SOCIOLOGICAL AND ANTHROPOLOGICAL

THOUGHTS

แนวคดสงคมวทยาและมานษยวทยา รหสวชา 261124

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2556(สปดาหท 15

อสระภาพทางความคดของคนไทย ...ตามแนวคดมานษยวทยา

การเลอกปฏบต วาทกรรม ความจรง ความร และอำานาจ คตรงขาม และความเปนอน ชาตพนธ และความเปนชายขอบ

การเลอกปฏบต(DISCRIMINATION)

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ไดใหความหมายไววา การปฏบตทแตกตางกน การกดกน การหนวงเหนยว หรอการลำาเอยงซง มพนฐานมาจากเรองเพศ ผว เชอชาต ศาสนา ความคดเหนทางการเมอง สญชาต หรอความยากดมจน สถานะของแหลงกำาเนด หรอสถานะอนๆ ซงมวตถประสงคหรอมผลกระทบหรอทำาใหสญเปลาหรอทำาใหการยอมรบตองเสอมเสยไป ซงขดแยงกบสทธหรอการใชสทธโดยบคคลทกคนบน จดยนทเสมอภาคกนซงสทธและเสรภาพทงมวล

ชลรตน ทองทพย กลาววา การเลอกปฏบต หมายความวา การกดกนหรอการใหสทธพเศษ อนเนองจากความแตกตาง ๆ เชอชาต เพศ ศาสนา ความเหนทางการเมอง การแบงแยกเชอชาตหรอสงคม อนนำามาซงความเสอมเสยตอความเสมอภาคในโอกาส

วาทกรรม คออะไร(DISCOURSE)

วาทกรรม กระบวนการในการ“ สรางชดความคด ทแสดงถงระบบและกระบวนการในการสราง/ผลต (constitute) เอกลกษณ (identity) และความหมาย (significance) ใหกบสรรพสงตางๆ ในสงคม ไมวาจะเปนความร ความจรง อำานาจ หรอตวตนของเราเอง ” (ไชยรตน เจรญสนโอฬาร 2540 90, : )

วาทกรรม “จงเปนการสราง/ผลตสรรพสง (ความคด ) ขนมาในสงคมภายใตกฎเกณฑทชดเจนชดหนง และกฎเกณฑนกจะเปนตวกำาหนดการดำารงอย การเปลยนแปลง หรอการเลอนหายไปของสรรพสงทถกสรางขน จงกลาวไดวา การเปลยนแปลงสงตางๆในสงคมมกแปรผนควบคไปกบสรรพสงท วาทกรรมสรางขน ” (Foucault, 1972b: 126 - 131)

ปฏบตการของวาทกรรม 1(DISCURSIVE PRACTICE)

การวเคราะหวาทกรรมจงเปนพนทยอยทมสภาวะของ “ปฏสมพนธในหลากหลายรปแบบทงปะทะ ประสาน แทนท ตอสแยงชง ผนวกรวม และขจดออกจากพนทเดม ” (ธงชย วนจจะกล 2534 30, : )

ภาคปฏบตการของวาทกรรมนอกจากจะแสดงผานการพดของบคคลในสงคม ไมวาจะเปนการพดดวยวาจา ตวหนงสอ สญลกษณ และ/หรออากปกรยา และไมวาจะเปนการสอในระดบใดแลว ยงปรากฏตวผานจารตปฏบต ความคด ความเชอ คานยม และสถาบนในสงคม ทมความเกยวของกบเรองนนอกดวย

ปฏบตการของวาทกรรม อำานาจและความร 1

อำานาจ ตองกระทำาผานวาทกรรมโดยการขดคย และแกะรอยเพอเปด ชองทางและสรางพนทใหแกวาทกรรมชดอนทมความแตกตาง อำานาจอนๆ ทถกกดทบไวจากวาทกรรมกระแสหลกของสงคมใหไดมโอกาสปรากฏตวออกมา

การวเคราะหวาทกรรมจงตองกระทำาไปบนรากฐานความเชอมโยงระหวางอำานาจและความร เพราะวาทกรรมไมสามารถทจะดำารงอยไดอยางอสระ โดยปราศจากการคำาจนของอำานาจ และในทางกลบกนอำานาจกจะไมสามารถสถาปนาตวเองขนมาได หากขาดซงวาทกรรมในการสรางชดความร เพอการใหกลมคนทอยใตวาทกรรมปฏบตตามความคด จงเปนทมาของอำานาจ

ปฏบตการของวาทกรรม อำานาจและความร 2

วาทกรรมและความรเปนสงทมความสมพนธกน อยางใกลชด ในลกษณะของการมผลกระทบถงกนและกน

อำานาจเปนผสรางองคความร โดยความรทถกสรางขนมากจะเขาไปทำาหนาทรบรองอำานาจ เพอใหสามารถยดครองพนท เบยดไล และ/หรอแยงชงพนทจากอำานาจในชดอนทแตกตางไปจากตน

ความรจงมได ใสซอปลอดจากการถกครอบงำาโดยอำานาจ และความรกมได ถกสรางขนมาเพอการปลดปลอยมนษยสชวตแหงเสรภาพ แตความรเปนพนธนาการทเขมงวด วางกฎระเบยบ และครอบงำามนษยใหสยบยอม (Sarup, 1993: 67)

ปฏบตการของวาทกรรม อำานาจและความร 3

แมพนทในสงคมจะเตมไปดวยเสนใยของความสมพนธเชงอำานาจ แตกเปนความสมพนธทมลกษณะของการกระจดกระจายไปในแตละพนท ซงนนยอมหมายถง ลกษณะของอำานาจทกระจดกระจายอยทวไปในสงคม อำานาจทมอยในความสมพนธจงขาดการรวบรวม สะสม และจดเรยงใหเหนถงความตอเนอง สงผลใหอำานาจในความสมพนธเหลานนไมสามารถสถาปนาตนเองขนไดอยางมนคง ชองวางตรงนเองททำาใหวาทกรรมหลก ไดมโอกาสและชองทาง ในการเขาไปทำาใหเกดการผลต สะสม และหมนเวยนจนเกดการรวบรวมและสถาปนาอำานาจขนไดอยางเปนรปธรรม (Foucault, 1980: 93)

ปฏบตการของวาทกรรม อำานาจและความร 4

วาทกรรมไดกลายเปนเปาหมายแหงความปรารถนา เปนการตอสหรอเปนระบบของการครอบงำา เปนสงทสอแสดงถงอำานาจทจะตองถกยดกม เพราะหากสามารถเขายดกมวาทกรรมและทำาใหสมาชกของสงคมยอมรบในวาทกรรมนนได ยอมหมายถง การเขายดครองอำานาจโดยมวาทกรรรมเปนเครองมอครอบงำาความคดไปสการปฏบต

ความร อำานาจ และวาทกรรมจงเปนฟนเฟองทสำาคญในการทำาใหอำานาจเกดการหมนเวยน เปลยนถาย และแทรกซมไปไดอยางทวถงและตอเนองในทกพนทของสงคม แมแตในสวนของวถปฏบตทเปนสวนตวของปจเจกบคคล ไมวาจะเปนครอบครว รางกาย หรอแมแตเรองเพศ (Foucault, 1980: 119 - 120)

ปฏบตการของวาทกรรม อำานาจและความร 5

อำานาจยงมแงมมทกอใหเกดความกดข ชนชอบ และสยบยอมโดยไมม ขอสงสย ซงอำานาจในแงนเองทวาทกรรมเขามาแสดงตวและมบทบาทอยางมาก เพราะวาทกรรมจะเขาไป “สรางความจรง” (the production of truth) ขนมาในรปลกษณของชดความร และดวยรปลกษณท ดเหมอน “ ”ใสซอ เปนกลาง ทำาใหการตอตานขดขนชดความคด/วาทกรรมเกดขน ในระดบตำา

สภาพความเปนจรงของสงคม ทมทงการใชอำานาจในดานบวกและดานลบรวมกนเพอการควบคม การจดการ และการสรางระเบยบวนยใหแกสงคม ฉะนนการพจารณาถงอำานาจจงไมอาจละเลยอกดานหนงของอำานาจทอยในรปลกษณของความร ความจรงได

ปฏบตการของวาทกรรม อำานาจและความร 6

“ความจรง ” สามารถปรากฏออกมาไดในหลากหลายรปแบบ ทงนขนอยกบเงอนไขของการผลต/เผยแพรของผใหและรปแบบการบรโภคของผรบ การผลตและสงตอจะตกอยภายใตการควบคม (apparatuses) ของกลไกทมความสำาคญทางการเมองและเศรษฐกจ เชน มหาวทยาลย และกองทพ

ฉะนน ความจรง จงหมนเวยนผาน“ ” กลไกทางการศกษา และระบบขอมลขาวสารทมอยในสงคม และเปนประเดนปญหาทางการเมองทกอใหเกดการถกเถยงและเผชญหนากนทางสงคม (Foucault, 1980: 131 - 132)

วาทกรรม คตรงขาม และ การกลายเปนอน

กบดกคตรงขาม คอความคดเรองการกลายเปนอน เชน ด-เลว รวย-จน เมอง-ชนบท พฒนา-ดอยพฒนา ไพร-อำามาตย ราชการ-ราษฎร ฯลฯ

มเชล ฟโก เรยกความคดคตรงขามวา วาทกรรม มนษยตดอยในกบดกวาทกรรม ทมกระบวนการของการแยงชง

เพอใหมอำานาจ ใชสญญะเพอใหรวาเราพวกเดยวกนและตางจากพวกอน

(โดยอาศยอำานาจในรปแบบของวาทกรรมเปนตวเชอม)

จงลมไปวา ความเปนจรงของการเปนมนษยคออะไร วาทกรรมบางอยางลดคณคาความเปนมนษยลง

(รปธรรมของความไมเทาเทยม   )

วาทกรรมคตรงขาม(DICHOTOMIES)

มนษยถกสอนใหคดเรอง ... คตรงขาม ... ตงแตเมอไหร ???เมอมนษยรวมกนเปนกลมและแบงแยกกลมตน ฉน (ตวเรา )

เธอ (คนอน ) รวมกน แขงขน แยงชงปจจย 4 โดยการตอสเพอแยงชงสงเหลาน กอเกดเปนปญหา ความมมนคง และความสงบสขของสงคมมนษย

มนษยจงสรางเครองมอเพอตอบสนองความรสกในสงทเรยกวาความสข จงกอเกดเปนกรอบ กฏหมายจารต ขนบ ธรรมเนยม ประเพณ ของกลม ปฎบตสบทอดสงเหลานจนกลายเปนวฒนธรรมกลม

เมอวฒนธรรมผดจากกลมตน มกกอใหเกด เปนคนอน กลมอน คนนอก สงเหลานศพททางมานษยวทยา เรยก ความเปนอน (Otherness)

ความเปนอน 1(OTHERNESS)

แนวคดความเปนอน จะกำาหนดตวเรา กำาหนดอารยะธรรมของเรา แนวคดทมาจากนกปรชญาฝรงเศส Foucault "ความเปนอน "

(the other) หมายถง คนอกคนหนงหรอกลมหนงซงไดถกนยามในฐานะ ทเปนคนทแตกตาง หรอหมายถงคนทมสถานะตำากวาหรอเปนรองกวา (sub-human) ทรวมเขากบเอกลกษณของกลมๆ หนง

ยกตวอยางเชน (นาซ-ยว ) กลมนาซ เขานยามตวเองใหแตกตางกบชาวยว (พยายามทจะธำารงรกษาความตาง ) ในความหมายน "ความเปนอน " คอการลดคณคาลงมา เมอมนไดถกนำาไปประยกตใชกบกลมคน " (สมเกยรต ตงนโม 2544, )

(พฒนา-ดอยพฒนา ) การ "ดอยพฒนา " กคอ "ความเปนอน " ทถกกำาหนดขนโดยวาทกรรมของการพฒนา

ความเปนอน 2(OTHERNESS)

ความเปนอน: คอการสรางความเปน ตวตน หรอ องค‘ ’ ‘รวม ของ กลมคน’ นน ใหมความชดเจนเปนรปเปนรางขนมา ในขณะเดยวกนกปลกเราใหสมาชกทอยในกลมนนเกดความรสกเปนอนหนงอนเดยวกน และมความตองการทจะแสดงตนในฐานะทเปนสวนหนงขององครวมนน ในขณะเดยวกน เราไมอาจปฏเสธไดวาการกระตนความเปนกลม โดยการเปรยบเทยบกบการม และดำารงอยของ ช‘าตอน หรอ ความเปนอน อนสอถงภาพลกษณ และการ’ ‘ ’แสวงประโยชนทแตกตาง ทนำามาซงความไมไววางใจซงกนและกน ความหวาดระแวง ความขดแยง การแกงแยงแขงขน และความเปนศตร

ความเปนอน 3(OTHERNESS)

แนวคดจาก Erick Erikson มองวา แตเดมนนมนษยเปนสตวประเภทเดยวกน แตไดแบงแยกตวเองออกเปนชาต เปนเผา วรรณะ ชนชน ศาสนา และอดมการณทตางกน จนทำาใหเกดความรสกวาตนเทานนเปนมนษยประเภททแทจรง กลมอนลวนเปนเพยงอะไรบางอยางทตำากวามนษย

ตช นท ฮนห เปนกพระเซนชาวเวยดนามเหนวา ความยดมนถอมนใน "ตวเรา " "ตวเขา " "ของเรา " "ของเขา " นน ทำาใหมนษยขาดความสามารถทจะมองเหนความเปนมนษยของผอน เกดความไมพยายามทจะเขาใจผอน และไมเปดใจกวางยอมรบซงกนและกน จนตกเปนเหยอของลทธความเชอใดความเชอหนงไดอยางงายดาย

ความเปนอน 4(OTHERNESS)

ความเปนอน นนถกนยามวาเปนความแตกตางจากตน (self/oneness) ในดานหลกๆ 2 ดาน คอ ความเปนอนเชงวตถวสย (objective otherness) และความเปนอนเชงอตวสย (subjective otherness)

ความเปนอนเชงวตถวสย หมายถงความเปนอนทางภมศาสตร (geographical others) ซงหมายถงคนทมาจากทอนๆ ทมใชพนทของตน เชน ภาค ประเทศ โซน และทวป เปนตน

ความเปนอนเชงอตวสย คอ ความเปนอนในแงของกลมหรอองคกรทมพนทเฉพาะ (spatial organization) ซงมใชพนททางธรรมชาตเชนเดยวกบความหมายแรก แตเปนในแงของสงคม วฒนธรรม ความประพฤต หรอแมกระทงความแตกตางในเรองของความคดเหนหรอมมมอง และรวมถงสำาเนยงการพด (Murdick et al., 2004)

อคตชาตพนธ ... ความเปนอน 1 สถานการณ: ในประเทศไทยจงกลายเปนชาวเขา ไมใชชาวเราเหมอนคนไทยทวไป และ

โดยมากชาวเขาเหลานกไมมสทธทพงมตามกฏหมายดวย เปนเหตใหไมไดรบการบรการและการปฏบตตลอดจนทศนคต มมมองทดจากบางหนวยงานและเจาหนาทของรฐบางคน

ความพยายามของมนษยทจะแยกแยะความแตกตางทางวฒนธรรมมมานานแลว ในระยะแรกๆนน มกจะแยกแยะกนตามลกษณะรปธรรมของวฒนะรรมทมองเหนไดชดเจน เชน ความแตกตางของภาษาพดบาง เครองแตงกายบาง และวธการดำารงชวตบาง แตหลงจากลทธลาอาณานคมไดขยายตวออกไปทวโลก ชาวยโรปตะวนตกไดเรมใช อคตทางชาตพนธ (Ethnocentrism)มาเปนพนฐานในการแยกแยะความแตกตางทางวฒนธรรมมากขน ดวยการจดแบงประชากรในโลกออกเปน เชอชาตตามสผว (Race) ซงแฝงนยของลำาดบชนของความยงใหญไวดวย เพราะมกจะจดใหชาวผวขาวของตนเองนนเปนเชอชาตทยงใหญทสด สวนชาวสผวอนๆกจะลดลำาดบความสำาคญรองๆลงมา แตชาวผวสดำาจะถกจดใหอยในลำาดบตำาทสดในระยะตอๆมา การจดลำาดบเชนนกถกทำาใหเปนจรงเปนจงมากขนเรอยๆ จนยดถอกนเสมอนวาเปนจรงตามธรรมชาต โดยไมมการตงคำาถามใดๆทงตวเหยอเองและผไดรบประโยชนจากการจด ลำาดบเชนน ในทสดกกอใหเกดลทธนยมเชอชาตตามสผวอยางบาคลงหรอ ลทธเหยยดสผว (Racism) ซงเปนสาเหตของโศกนาฏกรรมในการฆาลางเผาพนธ

อคตชาตพนธ ... ความเปนอน 2ความพยายามของมนษยทจะแยกแยะความแตกตางทางวฒนธรรม

มมานานแลว หลงจากลทธลาอาณานคมไดขยายตวออกไปทวโลก ชาวยโรปตะวนตกไดเรมใช อคตทางชาตพนธ (Ethnocentrism) มาเปนพนฐานในการแยกแยะ ความแตกตางทางวฒนธรรมมากขน ดวยการจดแบงประชากรในโลกออกเปน เชอชาตตามสผว (Race) ซงแฝงนยของลำาดบชนของอำานาจความยงใหญของความเปนมหาอำานาจไวดวย โดยมกจะจดใหชาวผวขาวของตนเองนนเปนเชอชาตทยงใหญทสด สวนชาวสผวอนๆกจะลดลำาดบความสำาคญรองลงมา แตชาวผวสดำาจะถกจดใหอยในลำาดบตำาทสด การจดลำาดบเชนนกถกทำาใหเปนจรงเปนจงมากขนเรอยๆ จนยดถอกนเสมอนวาเปนจรงตามธรรมชาต โดยไมมการตงคำาถามใดๆทงตวเหยอเองและผไดรบประโยชนจากการจดลำาดบเชนน

อคตชาตพนธ ... ความเปนอน 3เมอไมมการตงคำาถามใดๆ ในทสดกกอใหเกดลทธนยม

เชอชาตตามสผว อยางบาคลงหรอ ลทธเหยยดสผว (Racism) ซงเปนสาเหตของโศกนาฏกรรมในการฆาลางเผาพนธ

ตงแตป ค.ศ . 1980 เปนตนมา นกมานษยวทยาคนสำาคญของอเมรกาคอ Franz Boas ไดคนพบจากการวจยจำานวนมากวา สายพนธทางชววทยากบวฒนธรรมและภาษาไมจำาเปนจะสอดคลองตองกนเสมอไป และเสนอใหแยกประเดนของเชอชาตตามสผวออกจากภาษาและวฒนธรรม พรอมๆกบตอตานลทธเหยยดสผว

อคตชาตพนธ ... ความเปนอน 4 นกมานษวทยาเสนอใหหนมาการศกษาเกยวกบ ความเปน

ชาตพนธ (Ethnicity) เพราะเปนกระบวนการแสดงความเปนตวตนทางวฒนธรรม และความสมพนธระหวางกลมชน แทนการจดลำาดบเชอชาตตามสผว ซงถอเปนกระบวนการกดกนทางสงคม

นนกมนษยวทยาเสนอใหเรยกกลมชน ทแสดงความแตกตางกนทางวฒนธรรมวา กลมชาตพนธ (Ethnic Groups) แทน ชนเผา (Tribe) ซงแฝงไวดวยแนวความคดววฒนาการ ทจดใหชนเผาเปนกลมชนบทในสงคมแบบบพกาลดงเดม ในความหมายทลาหลงและแฝงนยในเชงดถกดแคลนไวดวย เพราะเปนขนตอนแรกของววฒนาการสงคมทยงไมมรฐ กอนทจะกาวไปสสงคมรฐแบบจารต และสงคมทนสมยในทสด ซงเตมไปดวยอคตตางๆ โดยไมสามารถหาหลกฐานมายนยนในเชงประวตศาสตรไดเสมอไป

อคตชาตพนธ ... ความเปนอน 5เชน ชาวเขาในประเทศไทยมกจะถกเรยกวาเปนชนเผา ทงๆทใน

ประวตศาสตร ชาวเขาบางกลมไมวาจะเปนชาวอาขากด ชาวลซอกด หรอชาวลาหกด ลวนสบทอดวฒนธรรมเดยวกนกบกลมชนทเคยปกครองอาณาจกรนานเจา ในอดต

ในภาษาไทย คำาวาชนเผามนยแตกตางจากความหมายชนเผาของชาวตะวนตกอยบาง ตรงทคนทวไปจะใชกบชนเผาไทยดวย ซงนาจะแสดงวา ภาษาทวไปใชคำาวา ชนเผา ในความหมายเดยวกบกลมชาตพนธในทางวชาการดวย ดงนนเพอหลกเลยงนยในเชงงดถกทอาจเกดขนไดจากการใชคำาวาชนเผา ในงานทางวชาการจงควรใช กลมชาตพนธ เมอพดถงกลมชนทแตกตางกน ทางวฒนธรรม

การเมองของความสมพนธทางชาตพนธ ... ความเปนอน 1

ในปจจบนการเมองของความสมพนธทางชาตพนธ นบวาเปนประเดนสำาคญอยางมาก เพราะกลายเปนสวนหนงในกระบวนการของการสรางความหมาย เพอการแยกแยะกลมชนตางๆ บนพนฐานของความสมพนธเชงอำานาจ ในกรณของสงคมไทย การเมองในลกษณะเชนนเรมตนขนตงแตชวงแรกของกระบวนการสรางรฐ ประชาชาต เมอผนำาทางการเมองและการปกครองในกรงเทพฯ ทเปนศนยกลางของอำานาจ เรมสรางภาพของ ความเปนคนอน (The Otherness)ใหกบกลมชนตางๆในชาต ดวยการมองวา กลมชนทอยหางออกไปจากศนยกลางเปนคนบานนอก และถาอยหางออกไปอก กถงกบเรยกวาเปนคนปา ทงๆทพวกเขาตางกอยรวมในรฐประชาชาตเดยวกน นยทเกดขนจากการสรางภาพดงกลาว ไดกลายเปน วาทกรรม (Discourse) หรอการนยามความหมายเชงอำานาจ ทผลกดนใหกลมชนทอยหางไกลจากศนยกลางของอำานาจ

การเมองของความสมพนธทางชาตพนธ ... ความเปนอน 2

การตกอยในสภาวะไรอำานาจ ทผลกดนใหกลมชนทอยหางไกลจากศนยกลางของอำานาจ ตองตกอยในสภาวะไรอำานาจ หรอทเรยกวา สภาวะชายขอบของสงคม (Marginality) ซงเทากบเปนกระบวนการกดกนใหกลมชนทอยหางไกลเหลานน ตองสญเสยสทธตางๆทพงมพงไดจากการพฒนาตางๆในรฐชาต ในทางสงคมวทยาจะเรยกกระบวนการเชนนวา กระบวนการสรางสภาวะความเปนชายขอบ (Marginalization) ซงสามารถเกดขนไดกบกลมชนทอยหางไกลจากอำานาจ ทงในแงของระยะทางและความสมพนธ ดงจะพบวาในปจจบน แมจะอยในกรงเทพฯ แตคนในชมชนแออดกตองตกอยในสภาวะเปนคนชายขอบ เพราะอยหางไกลจากความสมพนธเชงอำานาจ สำาหรบกลมชนทอยหางไกลจากอำานาจในแงระยะทางดวยแลว กจะยงไรอำานาจมากขน เชนในกรณของชาวเขาในภาคเหนอ

การเมองของความสมพนธทางชาตพนธ ... ความเปนอน 3

ชาวเขามกจะถกกดกนตางๆ นานา ทงในแงของสทธในความเปนพลเมอง สทธในการตงถนฐาน และสทธในการจดการทรพยากร จนขยายตวเปนปญหาของความขดแยงอยางรนแรงในปจจบน เมอชาวเขาตองถกคกคามและถกกดดนใหยายตงถนฐานออกจากปา เพราะรฐไมรบรองสทธของชาวเขาในการตงถนฐานอยในปา ทงๆทพวกเขาอยอาศยมากอน ขณะเดยวกนกมความพยายามทจะหาประโยชนจากวฒนธรรมของชาวเขา ดงปรากฏในรปของ กระบวนการทำาใหชาตพนธเปนสนคา ซงหมายถงการใชวฒนธรรมของกลมชาตพนธเปนสนคา

สำาหรบการหารายไดจากการทองเทยวในรปตางๆไมวาจะเปนเครองแตงกาย หตถกรรม และวถชวต ในกระบวนการดงกลาวจะมการสรางภาพของชาวเขาใหเปนเสมอนชมชนดงเดม เพอดงดดนกทองเทยวใหมาสมผสความแปลกทแทจรง จงเทากบยงตอกยำาภาพของชาวเขาทหยดนงตายตวมากขน

การเมองของความสมพนธทางชาตพนธ ... ความเปนอน 4

เมอกลมชาตพนธตางๆ บนทสงไมยอมตงรบแตฝายเดยวเชนในยคกอน แตหนมารวมตวกนเพอเรยกรองสทธตางๆทพงมพงไดในฐานะพลเมองไทย พรอมๆกบการออกมาแสดง ความมตวตนทางชาตพนธ (Ethnic Identity) ดวยการสรางอตลกษณของชาวเขาผานทงพธกรรมและการแสดงออกตางๆ ทแสดง วาชาวเขานนมความรและศกยภาพในการอนรกษทรพยากรปา ในดานหนงกเพอตอบโตอคตตางๆ ทมอยในวาทกรรมของรฐ ในอกดานหนงกเพอสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนในหมชาวเขาเอง

การเมองของความสมพนธทางชาตพนธ ... ความเปนอน 5

มานษยวทยาเรยกกระบวนการขางตนนวา การเปดพนททางสงคมและวฒนธรรม (Social and Cultural Space) ของกลมชาตพนธ ทเปรยบเสมอนพนทในการแสดงออกของ สทธของกลมชาตพนธ (Ethnic Rights) รวมทง ภมปญญาความร (Indigenous Knowledge)

เพอนยามการดำารงอยทางวฒนธรรมอยางแตกตาง และกำาหนดความสมพนธทางสงคมของตนเองกบกลมอนๆในสงคม แทนทจะปลอยใหผอนเปนผกำาหนดฝายเดยว ซงกถอไดวาเปนสทธชมชนอยางหนง ทรฐในระบอบประชาตธปไตยจะตองยอมรบ ในฐานะทเปนสวนหนงของประชาสงคม

ความเปนไทย ... ในบรบทของความเปนอน 1

ในความเปนอน ตองกลาวถง ความเปนไทย (Thainess) ภายใตบรบทของสงคมไทยททำาใหภาพของ “ความเปนอน” นนเดนชดขน เนองจาก“ความเปนไทย” ถกใชในการสรางชาตเพอใหเกดความเปนหนงเดยวกนซงเปนการรบประกนความมนคงของชาต และทำาใหความเปนชาตไทยถกสงวนไวสำาหรบคนไทยเทานน ซงทำาใหตดสนคนอนทแตกตางจากตนพรอมจะ เบยดขบพวกเขาเหลานน โดยเฉพาะอยางยงกลมชาตพนธอนหรอคนอนทมสถานะดอยกวาทางดานเศรษฐกจและสงคม (โสฬส, 2551; สายชล, 2551) จนกลายเปนการเปดโอกาสใหเกดการเลอกปฏบตกบคนท “เปนอน” (Traitongyoo, 2008)

แรงงานเดกผดกฏหมาย ... ในบรบทของความเปนอน

แรงงานเดกผดกฏหมายกบความเปนอนในสงคมไทย ดวยความเปนอนทเชอมโยงกบการเขาถงบรการสาธารณะ การคมครองแรงงาน ยงเปนภาพสะทอนความ (ไม) สามารถเขาถงทรพยากร และการไดรบผลประโยชนจากการพฒนาตางๆไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ สงคม และการศกษา ทจดใหโดยรฐไทย ทงนเนองจากพวกเขาถกมองวาเปน“คนอน” ทมสถานะเปนเพยงแรงงานราคาถกในกระบวนการผลตเทานน

คนชายขอบ 1(MARGINAL MAN)

การทคนสวนนอยทสญเสยสงทมคาในชวต เพราะถกผลกดนออกไปจากเครอขายของผลประโยชน ทระบบศนยกลางอำานาจ ดแลคมครองใหกบคนสวนใหญซงสมพนธใกลชดกบระบบอำานาจ อาจดวยสาเหตทคนสวนนอยดงกลาว ตดขาดตนเองอยนอกขอบเขตทางกายภาพของสงคมใหญ คำาวา คนชายขอบของสงคม จงม“ ”นยพอทจะครอบคลมถงใครกตามทถกกระทำา ใหไรตวตนไรเกยรตและศกดศรในสงคม”

คนชายขอบ 2(MARGINAL MAN)

ความเปนชายขอบนนไมไดเกดขนเองตามธรรมชาต แตทวาเกดจาก การถกกระทำาเปนชายขอบ โดยมสาเหตใหญๆ อาท การกำาเนดรฐชาต การพฒนา และโลกาภวตน เรมตนจากการกำาเนดรฐชาต ทำาคนทมใชพลเมองของรฐชาตหรอ “คนอน” กลายเปนคนชายขอบ เนองจากไมไดถกนบรวมวาเปนพวก (self/one) สวนการพฒนานนทผานมา มตการพฒนาไดมงเนนไปทศนยกลาง โดยทำาใหพนททถกละเลย โดยเฉพาะพนททเรยกวา “ไกลปนเทยง” กลายเปนพนทชายขอบ และคนทอาศยอยในพนทหลานนนกกลายเปนคนชายขอบ สำาหรบโลกาภวตน กระแสของโลกาภวตนทเกดขนและดำาเนนอยไดทำาใหผคนทไมสามารถปรบตวเขากบกระแสในมตการเมอง เศรษฐกจ สงคม การศกษา และวฒนธรรม กลายเปนคนชายขอบ อกรปแบบหนง (สรชย, 2550)

เพศทสาม ... กบการเปนชายขอบในสงคมไทย 1

เพศทสามถกสงคมวางเอาไว ใหกลายเปนคนชายขอบไมไดรบการคมครองทางกฎหมาย ถกจำากดสทธเสรภาพ และกลายเปนคนบาป ของสงคม

เหตใดเพศทสามจงมภาพลกษณกลายเปนแบบน ? เพราะวาความแตกตางกนของเกยรต ศกดศร

คณคาของมนษยทเกดในสถานะภาพตางๆลวนแตเปนสงทไดรบ การอางเหตผลรองรบดวยความเชอทางศาสนา

เพศทสาม ... กบการเปนชายขอบในสงคมไทย 2

(วาทกรรม: ศาสนา)ศาสนาครสต ตราหนาเพศทสามวา เปนบคคลทเสอมจากสรของ “

พระผเปนเจา”ศาสนาอสลาม กลาวถงเพศทสามไววา การเปนเพศท “ 3 จะม

ความผดเมอการเปนเชนนน เกดจากความพยายามทจะเปน (ความผดทำานองเดยวกบ การศลยกรรมรปรางหนาตา เพราะไมพอใจตอสงทมอยเดมตามธรรมชาต ) หรอ แสดงออกในสงทผดศลธรรมของสงคมอสลาม”

ศาสนาพทธ พดถงเหตของการเกดเปนเพศทสามเอาไววา คนท“เกดเปน เพศทสามเปนเพราะชาตทแลวทำากรรม ผดศลขอกาเม”

เพศทสาม ... กบการเปนชายขอบในสงคมไทย 3

ในการแบงแยกเพศทสามออกจากสงคม มหลกการอยางไร ?? สงนสามารถอธบายไดดวยแนวคดเรอง การขยายออกของตว“

ตน และ การขามพนตนเอง ตวตนของเราสามารถขยายออกได” “ ”ในอกแบบหนง คอในการเกดขนของความเปน พว“กเรา และ คนอน ” “ ” นคอสงทเราเรยกวา อต“ลกษณรวม ” (Collective Identity ) เมอคนกลมหนงมอะไรหลายๆอยางรวมกนจนสามารถตงชอพเศษใหกบกลมของตน สรางความรสกพเศษใหแกกลมของตน ตวงแยกกลมของตนออกจากคนอนทเหลอทงหมด สรางความรสกยกยองในเกยรตและคาของตนเองทเกดขนจากความรสกวากลมของตน อยเหนอผอน ซงศาสนากใชแนวคดนเองในการแบงแยกเพศทสาม และทำาใหเพศทสามกลายเปนแพะรบบาปของสงคม

ชาย-หญง เพศสภาพกบการเปนชายขอบในสงคมไทย

ประเดนนแสดงใหเราเหนวาธรรมชาตของอตลกษณรวม คอ การแสวงหาอำานาจใหกลมตวเองอยเหนอผอน แกนแทของอตลกษณรวมจงเปนเรองของอำานาจทจะครอบครองทรพยากรอยางมตนเองเปนใหญ

สงเกตไดวาวาในทกอารยะธรรมใหญๆของมนษยมการกำาหนดใหผหญงมสถานะทตำากวาผชาย นนกเปนอยางหนงทแสดงใหเหนการสรางอตลกษณรวม คอ เมอเพศชายรวมตวกนมากขนกสรางความยกยองในเกยรตและคาของตนเองออกจากเพศหญง และสรางความเชอเขาไปในศาสนาวา เพศหญงเปนเพศทมกรรม ตองเกดมาใชกรรม แตแลวเมอเกดมเพศทสามขนในหมเพศชายทยกตวขนเหนอกวาผหญง ทำาใหมความรสกเหมอนถกกบฏ จงมการกลาวอางจากศาสนาเขามาวา เพศทสามเปนคนบาป เปนเรองดางพรอยของสงคม

รายงานกลมสรปวฒธรรมชปแปงทอด ตอน แชท

แชร+รป profileในfacebook ของคนในกลม

(กลมตวตนของกลมสวนใหญ)

สรปเดกขายพวงมาลย ชวตชายขอบในเมอง

(กลมตวตนของกลมสวนนอย)