมท างานวจย บางครงมกม

ความเขาใจทคลาดเคลอน (Misconception) เกยวกบการหาหวขอวจย หรอวทยานพนธ หรอสารนพนธและการคนควาอสระ โดยผเขยนขอสรป “หลมพราง (Pitfalls)” ของการหาหวขอวจยและการเลอกวธวทยาใหเหมาะสมกบปญหาวจย เพอเปนขอเตอนใจส าหรบนกวจยรนใหมและนสตนกศกษาในระดบปรญญาโทและปรญญาเอก ดงน

2.1 คดอะไรไกลตว ตองท าเรองใกลตวกอน วจยในโลกนมหลายชนด นกวจยรนใหมควรเปดใจใหกวาง อยายดตด มนสตนกศกษาในระดบปรญญาโทและปรญญาเอกหลายคนมกยดตดกบการระบแบบแผนของการวจย เพราะเหนตวอยางทผานมา เชน การวจยในสาขาวชาบรหารการศกษาจะตองพฒนารปแบบเทานน (วจยและพฒนา) เปนตน แตการทจะใชแบบแผนหรอแผนแบบการวจย (Research design) แบบใดขนอยกบปญหาวจยซงตองชดกอนแตแรก

2.2 เขยนหวขอวจยแบบซ าไปซ ามา เหมอนวนอยในอาง ไมมอะไรใหม นกวจยทดควรคดนอกกรอบและหาค าส าคญ (Keyword) ทแปลกใหม ไมใชเวลาคนในฐานขอมลวจยแลวเจอแตหวขอซ าไปซ ามา (คดไรไมออก เลยลอกมา) อาการแบบนเปนอาการของคนทยงไมเขาใจความจรงของการวจยและยงไมตกผลกในปญหาวจย

2.3 วจยหาปญหา ไมไดแกปญหา นกวจยทดควรเปลยนวธคดใหม อะไรทเปนความจรง (Fact) อยแลว ไมจ าเปนตองวจย เชน หวขอวจย “การศกษาความตองการในการพฒนาตนเองดานทกษะภาษาองกฤษของพนกงานโรงแรมในจงหวดชลบร” ซงเปนความจรงอยแลว แบบนไมจ าเปนตองท าวจยใหเปลองงบประมาณและเวลา เปนตน

2.4 สดโตงวาเปนการวจยเชงปรมาณหรอเชงคณภาพ มนกวจยจ านวนไมนอยทใช “วธวทยาน าปญหาวจย” ซงเปนแนวคดทไมถกตอง เพราะ “ปญหาวจย” จะบอกไดวาควรใชวธวทยาการวจย

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

25

หรอระเบยบวธวจยแบบใด หรอผสมผสานกนระหวางวธตางๆ ไมใชใช “วธวทยาทเคยชน” เปนตวก าหนดปญหาวจย

2.5 เชอวาการวจยทกประเภทตองใชสถต ความเชอแบบนเปนความเชอทไมถกตอง เพราะการใชสถตเปนแนวคดของการวจยเชงปรมาณ และการวจยแบบผสม แตไมพบในงานวจยเชงคณภาพ นกวจยบางทานถงกบเขาใจผดวาวจยทกชนดตองใช LISREL ความเชอแบบนจะสงผลเสยหายมากกวาผลด และน าไปสการท างานวจยทไมมคณคาตอการน าไปใชประโยชน

3. แนวทางการเลอกวธวทยาใหเหมาะสมกบปญหาวจย การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ และการวจยแบบผสม เปนวธวทยาทพบในการวจยทา ง

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร มแนวคดหรอมโนทศนและจดมงหมายทแตกตางกน กลาวคอ การวจยเชงปรมาณมงศกษาเพอใหไดความจรงในภาพกวาง (เนน Generalization) ในลกษณะ “รรอบ” เปรยบไดกบชวตของ “นก” ทบนไปยงทตางๆ เพอแสวงหาความรความจรงในโลกกวาง สวนการวจยเชงคณภาพมงศกษาเพอใหไดความจรงทละเอยด ลกซง กระจางชด ในลกษณะ “รลก” เปรยบไดกบชวตของ “หน” ทชอบมดรและชอบขดคยทกซอกทกมมจนกระทงไดค าตอบทลมลกในเรองใดเรองหนง สวนการวจยแบบผสม เขาขาย “รรอบ” และ “รลก” มชวตแบบ “นก” กบ “หน” ครอบคลมทง 2 แบบ เพยงแตวาจะเนนรรอบหรอรลกมากกวากนขนอยกบปญหาวจยและวธวทยาทเลอกใช

ปจจบนการวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรในหลายสาขาวชาไดน าวธวทยาทง 3 แบบมาประยกตใชมากขนเพอใหเหมาะสมกบปญหาวจย ดงนน ผเขยนจงขอน าเสนอตวอยางปญหาวจย และการเลอกวธวทยาทเหมาสมเพอใหเขาใจมากยงขน ทงนปญหาวจยและหวขอวจยดงกลาวเปนสงทผเขยนสมมตขนมาเพอประกอบการอธบายเทานน ไมไดมาจากขอมลหรอการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของแตอยางใด ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 3 ตวอยางหวขอวจยและการเลอกวธวทยาใหเหมาะสมกบปญหาวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร

ปญหาวจย สาขาวชา วธวทยาการวจย หวขอวจย

เชงป

รมาณ

เชงคณภ

าพ

แบบผ

สม

1.นกศกษาระดบปรญญาตรสวนใหญในสถาบนอดมศกษาเอกชน มคานยมอยกนกนระหวางเรยนในขณะทยงไมส าเรจการศกษา

สงคมวทยาและมนษยวทยา

การศกษาคานยมอยกอนแตงและสาเหตของการอยกอนแตงของนกศกษาระดบปรญญาตรในสถาบนอดมศกษาเอกชน

26 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

ปญหาวจย สาขาวชา วธวทยาการวจย หวขอวจย

เชงป

รมาณ

เชงคณภ

าพ

แบบผ

สม

2.ชาวนาในจงหวดสพรรณบรไมเขาใจวฒนธรรมขาว และไมสามารถด ารงชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยใชวฒนธรรขาวเปนรากฐาน สงผลท าใหชาวนาในหลายชมชนเปนหนเปนสนจ านวนมาก

สงคมวทยาและมนษยวทยา

วฒนธรรมขาวกบการใชชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง: กรณศกษาจงหวดสพรรณบร

3.บณฑตปรญญาตรในสถาบนอดมศกษาแหงหนงไมประกอบอาชพตามวฒการศกษาทไดรบ แตกลบไปเปนหมอนวดในสถานบรการ

สงคมวทยาและมนษยวทยา

กระบวนการกลายเปนหมอนวดในสถานบรการ

4. คนใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตไมเขาใจวาท าไมชาวพทธนยมเชาพระธาตและมพธกรรมตางๆ เพอบชาพระธาต

ปรชญาและศาสนา ความเชอและพธกรรมการบชาพระธาตของชาวพทธใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต

5.กระทรวงวฒนธรรมไมสามารถก าหนดงบประมาณส าหรบการพฒนาวฒนธรรมของชมชนเกาะเกรดไดเพราะไมเขาใจในทมาทไปของครอบครวชาวมอญในเกาะเกรด

ประวตศาสตร ววฒนาการของวฒนธรรมของกลมชาตพนธในจงหวดนนทบร: กรณศกษาครอบครวชาวมอญในต าบลเกาะเกรด

6. กลมบรษททผลตเครองส าอางในประเทศไทยไมใหความส าคญและไมด าเนนการเกยวกบ CSR

การจดการ การวเคราะหตวแปรทสงผลตอ การบรหารจดการบรรษทภบาลของกลมบรษททผลตเครองส าอางในประเทศไทย

7.บรษท รวยด จ ากด ไมรบบณฑตจากสถาบนอดมศกษาเอกชนเขาท างาน และเลอกรบเฉพาะบณฑตทไดรบเกยรตนยมอนดบ 1 จากสถาบนอดมศกษาของรฐบางแหง

การจดการทรพยากรมนษย

วฒนธรรมการรบบณฑตเกยรตนยมเขาท างาน: กรณศกษาบรษท รวยด จ ากด

8.ชาวบานในชมชนบางบวท าบญชครวเรอนไมเปน

การบญช การพฒนาคณภาพชวตของชาวบานในชมชนบางบวดวยการท าบญชครวเรอน: การวจยปฏบตการแบบมสวนรวม

9.นกศกษาชนปท 4 ของคณะศลปศาสตร มหาวทยาลย ก มผลสมฤทธทางการเรยนวชาภาษาองกฤษต า

การสอนภาษาองกฤษ

ผลของการสอนแบบ PBL และ 4MAT ทมตอผลสมฤทธทางการเรยนวชาภาษาองกฤษของนกศกษาชนปท 4 ของคณะศลปศาสตร มหาวทยาลย ก

10. อาจารยมหาวทยาลยไมน าผลงานวจยไปใชประโยชน

อดมศกษา การศกษาอทธพลทางตรงและทางออมทมตอการน าผลงานไปใชประโยชนของอาจารยในสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

27

จากตารางท 3 จะเหนไดวา ปญหาวจยบางอยางอาจเลอกเฉพาะวธวทยาการวจยเชงคณภาพหรอเชงปรมาณอยางใดอยางหนงกสามารถตอบค าถามวจยไดแลว แตปญหาวจยบางอยางจ าเปนจะตองใชทงวธวทยาการวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณไปดวยกนจงจะไดค าตอบทครอบคลม ดงนน นกวจยจะตองไมปดกนตวเองโดยการเลอกวธวทยากอนปญหาวจย แตจะตองวเคราะหใหไดวาปญหาวจยทมทสนใจควรจะใชวธวทยาการวจยแบบใดจงจะเหมาะสมทสดทจะท าใหค าตอบทตองการ

บทสรป

การวจยทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มวธวทยาทน ามาใชอย 3 ประเภท คอ (1) การวจยเชงปรมาณ (2) การวจยเชงคณภาพ และ (3) การวจยแบบผสม วธวทยาการวจยทง 3 ประเภทมความแตกตางกนในหลายประเดนไมวาจะเปนรากฐานของแนวคด วตถประสงค ค าถามวจย แบบแผนของการวจย กรอบแนวคดในการวจย การเขยนตวแปร การเลอกตวอยาง เครองมอวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล รวมไปถงแนวทางการเขยนรายงานการวจย และการน าผลการวจยไปใชประโยชน การเขยนปญหาวจยไมใชเรองยากอยางทคด แตตองเขยนใหเปน ไมใชลอกมาจากผ อน เพราะการลกลอกผลงาน (Plagiarism) ถอวาเปนสงทยอมรบไมได เพราะถอวาเปนการโจรกรรมทางวชาการ และการเลอกวธวทยาการวจยแบบใดมาใชนนขนอยกบปญหาวจย เพราะปญหาวจยทมความส าคญและมความจ าเปนจะน าไปสการเลอกวธวทยาทถกตองและเหมาะสม ผลการวจยจงจะมคณคาและคควรตอการน าไปใชประโยชนตอไป ขอเสนอแนะ 1. นกวจยรนใหมและนกศกษาระดบปรญญาโทและปรญญาเอก ไมควรเลอกวธวทยาการวจยกอนก าหนดปญหาวจย เพราะการหาค าตอบของปญหาวจยแตละเรองไมเหมอนกน บางเรองอาจใชการวจยเชงคณภาพหรอการวจยเชงปรมาณอยางใดอยางหนง แตปญหาวจยบางเรองอาจจ าเปนตองใชการวจยทง 2 ประเภทเพอใหไดค าตอบวจยทครอบคลม ชดเจน และน าไปใชประโยชนได 2. แนวทางการเลอกวธวทยาทถกตองและเหมาะสมกบปญหาวจย ควรพจารณาจากจดมงหมายของการท าวจย เชน หากตองการผลการวจยในภาพกวางทสะทอนความจรงของประชากรทมจ านวนมากกควรเลอกใชการวจยเชงปรมาณ แตถาหากตองการผลการวจยแบบละเอยดลกซงกควรเลอกใชการวจยเชงคณภาพ แตถาตองการค าตอบในลกษณะรรอบและรลกกควรเลอกใชการวจยแบบผสม เปนตน 3. เมอตดสนใจวาจะใชวธวทยาการวจยแบบใดแลว กควรด าเนนการวจยใหถกตองตามแบบแผนของการวจยทเลอก ไมควรปะปนกนระหวางการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ เชน (1) ไมควรใช

28 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

ค าวาประชากรและกลมตวอยางในงานวจยเชงคณภาพ (2) ไมควรน าเสนอตารางตวเลขทแสดงผลการวเคราะหขอมลในงานวจยเชงคณภาพ เปนตน

บรรณานกรม นงลกษณ วรชชย และสวมล วองวาณช. (2555). หลกสตร “มโนทศนทคลาดเคลอนในการวจยการศกษา” เอกสารในโครงการ “การพฒนาหลกสตรฝกอบรมนกวจยการศกษาเพอเพมศกยภาพดานการวจย.” กรงเทพฯ: คณะกรรมการสภาวจยแหงชาต สาขาการศกษา ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2557). คมอการประกนคณภาพการศกษาภายใน ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2557. กรงเทพฯ: ภาพพมพ. ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา . (2556). ระเบยบคณะกรรมการการอดมศกษาเกยวกบมาตรฐาน หลกเกณฑและวธการพจารณาแตงตงคณาจารยในสถาบนอดมศกษาเอกชนใหด ารงต าแหนงทาง วชาการ. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. สบน ยระรช. (2554). การน าผลประเมนคณภาพไปใชประโยชนอยางคลาดเคลอนในสถาบนอดมศกษา: มมมองเชงทฤษฎและขอมลเชงประจกษ . วารสารศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและ สงคมศาสตร, 11 (1), 132-140. Caracelli, V.J. & Greene, J.C. (1993). “Data Analysis Strategies for Mixed-Method Evaluation Designs.” Educational Evaluation and Policy Analysis, 15 (2), 195-207. Cohen, J. (1977). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. New York: Academic Press. Creswell, J. W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. 2nd Ed. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education. Creswell, J.W., & Plano Clark, V.L. (2007). Designing and conducting mixed methods research. Thousand Oaks: Sage. Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A.-G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods,39, 175- 191. Kerlinger, F. N. & Lee, H. B. (2000). Foundations of behavioural research. 4th ed. Singapore: Wadsworth. Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement, 30 (3), 607-610. Maslow, A.H. 1943. A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50, 370-396.

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

29

McMillan, J. H. & Schumacher, S. (1993). Research in education: A conceptual understanding. New York: HaprerCollins. Rossman, G. B., & Wilson, B.L. (1985). “Number and words: Combining Quantitative and Qualitative Methods in a Single Large-scale Evaluation Study.” Evaluation Review, 9 (5), 627-643. Streubert, Helen J. & Carpenter, Dona R. (Eds.) (1995). Qualitative Research in Nursing: Advancing the Humanist Imperative. Philadelphia: Lippincott. Tashakkori, A. & Teddie, C. (1998). Mixed Methodology: Combining qualitative and quantitative approaches. Thousand Oaks, CA: Sage. Yamane, T. 1973. Statistics: An Introductory Analysis. 3rd ed. USA: Harper & Row.